Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh Trung học cơ sở

M
M

Chuyên đề 2
GIÁO DỤC KĨ NĂNG
SỐNG CHO HỌC SINH
THCS
BMT, ngày 20 / 9 / 2012


Suy ngẫm Thế giới quanh ta!!!

Phát lương thực sau động đất tại
Nhật Bản

Sự bình thản trước khó khăn
Phát lương thực sau động đất tại
Haiti
Trẻ em Nhật bản bắt tay thủ tướng Natokan tại vùng động đật 11/3
Sống trong trung tâm ti nạn sau động đất tại Nhật Bản

1


ĐẶT VẤN ĐỀ

Mục tiêu của giáo dục phổ thông:
giúp học sinh phát triển toàn diện
về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm
mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát

triển năng lực cá nhân, tính năng
động và sáng tạo, hình thành
nhân cách con người Việt Nam xã
hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách
và trách nhiệm công dân; chuẩn bị
cho học sinh tiếp tục học lên hoặc
đi vào cuộc sống lao động, tham
gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Luật Giáo dục (2005)

2


Khái niệm, tác dụng, phân loại, con đường GD KNS
Thảo luận :
1: Kĩ năng sống là gì ?
2: Giáo dục kĩ năng sống là gì ?
3: Tác dụng giáo dục KNS cho HS
4: Cần trang bị cho HS kĩ năng nào ?
5: Con đường giáo dục KNS

3
* Khái niệm KNS
* Giáo dục KNS
* Tác dụng GD KNS
* KNS cho HS - SV
* Tiếp cận GD KNS


KHÁI NIỆM

Kỹ năng sống là tập hợp rất nhiều kỹ
năng tâm lý xã hội và giao tiếp cá nhân
giúp cho con người đưa ra những quyết
định có cơ sở, giao tiếp một cách có hiệu
quả, phát triển các kỹ năng tự xử lý và
quản lý bản thân nhằm giúp các em có
một cuộc sống lành mạnh và có hiệu quả.


Giáo dục kỹ năng sống
là giáo dục cách sống tích cực trong xã hội
hiện đại, là xây dựng những hành vi lành
mạnh và thay đổi những hành vi, thói quen
tiêu cực trên cơ sở giúp người học có kiến
thức, giá trị, thái độ và kỹ năng thích hợp. 


TÁC DỤNG

Các kỹ năng sống chính là sự bổ sung
cần thiết về kiến thức và năng lực cho
một cá nhân, để các em có thể hoạt động
một cách độc lập, giúp các em tránh
được những khó khăn trong quá trình
sống và làm việc và học tập.
Từ kỹ năng sống có thể thể hiện thành
những hành động cá nhân và những hành
động đó sẽ tác động đến hành động của
những người khác cũng như dẫn đến

những hành động nhằm thay đổi môi
trường xung quanh, giúp chất lượng cuộc
sống trở nên lành mạnh.


Phân loại KNS

Theo UNICEF

Có 6 nhóm:

Kỹ năng nhận thức
Bao gồm các kỹ năng
như: Tư duy phê phán,
giải quyết vấn đề,
nhận thức hậu quả,
ra quyết định, khả năng Kỹ năng đương đầu
sáng tạo, tự nhận thức với cảm xúc: Bao gồm
về bản thân, đặt
động cơ, ý thức trách nhiệm,
mục tiêu, xác
cam kết, kiềm chế căng thẳng Kỹ năng xã hội
định giá trị..
kiểm soát được cảm xúc, hay kỹ năng tương tác: 
tự quản lý, tự giám sát Bao gồm kỹ năng giao tiếp;
và tự điều chỉnh...
tính quyết đoán; kỹ năng
thương thuyết / từ chối;
lắng nghe tích cực,
hợp tác, sự thông cảm,

nhận biết sự thiện cảm
của người khác v.v…


Phân loại KNS

Theo UNICEF

Có 6 nhóm:

Kỹ năng nhận biết và sống với chính mình
gồm: Kỹ năng tự nhận thức; lòng tự trọng; sự kiên định;
đương đầu với cảm xúc; đương đầu với căng thẳng.

Kỹ năng nhận biết và sống với người khác
bao gồm: Kỹ năng quan hệ / tương tác liên nhân cách; sự cảm thông;
đứng vững trước áp lực tiêu cực của bạn bè hoặc của người khác;
thương lượng giao tiếp có hiệu quả.

