tu lieu ve LB Nga

Nga
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Bước tới: menu, tìm kiếm
Bài viết này nói về Liên bang Nga. Đối với Liên Xô, xem Liên Xô. Đối với cách dùng khác,
xem Nga (định hướng).
Российская Федерация
Rossiyskaya Federatsiya
Quốc kỳ Quốc huy
Khẩu hiệu
Không có
Quốc ca
Государственный гимн Российской Федерации
Gimn Rossiyskoy Federatsii
Thủ đô
(và là thành phố lớn
nhất)
Moskva
55°45′N, 37°37′E
Ngôn ngữ chính thức
Tiếng Nga, nhiều tiếng khác
trong các nước cộng hòa hợp
thành
Chính phủ Liên bang nửa tổng thống
-
• Tổng thống
• Thủ tướng
Vladimir Putin
Viktor Zubkov
Độc lập
-
• Công bố

• Chính thức

Diện tích
- Tổng số 17,075,200 km² (hạng 1 )
- Nước (%) 0,5%
Dân số
- Ước lượng 2005 143.420.309 (hạng 8 )
- Mật độ 8 /km² (hạng 178 )
GDP (PPP) Ước tính 2005
- Tổng số 1.600 tỷ Mỹ kim (hạng 9 )
- Theo đầu người 11.209 Mỹ kim (hạng 61 )
HDI (2003) 0,795 (trung bình) (hạng 62 )
Đơn vị tiền tệ
Ruble (RUB)
Múi giờ (UTC+2 đến +12)
- Mùa hè (DST) (UTC+3 đến −1)
Tên miền Internet .ru, dự phòng .su
Mã số điện thoại +7
Nga (tiếng Nga: Россия - Rossiya), hay Liên Bang Nga (Российская Федерация -
Rossiyskaya Federatsiya) là quốc gia rộng nhất thế giới trải dài từ miền đông châu Âu, qua
trên phía bắc châu Á, sang đến bờ Thái Bình Dương. Một số sách báo ghi không đúng tên
nước này: tên gọi Cộng hòa Liên bang Nga không tồn tại.
Mục lục
[giấu]
• 1 Nước Nga ngày nay
• 2 Lịch sử
o 2.1 Nga thời kỳ cổ đại
o 2.2 Đế chế Nga
o 2.3 Nga như một phần của Liên Xô
o 2.4 Nga thời kỳ hậu Xô viết

• 3 Chính trị
• 4 Phân chia hành chính
• 5 Địa lý
o 5.1 Biên giới
o 5.2 Phạm vi không gian
• 6 Kinh tế
• 7 Dân cư
• 8 Văn hóa
• 9 Tôn giáo
• 10 Tương lai
• 11 Xem thêm
• 12 Tham chiếu
• 13 Ghi chú
• 14 Liên kết ngoài
o 14.1 Các nguồn của chính quyền
o 14.2 Thông tin chung
[sửa] Nước Nga ngày nay
Diện tích tổng cộng khoảng 17.075.400 km², xấp xỉ diện tích của Hoa Kỳ và Trung Quốc
cộng lại. Tiếp giáp 16 nước trên đất liền: Na Uy, Phần Lan, Estonia, Latvia, Litva, Ba Lan,
Belarus, Ukraina, Gruzia, Azerbaizan, Kazahstan, Trung Quốc, Mông Cổ, Bắc Hàn; trên
biển: Nhật Bản, Mỹ, cho phép nó giữ vai trò quan trọng ở châu Âu cũng như ở châu Á.
Dân số xếp hàng thứ tám trên thế giới, sau Trung Quốc, Ấn Độ, Hoa Kỳ, Indonesia, Brasil,
Pakistan và Bangladesh.
Trước đây là nước cộng hòa lớn nhất và có ảnh hưởng nhất của Liên bang Cộng hòa Xã
hội chủ nghĩa Xô viết (viết ngắn là Liên Xô), hiện nay Liên bang Nga là một quốc gia độc
lập và là thành viên có ảnh hưởng nhất của Cộng đồng các quốc gia độc lập, kể từ khi Liên
Xô tan rã tháng 12 năm 1991. Trong thời kỳ Xô viết, Nga được gọi một cách chính thức là
Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga. Có thể nói, Nga là quốc gia kế thừa
của Liên Xô trong các vấn đề ngoại giao.
Phần lớn đất đai, dân số và sản xuất công nghiệp của Liên Xô, khi đó là một trong hai siêu

