Đề tài Âm nhạc

SKKN môn Âm nhạc Trờng THCS Thành Cổ


áp dụng phơng pháp mới, ứng dụng công nghệ thông tin
để dạy tốt phân môn âm nhạc thờng thức trong chơng
trình âm nhạc ở trờng thcs
I/ Lí do chọn đề tài:
Âm nhạc là bộ môn nghệ thuật dùng âm thanh và nhịp điệu để diễn tả t tỡng
tình cảm của con ngời, nó có tính truyền cảm trực tiếp, bao gồm cả âm thanh của
giọng hát và âm thanh của các loại nhạc cụ. Âm nhạc xuất hiện từ rất lâu đời và
gắn bó mật thiết với con ngời từ nhỏ cho đến hết cuộc đời.
Loài ngời đã sữ dụng âm nhạc nh một phơng tiện để làm cho đời sống tinh thần
phong phú, góp phần cải thiện và nâng cao chất lợng cuộc sống. Âm nhạc đem
đến cho con ngời những khoái cảm thẩm mỹ, khả năng phổ cập và truyền bá của
Âm nhạc hết sức rộng lớn.
Môn Âm nhạc ở trờng THCS giúp cho HS có một trình độ văn hoá âm nhạc
nhất định bao gồm sự hiểu biết, năng lực thực hành tối thiểu và năng lực cảm thụ
Âm nhạc. Muốn đạt đợc điều này thì ngời giáo viên phải hớng dẫn, giảng dạy, tổ
chức cho các em hoạt động học tập tốt cả ba phân môn trong chơng trình Âm nhạc
ở trờng THCS, đó là học hát, Nhạc lí - Tập đọc nhạc và Âm nhạc thờng thức.
Với cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của bộ môn Âm nhạc đợc trang bị ở đại đa
số các trờng THCS nh hiện nay sẻ chỉ đủ đảm bảo đợc yêu cầu cần thiết khi dạy
hai phân môn: Hát nhạc, Nhạc lí - TĐN theo phơng pháp mới. Riêng phân môn
Âm nhạc thờng thức thì thiết bị phục vụ cho phân môn này còn quá ít, trong lúc đó
để dạy tốt phân môn này đạt hiệu quả thì cần phải có đầy đủ các thiết bị nh máy
nghe nhìn, băng đĩa nhạc, tranh ảnh ... Mặt khác giáo viên muốn tìm hiểu thêm
các thông tin t liệu ngoài sách giáo khoa của bộ môn để giới thiệu cho các em thì
tài liệu về Âm nhạc lại quá nghèo nàn. Vì vậy khi dạy phân môn này giáo viên th-
ờng hay dạy chay.
Trớc những thực tế đó, bản thân tôi cũng nh các bạn bè đồng nghiệp có nhiều
băn khoăn, trăn trở phải làm thế nào để dựa trên cơ sở các thiết bị dạy ở trờng rất

hạn chế mà mình vẫn có thể thự hiện đợc giờ học Âm nhạc thờng thức cho HS đạt
đợc kết quả tốt, tránh đợc sự nhàm chán cho các em khi học phân môn này.
Trong thực tế, trong giờ học môn âm nhạc đại đa số học sinh không thích
học phân môn Tập đọc nhạc và phân môn Âm nhạc thờng thức mà chỉ thích học
phân môn học hát. Do không thích học cho nên việc khi học nội dung này các em
càng ít chú ý.
Để có đợc giờ dạy Âm nhạc thờng thức theo mong muốn của mình, việc
đầu tiên là tôi lựa chọn các phơng pháp phù hợp với phân môn và phải tính đến
khả năng của bản thân, điều kiện của trờng, sau đó là việc làm nh thế nào để phối
GV thực hiện - Nguyễn Quang Hải Bằng Trang 1
SKKN môn Âm nhạc Trờng THCS Thành Cổ


