Một số phương diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác phẩm những đứa con trong gia đình của nguyễn thi

MUC LUC:
Trang
A. t võn ờ:..................................................................................................2
I. Li m õu.....................................................................................................3
II. Thc trang cua võn ờ nghiờn cu................................................................3
II.1. Thc trang cua võn ờ............................................................................. 3
II.2. Mc ớch cua ờ ti..................................................................................4
II.3. Phng phỏp nghiờn cu.........................................................................4
II.4. Nhng lun im cõn bo v...................................................................4
II. 5. Nhng úng gúp vờ lý lun v thc tin cua ờ
ti................................4
B. Giai quyờt võn
ờ........................................................................................6
I. V i nột vờ phong cỏch ngh thut cua Nguyn Thi v truyn ngn Nhng
a con trong gia ỡnh...................................................................................6
II. Nhng phng din ngh thut cõn khai thỏc khi day tỏc phm Nhng
a con trong gia ỡnh ca Nguyn Thi........................................................7
II.1. Tỡnh hung truyn..............................................................................7
II.2. Ngh thut trõn thut cua tỏc phm...................................................8
II.3. S dng ngh thut ng hin..........................................................12
II.4 Ngh thut xõy dng v miờu t tõm lý nhõn vt..............................14
II.4.1. Ngh thut xõy dng nhõn vt......................................................14
II.4.2. Ngh thut miờu t tõm lý nhõn vt...............................................16
III. Kờt qu thc nghim:................................................................................17
III.1.Kờt qu gi day................................................................................17
III.2. So sỏnh kờt qu bi kim tra...........................................................18
III.3. So sỏnh kờt qu i tuyn...............................................................18
C. Kờt thuc võn ờ.........................................................................................19

Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm

Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

1


A. T VN ấ
I. LI M U:
Nguyn Thi ( 1928 1968), l mt nh vn chiờn si m cuc i v s
nghip sỏng tỏc a lai nhiờu bi hoc ln cho c mt thờ h nh vn thi
chng Mi. ễng a hi sinh mt trn Si Gon trong chiờn dich Mu Thõn
1968. Trong di sn vn hoc viờt vờ chiờn tranh cua ụng, cú tỏc phm a hon
chinh, cú tỏc phm mi dang phỏc tho... nhng tõt thy ờu ngn ngn chõt
sng v giu tớnh thm mi, chng to tỏc gi cua nú l mt ti nng vn hoc
ln.
Tng sng Nam B trc cỏch mang v sau ny lai tham gia chiờn õu
trờn chiờn trng õy, Nguyn Thi rõt hiu con ngi v cnh vt ni ny. Cú
th núi ụng l nh vn cua ngi nụng dõn Nam B trong cuc chiờn tranh
chng Mi ỏc lit. ễng a trut tõm huyờt xõy dng ho thnh nhng nhõn vt
vn hoc ỏng nh, õy cỏ tớnh, cú long yờu nc v cú long cm thu gic sõu
sc, sng bc trc, hn nhiờn, giu tỡnh nghia.
Nguyn Thi cú nhiờu truyn ngn hay, trong ú Nhng a con trong
gia ỡnh t lõu a c ỏnh giỏ l mt trong nhng truyn ngn xuõt sc
nhõt cua ụng, ng thi l mt tỏc phm tiờu biu cua nờn vn hoc cỏch mang
Vit Nam 1945 1975. Nhng a con trong gia inh th hin ti nng cua
Nguyn Thi trờn nhiờu mt: kh nng khỏi quỏt cao, dng cnh, dng ngi,
mụ t tõm lớ sõu sc, ngụn ng Nam B biờn hoỏ, linh hoat vi nhng triờt lớ
riờng toỏt lờn t hin thc. Chung ho hp vi nhau hờt sc t nhiờn lm cho
ngi oc khụng con thõy l vn m ú l cuc sng.
Tao iờu kin thun li cho giỏo viờn v hoc sinh c oc - hiu mt
trong nhng tỏc phm tiờu biu cua vn hoc cỏch mang Vit Nam 1945

1975 gn liờn vi tờn tuụi cua Nguyn Thi.Trong chng trỡnh thay sỏch giỏo
khoa Ng Vn lp 12THPT mi (t 2007), Nhng a con trong gia ỡnh a
c a vo ging day vi thi lng 2 tiờt nhm giup cho ngi hoc hiu
c:
+ Hin thc au thng, õy hi sinh gian khụ nhng rõt ụi anh hung,
kiờn cng, bõt khuõt cua nhõn dõn miờm Nam trong nhng nm chng Mi
cu nc. S gn bú sõu nng gia tỡnh cm gia ỡnh v tỡnh cm yờu nc,
cỏch mang, gia truyờn thng gia ỡnh v truyờn thng dõn tc a tao nờn sc
manh tinh thõn to ln cua con ngi Vit Nam, dõn tc Vit Nam trong cuc
khỏng chiờn chng Mi.
+ Biờt trõn trong yờu thng v cm phc nhng con ngi bỡnh thng
m trung hu, dung cm a em mỏu xng bo v õt nc.
Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

2


+ Ngh thut trõn thut, khc hoa tớnh cỏch v phõn tớch tõm lớ nhõn vt,
ngụn ng phong phu, giu mu sc tao hỡnh v m chõt Nam B.
ú cung l nhng lớ do khiờn tụi chon ờ ti Mụt sụ phng diờn nghờ
thuõt cõn khai thac khi day tac phõm Nhng a con trong gia ỡnh cua
Nguyờn Thi nghiờn cu, ỏp dng vo thc tờ ging day chng trỡnh Ng
Vn 12, trng THPT Lam Kinh nm hoc 2009 2010, 2010 2011
II. THC TRANG CUA VN ấ NGHIấN CU:
II.1. Thc trang cua võn ờ:
Tuy nhiờn vic day hoc tỏc phm Nhng a con trong gia ỡnh trong
nh trng l mt võn ờ khụng hờ n gin, bi nhiờu le:
- Tỏc phm cng hay, thỡ cng giu ý nghia; v con ng i tỡm hiu v