cường, nằm ở Nga. Ngay sau sự sụp đổ của Liên Xô, vai trò toàn cầu của Nga đã bị suy
giảm rất nhiều. Sau đó, Nga có nhiều cố gắng giành lại ảnh hưởng, nhưng nó còn xa mới
đạt đến tầm của Liên Xô.
Mối quan hệ ngoại giao giữa Nga và Việt Nam được duy trì và phát triển từ mối quan hệ
giữa Liên Xô và Việt Nam (lập quan hệ ngoại giao ngày 3 tháng 1 năm 1950).
[sửa] Lịch sử
[sửa] Nga thời kỳ cổ đại
Bản đồ gần đúng về các nền văn hóa của Nga phần châu Âu khi người Varangia đến
Phần lớn diện tích đất đai của nước Nga ngày nay là lãnh thổ của các bộ lạc khác nhau như
người Goth, Hun và Avar gốc Thổ trong khoảng thời gian từ thế kỷ 3 tới thế kỷ 6. Bộ lạc
người Scythia gốc Iran sinh sống ở các thảo nguyên miền nam, và bộ lạc người Ca dắc
(Khazar) gốc Tuốc (Turk) đã cai trị phần phía tây của vùng đất này cho đến thế kỷ 8. Sau
đó họ đã bị bộ lạc gốc Scandinavi là người Varangia thay thế, bộ lạc này đã thiết lập thủ đô
tại thành phố của người Slav Novgorod và dần dần hòa trộn với người Slav. Người Slav
tạo thành nhóm dân cư chính từ thế kỷ 8 trở đi và đồng hóa một cách chậm chạp cả những
người gốc Scandinavi cũng như các bộ lạc bản địa gốc Phần Lan-Ugric, chẳng hạn như
người Merya, Muromia và Meshchera.
Chính quyền của người Varangia tồn tại trong vài thế kỷ, trong thời gian đó họ liên kết với
Chính thống giáo và chuyển thủ đô về Kiev năm 1169. Trong kỷ nguyên này thuật ngữ
"Rhos", hoặc "Russ" lần đầu tiên được sử dụng để chỉ người Varangia và người Slav sinh
sống trong khu vực. Từ thế kỷ 10 đến thế kỷ 11 quốc gia Rus Kiev (Киевская Русь) đã trở
thành lớn nhất ở châu Âu và rất thịnh vượng nhờ các hoạt động thương mại tích cực với cả
châu Âu và châu Á.
Lịch sử Nga
Đông Slav sơ kỳ
Khazar
Rus Khaganate
Kievskaya Rus
Vladimir-Suzdal
Cộng hòa Novgorod

Volga Bulgaria
Chiếm đóng của Mông Cổ
Kim Trướng hãn quốc
Muscovy
Hãn quốc Kazan
Đế quốc Nga
Cách mạng 1905
Cách mạng 1917
Nội chiến
Liên Xô
Liên bang Nga
Quân tuần tra Muscovie Nga ở biên giới phía Nam
Trong thế kỷ 13 khu vực này trở nên suy yếu vì những tranh chấp nội bộ và bị tàn phá bởi
những kẻ xâm lược phương đông là Kim trướng của người Mông Cổ và các bộ lạc Hồi
giáo gốc Turk, là những kẻ đã cướp bóc các công quốc Nga trên ba thế kỷ. Còn được biết
đến như là người Tatar, họ đã cai trị vùng miền nam và miền trung Nga ngày nay, trong khi
các vùng miền tây bị sát nhập vào Đại công quốc Litva và Ba Lan. Sự chia rẽ về chính trị
của Rus Kiev đã tách người Nga ở phía bắc ra khỏi người Belarus và người Ukrain ở phía
tây.
Phần phía bắc của Nga cùng với Novgorod vẫn giữ được sự tự trị ở một mức độ nhất định
trong thời gian cai trị của người Mông Cổ. Tuy thế Nga cũng đã phải chiến đấu chống lại
đội quân thập tự chinh của người Đức khi người Đức có ý đồ chiếm khu vực này làm
thuộc địa.
Giống như khu vực Balkan và Tiểu Á sự cai trị kéo dài của những người du mục đã làm
chậm sự phát triển kinh tế-xã hội của đất nước này. Sự chuyên quyền kiểu châu Á đã ảnh
hưởng tiêu cực tới thể chế dân chủ của đất nước cũng như tới văn hóa và kinh tế.
Bất chấp điều đó, không giống như lãnh đạo tinh thần của mình là Đế chế Byzantin, Nga
đã không suy tàn và tổ chức những cuộc nổi dậy để giành độc lập, cuối cùng đã khuất phục
được các kẻ thù của mình và khôi phục, mở mang lãnh thổ. Sau thất thủ của
Constantinople năm 1453, Nga là quốc gia Chính thống giáo duy nhất còn thực sự hoạt

