Bai 8 PP giai cac bai tap dac trung ve axit cacboxylic

Khóa h c LTðH môn Hóa –Th y Ng c

Phương pháp gi i các bài t p ñ c trưng v" Axit cacboxylic

PHƯƠNG PHÁP GI I CÁC BÀI T P ð C TRƯNG V AXIT CACBOXYLIC
TÀI LI U BÀI GI NG
1. Xác ñ0nh CTPT t2 CT th3c nghi4m
Cách làm: g6m 3 bư8c
Bư#c 1: T CT th c nghi m, vi t l i CTPT theo n .
Bư#c 2: Tính k theo n.
Bư#c 3: so sánh giá tr k tìm ñư#c v$i ñ%c ñi&m Hóa h)c c*a ch+t h,u cơ ñã cho ho%c tính ch+t c*a k.
VD: Axit cacboxylic no, m ch h4 X có công th7c th c nghi m (C3H4O3)n, v=y công th7c phân t@ c*a X là:
A. C6H8O6.
B. C3H4O3.
C. C12H16O12.
D. C9H12O9.
(Trích ñ) thi tuy+n sinh ðH – Cð kh0i B – 2008)
ðIi v$i bài t=p này có th& làm theo 3 cách:
Cách 1: D a vào công th7c tính ñK b+t bão hòa k
3n 2 × 3 + 2 − 4n
→ n=2.
=
Axit cacboxylic no, m ch h4 ⇔ k =
2
2
→ CTPT c*a X là C6H8O6.
ð& làm cách này thì các em phNi nOm r+t v,ng công th7c tính ñK b+t bão hòa k.
Cách 2: D a vào vi c xây d ng CTPT tQng quát.
Axit cacboxylic no, m ch h4 có CTPT tQng quát d ng: CxH2x+2 k(COOH)k.
Áp dUng ñ nh lu=t bNo toàn nguyên tI, ta có:

x = 3
 x + k = 3n


2 x + 2 = 4 n →  n = 2
k = 3
2k = 3n


Cách làm này tuy dài hơn nhưng l i quen thuKc hơn v$i ña sI các em.
Cách 3: D a vào công th7c th c nghi m và ñ%c ñi&m hóa h)c.
(C3H4O3)n là acid → CTCT d ng: C3n −3n H 4 n −3n (COOH )3n 2
2

no, m ch h4 →

2

5n
3n
3n
= 2× + 2 −
→ n=2
2
2
2

Cách làm này cũng khá phQ bi n, vY cơ bNn là tương t như cách 2, nhưng không phNi giNi h pt.
2. Bài t p v" ph n Tùy theo c+u t o c*a axit (m ch C, sI nhóm ch7c, ...) mà ta có các dãy ñ[ng ñ\ng khác nhau. Trong

chương trình phQ thông, ta ch* y u xét dãy ñ[ng ñ\ng este no, ñơn ch7c, m ch h4, có các ñ%c ñi&m sau:
Công th7c dãy ñ[ng ñ\ng: CnH2nO2.
Khi ñIt cháy:
.
Ngoài ra, cũng c`n chú ý ñ n các dãy có công th7c d ng CnH2n 2Ox (no, m ch h4, 2 ch7c ho%c không no,
và
mKt nIi ñôi, m ch h4, ñơn ch7c) khi ñIt cháy:
Ví D? : Cho m gam hcn h#p g[m hai ch+t X và Y ñYu thuKc dãy ñ[ng ñ\ng c*a axit metacrylic tác dUng
v$i 300 ml dung d ch Na2CO3 0,5M. Thêm ti p vào ñó dung d ch HCl 1M cho ñ n khi khí CO2 ng ng
thoát ra thì th+y tiêu tIn h t 100 ml. M%t khác, ñIt cháy hoàn toàn m gam hcn h#p A r[i dgn sNn phhm
cháy qua bình I ch7a dung d ch H2SO4 ñ%c, sau ñó qua bình II ch7a dung d ch NaOH ñ%c thì th+y ñK tăng
khIi lư#ng c*a bình II nhiYu hơn bình I là 20,5 gam. Giá tr c*a m là:
A. 12,15 gam.
B. 15,1 gam.
C. 15,5 gam.
D. 12,05 gam.
G)i CTPT trung bình c*a X và Y là
T phNn 7ng:
T phNn 7ng:
→
→
3. Bài t p v" h@ng s= axit

