Bước đầu khảo sát khả năng nhân sinh khối và đánh giá hiệu quả phòng trừ nấm bệnh của một số chủng nấm trichoderma sp p1

MỤC LỤC
Trang
ĐẶT VẤN ĐỀ.........................................................................................................1
PHẦN 1: TỔNG QUAN.........................................................................................2
1.1. Bệnh cây và những đặc điểm sinh học của nấm gây bệnh cây.........................2
1.1.1. Giới thiệu về bệnh cây...................................................................................2
1.1.1.1. Khái niệm...................................................................................................2
1.1.1.2. Phân loại.....................................................................................................2
1.1.1.3. Các giai đoạn phát triển bệnh.....................................................................2
1.1.1.4. Bệnh truyền nhiễm và những điều kiện
cơ bản quy định sự phát sinh bệnh...........................................................3
1.1.2. Nấm gây bệnh hại cây trồng..........................................................................4
1.1.2.1. Đặc điểm chung của nấm............................................................................4
1.1.2.2. Hình thái sợi nấm ......................................................................................4
1.1.2.3. Biến thái của nấm.......................................................................................6
1.1.2.4. Dinh dưỡng ký sinh và trao đổi chất của nấm.............................................6
1.1.2.5. Chu ký phát triển của nấm..........................................................................8
1.1.2.6. Quá trình xâm nhiễm và lan truyền của nấm.............................................10
1.1.2.7. Cấu trúc vách tế bào nấm bệnh...................................................................11
1.1.3. Đặc điểm sinh học của một số loài nấm bệnh................................................12
1.1.3.1. Nấm Fusarium sp.......................................................................................12
1.1.3.2. Nấm Phytophthora sp.................................................................................14
1.2. Giới thiệu về nấm Trichoderma sp...................................................................15
1.2.1. Lịch sử nghiên cứu về nấm Trichoderma......................................................15
1.2.2. Tiềm năng sử dụng nấm Trichoderma trong đất............................................16
1.2.3. Đặc điểm của nấm Trichoderma sp. .............................................................17
1.2.3.1. Vị trí phân loại............................................................................................17
1


1.2.3.2. Hình thái, sự sinh trưởng và

sự hình thành bào tử của nấm Trichoderma sp. .......................................18
1.2.3.3. Yếu tố môi trường ảnh hưởng đến nấm Trichoderma sp............................19
1.2.3.4. Khả năng đối kháng nấm gây bệnh cây......................................................19
1.2.3.5. Cơ chế đối kháng nấm gây bệnh cây của nấm Trichoderma.......................20
1.3. Một số ứng dụng của nấm Trichoderma...........................................................22
1.3.1. Lĩnh vực bảo vệ thực vật...............................................................................22
1.3.1.1. Bón vào đất.................................................................................................23
1.3.1.2. Xử lý hát giống...........................................................................................23
1.3.2. Lương thực và ngành dệt...............................................................................24
1.3.3. Chất kiểm soát sinh học.................................................................................24
1.3.4. Kích thích sự tăng trưởng của cây trồng........................................................24
1.3.5. Nguồn gen để sử dụng trong chuyển gen.......................................................24
1.3.6. Lĩnh vực xử lý môi trường............................................................................25
1.4. Tìm hiểu về chế phẩm nấm...............................................................................25
1.4.1. Các phương pháp lên men tạo chế phẩm sinh học.........................................25
1.4.1.1. Phương pháp lên men xốp tạo chế phẩm nấm Trichoderma.......................25
1.4.1.2. Phương pháp lên men bề mặt không vô trùng tạo chế phẩm nấm...............27
1.4.2. Một số chế phẩm nấm Trichoderma
đã được sản xuất và ứng dụng trên thế giới và ở Việt Nam.........................28
1.4.2.1. Trên thế giới...............................................................................................28
1.4.2.2. Ở trong nước...............................................................................................30
PHẦN 2: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..................................31
2.1. Vật liệu.............................................................................................................31
2.1.1. Các chủng vi sinh vật dùng trong nghiên cứu................................................31
2.1.1.1. Các chủng nấm Trichoderma sp.................................................................31
2.1.1.2. Các chủng nấm gây bệnh hại cây trồng......................................................31
2.1.2. Dụng cụ và thiết bị........................................................................................31
2.1.2.1. Dụng cụ......................................................................................................31
2