động nhiều hay ít ở phần biên giới phía đông châu Âu, điều này cho phép Nga có quyền
nhận mình là quốc gia kế tục hợp pháp của Đế chế Byzantin.
[sửa] Đế chế Nga
Bài chi tiết: Đế chế Nga
Quân Nga xâm lược vùng Siberia cuối thế kỷ 16 dưới sự chỉ huy của Yermak
Chiến hạm Nhật đánh chìm Hạm đội Nga ở Port Athur 1904
Trong khi về danh nghĩa vẫn nằm dưới sự cai trị của người Mông Cổ thì công quốc
Moskva đã bắt đầu xác nhận ảnh hưởng của mình và cuối cùng đã thoát khỏi sự kiểm soát
của những kẻ xâm lăng vào cuối thế kỷ 14. Ivan Hung đế, vị vua đầu tiên xưng tước vị Sa
hoàng, đã kết thúc quá trình này và liên kết các khu vực xung quanh dưới ảnh hưởng của
Moskva và xâm lược những vùng đất rộng lớn ở Sibir. Đế chế Nga ra đời.
Sự kiểm soát của Moskva đối với quốc gia mới ra đời còn tiếp tục dưới triều đại Romanov
kế tiếp, bắt đầu với Sa hoàng Mikhail Romanov năm 1613. Pyotr Đại đế, Sa hoàng từ 1689
tới 1725, đã thành công trong việc đem các tư tưởng và văn hóa từ Tây Âu vào Nga, khi đó
còn chịu ảnh hưởng lớn của nền văn hóa du mục nguyên thủy. Ekaterina Đại đế
(Екатерина II Алексеевна), cai trị từ năm 1762 đến năm 1796, đã gia tăng cố gắng này,
làm cho nước Nga không chỉ là một quyền lực ở châu Á, mà còn muốn ngang hàng với
Anh, Pháp, Đế quốc Áo và Phổ ở châu Âu. Tuy nhiên, sự náo loạn của nông nô bị áp bức
và sự cấm đoán tầng lớp trí thức đang phát triển và các giai cấp gần gũi với giai cấp này,
cộng thêm gánh nặng thất bại (trận Hải chiến Tsushima) trước người Nhật trong chiến
tranh Nga-Nhật năm 1905 đã dẫn đến cuộc Cách mạng 1905. Trước Thế chiến thứ nhất,
vai trò của Sa hoàng Nikolai II (Николай Александрович Романов) và triều đại của ông
là không vững chắc. Những thất bại nặng nề của quân đội Nga trong Thế chiến thứ nhất đã
dẫn đến sự nổi dậy rộng khắp trong các thành phố chính của Đế chế Nga và dẫn tới sự sụp
đổ của nhà Romanov năm 1917, đó là Cách mạng tháng Hai.
Vào giai đoạn cuối của Cách mạng tháng Mười (1917), những người theo đường lối bôn-
sê-vích của Đảng Cộng sản dưới sự lãnh đạo của Vladimir Ilyich Lenin đã chiếm được
quyền lực và thành lập Liên Xô. Sự lãnh đạo độc đoán của Iosif Vissarionovich Stalin đã
thúc đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa một đất nước chủ yếu là nông nghiệp và tập thể