khỏm phỏ nú cng khụng d dng.
- Bờn canh ú, truyn ngn ny mi a vo ging day trong nh trng,
nờn ti liu nghiờn cu con ớt v hiờm.
- Phong cỏch cua Nguyn Thi m mu sc dõn gian m hin ai, li
k chuyn t nhiờn nh cỏch cm, cỏch nghi cua ngi nụng dõn Nam B,
nhõn vt c trỡnh by trong mi quan h phc tap v vn ng phỏt trin
õy õn tng: tre trung, bc trc, manh lit, ỏng yờu.
- Do gii han thi gian v dung lng SGK nờn tỏc phm a c lc
bt, tp trung vo hoc phõn vn bn khi Vit tinh dy lõn th t v hi tng
vic hai chi em tranh nhau ghi tờn i b i, nhng tớnh toỏn cua chi Chiờn
trong ờm trc ngy lờn ng. Phõn vn bn c la chon a tp trung th
hin chu ờ tỏc phm. Tuy hiu sõu sc phm chõt, tớnh cỏch cua Nhng
a con trong gia ỡnh, khụng th khụng quan tõm ờn phõn túm tt nhng
oan vn bn a c lc lc gon, c bit hỡnh tng ngh thut vờ dong
sụng gia ỡnh c phỏt biu qua nhõn vt chu Nm Chiờn, Vit l hỡnh nh
khuc sụng gia ỡnh ang chy vo bin ln rụng bng ca nc ta va ra
ngoai ca nc ta. Ngun manh lm nờn dong chy õy, ni tiờp cho dong
chy õy chớnh l khuc thng ngun cua truyờn thng gia ỡnh kờt tinh trong
cỏc nhõn vt nh chu Nm, ba, mỏ Vit .... Do vy, trc khi hng dõn hoc
sinh phõn tớch tớnh cỏch, phm chõt cua hai nhõn vt Chiờn v Vit, ngi
giỏo viờn cõn gi cho hoc sinh cn c vo phõn túm tt nhn ra nhng c
im chung gn kờt cỏc nhõn vt, cung l cỏc thờ h lai vi nhau gia ỡnh
õy. T ú hoc sinh thõy c s gn kờt tỡnh cm gia ỡnh v tỡnh yờu quờ
hng õt nc, truyờn thng gia ỡnh v truyờn thng dõn tc a gn kờt ho
quyn tao nờn sc manh to ln cho con ngi Vit Nam thi chng Mi cu
nc. Mt trong nhng c im thnh cụng cua thiờn truyn l mt ngh
thut: tao tỡnh hung, cỏch trõn thut theo im nhỡn nhõn vt, phõn tớch tõm
lý nhõn vt, ngh thut ng hin, chõt Nam B ...l nhng c im riờng
cõn chu ý khi tiờp cn tỏc phm.
Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác

phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

3


Vỡ vy, khi day Nhng a con trong gia ỡnh khụng ớt giỏo viờn rõt
lung tung, ú l thc tờ khụng chi vi nhng giỏo viờn tre mi ra trng, m
vi c nhng giỏo viờn lõu nm - du cú kinh nghim. Bi vi ho, Nguyn Thi
võn l mi me khi nhng nm thỏng ngi trờn ging ng ai hoc, nh vn
ny võn cha c cú mt vi trớ xng ỏng nh hin nay.
II. 2. Muc ich, nhiờm vu cua ờ tai:
T thc trang trờn, bn thõn tụi a manh dan nghiờn cu nhng phng
phỏp tiờp cn v khỏm phỏ tỏc phm Nhng a con trong gia ỡnh :
a. Muc ich cua ờ tai:
- Nhm giup cho giỏo viờn day vn, nhõt l giỏo viờn ang trc tiờp
ging day lp 12- trung hoc phụ thụng cú thờm ngun t liu vờ Nguyn
Thi v truyn ngn Nhng a con trong gia ỡnh.
- i vi ngi hoc: õy l mt trong nhng phng phỏp quan trong,
giup cỏc em thõy c cỏi hay, cỏi ep mt tỏc phm vn hoc xuõt sc nhõt
cua Nguyn Thi, ng thi l mt truyn ngn tiờu biu cua nờn vn hoc cỏch
mang Vit Nam 1945 1975 . Nhm gúp phõn lm tng sc hõp dõn cua bi
hoc i vi hoc sinh, trong thi im m hng thu hoc vn cua cỏc em con
nhiờu iờu ỏng phi suy t, trn tr.
b. Nhiờm vu nghiờn cu cua ờ tai:
- i sõu vo khỏm phỏ nhng phng din ngh thut c sc nhm lm
nờn giỏ tri c ỏo, sc hõp dõn cua tỏc phm Nhng a con trong gia
ỡnh. T ú hng dõn hoc sinh oc - hiu cm nhn sõu sc ý nghia cua
tỏc phm.
II.3. Phng phap nghiờn cu:

a. Vờ li thuyờt:
- Tỡm hiu cỏc ti liu viờt vờ vn hoc cỏch mang Vit Nam 1945 1975.
- Cỏc bi nghiờn cu, lớ lun phờ bỡnh vờ nh vn Nguyn Thi.
- Cỏc ti liu nghiờn cu vờ tỏc phm Nhng a con trong gia ỡnh .
b. Vờ thc tiờn:
- D gi day bi Nhng a con trong gia ỡnh cua ng nghip.
- Thc nghim trin khai ờ ti trong gi day bi Nhng a con trong
gia ỡnh.
- Chon hai lp c bn cú trỡnh ngang nhau: mt lp chu ý khc sõu,
nhõn manh vờ cỏc phng din ngh thut c sc cua truyn ngn trong hai
gi hoc; con mt lp khụng chu ý khc sõu cỏc phng din ny.
II.4. Nhng luõn iờm cõn bao vờ:
* Vi nột vờ phong cỏch ngh thut cua Nguyn Thi v truyn ngn
Nhng a con trong gia ỡnh .
* Nhng phng din ngh thut c sc lm nờn sc hõp dõn cua truyn
ngn Nhng a con trong gia ỡnh .
* Kờt qu thc nghim.
Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

4


II.5. Nhng ong gop vờ ly luõn va thc tiờn cua ờ tai.
a. ụi vi giao viờn:
- ờ ti se giup cho giỏo viờn khi ging day tỏc phm Nhng a con
trong gia ỡnh se cú mt trong nhng hng khai thỏc hp lớ, lm nụi bt ti
nng ngh thut cua tỏc gi v ý nghia sõu sc cua truyn ngn. ng thi lm
cho gi hoc sinh ng, d i vo tõm trớ v tỡnh cm cua hoc sinh.