hợp một cách hợp lý các phơng pháp và các trang thiết bị đó cho phù hợp với từng
tiết dạy
- Với những lí do khách quan và chủ quan nh đã phân tích ở trên tôi mạnh dạn
chọn đề tài áp dụng phơng pháp mới, ứng dụng công nghệ thông tin để dạy tốt
phân môn âm nhạc thờng thức trong chơng trình âm nhạc ở trờng thcs
II: Mục đích ngiên cứu:
- Đề xuất một số kinh nghiệm trong việc giảng dạy các em học sinh trong tiết học
môn âm nhạc trong trờng THCS Thành Cổ trong giai đoạn hiện nay để có kết quã
cao hơn, hấp dẫn hơn.
III: nhiệm vụ đề tài:
1- Xác định cơ sở lí luận và cơ sở pháp lí của việc nâng cao kiến thức phân môn
Âm nhạc thờng thức thông qua giờ dạy học môn Âm nhạc.
2- Nâng cao kiến thức phân môn Âm nhạc thờng thức nói riêng và bộ môn Âm
nhạc nói chung.
3- Đề xuất những biện pháp trong giảng dạy để nâng cao kiến thức phân môn Âm
nhạc thờng thức
IV: cơ sở đề tài, đối t ợng nghiên cứu, phạm vi đề tài :

1: Cơ sở chọn đề tài:
a) Những nội dung cơ bản của phân môn Âm nhạc thờng thức ở trờng THCS.
- Phân môn Âm nhạc thờng thức ở THCS bao gồm những nội dung:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm, nghe nhạc.
- Giới thiệu một số nhạc cụ dân tộc và phơng tây phổ biến.
- Dân ca Việt Nam và một số hình thức sinh hoạt âm nhạc dân gian.
- Một số hình thức biểu diễn âm nhạc: nhạc hát, nhạc đàn và hát bè.
- Một số thể loại bài hát và một số thể loại nhạc đàn.
- Âm nhạc thiếu nhi Việt Nam và đôi nét về sáng tác ca khúc thiếu nhi.
Ngoài ra còn có một số bài đọc thêm, một số câu chuyện, một số bài viết nói về
tác dụng và ảnh hởng của âm nhạc đối với đời sống, Xã hội
b) Mục tiêu dạy phân môn Âm nhạc thờng thức ở THCS
- Qua việc giới thiệu tác giả, tác phẩm trong chơng trình, học sinh biết đợc cơ bản
về thân thế, sự nghiệp cũng nh tác của một số nhạc sĩ đợc Giải thởng Hồ Chí
Minh, Giải thởng Nhà nớc về Văn học - Nhệ thuật; một số nhạc sĩ quen biết và có
nhiều đóng góp cho thiếu nhi; một vài nhạc sĩ thuộc trờng phái cổ điễn, lãng mạn
và cận đại phơng Tây.
- Phần giới thiệu về một số thể loại bài hát và một số thể loại nhạc đàn; sơ lợc về
dân ca, một số nhạc cụ dân tộc và phơng Tây phổ biến giúp cho học sinh bớc đầu
có hiểu bết cũng nh những kiến thức mang tính thờng thức âm nhạc.
GV thực hiện - Nguyễn Quang Hải Bằng Trang 2
SKKN môn Âm nhạc Trờng THCS Thành Cổ


- Các bài đọc thêm trong chơng trình cung cấp cho học sinh những hiểu biết thêm
về âm nhạc và tác dụng của âm nhạc đối với đời sống con ngời.
2: Đối t ợng nghiên cứu, phạm vi đề tài :
- Giáo viên nắm vững trình độ và chất lợng học sinh khối 8 trờng THCS Thành Cổ
thông qua việc kiểm tra khảo sát đầu năm để định hớng, đa ra phơng pháp giảng
dạy phù hợp với trình độ của học sinh nhằm nâng cao kiến thức phân môn Âm