Kỹ năng ra quyết định một cách hiệu quả
bao gồm các kỹ năng: Tư duy phê phán; tư duy sáng tạo;
ra quyết định; giải quyết vấn đề.



Kĩ năng cần thiết cho cuộc sống

4

Theo Bộ lao động và hiệp hội đào tạo phát triển Mỹ

1.      Kỹ năng học và tự học (learning to learn)
2.      Kỹ năng lắng nghe (Listening skills)
3.      Kỹ năng thuyết trình (Oral communication skills)
4.      Kỹ năng giải quyết vấn đề (Problem solving skills)
5.      Kỹ năng tư duy sáng tạo (Creative thinking skills)
6.      Kỹ năng quản lý bản thân và tinh thần tự tôn (Self esteem)
7.      Kỹ năng đặt mục tiêu/ tạo động lực làm việc (Goal setting/ motivation skills)
8. Kỹ năng phát triển cá nhân và sự nghiệp (Personal and career development skills)
9.      Kỹ năng giao tiếp ứng xử và tạo lập quan hệ (Interpersonal skills)
10.  Kỹ năng làm việc đồng đội (Teamwork)
11.  Kỹ năng đàm phán (Negotiation skills)
12.  Kỹ năng tổ chức công việc hiệu quả (Organizational effectiveness)
13.  Kỹ năng lãnh đạo bản thân (Leadership skills)


Tại Úc, Bộ giáo dục, Đào tạo và Khoa học: gồm 8 kĩ năng

1.      Kỹ năng giao tiếp (Communication skills)
2.      Kỹ năng làm việc đồng đội (Teamwork skills)
3.      Kỹ năng giải quyết vấn đề (Problem solving skills)
4.      Kỹ năng sáng tạo và mạo hiểm (Initiative and
enterprise skills)
5.      Kỹ năng lập kế hoạch và tổ chức công việc (Planning
and organising skills)
6.      Kỹ năng quản lý bản thân (Self-management skills)
7.      Kỹ năng học tập (Learning skills)
8.      Kỹ năng công nghệ (Technology skills)


Tại Singapore, Cục phát triển lao động đưa ra

1.    Kỹ năng công sở và tính toán (Workplace literacy & numeracy)
2.      Kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông (Information &
communications technology)
3.      Kỹ năng giải quyết vấn đề và ra quyết định (Problem solving &
decision making)
4.      Kỹ năng sáng tạo và mạo hiểm (Initiative & enterprise)
5.      Kỹ năng giao tiếp và quản lý quan hệ (Communication & relationship
management)
6.      Kỹ năng học tập suốt đời (Lifelong learning)
7.      Kỹ năng tư duy mở toàn cầu (Global mindset)
8.      Kỹ năng tự quản lý bản thân (Self-management)
9.      Kỹ năng tổ chức công việc (Workplace-related life skills)
10.  Kỹ năng an toàn lao động và vệ sinh sức khỏe (Health & workplace
safety).


Các kĩ năng chung cần thiết cho HS–SV Việt Nam
1.      Kỹ năng học và tự học (Learning to learn)
2.      Kỹ năng lãnh đạo bản thân và hình ảnh cá nhân (Self
leadership & Personal branding)
3.      Kỹ năng tư duy sáng tạo và mạo hiểm (Initiative and
enterprise skills)
4.      Kỹ năng lập kế hoạch và tổ chức công việc (Planning and
organising skills)
5.      Kỹ năng lắng nghe (Listening skills)
6.      Kỹ năng thuyết trình (Presentation skills)
7.      Kỹ năng giao tiếp và ứng xử (Interpersonal skills)
8.      Kỹ năng giải quyết vấn đề (Problem solving skills)
9.      Kỹ năng làm việc đồng đội (Teamwork)
10.  Kỹ năng đàm phán (Negotiation skills)

Mối quan hệ giữa
GTS & KNS

5

 Kỹ năng sống là
công cụ hình thành &
thể hiện giá trị sống

 Giá trị sống là nền
tảng để hình thành
kỹ năng sống


Cách tiếp cận giáo dục từng kĩ năng

Kỹ năng

Giải quyết Vấn đề

Khái niệm

Giải pháp giải
quyết vấn đề

Cách hình thành kỹ năng

Phân tích kỹ năng

được sử dụng

Vận dụng giải quyết
tình huống giả định

Cách hình thành và
rèn luyện kỹ năng

6


Trải nghiệm một số hoạt động tự nhận thức

Nhận thức về khả năng giao tiếp / ứng xử
của bản thân với những người xung quanh
Kính mời Quý Thầy giáo,
Cô giáo đọc từng tình
huống sau và đưa ra 1 đến
2 cách ứng xử mà thầy cô
cho là tốt nhất!