- Qua bi day, phõn no giỏo viờn se nm c nng lc tiờp nhn v
khỏm phỏ tỏc phm cua hoc sinh.
b. ụi vi hoc sinh: ờ ti ny giup cỏc em:
- Nõng cao kh nng tiờp nhn v cm th truyn ngn c sc, tiờu biu
cho phong cỏch cua Nguyn Thi: Mt cõy but m mu sc dõn gian m
hin ai, li k chuyn t nhiờn nh cỏch cm, cỏch nghi cua ngi nụng dõn
Nam B, nhõn vt c trỡnh by trong mi quan h phc tap v vn ng
phỏt trin õy õn tng: tre trung, bc trc, manh lit, ỏng yờu. c coi l
nh vn cua ngi nụng dõn Nam B trong khỏng chiờn chng Mi ỏc lit.
Ngoi but Nguyn Thi cú bit ti phõn tớch tõm lớ, thõm nhp sõu vo ni tõm
nhõn vt. ễng a sỏng tao nờn nhng trang viờt va giu chõt tr tỡnh va õy
chõt sng hin thc, vi nhng hỡnh tng, nhng tớnh cỏch gõn guc, cú cỏ
tớnh manh lit
- Cú nhn thc sõu sc ve ep cua con ngi cua con ngi Nam B
trong khỏng chiờn chng Mi. ng thi giup cỏc em cm nhn vờ s trng
thnh cua thờ h tre Vit Nam trong chiờn õu. Ve ep õy kờt tinh chu nghia
anh hung cỏch mang Vit Nam, sc manh lm nờn chiờn thng cua nhõn dõn
Vit Nam mt phm chõt cao quớ con lai nhng tõm gng cho thờ h
sau noi theo, t ú xỏc inh c mt li sng ung n cho bn thõn.

Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

5


B. GIAI QUYấT VN ấ:
I. Vai net vờ phong cach nghờ thuõt cua Nguyờn Thi va truyờn ngn
Nhng a con trong gia ỡnh

- Nguyn Thi bc vo hoat ng vn hoc khi vn hoc Vit Nam a at
c nhiờu thnh tu rc r. Con ng ngh thut cua Nguyn Thi l con
ng ve vang cua mt nh vn chiờn si, nh vn cua chu nghia anh hung
cỏch mang. Khụng chi cuc i anh hung m chớnh nhng trang viờt a l
bng chng cho cõy but khụng bao gi chiu ng ngoi hay tt lai trong cuc
hnh quõn vi ai cua dõn tc du dng hoỏ, tiu thyờt hoỏ cuc i. ễng
bỏm riờt lõy cuc i ờn phut cui cung, trờn nhng mui nhon nhõt v inh
cao nhõt cua nú bng c th xỏc v tõm hn, quan sỏt, ghi chộp, suy nghi,
khỏm phỏ v sỏng tao bng th ngụn ng cht loc t cuc sng õy. Bi vy
sỏng tao cua ụng khụng phi l th ngh thut mong manh m thi gian d
lm h nỏt. ú l hin thc cỏch mang t biu hin trong cỏi phõn gõn guc
nhõt, manh lit nhõt cua nú .ễng a phỏt huy u thờ cua truyn ngn, nõng th
loai ny lờn tõm cao hn. iờu ú khiờn nh vn cú mt phong cỏch ngh
thut c ỏo, tr thnh Ngi nghờ si duy nhõt ca thi ai ta nm vng
ờn iờu luyờn nghờ thuõt viờt lam sao cho li chõt ma y rụng.
- Qua mt s tỏc phm tiờu biu, cú th thõy phong cỏch nụi bt trong
truyn ngn cua Nguyn Thi m mu sc dõn gian m hin ai, li k
chuyn t nhiờn nh cỏch cm, cỏch nghi cua ngi nụng dõn Nam B, nhõn
vt c trỡnh by trong mi quan h phc tap v vn ng phỏt trin õy õn
tng: tre trung, bc trc, manh lit, ỏng yờu. c coi l nh vn cua ngi
nụng dõn Nam B trong khỏng chiờn chng Mi ỏc lit. Ngoi but Nguyn Thi
cú bit ti phõn tớch tõm lớ, thõm nhp sõu vo ni tõm nhõn vt. ễng a sỏng
tao nờn nhng trang viờt va giu chõt tr tỡnh va õy chõt sng hin thc,
vi nhng hỡnh tng, nhng tớnh cỏch gõn guc, cú cỏ tớnh manh lit . Nghia
l s c ỏo cua phong cỏch con nm nhng mach ngõm cua vn bn.
ng sau hỡnh thc ngh thut phi th hin nhng dong chy ngõm nhiờu
tõng, nhiờu lp cua ý nghia: nghia en, nghia búng, nghia tng minh, hm
n. Lm nờn nhng mach ngõm õy l ton b cỏc yờu t ngh thut c
kờt hp vi nhau trong mt mi quan h hờt sc tinh xo. Vỡ vy mun khỏm
nhng tõng ý nghia tỏc phm cua Nguyn Thi cõn phi thn trong v xem xột

ki cng cỏc yờu t ngh thut cua vn bn.
Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

6


- Truyn ngn Nhng a con trong gia ỡnh l mt kit tỏc, bc l ro
ti nng truyn ngn cua Nguyn Thi. Tỏc phm c viờt ngay trong nhng
ngy chiờn õu ỏc lit vi ờ quc Mi , khi ụng cụng tỏc vi t cỏch l nh
vn - chiờn si tap chớ vn ngh Quõn gii phúng nm 1966, sau c in
trong Truyờn va ki NXB vn hoc, H Ni, 1978. Xuõt hin trong hon cnh
ú, Nhng a con trong gia ỡnh mang m dõu õn thi s cua xa hi Vit
Nam luc bõy gi.Tỏc phm l bi ca ca ngi ve ep tõm hn cua ngi dõn
Nam B ng thi khng inh long yờu nc, cm thu gic a tr thnh
truyờn thng gia ỡnh, l ngun sc manh tinh thõn to ln khiờn dõn tc ta cú
th vt qua nụi au ln nhõt tn tai v chiờn thng trong cuc chiờn tranh
gii phúng dõn tc trng kỡ gian khụ.
- L mt truyn ngn tiờu biu cua nờn vn hoc cỏch mang Vit Nam
1945 1975, Nhng a con trong gia ỡnh hin nhiờn mang m tớnh s thi
v cm hng lang man. Tuy vy, núi ờn tỏc phm ny ngi ta khụng th núi
ờn tớnh hin thc sõu sc cua nú. S chớnh xỏc v sng ng cua cỏc chi tiờt
luụn c ờ cao. Chi tiờt no cung gõy õn tng, nh c lõy trc tiờp
t i sng núng hụi, giu sc biu hin, giu tớnh thm my. Chớnh cụng vic
chun bi t liu chu ỏo, cn thn, vic ghi chộp mit mi nhng iờu mt
thõy, tai nghe vo sụ tay a hụ tr c lc cho Nguyn Thi phng din ny.
oc tng trang viờt cua ụng, ta cm nhn c mt tr lng di do nhng
kinh nghim sng thõp thoỏng phớa sau. Truyn ngn m nhiờu khi cú sc
cha cua mt tiu thuyờt ln. Tham vong khỏi quỏt cua nh vn luụn c th