nhạc thờng thức thông qua giờ dạy bộ môn Âm nhạc.
a. Đối t ợng nghiên cứu :
+ Đối tợng là học sinh: Lớp 8A
+ Tổng số : 47 em
+ Chất lợng khảo sát đầu năm.
+ Giỏ : 7 - 15 %
+ Khá : 13 - 28 %
+ Đạt : 20 - 42 %
+ Cha đạt : 7 -15 %
phần nội dung
ch ơng I :
cơ sở lí luận, cơ sở pháp lí, cơ sở thực tiễn.
1. Cơ sở lí luận:
- Nâng cao kiến thức học sinh là nhằm nâng cao lòng yêu nghề và nhất là trình độ
năng khiếu của học sinh. Năng khiếu của học sinh đả có sẳn ngay từ khi vừa mới
lọt lòng mẹ, đợc sự chăm sóc nuôi dỡng tận tuỵ của bố mẹ, vì vậy ngời Giáo viên
cần phải đặc biệt quan tâm tới các em có năng khiếu và đặc biệt là các em năng
khiếu còn kém.
a. Giờ lên lớp:
- Khâu chuẩn bị bài giảng: Đây là khâu đầu tiên trong việc chuẩn bị một giờ dạy
bao gồm:
+ Xác định trọng tâm của bài giảng, phân phối thời gian, cách thức tiến hành, hệ
thống câu hỏi.
- Khâu lên lớp: Phải biết thiết lập mối quan hệ Thầy - Trò, Trò - Thầy, có nh vậy
mới nâng cao đợc chất lợng bài giảng.
2.Cơ sở pháp lý:
- Cụ thể hoá các văn kiện chính trị của Đảng, luật Giáo Dục. Luật số 11/ 1998/QH
10 quy định về tổ chức hoạt động giáo dục có tới 13 điều nói về nhà giáo.
+ Vai trò của nhà giáo ( Điều 14 ).
+ Nhiệm vụ và quyền của nhà giáo ( Điều 61- 66).

GV thực hiện - Nguyễn Quang Hải Bằng Trang 3
SKKN môn Âm nhạc Trờng THCS Thành Cổ


+ Nhà giáo phải có nhiệm vụ Không ngừng học tập và rèn luyện để nâng cao
phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ nêu gơng tốt cho ngời học
( Điều 63 khoản 4 LGD ). Và có quyền Đợc đào tạo nâng cao trình độ, bồi dỡng
chuyên môn nghiệp vụ. ( Điều 64 khoản 2 - LGD )
3. Cơ sở thực tiễn:
- Kinh nghiệm qua 3 năm học ở trờng CĐSP và kinh nghiệm qua 7 năm giảng dạy
ở trờng THCS cho thấy việc giảng dạy môn Âm nhạc đặc biệt là giảng dạy phân
môn âm nhạc thờng thức đối với học sinh trong nhà trờng đợc nâng cao chất lợng
rỏ rệt. Tuy nhiên trình độ học sinh ở cấp Huyện và cấp Xã, đa số đang còn xa vời
với môi trờng Âm nhạc, nên kết quả học tập đạt cha cao. Nếu không tận tụy đào
tạo các em từ gốc thì khả năng của các em nhanh chóng bị tụt hậu nhất là trong
giai đoạn hiện nay.
chơng II:
nội dung, ph ơng pháp giảng dạy môn âm nhạc thcs đặc
biệt là phân môn Âm nhạc th ờng thức
1. Cấu trúc:
- Căn cứ vào đặc trng của nghệ thuật âm nhạc, căn cứ vào mục tiêu và thời lợng
của môn học, căn cứ vào đặc điểm tiếp thu âm nhạc của học sinh đại trà, chơng
trình giảng dạy môn Âm nhạc ở trờng THCS đợc cấu trúc dựa trên những nguyên
tắc cơ bản sau đây.
- Học phân môn Âm nhạc thờng thức để nâng cao, coi trọng những kiến thức Âm
nhạc phổ thông, tất cả nhằm xây dựng và phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc để
hình thành một trình độ học vấn âm nhạc phổ thông.
- Dạy nội dung Âm nhạc thờng thức không yêu cầu các kĩ năng thực hành nh dạy
hát hay tập đọc nhạc. Trớc đây khi dạy Âm nhạc thờng thức, giáo viên thờng hay
dạy chay hoặc ít chú ý đến việc sữ dụng minh hoạ bằng hình ảnh, âm thanh