→


→

→

×

×

,1

→

×

Hocmai.vn – Ngôi trư ng chung c a h c trò Vi t

T ng ñài tư v n: 1900 58,58,12

Trang | 1


Khóa h c LTðH môn Hóa –Th y Ng c

Phương pháp gi i các bài t p ñ c trưng v" Axit cacboxylic

Axit cacboxylic là các axit y u nhưng có ñ`y ñ* tính ch+t c*a mKt axit (5 tính ch+t: làm ñm quỳ tím, tác
dUng v$i kim lo i giNi phóng hiñro, tác dUng v$i bazơ/oxit bazơ, muIi).
ðK m nh c*a axit (ñ%c trưng b4i Ka, Ka càng l$n, tính axit càng m nh) phU thuKc vào gIc hiñrocacbon
(R) liên k t v$i nhóm ch7c cacboxyl –COOH.
Ví D? : Bi t htng sI axit c*a CH3COOH:
. pH c*a dung d ch hcn h#p CH3COOH
×
0,1M và CH3COONa 0,1M là:
A. 4,824.

B. 3,378.
C. 1,987.
D. 2,465.
Vì axit CH3COOH là mKt axit y u, không phân ly hoàn toàn, ta g)i x là ñK ñi n ly c*a CH3COOH trong
dung d ch này.
T giN thi t, ta có sơ ñ[ ñi n ly:
CH3COOH → CH3COO + H+
Trư$c phân ly:
0,1
0,1
0
Phân ly:
0,1x
0,1x 0,1x
Sau phân ly:
0,1(1 – x)
0,1(1 + x) 0,1x
Thay các giá tr n[ng ñK t i thwi ñi&m cân btng sau phân ly vào bi&u th7c tính Ka, ta có:

  
×
→
≈

[

Do ñó,

]





×

−

4. Bài t p v" ph n Hiñro trong nhóm ch7c c*a axit … có khN năng th b4i ion kim lo i và ñư#c g)i là “Hiñro linh ñKng”.
PhNn 7ng th Hiñro linh ñKng btng ion kim lo i có th& xNy ra v$i kim lo i, oxit kim lo i, bazơ, ho%c muIi,
…. khi tác dUng v$i axit.
Do các phNn 7ng này làm thay ñQi thành ph`n nguyên tI c*a các ch+t ban ñ`u nên phương pháp ch* y u
giNi các bài t=p lo i này là phương pháp Tăng giNm khIi lư#ng và BNo toàn khIi lư#ng.
Ngoài ra, do tính ch+t ñ nh lư#ng nhóm ch7c c*a các phNn 7ng này mà ta có th& dùng khN năng phNn 7ng
và t{ l phNn 7ng ñ& bi n lu=n và xác ñ nh lo i nhóm ch7c và sI lư#ng nhóm ch7c ch7a Hiñro linh ñKng
c*a các h#p ch+t, ti n t$i vi c bi n lu=n CTCT các h#p ch+t h,u cơ.
VD1: Trung hòa 5,48 gam hcn h#p g[m axit axetic, phenol và axit benzoic, c`n dùng 600 ml dung d ch
NaOH 0,1M. Cô c n dung d ch sau phNn 7ng, thu ñư#c hcn h#p ch+t rOn khan có khIi lư#ng là:
A. 6,84 gam.
B. 4,90 gam.
C. 6,80 gam.
D. 8,64 gam.
(Trích ñ) thi tuy+n sinh ðH – Cð kh0i A – 2008)
Áp dUng phương pháp tăng – giNm khIi lư#ng:
×
VD2: Cho 3,6 gam axit cacboxylic no, ñơn ch7c X tác dUng hoàn toàn v$i 500 ml dung d ch g[m KOH
0,12M và NaOH 0,12M. Cô c n dung d ch thu ñư#c 8,28 gam hcn h#p ch+t rOn khan. Công th7c phân t@
c*a X là
A. C2H5COOH.