hin thụng qua cỏch ụng s dng nhiờu thu phỏp ngh thut khỏc nhau, nhng
tham vong ú khụng hờ khiờn ụng quờn a ra nhng ng nột cham khc
rach roi vờ nhõn vt, bi cnh. S hng thu quan sỏt, miờu t ngụn ng, tõm lý
nhõn vt, s vn dng õy ý thc ngụn ng Nam B trong trõn thut cú mi
liờn h lụ gớch vi ng c sỏng tao ny. Ngoi ra, vic hoc tp kinh nghim
cua cỏc nh tiu thuyờt hin ai phng Tõy trong võn ờ tỏi hin dong ý thc
nhõn vt cung c chu ý ung mc, tao nờn nhng trang viờt xuõt thõn, ỏng
quý ( oan miờu t dong hi tng, suy nghi cua nhõn vt Vit khi bi thng
nm lai trờn trn ia l mt vớ d c th, in hỡnh).
Tõt c nhng ý nghia cao ep ny, c nh vn gi gm tỏc phm
Nhng a con trong gia ỡnh, vi mt hỡnh thc ngh thut c sc, tao nờn
sc hõp dõn diu kỡ cú mt khụng hai cua truyn ngn. Cm nhn c iờu
ú, c gi ngy nay khụng th khụng tiờc nui khi nghi vờ s ra i quỏ sm
cua Nguyn Thi mt hin thng bung nụ vờ tai nng Nguyờn Ngoc
trong cỏc thờ h nh vn trng thnh sau cỏch mang thỏng Tỏm.
II. Nhng phng diờn nghờ thuõt cõn khai thac khi day tac phõm
Nhng a con trong gia ỡnh cua Nguyn Thi.
Lm nờn sc cun hut cua tỏc phm l s kờt hp nhuõn nhuyn nhiờu
yờu t ngh thut c sc:
Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

7


II.1.Trc hờt la tinh huụng truyờn:
Nhng a con trong gia ỡnh lụi cun v hõp dõn trc hờt bi mt
ct truyn gin di .õy l cõu chuyn cua gia ỡnh anh gii phúng quõn tờn
Vit. Nhõn vt ny ri vo mt tỡnh hung c bit: trong mt trn ỏnh, bi

thng nng phi nm lai gia chiờn trng, anh nhiờu lõn ngõt i tinh lai,
tinh ri lai ngõt.

Chu Nm

S ụ tom tt cụt truyờn:
Ba mỏ Vit
Chiờn

Hinh tng dong sụng gia inh

Vit
Biờn ln

- Viờt tinh dõy lõn th nhõt....
+ Anh c bo i tỡm ng i, tuy bi thng khp ngi v mt khụng
thõy gỡ... Anh lai ngõt i..
- Viờt tinh dõy lõn th hai luc tri ma lõt phõt...
+ Anh nh lai chuyn i bt ờch vi chi Chiờn, chuyn phõn x cua
chu Nm vi hai chi em, chuyn cn sụ gia ỡnh...
- Viờt tinh dõy lõn th ba gia ban ngay....
+ Tiờng chim gu gi Vit nh ờn cỏi nỏ thun, nh chuyn mỏ i oi
õu ba...
- Viờt tinh dõy lõn th t....
- Truyn c k theo dong ni tõm cua nhõn vt khi t (ngõt i) khi
ni (tinh lai). Ngh thut miờu t tõm lý nhõn vt bng cỏh nng theo dong
hi c cua nhõn vt. Bn lõn Vit tinh ri lai mờ trờn trn ia l bn lõn Vit
nh v nghi theo dõn d hỡnh nh ngoai cnh. Tõm lớ phc tap nhng võn lụ
gớc . Kờt cõu t nhng giõc m chp chn mờ tinh, t ú m rng v o sõu
vo i sng hin thc v tõm hn nhõn vt. Túm lai, tỡnh hung truyn dõn

ờn mt cỏch trõn thut riờng cua thiờn truyn theo dong ý thc cua nhõn vt.
II.2. Th hai: Nghờ thuõt trõn thuõt cua tac phõm:
Nhng a con trong gia ỡnh l mt trong nhng thiờn truyn ngn
xuõt sc nhõt v tiờu biờu biu nhõt cua Nguyn Thi. Tao nờn nột c sc nhõt
cua thiờn truyn phi k ti ngh thut k chuyn ( trõn thut) c ỏo, linh
hoat cua tỏc gi.
Tỏc phm k chuyn mt gia ỡnh cỏch mang, moi thnh viờn ờu l
chiờn si dit Mi kiờn cng. Thu nh, n nc thng nhõt lm mt. Tỡnh gia
ỡnh v tỡnh cỏch mang ho lõn vo nhau: Ba mỏ Vit ờu nga xung trong
chiờn õu. Nhng a con cua ho ( Vit, Chiờn ) ờu gn bú vi nhau trong
Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

8


tỡnh rut thit v trong niờm t ho vờ truyờn thng cỏch mang cua gia ỡnh.
Ngi me nuụi con ln lờn tr thu cho cha. Nhng a con ginh nhau
nhp ngu tr thu cho ba mỏ... Mt cõu chyn nh thờ tuy cm ng nhng
khỏ nng nờ, d n iu v trung lp nờu khụng tao ra mt cỏch trõn thut
c ỏo, linh hoat.
- Giỏo viờn a ra bng i chiờu cỏc s vic theo trt t thi gian t
nhiờn v cỏc s vic c k trong tỏc phm. Yờu cõu hoc sinh quan sỏt v
a ra nhn xột: Tai sao Nguyn Thi cú th sp xờp cỏc s vic theo trt t
nh vy? Cõu chuyn se nh thờ no nờu c k ung theo tuõn t cỏc s
vic trong i sng t nhiờn?
Trinh t cac s viờc a say ra vi Trinh t cac s kiờn c kờ lai
nhng a con trong gia ỡnh trong truyờn
- Chu Nm v cun sụ gia ỡnh.