Việc đổi mới phơng pháp dạy Âm nhạc thờng thức không thể không chú ý đến
trang thiết bị dạy học nh: máy nghe nhìn, băng, đĩa nhạc, nhạc cụ, tranh, ảnh, hình
vẽ minh hoạ và máy vi tính, máy Projecter Nếu do điều kiện khó khăn, không
có đầy đủ những trang thiết bị dạy học thì ít ra giáo viên cũng phải biết minh hoạ
bằng giọng hát, tiếng đàn, su tầm những tranh, ảnh có nội dung phù hợp để khắc
phục việc thiếu hụt các phơng tiện nghe nhìn, giúp cho giờ học đạt hiệu quả giáo
dục cao hơn
2. Ph ơng pháp thực hiện
a.Phơng pháp kể chuyện:
Trong các giờ học Âm nhạc thờng thức ngoài những thông tin đã có trong
sách giáo khoa, nếu giáo viên có những câu chuyện kể về tác giả, tác phẩm hay,
GV thực hiện - Nguyễn Quang Hải Bằng Trang 4
SKKN môn Âm nhạc Trờng THCS Thành Cổ


hay các t liệu về các sinh hoạt Âm nhạc, các loại nhạc cụ... thì sẽ thu hút đợc sự
tập trung của các em học sinh vào bài học, giúp các em dễ nhớ hơn nội dung bài
học và góp phần tích cực trong việc giáo dục đạo đức, tình cảm cho các em thông
qua bộ môn.
*Ví dụ:
- Khi dạy bài giới thiệu về nhạc sĩ Hoàng Việt (bài 1, tiết 3, lớp 7), tôi kể
cho học sinh nghe về hoàn cảnh hy sinh của nhạc sĩ Hoàng Việt trong khi đang
viết giang dỡ bản giao hng Quê hỡng - đây là bản giao hởng đầu tiên của Việt
Nam.
- Khi dạy bài giới thiệu về nhạc sĩ Môda (Bài 6, tiết 24, lớp 6) tôi kể cho
học sinh nghe câu chuyện Môda đợc cha sai đa bản nhạc của ông vừa sáng tác cho
ban nhạc tập luyện để ngày mai biểu diễn, nhng do mải chơi đã làm mất bản nhạc
vì sợ cha đánh nên Môda đã giấu cha và sáng tác một bản nhạc thay thế mà không
ai nhận ra, chỉ đến khi ngời cha nghe bản nhạc đó và khen hay mới vở lẻ ra, để nói
lên tính thần đồng của nhạc sĩ Môda,

- Khi dạy bài giới thiệu về Một số nhạc cụ dân tộc. Tiết 13, lớp 8 giới
thiệu cây đàn bầu, tôi kể cho các em biết cây đàn bầu là cây đàn có một không hai
trên thế giới, có âm thanh rất độc đáo mà không có loại đàn nào trên thế giới so
sánh đợc. Nói đến đàn đá, kể cho học sinh gnhe chuyện ngời Pháp đã đánh cắp
dàn đàn đá cổ của ngời Việt chúng ta đợc phát hiện ra năm 1930 tại Tây Nguyên,
nay cây đàn đó đang đợc trơng bày tại bảo tàng Luse, Pháp.
Qua những câu chuyện nh vậy, đã đóng góp phần không nhỏ trong việc
giáo dục ý thức gìn giữ, bảo vệ bản sắc văn hoá dân tộc và yêu quê hơng đất nớc
cho học sinh.
b. Sử dụng tranh ảnh.
Mỗi bài Âm nhạc thờng thức trong sách giáo khoa đều có tranh ảnh minh
hoạ nhng chất lợng của nó cha cao, chủ yếu là hình đen trắng. Việc sken phóng to
các bức tranh và tô màu các bức tranh đó giúp các em quan sát rõ hơn, hấp dẫn
hơn. Ngoài ra tôi còn su tầm thêm các tranh ảnh khác từ t liệu, sách báo để giới
thiệu cho học sinh trong tiết dạy.
c. Nghe nhạc.
Trong phân môn học Âm nhạc thờng thức thì nghe nhạc là một phần không
thể thiếu đợc. Tuỳ từng tiết học, dựa điều kiện trang thiết bị của trờng và thiết bị
của môn học mà tôi cho học sinh nghe nhạc qua máy chiếu projetor, video.
d. Học sinh hát.
Trong qua trình học một số tác giả có nhiều ca khúc đợc các em a thích và
thuộc, đặc biệt là các bài hát viết về thiếu nhi nh các ca khúc của nhạc sĩ Phong
Nhã, vì vậy giáo viên cần tạo điều kiện, khuyến khích các em trình bày các ca
khúc mà các em thuộc, điều này làm các em thực sự hứng thú. Mặt khác các bạn
GV thực hiện - Nguyễn Quang Hải Bằng Trang 5