Tài liệu THCS 2 quan niệm dạy học tích cực

TẬP HUẤN
DẠY
DẠY HỌC,
HỌC, KIỂM
KIỂM TRA
TRA ĐÁNH
ĐÁNH GIÁ
GIÁ THEO
THEO
CHUẨN
CHUẨN KIẾN
KIẾN THỨC,
THỨC, KĨ
KĨ NĂNG
NĂNG TRONG
TRONG
CHƯƠNG
CHƯƠNG TRÌNH
TRÌNH GIÁO
GIÁO DỤC
DỤC PHỔ
PHỔ THÔNG
THÔNG
Môn: Ngữ văn THCS
Phần thứ hai
TỔ CHỨC DẠY HỌC VÀ KIỂM TRA, ĐÁNH
GIÁ THEO CHUẨN KIẾN THỨC KỸ NĂNG
THÔNG QUA CÁC KỸ THUẬT DẠY HỌC
TÍCH CỰC
BCV: Trần Đăng Hảo

1. Một số PP, kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học
Ngữ văn THCS:
1.1. Quan niệm về PPDH tích cực:
Từ điển Tiếng Việt (Hoàng Phê chủ biên) giải
thích: Tích cực là (1) có ý nghĩa, có tác dụng khẳng
định, tác dụng thúc đẩy sự phát triển; (2) tỏ ra chủ
động, có những hoạt động nhằm tạo ra sự biến đổi theo
hướng phát triển; (3) hăng hái, tỏ ra nhiệt tình đối với
nhiệm vụ, với công việc.”
Nhà giáo dục học Kharlamop thì cho rằng: Tính tích
cực là trạng thái hoạt động của chủ thể, nghĩa là của
người hành động. Tính tích cực nhận thức là trạng thái
hoạt động của HS đặc trưng bởi khát vọng học tập, cố
gắng trí tuệ và nghị lực cao trong quá trình nắm vững
kiến thức.


Luật Giáo dục, Điều 24.2, đã ghi: "PP GDPT phải
phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo
của HS; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học,
môn học; bồi dưỡng PP tự học, rèn luyện kĩ năng
vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình
cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS".
=> Tích cực hóa là một tập hợp các hoạt động nhằm
làm chuyển biến vị trí của người học từ thụ động
sang chủ động, từ đối tượng tiếp nhận tri thức sang
chủ thể tìm kiếm tri thức để nâng cao hiệu quả học
tập. Tất cả các PP đều nhằm tích cực hóa hoạt động
học tập của HS đều được coi là phương pháp dạy

học tích cực.


Những biểu hiện tính tích cực của HS ?
- Bắt chước, tìm tòi, khám phá, sáng tạo
- Chú ý học tập, hăng hái tham gia phát biểu ý kiến,
ghi chép
- Hiểu bài và có thể trình bày lại nội dung bài học
- Hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập được giao
- Đọc thêm và làm các bài tập khác ngoài những
công việc được thầy giao
- Hứng thú học tập, có nhiều biểu hiện sáng tạo
trong học tập
- Biết vận dụng những kiến thức đã học vào thực
tiễn


Những yếu tố khác biệt giữa dạy học thụ
động với dạy và học tích cực?
- Dạy - học thụ động
tập trung vào sự
truyền đạt kiến thức
một chiều của giáo
viên:
Người dạy → Người
học
- Học tập ở mức nông
cạn, hời hợt

- Dạy - học tích cực

tập trung vào hoạt
động của người học:
Người dạy ↔Người
học ↔Người học
- Học tập ở mức độ
sâu


Tại sao phải áp dụng dạy và học tích cực ?

Giải thích

Giải thích,
Giải thích
minh hoạ
và minh
và trải
hoạ
nghiệm

Những
gì
bạn nhớ sau
3 tuần

70%

72%

85%

Những
gì
bạn nhớ sau
03 tháng

10%

32%

65%


Dạy và học tích cực thể hiện điều gì ?

Giáo viên

Tạo ra tác động qua lại trong
môi trường học tập an toàn

Học sinh

GS.TS G. Kelchtermans


Mối quan hệ giữa các mức độ hỗ trợ của GV với
nhu cầu của HS?
Hỗ trợ
Nhu cầu

Nhiều

Ít

Không có
Thiếu thốn

Nhiều

Cân bằng

Tích cực

Ít

Nhàm chán

Cân bằng

Tích cực

Nhàm chán

Cân bằng

Không có

Không tích

cực

(bị bỏ rơi)


Điều kiện để dạy học tích cực?