- Vit bi thng, nm trong bnh
vin, r r tng dong viờt th bỏo tin
cho chi Chiờn, anh hi tng lai cnh
trn ỏnh v bi thng, lac ng i
gia chiờn trng.
- Ba Vit hy sinh, mỏ Vit cheo - Vit tinh lai lõn th nhõt, bo i tỡm
chng nuụi gia ỡnh v tham gia ng i.
õu tranh, bi bom an gic giờt hai.
- Vit v Chiờn tranh nhau ghi tờn - Vit tinh lai lõn th hai, tri lõt phõt
tong quõn, tớnh toỏn, sp xờp vic ma, anh nh lai chuyn i soi ờch
gia ỡnh lờn ng.
nh, chuyn vờ chu Nm v cun sụ
gia ỡnh.
- Vit tham gia chiờn õu, trong - Vit chong tinh lai lõn th ba, anh
mt trn o lờ vi gic , bi thng nh ti chuyn cỏi nỏ thun, chuyn hy
v lac ng i gia chiờn trng. sinh cua ba, chuyn vờ mỏ.
- Sau ba ngy, anh Tỏnh v ng - Vit chong tinh lai lõn th t, anh
i tỡm thõy Vit v a anh vo chuyn i b i cua mỡnh v chi
bnh vin. Anh Tỏnh gic Vit viờt Chiờn.
th cho chi Chiờn.
- Anh Tỏnh cung ng i tỡm thõy
Vit v a anh vờ bnh vin, anh
Tỏnh gic Vit viờt th cho chi Chiờn
* HS quan sỏt bng, i chiờu cỏc s vic, a ra nhn xột, lớ gii v
ỏnh giỏ
* Trờn c s ú, GV tụng hp vờ ngh thut trõn thut cua tỏc phm :
- Nhỡn vo bng lit kờ cỏc s vic a xy ra theo trỡnh t thi gian i
vi Nhng a con trong gia ỡnh v cỏc s vic c k lai trong truyn,
chung ta cú th nhn thõy s khỏc bit th hin cỏch k truyn cua nh vn.
Võn l cỏc s kin xy ra i vi gia dỡnh nụng dõn Nam B, ni Chiờn v

Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

9


Vit c sinh ra, nuụi nõng trng thnh, i lm cỏch mang, nhng trong tỏc
phm, trt t k lai chung a c xỏo trn. Chuyn xy ra sau nhng lai
c k trc. Ngc lai cú nhng s vic trong ct truyn t nhiờn phi xy
ra trc song lai c k sau. Thờ nhng cõu chuyn võn hin lờn rõt ro rng,
hõp dõn, mach lac trong cỏch cm nhn cua ngi oc. Li thut k ny giup
tỏc gi d dng ct bo nhng vỏch ngn gia cỏc khong thi gian mach k
thoi mỏi i vờ gia quỏ kh v hin tai, gia cỏi ang din ra trc mt v ki
nim xa xa, gia nhng chi tiờt thoỏng ờn thoỏng i tng nh bõng qu,
ngõu nhiờn vi nhng t tng, tỡnh cm ln lao, trong ai. Xõu chuụi tõt c
nhng gỡ c nh vn k lai, chung ta hỡnh dung thõy trc mt nhng thnh
viờn, cỏc thờ h kờ tiờp nhau lm thnh hỡnh tng dong sụng vờ truyờn thng
gia ỡnh nh li mt nhõn vt trong tỏc phm a phỏt biu. iờu gỡ a lm nờn
mach lac cõu chuyn vi cỏc s kin oc xỏo trn khụng tuõn theo trt t
thi gian thụng thng õy? Chớnh l dong tõm tng, nhng hi c t ni
cua Vit khi bi thng ni chiờn trng. Ngi k chuyn a nng theo
nhng mnh kớ c cht ờn, cht i, cht nỏo nc, cht hin hin, cht thoỏng
qua õy m lm nờn mach chuyn Nhng a con trong gia ỡnh.
- Trong tỏc phm t s, iờu tao nờn sc hõp dõn cua sỏng tỏc khụng
phi chi ni dung cõu chuyn vi cỏc s kin, chi tiờt, hỡnh nh c k lai,
m con cỏch k, ngụn ng, giong iu, im nhỡn cua ngi k chuyn. Xột
phng din ny, mt thnh cụng trong sỏng tỏc cua nh vn Nguyn Thi l
ngh thut trõn thut. Vic chon cỏch k chu yờu da trờn im nhỡn cua nhõn
vt Vit a em lai hõp dõn riờng cho cõu chuyn vờ Nhng a con trong

gia ỡnh.
+ K bng im nhỡn cua Vit, mt chiờn si quõn gii phúng gan da t
trong trng nc, vo trn lõn õu a th hin tinh thõn cua mt dung si dit
Mi, nhng ng thi cung l mt thanh niờn mi ln, vụ t, lc ngc, hn
nhiờn, cho nờn tõt c s kin, kớ c ờu c khuc xa qua thờ gii tõm hn õy
tr nờn mi me hn, vụ t hn, ng thi dng nh cung tao õn tng chõn
tht hn trong mt ngoi oc.
+ K chuyn bng hi tng cua Vit, mt chiờn si bi thng gia chiờn
trung, trong nhng c gng i tỡm ng i, hay sn sng ch gic ờn, a
ngõt i tinh lai nhiờu lõn, nhõt inh cõu chuyn õy phi ớt nhiờu cú liờn quan
hoc c gi ra t tỡnh hung ngi chiờn si ang phi i mt. V nh vy,
vic tụ chc, sp xờp (kờt cõu) cỏc s vic, s kin tr nờn linh hoat, t nhiờn
hn. Chuyn goi chuyn, s vic ny gi liờn tong ờn s vic khỏc, c nh
thờ cõu chuyn vờ gia ỡnh ging nh mt cun phim quay chm lõn lt hin
ra vi nhng kớ c sõu m nhõt. Cõu chuyn vờ vic ng kớ i b i cua
hai chi em trong lõn tinh dy th t ny cua Vit c gi lai t búng dỏng
thõp thoỏng cua hỡnh nh ngi me trong lõn hi tng th ba. Cõu chuyn vờ
tỡnh yờu cua ba mỏ, vờ bn tay to bn bao boc, che ch n con, vờ ỏnh mt
vt sụng, vt bin cua mỏ võn con thoỏng qua trong õu anh. Nú nhc cho
Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

