BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ NGUYÊN LÝ MÁC LÊNIN PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT

CHƯƠNG II

PHÉP BIỆN CHỨNG
DUY VẬT

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

1


I. PHÉP BIỆN CHỨNG
VÀ PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT

Thạc sĩ Lê Đức Thọ


1. Phép biện chứng
và các hình thức cơ bản
của phép biện chứng

8/31/17
8/31/17

3
ThS. Lê Đức Thọ - Khoa Cơ bản

3

a. Phép biện chứng
Thế giới tồn tại trong trạng thái nào đây??!!

Phép biện
chứng = lý
luận về sự
vận động,
phát triển
và mối liên
hệ trong
thế giơi

J.W.F.Hegel
Lão tư

Heraclite


PHÉP BIỆN CHỨNG LÀ GÌ?

“Phép biện chứng là khoa học nghiên cứu về mối
liên hệ phổ biến và sự phát triển”.
“Phép biện chứng là khoa học về những quy luật
phổ biến của sự vận động và sự phát triển của tự
nhiên, của xã hội loài người và của tư duy”

Ph. Ăngghen (1820- 1895)

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ - Khoa Cơ bản

5


PHÉP BIỆN CHỨNG LÀ GÌ?

Phép biện chứng tức là học thuyết
về sự phát triển dưới hình thức
hoàn bị nhất, sâu sắc nhất và
không phiến diện.

V .I. Lênin
(1870-1924)

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ - Khoa Cơ bản

6


Sự đối lập giữa phương pháp siêu hình và phương pháp biện chứng

Phương pháp siêu hình:

•

Xem xét các sự vật và các mặt trong sự tách
rời với nhau.

•

Xem xét sự vật trong trạng thái tĩnh và nếu

Phương pháp biện chứng:

•

biến đổi thì chỉ biến đổi về lượng, Không
thay đổi về chất

Xem xét sự vật và các mặt của sự vật trong trạng
thái liên hệ với nhau.

•

Xem xét sự vật trong trạng thái vận động phát
triển, sự phát triển đi từ sự thay đổi về lượng
dẫn đến thay đổi về chất và nguyên nhân sự phát
triển là xuất phát từ mâu thuẫn bên trong sự vật.


Tìm hiểu phép biện chứng để làm gì?



Hiểu biết (về một thế giới luôn trong sự tương tác lẫn nhau
và trong sự biến đổi không ngừng)



Có tư duy biện chứng (nhìn nhận, đánh giá các vấn đề
đúng đắn)

Nhiêm vu cua
chúng ta là tìm



Có thái độ, hành động biện chứng (mềm dẻo, uyển
chuyển chứ không nguyên tắc máy móc, cũng không tùy tiện
vô nguyên tắc)

hiêu và vân dung
tốt các nguyên tắc
PPL cua phep biên
chứng !!

nguyên tăc máy moc > < biện chứng > < tuy tện vô nguyên tăc


b. CÁC HÌNH THỨC CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG

PHÉP BIỆN CHỨNG

PHÉP BIỆN

PHÉP BIỆN

CHẤT PHÁC THỜI CỔ

CHỨNG DUY TÂM

CHỨNG DUY VẬT

ĐẠI

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ - Khoa Cơ bản

9


PHÉP BIỆN CHỨNG THỜI CỔ ĐẠI

THUYẾT ÂM - DƯƠNG

Âm – Dương tồn tại trong mối quan hệ quy
định.
Âm thịnh => Dương suy và ngược lại.
Âm cùng => thì Dương khởi. Dương cực =>
Âm sinh.
Trong Âm có Dương, trong Dương có Âm.

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ - Khoa Cơ bản

10


PHÉP BIỆN CHỨNG THỜI CỔ ĐẠI

THUYẾT NGŨ HÀNH

VẠN VẬT TỒN TẠI VÀ SINH THÀNH TRONG
MỐI LIÊN HỆ PHỔ BIẾN CỦA NGŨ HÀNH

MỘC

Năm yếu tố
THUỶ

HOẢ

KIM -MỘC- THUỶ- HOẢ - THỔ

Tồn tại ảnh hưởng sinh- khắc

TƯƠNG SINH

KIM

THỔ

TƯƠNG KHẮC

- THUỶ SINH MỘC

- MỘC SINH HOẢ
- HOẢ SINH THỔ
-THỔ SINH KIM
- KIM SINH THUỶ

- THUỶ KHẮC HOẢ
- HOẢ KHẮC KIM
- KIM KHẮC MỘC
- MỘC KHẮC THỔ
- THỔ KHẮC THUỶ

8/31/17
8/31/17

11
ThS. Lê Đức Thọ - Khoa Cơ bản

11


TRIẾT HỌC PHẬT GIÁO

VẠN VẬT BIẾN ĐỔI THEO QUY LUẬT NHÂN - QUẢ

Phật là chúng sinh đã thành
Chúng sinh là phật sẽ thành
8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ - Khoa Cơ bản

12


TRIẾT HỌC HY LẠP CỔ ĐẠI

Thế giới vật chất tồn tại trong sự hình thành, vận động
vĩnh viễn của sự thống nhất giữa các mặt đối lập.