- Cảm giác thoải mái
Sự tham gia
- Cảm giác tự tin
tích cực và
- Cảm giác vừa sức
cảm giác thoải
- Cảm thấy dễ chịu
mái là những
- Cảm giác được tôn trọng điều kiện cơ
bản của học
- Tham gia tích cực
tập ở mức độ
sâu


Làm thế nào để người học có thể học tích
cực?








Bài học sinh động hơn – hiệu quả học tập tốt hơn
Quan hệ giữa GV với HS, HS với HS tốt hơn
Hoạt động học tập phong phú hơn
HS hoạt động nhiều hơn
GV có nhiều cơ hội giúp đỡ HS hơn
Phát triển tính độc lập, sáng tạo của HS
...


Những yếu tố nào thúc đẩy dạy và học tích cực?
1. Không khí học tập và các mối quan hệ trong
lớp/nhóm
- Xây dựng môi trường học tập thân thiện, mang tính kích
thích:
+ Bố trí bàn ghế, trang trí trên tường, cách sắp xếp không
gian lớp học…
+ Quan tâm tới sự thoải mái về tinh thần
+ Hỗ trợ cá nhân một cách tích cực
- Tạo cơ hội để HS giao tiếp, thể hiện quan điểm, giá trị, mơ
ước, chia sẻ kinh nghiệm,.. và hợp tác trong các hoạt động
học tập
- Cho phép có các hoạt động giải trí nhẹ nhàng, truyện vui,
hài hước trong quá trình thực hiện nhiệm vụ


2. Sự phù hợp với mức độ phát triển của HS
• Tính tới sự phân hoá về nhịp độ học tập giữa các đối
tượng HS khác nhau
• Tính tới sự khác biệt về trình độ phát triển của HS

• Trình bày rõ ràng về những mong đợi của thày đối
với trò (nhất trí thoả thuận)
• Đưa ra các yêu cầu rõ ràng, tránh mơ hồ, đa nghĩa
• Khuyến khích HS giúp đỡ lẫn nhau
• Quan sát HS học tập để tìm ra phong cách và sở thích
học tập của từng HS
• Dành thời gian đặt các câu hỏi yêu cầu HS động não
và hỗ trợ cá nhân
• Tạo điều kiện trao đổi với HS về nhiệm vụ học tập


3. Sự gần gũi với thực tế
- Nỗ lực gắn nội dung/nhiệm vụ với các mối quan
tâm của HS và với thế giới thực tại xung quanh
- Tận dụng mọi cơ hội có thể để HS tiếp xúc với
vật thực/tình huống thực
- Sử dụng các công cụ dạy học hấp dẫn (trình
chiếu, video, tranh ảnh,…) để “đưa” HS lại gần
đời sống thực tế
- Giao các nhiệm vụ vận dụng kiến thức/kĩ năng
trong môn học có ý nghĩa với HS
- Khai thác những đề tài vượt ra ngoài giới hạn
của các môn học riêng rẽ


4. Mức độ và sự đa dạng của hoạt động
- Hạn chế tối đa “thời gian chết” và thời gian chờ đợi.
- Tạo ra các thời điểm hoạt động và trải nghiệm tích cực.
- Tích hợp các hoạt động học mà chơi (các trò chơi giáo
dục).

- Thay đổi xen kẽ các hoạt động và nhiệm vụ học tập.
- Tăng cường các trải nghiệm thành công.
- Tăng cường sự tham gia tích cực.
- Đảm bảo hỗ trợ đúng mức (HS hỗ trợ lẫn nhau và hỗ trợ
từ GV).
- Đảm bảo đủ thời gian thực hành.


5. Phạm vi tự do sáng tạo
- HS có thường xuyên được lựa chọn hoạt động không?
- HS có được lên kế hoạch/đánh giá bài học, thực hiện
nhiệm vụ và hoạt động không?
- Trong khuôn khổ một số nhiệm vụ nhất định, HS có được
tự do xác định quá trình thực hiện và xác định sản phẩm
không?
- HS có được giao nhiệm vụ trên cơ sở thực tiễn của nhà
trường và thực tế của nhóm không?
GV cần:
- Động viên khuyến khích HS tự giải quyết vấn đề
- Đặt các câu hỏi mở, thay vì các câu hỏi đóng mang tính
nhắc lại (cho phép HS đào sâu suy nghĩ sáng tạo).
- Tạo điều kiện và cơ hội để HS tham gia


Hiệu quả?
Học tích cực hướng tới thay đổi người học,
mở rộng cách mà người học:
– Nhìn nhận
– Cảm nhận
– Suy ngẫm

– Xét đoán
– Làm việc với người khác
– Hành động