10


anh nh ti ngay ma chờt rụi y nghi i bụ ụi cung thụi thuc Viờt nh võy.
Thờm na l tiờng an nụ rõt gõn bỏo tin rng ng i Vit ang õu õy,
nhng ngi ng i mi gp thụi m gõn gui thõn yờu, a coi anh nh mt
ut em trong gia ỡnh vy, cung lm cho mach chuyn vờ vic hai chi em

tranh nhau i tong quõn tr nờn rõt t nhiờn v linh hoat, sng ng, thờm
nhng nga re, khuc quanh bõt ng.
+ Nhng phi núi, k chuyn bng im nhỡn cua Vit l nh vn a
mn ngi k chuyn trao ngoi but cho nhõn vt t viờt vờ mỡnh. Cỏch
trõn thut ny tao nờn nhng trang vn m mu sc tr tỡnh, chõn thc vờ
tõm trang cua nhõn vt chớnh. Bi thng vo mt sau mt trn o lờ quyờt lit
vi ich v lac ng i gia chiờn trng, Vit chi con cm nhn vờ thờ gii
xung quanh hon ton bng cm giỏc v s hi tng. Lõn tinh dy th t
ny, Vit biờt ờm na a lai ờn qua tiờng nhac dờ u u cao vut mai lờn. V
sõu cua ờm c o bng õm thanh quen thuc, gõn gui ny. Vit nhn
thõy ú l ờm sõu thm thm bi quỏ yờn tinh. Cỏi thm thm cua ờm
lm cho Vit nh võn sng trong giõc m vờ mỏ Ngi Viờt nh ang tan ra
nhe nhe. Mỏ se lai bi xung, ghộ lai qua nh, xoa õu Vit, ỏnh thc Vit
ri lõy xong cm i lm ng vờ cho anh n,...Nhng mnh d õm cua hi
tng t ngt tan biờn bi tỏc ng cua hin thc. Mõy giot ma a lm cho
Vit tinh hn cm nhn vờ thc tai. Nhp thõn vo dong tõm trang cua nhõn
vt chớnh, nh vn a tỏi hin nhng cm giỏc rõt chõn thc v sinh ng cua
mt thanh niờn mi ln, lõn õu tiờn nờm trai cm giỏc bi lac ng i gia
chiờn trng. Vit khụng s phi i õu vi gic, khụng s hy sinh. Nhng
anh s cỏi vng lng v cụ n ni chiờn trng s vng lng nh t trờn
tri lao xuụng chay t cụ Viờt, lan dai cho ti ngon chõn. Cm giỏc mt
mỡnh khụng chi xuõt hin trong ý nghi. Nú tr thnh vụ vn cõu hoi bt lờn
di ti tng ng gõn th thit. Cai cam giac mụt minh bõt lờn mụt cach ro
rang nhõt, mờnh mụng nhõt a khiờn Vit mun chay thõt nhanh, thoat
khoi s vng lng nay, vờ vi anh sang ban ngay. Bi le búng ờm khụng chi
mang theo s cụ n. Búng ờm i vi chng thanh niờn lc ngc, mi ln
m con ỏng s vỡ nú mang ờn con ma cut õu võn ngụi trờn cõy xoai mụ
cụi va thng chong thut li hay nhay nhot trong nhng ờm ma ngoai vam
sụng, cai ma Viờt võn nghe chi noi hụi nha. Chng dung si dit My õy võn
ang con tuụi s ma khi vo trn!

Chi trong cm giỏc cụ n, mt mỡnh ro rng nhõt ú, cm nhn cua Vit
vờ tiờng sung mi tht c bit. Bng thớnh giỏc v s nhay bộn cua ngi
chiờn si vo trn, Vit phõn bit tiờng nụ lnh lang cua phỏo gic v nhng
tiờng quen thuục, gom vao mụt chụ, sung ln va sung nho quyờn vao nhau
nh tiờng mo va tiờng trụng inh anh dõy tri dõy õt hụi ụng khi. Cung
chi trong cnh ú, tiờng sung mi tr nờn thõn thiờt v vui la. Nú goi Vit ti
phớa cua s sụng. Tiờng sung a em lai s sụng cho ờm vng lng. Ni
cú tiờng sung l ng i anh , l anh Tỏnh, l nhng anh em n vi minh,
Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

11


ni an ta ang ụ lờn õu gic Mi nhng am la d dụi, va nhng mui lờ
nhot hot trong ờm ang bt õu xung phong. Tiờng sung ng i goi
chiờn õu a tiờp thờm sc manh mi goi Vit ờn. S thụi thuc cha bao
gi manh me v quyờt lit ờn nh vy. Nú n gin hn nhiờu so vi vic
phi gianh nhau vi chi i b i ng tr thu cho ba mỏ, cho nhng
ngi thõn trong gia ỡnh v cung l cho quờ hng õt nc. cho Vit
trong t thờ i mt vi cỏi chờt v bn thõn chi nghi ờn nhiờu nhõt, lõu nhõt
ờn nhng ngi thõn yờu trong gia ỡnh mỡnh, tỏc gi a tỡm c cỏch thc
hu hiu nhõt chng to rng: gia ỡnh ú l phõn ngun ci sõu thm nhõt
cua con ngi õy. Truyờn thng gia ỡnh thc s thiờng liờng hin lờn trong
thi khc thiờng liờng. ú l cụng phu sỏng tao ngh thut cua tỏc gi biu
hin nhng khỏm phỏ vờ ni dung.
+ C nh vy, dong trõn thut qua tõm tng nhõn vt Vit a th hin
tht ro nột vi ngi oc nhng suy nghi, cm nhn v i sng ni tõm cua
nhõn vt õy trong tỡnh hung c bit ni chiờn trng m anh ang gp. ú

