tia x

KIỂM TRA MIỆNG
1/ Tia hồng ngoại là gì ? Do nguồn nào
phát ra ? Trong điều kiện nào ? Nêu
những tác dụng và công dụng ?
2/ Tia tử ngoại là gì ? Do nguồn nào
phát ra ? Trong điều kiện nào ? Nêu
những tác dụng và công dụng ?

Tia catốt: Khi áp suất trong ớng giảm xuống 0,01 – 0,001 mmHg , miền tối
catốt chiếm đầy ống : các electron bắn ra từ catốt chuyển động tự do tới anốt mà
không va chạm với các phân tử khí . Dòng electron đó được gọi là tia ca tốt hay
tia âm cực
Tính chất :
1/Tia catốt truyền thẳng nếu không chòu tác dụng của điện hay từ trường
2/Tia catốt phát ra vuông góc với mặt catốt : nếu catốt có dạng mặt cầu lõm
thì các tia catốt phát ra sẽ hội tụ tại tâm mặt cầu
3/Tia catốt có năng lượng : khi đập vào một vật làm cho vật nóng lên .
4/Tia catốt có thể xuyên qua các lá kim loại mỏng , tác dụng lên kính ảnh và có
khả năng iôn hóa không khí .
5/Một số chất , khi bò tia catốt đập vào , phát ra ánh sáng
6/Tia catốt bò lệch trong điện trường và từ trường
7/Tia catốt nói chung là chùm electron có vận tốc lớn , khi đập vào các vật có
nguyên tử lượng lớn như platin , bò hãm lại và phát ra tia Rơnghen .
Vài điều nhắc lại

TIEÁT : 72

W.C.ROENTGEN

Nhà vật lý Đức
(1845 – 1923)
Đã phát minh ra tia
Rơnghen cũng gọi là
tia X.
Giải thưởng
NÔBEN1901

1/CẤU TẠO: Là ống tia catốt :
Catốt Anốt
Đối âm cực
I/ ỐNG RƠNGHEN:
Trong đó có lắp thêm một điện cực bằng kim loại có nguyên tử
lượng lớn và khó nóng chảy như platin để chắn dòng tia catốt . Gọi
là đối âm cực AK , nối với anốt
p suất trong ống khoảng 10
–3
mmHg . Hiệu điện thế giữa
anốt và catốt khoảng vài vạn vôn.

HÌNH CHUÏP OÁNG RÔNGHEN

Dòng electron
Tia RƠNGHEN
2/HOẠT ĐỘNG :
Dòng tia catốt trong ống Rơnghen đập vào miếng kim loại
có nguyên tử lượng lớn như bạch kim hoặc vonfram thì phát
ra một bức xạ không nhìn thấy , xuyên qua thuỷ tinh ra
ngoài và làm phát quang một số chất hoặc đen phim ảnh
Bức xạ này gọi là tia Rơnghen hay tia X

2/ CƠ CHẾ :

Các e trong tia catốt được tăng tốc trong
điện trường mạnh thu động năng rất lớn. Khi đến đối âm cực
gặp các nguyên tử của đối âm cực xuyên sâu vào những lớp
bên trong của vỏ nguyên tử và tương tác với hạt nhân và các
e ở các lớp này . Trong sự tương tác này sẽ phát ra một sóng
điện từ có bước sóng rất ngắn mà ta gọi là bức xạ hãm Đó
chính là tia Rơnghen .
II/ TIA RƠNGHEN:
1/BẢN CHẤT:
Là sóng điện từ có bước sóng ngắn hơn
bước sóng tia tử ngoại .Bước sóng khoảng 10
-8
m
( tia Rơnghen mềm ) đến 10
–12
m (tia Rơnghen cứng).
* Phần lớn động năng của electron biến thành nội
năng làm nóng đối âm cực , phần còn lại biến thành
năng lượng của chùm tia Rơnghen

III/ TÍNH CHẤT,CÔNG DỤNG TIA RƠNGHEN:
1/ Tính chất nổi bật và quan trọng nhất là khả năng
đâm xuyên , nó qua dễ dàng gỗ , giấy , vải , các mô
mềm như da , thòt , đối với mô cứng , kim lọai qua khó
hơn , kim lọai có nguyên tử
lượng lớn càng khó đi qua ,
nó dễ dàng qua lá nhôm dày

vài cm nhưng bò chặn lại bởi
tấm chì vài mm. Vì vậy chì
được dùng làm tấm chắn bảo
vệ trong kó thuật Rơnghen.
Dùng trong y tế để chụp ,
chiếu điện , trong công nghiệp
để dò các khuyết tật sản phẩm đúc.

2/ Tia Rơnghen tác dụng mạnh lên kính ảnh dùng để
chụp điện .
3/Tia Rơnghen làm phát quang một số chất .
4/Tia Rơnghen làm iôn hóa không khí . Dùng làm máy đo
liều lượng tia Rơnghen  
5/Tia Rơnghen có tác dụng sinh lí : hủy diệt tế bào giết
vi khuẩn vì vậy dùng tia Rơnghen để chữa ung thư nông