CHƯƠNG IV
ĐƯỜNG LỐI CÔNG NGHIỆP HÓA
I. LÝ LUẬN CHUNG VỀ CNH VÀ MỘT
SỐ MÔ HÌNH CNH TRÊN THẾ GIỚI
1.Quan niệm về CNH,HĐH
Theo nghĩa hẹp
CNH là quá
trình chuyển
dịch kinh tế
nông nghiệp
Sang nền kinh tế
lấy công nghiệp
làm chủ đạo
Theo nghĩa rộng
Chuyển từ
một nước
nông nghiệp
Thành một
nước
công
nghiệp
Công nghiệp hóa là quá trình chuyển đổi
căn bản toàn diện các hoạt động sản xuất
kinh doanh, dịch vụ và quản lý kinh tế - xã
hội từ sử dụng sức lao động thủ công là
chính sang sử dụng một cách phổ biến sức
lao động cùng với công nghệ, phương tiện
và phương pháp tiên tiến hiện đại dựa trên
sự phát triển của công nghiệp và tiến bộ
khoa học – công nghệ tạo ra năng xuất lao
động xã hội cao.HNBCHTW khóa VII(1994)
2. TÍNH TẤT YẾU VÀ TÁC DỤNG CỦA
CNH-HĐH ĐẤT NƯỚC
CNH-HĐH là con đường phát triển tất yếu để tiến
lên một nền sản xuất hiện đại
TÍNH
TẤT
YẾU
KHÁCH
QUAN
Theo quan điểm của CN Mác- Lênin
Xuất phát từ đặc điểm nước ta
Tạo ra cơ sở vật chất, kỹ thuật
2.TÁC
DỤNG
CNH-HĐH
ĐẤT
NƯỚC
Củng cố quan hệ sản xuất XHCN, tăng cường
vai trò của Nhà nước và mối quan hệ liên minh
công nhân-nông dân trí thức.
Tạo điều kiện vật chất để xây dựng nền
kinh tế độc lập, tự chủ vững mạnh
Tạo tiền đề vật chất và kinh tế cho xây dựng,
HĐH quốc phòng, tăng cường an ninh,
trật tự và an toàn xã hội.
II. CÔNGHIỆP HÓA THỜI KỲ TRƯỚC
ĐỔI MỚI (1960-1986)
1.GIAI Đ0ẠN 1960 - 1975
2.GIAI Đ0ẠN 1975 - 1986
3.ĐẶC TRƯNG CỦA CNH THỜI
KỲ TRƯỚC ĐỔI MỚI
4. ĐÁNH GIÁ CHUNG
1.GIAI Đ0ẠN 1960 - 1975
Đặc
điểm
chủ
yếu chi
phối
đường
lối CNH
XHCN
-Tiến hành CNH XHCN từ một nền
kinh tế lạc hậu, CN kém phát triển.
-Đất
nước bị chia cắt, miền Bắc
phải thực hiện vai trò hậu phương
lớn với miền Nam và sẵn sàng ứng
phó với khả năng chiến tranh lan ra
miền Bắc.
-Các nước XHCN thực hiện CNH
theo đường lối ưu tiên phát triển CN
nặng.
ĐHIII
Mục
tiêu và
phương
hướng
của
CNH
XHCN
khẳng định:
muốn cải biến tình
trạng kinh tế lạc
hậu của nước ta,
không
có
con
đường nào khác,
ngoài con đường
CNH XHCN
Mục
tiêu cơ bản của
CNHXHCN là:
xây dựng một nền
kinh tế XHCN cân đối
và hiện đại; bước đầu
xây dựng cơ sở vật
chất và kỹ thuật của
CNXH. Đó là mục tiêu
cơ bản, lâu dài, phải
thực hiện qua nhiều
giai đoạn.
Cụ thể hóa đường lối CNH ĐH III, HNTW7 khóa III (1962),
nêu phương hướng chỉ đạo xây dựng và phát triển CN là:
ƯU TIÊN
PHÁT TRIỂN
CN NẶNG
TRÊN CƠ SỞ
PHÁT TRIỂN
NÔNG NGHIỆP
PHÁT TRIỂN
CN NHẸ
2.Giai đoạn 1975- 1986
ĐẠI HỘI IV (12/1976)
ĐẠI HỘI V (3/1982)
ĐẠI HỘI IV (12/1976)
1
-Ưu
tiên
phát
triển
CN
nặng
một
cách
hợp lý trên
cơ sở phát
triển nông
nghiệp và
CN nhẹ.