CON NGƯỜI KHÔNG THỂ TẮM HAI LẦN TRÊN MỘT
DÒNG SÔNG
Hêcraclít

8/31/17
8/31/17

13
ThS. Lê Đức Thọ - Khoa Cơ bản

13


PHÉP BIỆN CHỨNG TRONG TRIẾT HỌC CỔ ĐIỂN ĐỨC

“Cái gì hợp lý thì tồn tại.
Cái gì tồn tại thì hợp lý”
G.W.Ph. Hegen

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ - Khoa Cơ bản

14


PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
Những ý niệm trong đầu óc của chúng ta chẳng qua chỉ là
sự phản ảnh của các sự vật hiện tượng khách quan. Do đó,
bản thân biện chứng của ý niệm cũng chỉ đơn thuần là sự
phản ảnh có ý thức của sự vận động biện chứng của thế
giới hiện thực.

C. MÁC, PH. ĂNGGHEN, V.I. LÊNIN

“Chủ nghĩa Mác có ưu điểm là phương pháp làm
việc biện chứng”

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ - Khoa Cơ bản

15


2. Phép biện chứng duy vật.
Quy luật mâu thuẫn

Nguyên lý về sự phát
triển

Quy luật lượng đổi dẫn tới chất đổi

Quy luật phủ đinh của phủ đinh

Phép biện chứng
duy vật khoa học

Cái chung – cái riêng

về sự vận động,

Nguyên nhân – kết quả

phát triển và sự
Tất yếu – ngẫu nhiên

liên hệ phổ biến

Nội dung – hình thức

Nguyên lý về môi liên hệ
phổ biến

Bản chất – hiện tượng

Khả năng – hiện thực


Phép biện chứng duy vật co giá tri gì?



“PBC là KH về sự liên hệ phổ biến”; “PBC (...) là môn KH về nhưng quy lu ật phổ biến
của sự vận động và sự phát triển của TN, của XH loài người và của TD ”



“PBC, tức là học thuyết về sự phát triển, dưới hình thức hoàn bi nhất, sâu sắc nhất và
không phiến diện(…)”

Chủ nghĩa Mác có cái hay là cung cấp
cho người ta một phương pháp làm
việc biện chứng

Từ sự phân tích thế giơi trong trạng thái biến đổi, phát triển và trong sự tương tác, ảnh
hưởng lẫn nhau, PBCDV rút ra những nguyên tắc phương pháp luận cho nhận thức và
hành động chủ thể.


II. CÁC NGUYÊN LÝ CƠ BẢN
CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT

Thạc sĩ Lê Đức Thọ


1. NGUYÊN LÝ VỀ MỐI LIÊN HỆ PHỔ BIẾN

Các sự vật, hiện tượng co mối liên hệ với nhau hay không???

co

KHÔNG

Nguồn gôc của môi liên hệ của SVHT?

CHỦ NGHĨA

CHỦ NGHĨA

CHỦ NGHĨA

DUY VẬT

DUY TÂM,

DUY VẬT

SIÊU HÌNH

TÔN GIÁO

BIỆN CHỨNG

19
8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ - Khoa Cơ bản

19

TÍNH CHẤT CỦA MỐI LIÊN HỆ PHỔ BIẾN

QUAN HỆ

TÍNH TẤT YẾU, KHÁCH QUAN

LIÊN HỆ

TÍNH PHỔ BIẾN
LIÊN HỆ PHỔ BIẾN

TÍNH ĐA DẠNG

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ - Khoa Cơ bản

20


SỰ THỐNG NHẤT GIỮA
TÍNH QUY ĐỊNH - TÍNH TƯƠNG TÁC - TÍNH BIẾN ĐỔI
TRONG GIỚI TỰ NHIÊN

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ - Khoa Cơ bản

21

TÍNHCHẤT
CHẤTCỦA
CỦAMỐI
MỐILIẾN
LIẾNHỆ
HỆ
TÍNH
TỒN TẠI LÀ TỒN TẠI TRONG TÍNH
QUY ĐỊNH LẪN NHAU

TÍNH KHÁCH QUAN.
- Bản chất, tất yếu của sự vật
- Vốn có của bản thân sự vật.

CON NGƯỜI KHÔNG CHI PHU THUÔC MTTN MA NGƯƠC LẠI
MTTN CUNG BIẾN ĐỔI BƠI HOẠT ĐÔNG LAO ĐÔNG CỦA CON
NGƯỜI

22
8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ - Khoa Cơ bản

22


Tính khách quan

Không có con người tồn tại ngoài

mối liên hệ với môi trường tự nhiên & xã hội

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ - Khoa Cơ bản

23


TÍNHCHẤT
CHẤTCỦA
CỦAMỐI
MỐILIẾN
LIẾNHỆ
HỆ
TÍNH

TÍNH PHỔ BIẾN.
- Bất cứ sự vật hiện tượng
nào cũng liên hệ với sự vật
hiện tượng khác.
- Mối liên hệ diễn ra ở mọi
lĩnh vực (tự nhiên, xã hội và
tư duy)

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ - Khoa Cơ bản

24

TÍNHCHẤT
CHẤTCỦA
CỦAMỐI
MỐILIẾN
LIẾNHỆ
HỆ
TÍNH

TÍNH ĐA DẠNG.
- Sự vật đa dạng nên hình thức liên hệ của sự vật đa dạng (Mối liên hệ bên trong, mối liên hệ bên ngoài,
mối liên hệ bản chất, mối liên hệ không bản chất, mối liên hệ tất nhiên, mối liên hệ ngẫu nhiên, mối liên
hệ chủ yếu, mối liên hệ thứ yếu)
-Một sự vật cũng có nhiều mối liên hệ.

Con người gián tếp

MLH trực tếp

gây hậu quả cho chính mình

quá trình lao động

8/31/17
8/31/17

25
ThS. Lê Đức Thọ - Khoa Cơ bản

25