l u thờ ngh thut m mt im nhỡn trõn thut khỏc khụng th cú c.
õy l mt thu phỏp ngh thut, nhng khụng phi ai cung s dng
thnh cụng c. Phi am hiu sõu sc tõm lý nhõn vt, phi nhp vai nhõn
vt v núi c ung giong núi cua nhõn vt... õy l s trng v ti nng
c ỏo cua Nguyn Thi nh vn cua nụng dõn Nam B.
II.3. Th ba: S dung nghờ thuõt ụng hiờn:
- õy l mt thu phỏp khỏ quen thuc vờ kờt cõu tỏc phm, mt yờu t
thuc vờ hỡnh thc. Kờt cõu l vic tụ chc , sp xờp cỏc yờu t ni dung trong
vn bn tỏc phm nú at hiu qu ngh thut cao nhõt. Thu phỏp ng hin
gúp vai tro quan trong trong cụng vic ny. ú l mt trong nhng thu phỏp
tao ra c kờt cõu c ỏo. T ú, ct truyn, nhõn vt, chu ờ c th
hin, gõy hiu qu ngh thut sõu sc. Sau mt cuc giao tranh quyờt lit vi
ke thu, Vit lac n vi gia rng õy xỏc gic, chõn tay tờ dai nhc nhi, khp
ngi ri mỏu, ming tờ cng khụng la lờn c, sau ú ngõt i. Nhng Vit
võn c bo i v sn sng chiờn õu bng khu sung cua mỡnh . Mi ngún tay
khụng lờn an c. Vit dung rng git c bm, a mt viờn an lờn nong.
Chi tiờt ny núi lờn ý chớ dit gic cua Vit rõt manh me. Trong tõm trang luụn
nh ti ngi thõn( nh chi Chiờn, chu Nm...). Sang ngy th hai, Vit bt
õu cm thõy núng v úi, mt bi thng nng, au khp ngi. ờn õy
hon cnh cua Vit cng gay go. ng vờ vi ng i cng khú khn gõp
bi. Du vy anh võn sn sng nụ sung vi mt ngún tay cỏi sn sng nhuc
nhớch do chớn ngún con lai a bi thng. Tõm trớ thỡ nh vờ ngy tong quõn,
nh ngy theo mỏ i oi õu ba, nh mỏ tõn to lo nuụi cỏc con, nh cỏi chờt
cua mỏ. Trong hon cnh him ngheo, Vit khụng s chờt m chi (s khụng
con gp c ụng ụi, khụng c cõm sung) m hng vờ ba mỏ. Khi vờ
ờm. Khi vờ ờm thỡ Vit cm thõy kit sc hon ton, cm thõy khụng con bo
c na , cm giỏc s s cỏi vng lng, lanh le cua ờm ti. Luc ny tõm
Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

12


trang cua Vit luụn hng vờ ng i, iờu ú rõt hp lý vỡ Vit a nghe
tiờng sung, tiờng khen xung phong cua ta v ang cm thõy cuc chiờn õu
bn ra. Do ú, Vit lai bo c mt oan, bo vờ phớa trn ỏnh, phớa ng i,
phớa s sng. Nhng trn ỏnh xa Vit, cho nờn tõm trớ Vit lng lai, hi
tng ngy ginh i b i vi chi Chiờn v cnh hai chi em bn inh vic
nh trc khi lờn ng gia nhp ngu. Cm ng nhõt l khi hai chi em bn
v gi bn th mỏ: i vi hai chi em dng nh ú l vic h trong nhõt. Hai
chi em lo cung mỏ trc khi lo di bn th (cang cam ụng hn khi hai chi
em em lo lam cm cung ma trong tiờng ho nh v ra, nh nhn nh, tha thiờt
rụi ngt lai nh mụt li thờ d dụi ca chu Nm). Tỏc gi nng theo theo ý
nghi cua nhõn vt, hai chi em úng vai tro k chuyn- trc ú tỏc gi
ng ra k chuyn m dung cỏc t ng a ma sang tam nha chu ,
khiờng ma ch khụng phi khiờng bn th, ri ờn ngy c lp lai a
ma vờ. Cung qua cm nghi cua hai chi em v cua riờng Vit oan ny
chung con i anh gic tra thu cho ba ma... Viờt thõy thng chi la. Con mụi
thu thng Mi no ang e nng lờn vai, ta thõy chi em Vit nhp ngu khụng
phi vỡ ý thớch nụng nụi m do chiờu sõu nhn thc: i ỏnh gic vỡ cm thu
v yờu thng sõu nng. Vit a nhỡn lai quỏ kh bng con mt cua ý chớ, cua
tõm tng. Qua ú nhõn vt bc l ý chớ, nghi lc, tinh thõn chiờn õu cao v
tỡnh yờu thng m , hn nhiờn. Tuy Vit hay tranh ginh vi chi, nhng
biờt nghe li chi. Vit cung l mt a tre hn nhiờn, thm chớ tre con( luụn
mang chiờn nỏ thun bờn mỡnh, s ma, khụng mun mõt chi...). Chớnh tỡnh chi
em, chu chỏu, mỏ con, ng i a tiờp sc cho Vit vt qua th thỏch khc
nghit..
- Qua mt vi iờu trờn, ta thõy thu phỏp ngh thut ng hin trong
khc hoa nhõn vt Vit, chu yờu da trờn c s cua phộp liờn tng , phộp bc

cõu t s kin ny sang s kin khỏc, t chi tiờt, nhõn vt ny sang chi tờt
nhõn vt kia... Trong s liờn kờt ú, dong hi tng cua nhõn vt võn l si
dõy ni quan trong nhõt. T chi tiờt anh, em trong quõn y vin goi anh l cu
T, Vit cht nh ti chi Chiờn, anh Tỏnh, nh lai trn ỏnh... Cỏch tỡnh tiờt
truyn din ra rõt t nhiờn. Thu phỏp ngh thut ny ta a gp truyn ụi
mt cua Nam Cao. ú, cõu chuyn din ra trong hi tng cua , khỏc
chng l Nam Cao xng tụi v t k. Con õy, Nguyn Thi trc
tiờp miờu t nhõn vt Vit. ễng va miờu t din biờn tõm trang nhõn vt, va
mn tõm trang õy núi lờn cõu cuyn mỡnh mun k. õy cung l mt li k
chuyn c ỏo.
- Võn bng cỏch trờn, theo li c thoai cua nhõn vt Vit, tỏc gi lõn
lt gii thiu v ng hin cỏc nhõn vt: Chiờn, chu Nm, ba mỏ Vit, anh
Tỏnh...Cung nh Vit, Chiờn tong quõn chiờn õu trong mt tiu i n ia
phng. Chiờn chi khỏc Vit chụ vai tro ngi chi c nờn sm trng thnh,
biờt lo toan, tớnh toỏn gi dn hn la tuụi 20. Cụ l mt ngi chi yờu
thng, nhng nhin em, mt ngi mỏ vi vi nụi lo toan tớnh moi mt, mt
Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