2.1.2.2. Thiết bị.......................................................................................................31
2.1.3. Môi trường nuôi cấy......................................................................................31
2.1.3.1. Môi trường PGA.........................................................................................31
2.1.3.2. Khoáng Crapek...........................................................................................32
2.1.3.3. Môi trường lên men xốp.............................................................................32
2.2. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................33
2.2.1. Quan sát hình thái nấm..................................................................................33
2.2.1.1. Quan sát hình thái đại thể...........................................................................33
2.2.1.2. Quan sát hình thái vi thể.............................................................................33
2.2.2. Phương pháp đối kháng trực tiếp...................................................................33
2.2.2.1. Nguyên tắc..................................................................................................33
2.2.2.2. Cách tiến hành............................................................................................34
2.2.2.3. Thí nghiệm.................................................................................................34
2.2.2.4. Bố trí thí nghiệm.........................................................................................34
2.2.3. Phương pháp lên men xốp tạo chế phẩm Trichoderma..................................35
2.2.3.1. Mục đích.....................................................................................................35
2.2.3.2. Tiến hành thực nghiệm trên môi trường lên men xốp.................................35
2.2.3.3. Cách tiến hành............................................................................................36
2.2.4. Phương pháp đếm số lượng bào tử trên 1 gam chế phẩm..............................36
2.2.4.1. Nguyên tắc..................................................................................................36
2.2.4.2. Cách tiến hành............................................................................................36
2.2.4.3. Đọc và tính toán kết quả.............................................................................37
PHẦN 3: KẾT QUẢ VÀ BIỆN LUẬN...................................................................38
3.1. Hình thái nấm Trichoderma sp.........................................................................38
3.2. Khả năng đối kháng trực tiếp của nấm Trichoderma sp...................................38
3.2.1. Khả năng đối kháng của nấm Trichoderma
chủng T40 với nấm Phytophthora sp............................................................38
3.2.2. Khả năng đối kháng của nấm Trichoderma
(T40) với nấm Fusarium sp..........................................................................40

3


3.2.3. Khả năng đối kháng của nấm Trichoderma
chủng T14 với nấm Phytophthora sp............................................................42
3.2.4. Khả năng đối kháng của nấm Trichoderma (T14) nấm Fusarium sp.............44
3.3. Kết quả lên men xốp.........................................................................................46
3.3.1. Số lượng bào tử của các chủng thu nhận được
sau 8 – 10 ngày nuôi cấy bằng phương pháp lên men xốp.........................46
3.3.2. Tỷ lệ sống sót của bào tử sau khi sấy.............................................................47
PHẦN 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.................................................................48
4.1. Kết luận............................................................................................................48
4.2. Kiến nghị..........................................................................................................48
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................49

4


DANH SÁCH CÁC HÌNH
Hình 1.1: Cơ quan sinh trưởng, vòi hút và
các dạng biến thái chủ yếu của tản nấm ................................................5
Hình 1.2: Nấm Fusarium sp....................................................................................12
Hình 1.3: Nấm Phytophthora sp..............................................................................14
Hình 1.4: Nấm Trichoderma sp...............................................................................18
Hình 1.5: Nấm Trichoderma sp. quấn lấy sợi nấm gây bệnh...................................20
Hình 1.6: Cơ chế hoạt động của nấm Trichoderma sp.............................................21
Hình 2.1: Thí nghiệm đối chứng trực tiếp...............................................................35
Hình 2.2 : Phương pháp pha loãng mẫu theo dãy thập phân ...................................38
Hình 3.1: Hình thái khuẩn lạc Trichoderma sp. (40X)............................................39
Hình 3.2 : Khả năng đối kháng của nấm Trichoderma

chủng T40 với nấm Phytophthora........................................................40
Hình 3.3: Khả năng đối kháng của nấm Trichoderma
chủng T40 với nấm Fusarium................................................................41
Hình 3.4: Khả năng đối kháng của nấm Trichoderma
chủng T14 với nấm Phytophthora........................................................43
Hình 3.5: Khả năng đối kháng của nấm Trichoderma
chủng T14nấm Fusarium.....................................................................44
Hình 3.6: Chế phẩm Trichoderma thô.....................................................................45

5


DANH SÁCH CÁC BẢNG
Bảng 3.1: Đường kính (mm) khuẩn lạc nấm Trichoderma và nấm gây bệnh..........44
Bảng 3.2: Số lượng bào tử Trichoderma trên môi trường nuôi cấy.........................45

6