B. CH3COOH.
C. HCOOH.
D. C3H7COOH.
(Trích ñ) thi tuy+n sinh ðH – Cð kh0i B – 2008)
Cách giNi chi ti t bài t=p này btng phương pháp BNo toàn khIi lư#ng và Tăng giNm khIi lư#ng có th& tham
khNo 4 các bài h)c trư$c.
Tuy nhiên, trong trưwng h#p b+t ñOc dĩ, ta vgn có th& tìm ñư#c k t quN ñúng là B khi th@ l i các ñáp án v$i
ñY bài theo kinh nghi m “sI mol thưwng là mKt sI tròn”
} ñây, ch~ có CH3COOH (M = 60) có sI mol tương 7ng là

là thma mãn kinh nghi m trên và

ñáp án B nhiYu khN năng là ñáp án ñúng nh+t.
VD3: Cho 5,76 gam axit h,u cơ X ñơn ch7c, m ch h4 tác dUng h t v$i CaCO3 thu ñư#c 7,28 gam muIi
c*a axit h,u cơ. Công th7c c+u t o thu g)n c*a X là:
A. CH2=CH COOH.
B. HC≡C COOH.
C. CH3 CH2 COOH.
D. CH3COOH.
(Trích ñ) thi tuy+n sinh Cao ñ7ng – 2007)
VD4: ðIt cháy hoàn toàn a mol axit h,u cơ Y ñư#c 2a mol CO2. M%t khác, ñ& trung hòa a mol Y c`n v a
ñ* 2a mol NaOH. Công th7c c+u t o thu g)n c*a Y là:
Hocmai.vn – Ngôi trư ng chung c a h c trò Vi t

T ng ñài tư v n: 1900 58,58,12

Trang | 2


Khóa h c LTðH môn Hóa –Th y Ng c

Phương pháp gi i các bài t p ñ c trưng v" Axit cacboxylic

A. HOOC COOH.
C. CH3 COOH.

B. HOOC CH2 CH2 COOH.
D. C2H5 COOH.
(Trích ñ) thi tuy+n sinh ðH – Cð kh0i A – 2007)

DF ki4n 1 → Y có 2 nguyên t@ C → lo i B, D.
DF ki4n 2 → Y có 2 ch7c axit → lo i C.
5. Bài t p v" ph n ðIt cháy h#p ch+t h,u cơ có ch7a kim lo i → t o muIi cacbonat
Thì
! " #$ !%
$& ! !'

" #$ !% (
)
→ )
Ví dU:
→
(
)
VD1: Trung hòa mKt lư#ng axit h,u cơ ñơn ch7c A btng NaOH v a ñ*. Cô c n dung d ch sau phNn 7ng
r[i ñIt cháy h t lư#ng muIi khan thu ñư#c 7,92 gam CO2; 6,36 gam Na2CO3 và hơi nư$c. Công th7c c*a
X là:
A. HCOOH.
B. C2H3COOH.

C. CH3COOH.
D. C2H5COOH.
G)i công th7c c*a A là CxHyCOOH.
T sơ ñ[ các phNn 7ng:
)
→

*

→ )

)

*

6, 36
106
Áp dUng bNo toàn nguyên tI ñIi v$i C trong phNn 7ng cháy, ta có:
6,36
7,92
4
+
)
106
44
→

+

)

×

→ SI nguyên t@ C trong A là:

→ A là CH3COOH

+
+

VD2: ðIt cháy hoàn toàn 1,608g ch+t h,u cơ A ch~ thu ñư#c 1,272g Na2CO3 và 0,528g CO2. Cho A tác
dUng v$i dung d ch HCl thì thu ñư#c mKt axit h,u cơ 2 l`n axit B. Công th7c c+u t o c*aA là:
A. NaOOC CH2 COONa.
B. NaOOC COOH.
C. NaOOC COONa.
D. NaOOC CH=CH COONa.
Không c`n m+t công giNi chi ti t bài toán, ch~ c`n mKt nh=n xét: “ñIt cháy hoàn toàn A không thu ñư#c
H2O → trong CTPT c*a A không còn ch7a nguyên t@ H” là ta ñã có th& tìm ñư#c ñáp án ñúng là C.
6. Bài t p v" ph n VD: Cho 0,04 mol mKt hcn h#p X g[m CH2=CH COOH, CH3COOH và CH2=CH CHO phNn 7ng v a ñ*
v$i dung d ch ch7a 6,4 gam brom. M%t khác, ñ& trung hoà 0,04 mol X c`n dùng v a ñ* 40 ml dung d ch
NaOH 0,75M. KhIi lư#ng c*a CH2=CH COOH trong X là:
A. 1,44 gam.
B. 2,88 gam.
C. 0,72 gam.
D. 0,56 gam.
(Trích ñ) thi tuy+n sinh ðH – Cð kh0i B – 2009)
Giáo viên: Vũ Kh+c Ng.c
Ngu0n:

Hocmai.vn – Ngôi trư ng chung c a h c trò Vi t

T ng ñài tư v n: 1900 58,58,12

Hocmai.vn

Trang | 3