2
-Kết
hợp xây
dựng CN và
nông nghiệp
cả
nước
thành một cơ
cấu kinh tế
công-nông
nghiệp.
3
-Vừa
xây
dựng kinh
tế TW vừa
phát triển
kinh tế địa
phương
4
-Kết
hợp
kinh tế TW
với kinh tế
địa phương
trong một
cơ cấu kinh
tế quốc dân
thống nhất.
Đại hội V (3/1982)
1
Lấy
nông
nghiệp
làm mặt
trận
hàng
đầu
3
2
Ra sức
phát
triển CN
sản
xuất
hàng
tiêu
dùng
-
-Việc
xây dựng
và phát triển
CN nặng cần
làm có mức độ,
vừa sức, nhằm
phục vụ thiết
thực, có hiệu
quả cho nông
nghiệp và CN
nhẹ.
3. ĐẶC TRƯNG CỦA CNH THỜI KỲ TRƯỚC ĐỔI
MỚI
CNH theo mô hình nền kinh tế khép kín,
hướng nội và thiên về phát triển CN nặng.
Chủ yếu dựa vào lợi thế về lao động, tài
nguyên đất đai và nguồn viện trợ của các
nước XHCN;
Chủ lực thực hiện CNH là Nhà nước và
doanh nghiệp nhà nước;
Việc phân bổ nguồn lực để CNH chủ
yếu bằng cơ chế kế hoạch hóa tập
trung quan liêu, trong một nền kinh tế
phi thị trường.
Nóng vội, giản đơn, chủ quan duy
ý chí, ham làm nhanh, làm lớn,
không quan tâm đến hiệu quả kinh
tế xã hội.
4. KẾT QuẢ, Ý NGHĨA, HẠN
CHẾ, NGUYÊN NHÂN
II. ĐƯỜNG LỐI CNH- HĐH THỜI KỲ ĐỔI MỚI
1. QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI TƯ DUY VỀ CNH
2. MỤC TIÊU, QUAN ĐiỂM CNH
3. CNH-HĐH GẮN VỚI PHÁT TRIỂN
KINH TẾ TRI THỨC
4. ĐÁNH GIÁ CHUNG
1.QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI TƯ DUY VỀ CNH
Đại hội VI của Đảng (12/1986), phê
phán sai lầm trong nhận thức và chủ
trương CNH thời kỳ 1960 – 1986.
Những sai lầm
Không kết hợp
ngay từ đầu
CN với NN
mà thiên về
phát triển
CNN
Không tập trung giải
quyết: lương thực,
thực phẩm, hàng tiêu
dùng và hàng XK
Quá trình đổi mới tư duy về
CNH từ ĐH VI đến ĐH XI
ĐH VI
3
mục
tiêu
Lương thực
Thực phẩm
Hàng tiêu
dùng
Hàng xuất
khẩu
Quá trình đổi mới tư
duy về CNH - HĐH
HNTW 7
(1/1994)
Bước
đột phá
Khái niệm CNH-HĐH
ĐH VIII (6/1996)
Quá trình đổi mới tư
duy về CNH - HĐH
Nhận
định
Nước ta đã ra khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội, nhiệm vụ đề ra
cho chặng đường đầu tiên của thời kỳ quá độ là chuẩn bị tiền đề
cho CNH đã cơ bản hoàn thành, cho phép chuyển sang thời kỳ
mới đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước.
Quá trình đổi mới tư
duy về CNH - HĐH
ĐH IX (4/2001)
ĐH X (4/2006)
Bổ sung
phát
triển
Con đường CNH ở nước ta
cần và có thể rút ngắn thời gian
so với các nước đi trước.
ĐH XI: Về CNH –HĐH gắn với phát triển
tri thức, CNH- HĐH gắn với phát triển
nhanh và bền vững.
Đẩy mạnh CNH, HĐH phải tính toán đến
yêu cầu phát triển bền vững trong tương
lai.