7


TH 1: Bạn của bạn tâm sự với bạn một chuyện buồn và
với một tâm trạng chán nản: Người yêu tớ vừa chia tay
với tớ. Bạn sẽ nói hay làm gì với tình huống này
TH 2: Khi đến thăm nhà bạn, bạn của bạn chẳng may làm vỡ
một chiếc cốc kỉ niệm của bạn, bạn sẽ nói hay làm gì với tình
huống này TH 3: Bố của bạn so sánh bạn với một bạn

khác của bạn, luôn khen bạn đó và chê bạn.
bạn sẽ nói hay làm gì với tình huống này
TH 4: Bạn mời bạn mình ăn một món ăn, sau khi ăn xong, bạn
đó nói. Món ăn chán quá – người nấu ăn hơi kém. bạn sẽ nói
hay làm gì với tình huống này
TH 5: Bạn về xin tiền của Bố, Bố bạn có nói: Sau này
không biết có làm được gì không mà suốt ngày xin tiền.
Bạn sẽ nói hay làm gì với tình huống này
TH 6: Bạn của bạn đang thuyết trình trước tập thể đông
người, bỗng dưng bạn quên mất bài thuyết trình và bỏ dở
thuyết trình. Bạn ấy bước xuống sân khấu với trạng thái
buồn chán. Bạn sẽ nói hay làm gì với tình huống này


Các bước thực hiện
hoạt động giáo dục giá trị và kỹ năng sống

8


Thế nào là bầu không khí có giá trị?

Thầy cô phải làm gì
để HS có được cảm nhận này?

10


* Tạo nên bầu không khí có giá trị:
Bao gồm các hoạt động: lắng nghe tích cực, đưa ra quy

tắc hợp tác, đưa ra những dấu hiệu nhỏ thông báo giữ yên lặng,
tập trung, khơi dậy cảm giác bình yên hoặc được tôn trọng, giải
quyết mâu thuẫn và hình thức kỷ luật dựa trên các giá trị, ...
* Lý do phải khởi động:
+ Khi bắt đầu mỗi người có những mong đợi, mục đích
khác nhau.
+ Khuynh hướng ban đầu: chỉ thích ngồi chỗ có người
quen, thụ động, e dè, ngại ngùng.. Do đó rất cần phá tan tảng
băng này.
* Phương pháp khởi động: Nên chọn hình thức phù hợp khả
năng, nhu cầu tâm lý học sinh
+ Trong lớp: nên chọn hình thức sinh hoạt như cùng hát
với nhau, trò chơi tập thể,…
+ Ngoài trời: nên chọn loại vận động nhẹ, tạo sự an toàn,
thân thiện để có thể tham gia các hoạt động tiếp theo.


* Một số phương pháp dạy học tích 11
cực :
- Phương pháp học theo nhóm
- Học theo góc
- Phương pháp nghiên cứu trường hợp
điển hình
- Phương pháp giải quyết vấn đề
- Phương pháp đóng vai
- Phương pháp trò chơi
.......
* Một số kỹ thuật dạy học tích cực :
- Kỹ thuật “Các mảnh ghép”
- Kỹ thuật “Sơ đồ tư duy”

- Kỹ thuật “chia nhóm”
- Kỹ thuật “Nói cách khác”
……


M
M

13


KẾT LUẬN
Kết quả với những thanh
thiếu niên
được
giáo
dục
kỹ
năng
sống
- Biết hợp tác tốt trong đội, nhóm.

12

- Có lối sống lành mạnh và nhận lấy trách nhiệm về
sức khỏe của mình.
- Giải quyết mâu thuẫn một cách hòa bình.
- Biết phân tích, phán đoán các giá trị, quy định
chuẩn trong truyền thống và ngoài xã hội.
- Biết tự khẳng định và xử sự bình đẳng.

- Biểu lộ sự bao dung, sự tôn trọng người khác và ý
thức về giá trị bản thân. Nhạy bén với các vấn đề giới, tôn
trọng quyền con người, biết quan tâm đến nhu cầu của
người khác và sẵn sàng giúp đỡ mọi người.