Xu tri con tang huyet ap gs dinh

1

Xử trí cơn tăng huyết áp
I. Nguyên tắc

Gs. Vũ Văn Đính

- Tìm mọi cách để hạ huyết áp trong giờ đầu
- Nhng không làm hạ quá nhiều để gây tác dụng ngợc lại; nói chung
không
nên hạ HA trung bình xuống khoảng 25% hay làm giảm HA TC xuống
khoảng 100-110 mmHg
- Dùng thuốc tác dụng nhanh nhng ngắn, có thể điều khiển đợc dễ
dàng,
đó là các thuốc : natrinitroprussiat, nitroglycerin truyền t/m,
trimetaphan, phentolamin, captopril, nifedipin.
II. Các thuốc
- Furosemid vẫn là thuốc đầu tay : 1-2 ống t/m nếu không có suy
thận. 10 ống t/m nếu có dấu hiệu vô niệu hoặc sau khi đã bắt đầu
bằng 2 ống.
* Các thuốc ức chế men chuyển nh :
- Captopril (uống 25mg) có thể làm hạ khoảng 15% số trung bình.
Phối hợp captopril, nifedipin và furosemid có kết quả tốt trong điều
trị THA ác tính.
Các thuốc ức chế men chuyển khác có thể dùng đ ợc là :
enalaprin, ramipril.
- Nifedipin (adalat) là thuốc chẹn canxi, uống hay ngậm dới lỡi, có tác
dụng giãn động mạch và cả tĩnh mạch. Vừa làm hạ huyết áp, vừa
làm giãn mạch vành chống cơn đau tim.
- Natrinitroprussiat truyền tĩnh mạch tác dụng tức thì và hết sau
khi ngừng truyền 3-5min. Tác dụng lên cả tiểu động mạch lẫn tĩnh

mạch. Có thể gây ngộ độc axit xyanhydric do bị tích luỹ không
chuyển thành thiocyanat. Khi dùng liều cao, nên phối hợp truyền
hydroxocobalamine tĩnh mạch 25mcg/h
- Phentolamin (regitin) tiêm tĩnh mạch làm giảm nhịp tim, tăng cung
lợng tim, giảm sức cản ngoại biên, giảm cung lợng máu ở thận và não.
Tác dụng ức chế thụ thể alpha và giãn mạch nhẹ. Dùng phối hợp với
propranolol trong điều trị cơn THA do u tuỷ thợng thận. Tiêm regitin
1-5mg tĩnh mạch.
- Reserpin (rausedyl) tiêm t/m hoặc tiêm bắp, tác dụng chậm, sau
1h30- 3h kéo dài.
- Prazosin viên 1mg-2mg-5mg, bắt đầu bằng 0,5mg. Có thể tăng
dần đến
30mg/ngày. Tác dụng giống natrinitroprussiat.


2
III.. Lựa chọn các loại thuốc
Khác với các nớc phát triển, việc lựa chọn các loại thuốc ở Việt Nam
còn gặp nhiều khó khăn và phụ thuôc vào :
1. Tình hình cung cấp thuốc và khả năng kinh tế
2. Khả năng trang thiết bị để theo dõi các biến chứng.
3. Khả năng chẩn đoán sớm nguyên nhân gây cơn THA để có những
chỉ định phù hợp.
Vì vậy việc điều trị cơn THA là cả một nghệ thuật. Các phác đồ
dới đây có tính chất hớng dẫn.
IV. phác đồ xử trí cơn THA
1. Nếu phát hiện sớm cha có biến chứng não, thận, tim nặng, có thể
dùng một trong những công thức sau đây :
a. Bắt đầu bằng uống thuốc chẹn bêta + furosemid
b. Adalate ngậm 10mg

c. Thuốc ức chế men chuyển + thuốc chẹn bêta
2. Nếu đã có biến chứng nặng :
- Truyền t/m natrinitroprussiat.
- Tiêm t/m furosemid 2 ống
3. Nếu vẫn không kết quả, phối hợp :
Thuốc ức chế men chuyển, nifedipin, furosemid
Nếu vẫn không đỡ coi chừng u tuỷ thợng thận
4. Nếu nghi ngờ u tuỷ thợng thận, tiêm thử :
Phentolamin (regitin) phối hợp với labetolol truyền t/m
5. Cơn THA ở ngời có thai : không dùng reserpine và trimetaphan
(arfonad)
6. Diazoxide có chỉ định tốt trong THA có suy thận (làm tăng cung
lợng tim và tới máu thận).
7. Theo dõi kết quả bằng :


3
Huyết áp động mạch, điện tim, áp lực tĩnh mạch trung tâm, áp lực
mao
mạch phổi bít, lợng nớc tiểu
V. Độ khẩn trơng của công tác cấp cứu :
1. Phải hạ ngay HA trong giờ đầu :
- Cơn THA (xem phác đồ trên)
- THA có phồng tách động mạch chủ : labetalol; có phù phổi
cấp : natrinitroprussiat; THA do u tuỷ thợng thận : regitin
(phentolamine)
Nhiễm độc thai nghén cha có bệnh não : methyldopa, hydralazin.
2. Hạ dần trong vài giờ đến 24 giờ :
- Tai biến mạch não (methyldopa, nimodipine, nimadipine : chảy máu
dới

nhện)
- HA tăng nhanh nhng không có biến chứng não (adalate ngậm)
- Nhồi máu cơ tim (natrinitroprussiat, nitroglycerine truyền t/m)
3. Không nên hạ HA trung bình xuống dới 10 hoặc tối đa và tối
thiểu 160/90 mmHg. Qua một công trình điều tra của chúng tôi ở
ngời THA,
một giờ sau tai biến mạch não,
HA ở xung quanh
170/100. Vì vậy đa HA xuống 160/90 là hợp lý.
VI. Chế độ ăn trong cơn THA
Kiêng muối kể cả mì chính là cơ bản. Nồng độ muối có trong
thức ăn không đợc quá 2g/24h
Kiêng mỡ và các loại chất béo động vật