Bài ca ngất ngưởng

I. Giới thiệu:
1. Tác giả
-(1778- 1858) tự Tồn Chất, hiệu Ngộ
Trai, biệt hiệu Hi Văn, người làng Uy
Viễn, Nghi Xuân, Hà Tĩnh
-Gia đình: xuất thân trong gia đình
quan lại, nề nếp nho phong
-Con người học giỏi, giàu chí khí, tài
cao,văn võ song tồn nhưng nhiều
thăng trầm trên con đường cơng
danh.42 tuổi đỗ giải nguyên.
-Là một nhà nho tiết tháo, giàu lòng
yêu nước, thương dân, thanh liêm.
2.Sự nghiệp sáng tác:Thơ văn: 50 bài
thơ, 60 bài ca trù, 1 bài phú
- Bài phú nổi tiếng : hàn nho phong vị
phú-> nhân cách sống của ông.
Di ảnh Nguyễn Công Trứ


3. Hoàn cảnh
sáng tác:
- Hồn cảnh ra đời: thời kì tác giả cáo quan về hưu, sau 1848
-Thể thơ: hát nói: (là một trong những điệu thức chủ đạo của lối hát ca trù)
+ Đây là thể thơ tự do về niêm luật, số câu, số chữ
+ Hấp dẫn ở giọng điệu chứ khơng phải hình ảnh miêu tả
+ Nó phù hợp với việc bày tỏ những tư tưởng, tình cảm tự do, phúng khống, thốt
ra ngồi khn khổ

II. Đọc hiểu văn bản
1. Đọc
2. Chủ đề:
3. Tìm hiểu văn bản:
a. Tự giới thiệu tài năng , danh vị xã ̃ hội:
-

Vũ trụ…sự: mọi việc trong trời đất đều là phận sự của ta.

-

Tự nhận có tài: ông Hy Văn tài bô, tay ngất ngưởng , ông ngất
ngưởng -> tài hoa thao lược về quân sự.

-

Hệ thống từ Hán Việt: thủ khoa, tham tán, + điệp từ+ âm điệu nhịp
nhàng-> tài năng xuất chúng , lý tưởng trung quân.

-

Thái độ sống ngất ngưởng :

-

+ Từ dùng 4 lần -> thái độ tinh thần của một con người biết vượt
mình lên. Thách thức mọi người.

-

-> Thái độ sống lệch chuẩn.


II. Đọc hiểu văn bản

b. Ngất ngưởng ở chốn hành lạc
-Cưỡi bò cái về hưu
-Đeo đạc ngựa cho bò cái
- Vào chùa mang theo cô
đầu đến bụt cũng phải nực
cười+ say sưa trong những
cuộc chơi
-Khơng quan tâm đến
được- mất
-Bỏ ngồi tai chuyện khenchê
-Nhập tục nhưng không
vướng tục
-Luôn gữi trọn đạo vua tơi

Hành vi khác người:
trái khốy như để
ngạo đời, khinh đời
Lối chơi khác người: tự
do, phóng túng,chơi
theo ý thích của bản
thân

Thái độ sống khác
người: coi thường được
mất, khen chê

Quan niệm sống khác
người: nhập thế mà
khôn vướng tục, rong
chơi mà vẫn vẹn trọn
nghĩa vua tôi

- Một cái tôi đầy
bản lĩnh, tự tin
-Cái tôi ý thức
sâu sắc về lối
sống,
cách
sống, cách hành
xử trong cuộc
đời
-Đó là lối sống
vừa thanh cao
vừa nghệ sĩ của
lớp nhà nho tài
tử
trong
bối
cảnh đặc biệt
của thời đại


II. Đọc hiểu văn bản

c. Ngất ngưởng ở chốn triều chung

- Nhà thơ tự coi mình là duy nhất, khơng ai sánh được về cốt
cách, đồng thời là sự ý thức về giá trị của cá nhân>< bọn nho
sĩ đương thời, dám vượt ra khỏi vòng cương tỏa của nho gia
- Tự khẳng định con người cá nhân trong một xã hội thủ tiêu
con người cá nhân-> đó phải là con người có bản lĩnh, có cá
tính riêng mạnh mẽ
-Một cái tơi tự do,ngạo đời nhưng tấm lịng vẫn sau trước
như một với đất nước
d. Nghệthuật:
- Ngôn ngữ mang tính khẩu ngữ:Cách xưng hô, lớp từ
vựng nôm na.
- Giọng sống động.


III. Tổng kết
-Ngất ngưởng là một phong cách sống đẹp của những người có tài
năng, có bản lĩnh, có phẩm chất cao đẹp và là con người tự tri.
-NCT là con người có bản lĩnh, tài năng, có quan niệm sống tích cực,
nhập thế, biết sống và dám sống cho mình.
-Nghệ thuật:
+ Bài hát nói theo lối tự thuật, có hình thức tự do, đặc biệt là tự do về
vần điệu-> giọng điệu sinh động vừa triết lí, vừa trữ tình vừa trào lộng
+Sự kết hợp hài hịa giữa hệ thống từ ngữ Hán Việt với số lượng lớn từ
ngữ Nơm, trong đó khá nhiều ngơn ngữ khẩu ngữ hàng ngày




Bài tập nâng cao
Hát nói dơi khổ, 19 câu.Câu đầu gieo vần chân ,

thanh trắc, ứng đối với lưng- bộ.
- Hai câu : 2,3 gieo vần chân thanh bằng .
- Câu 4,5 gieo vần chân , thanh trắc.
- Có câu đối thuần chữ hán: Vũ trụ ….sự.
Đô môn …niên.
- Nội dung hấp dẫn: giọng điệu, số câu không ổn
định, chuyển đổi vần bằng trắc luân phiên, sự
biến hoá đa dạng, ngắt nhịp-> thể thơ hát nói
một vị trí vinh dự trong văn học.


THÂN ÁI
CHÀO
CÁC EM