13


ngi chiờn si vi tõm hn khao khỏt tr thu, cú tinh thõn chiờn õu cao nh
tờn cua cụ Quyờt Chiờn, vi cõu núi Nờu gic con thi tao mõt. Chiờn cú
nhiờu nột ging mỏ nhng khỏc mỏ cụ a vn lờn manh me, cú iờu kin tr
thu. Chu Nm l mt nhõn vt c thoỏng qua trong dong tõm tng, gi lờn
t mt tiờng ờch trong trn chiờn a im tiờng sung... Mụi lõn Vit v Chiờn i
soi ờch vờ, chu ờu kiờm con trong trong em vờ nhõu , nhõu vao ba hụt
la chu noi ti hay ho lờn mõy cõu. Cõu ho khiờn chu xuc ng ụi mt m

to, ong nc. Chu l s gia lu gi truyờn thng gia ỡnh , l tỏc gi cun
gia pha. Cun sụ lõn vờ quỏ kh, lõn trong hin tai. ú l chng tớnh lich s
c khi dy, chộp lai bi cỏi nhỡn a cm, cỏi yờu, cỏi ghột cua mt t cỏch
Nam B trong nghia, bc trc, sụi nụi, yờu i.... Ba mỏ Vit hin vờ trong
Vit nh nhng ky nim vờ long yờu thng v cm thu. Nhng oan vn ny
Nguyn Thi nh ng cm vi nhõn vt v viờt lờn bng nc mt khiờn cho
ngi oc thõy xuc ng, au nụi au cung nhõn vt.
- Chớnh ngh thut ng hin lm cho cõu chuyn thm khc v ho
hung, m tỡnh ngi... tng nh chp chn, t ni, ri rac... liờn lai
trong mach ngun tõm tng khỏ cht che. Cht che nhng võn gi c cỏi
ve bờ bn cua tõng tõng, lp lp chi tiờt trong cuc sng thng v trong
chiờn tranh. Cỏc mng s kin, nhng oan i trong quỏ kh v hin tai nh
c tỡnh an chộo vo nhau, bụ sung cho nhau mt cỏch hp lý, lm cho tớnh
cỏch nhõn vt c khc hoa ro nột v chu ờ cua truyn c bc l khỏ nụi
bt. Li kờt cõu c bit ny buc tỏc gi phi i ờn tn cung trong vic phõn
tớch v din biờn phc tap nhng tinh tờ cua tõm lý nhõn vt. Tõt c iờu ny
c Nguyn Thi vt qua v th hin rõt thnh cụng. Truyn tỏi hin hin
thc núng bong cua mt vung quờ vi nhng con ngi chõn chõt, hn nhiờn
vi quyờt tõm cõm sung tr thu nh, n nc. Qua cỏc nhõn vt ta thõy truyờn
thng õu tranh cua gia ỡnh, quờ hng. ng thi mụi ngi lai gúp mt
khuc sụng vo con sụng gia ỡnh kiờn cng, tao thnh bin c truyờn thng
dõn tc.
II.4. Th 4 : Nghờ thuõt xõy dng va miờu ta tõm li nhõn võt.
II.4.1: Nghờ thuõt xõy dng nhõn võt.
- Nguyn Thi cú bit ti dng ngi, dng cnh. Vn sng cua ụng
phong phu khiờn cho cỏc chi tiờt m ụng lõy ra bao gi cung nh giõy trờn
trang sỏch rõt sinh ng. Nhiờu nhõn vt chi xuõt hin thoỏng qua trong
truyn nhng a kip lai mt õn tng khú quờn c vờ hnh ng lõn ngụn
ng. Chu Nm cua Vit tht d nh vi giong ho uc va tc nh tiờng ga
gay. Gong ho cua chu tuy khụng hay nhng cha ng mt cỏi gỡ tha thiờt

khiờn cho chi em Vit bun ci nhng võn rõt cm ng. ễng l ngi ớt núi
nhng nhng cõu núi cua ụng c chi em Chiờn khc sõu vo tõm khm. Nú
tng t nh nhng chõm ngụn kờt tinh c mt i tng tri sụng nc, ln
ln vi rung vn v thuy chung vi cỏch mang.Bờn canh nhõn vt chu Nm
l hỡnh nh mỏ Vit cung hin lờn vi nột cham khc rach roi. ú l ngi n
Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

14


b xc vỏc, gan da. Tỏc gi a chon c nhiờu chi tiờt ti tỡnh xõy dng
chõn dung con ngi õy, c bit l chi tiờt b i mt vi quõn thu giup ta
hỡnh dung ro nột hỡnh nh mt ngi me ni thnh ng Tụ quc.
- Hai nhõn vt c khc hoa m nột trong tỏc phm l Chiờn v Vit.
Chiờn l chi. Theo li chu Nm, cụ khụng khac me mụt chut nao. Ngay c
Vit cung nhn thõy thờ. Cụ cú c tớnh kiờn trỡ, chiu khú, chi tiờt bo n ờ
ngụi anh võn cuụn sụ gia inh suụt t tra ờn tri choang vng a chng
to iờu ú. Cụ cung tha hng me c tớnh gan gúc. Trong ngy tong
quõn, cụ núi vi em Tao a tha vi chu Nm rụi. a lam thõn con gai ra
i thi tao chi co mụt cõu: Nờu gic con thi tao mõt, võy a!. cụ, kh nng
vun vộn, thu xờp gia ỡnh cung th hin rõt ro. Trc khi cung em i b i,
moi chuyn nh a c cụ xờp t õu vo ú, ti mi, chu ỏo, noi nghe
thiờt gon khiờn cho chu Nm cung phi cú chut sng s, nhin hai chau
thiờt lõu ri núi Khụn! Viờc nha no thu gon c thi viờc nc no m c
rụng, gon bờ gia thờ, ng bờ nc non. Con nit bõy ki anh gic nay khụn
hn chu hụi trc. Cõu núi cua chu Nm th hin s yờn tõm cua thờ h
trc i vi ngi lp sau. Ro rng ho a trng thnh, cú th gỏnh vỏc
nhng vic ln cua õt nc.

- Khỏc vi chi Chiờn, Vit võn gi nguyờn tớnh chõt cua mt cu bộ.
Cõu T cú iu ci lon len rõt d thng, hay tranh phõn hn vi chi, t
chuyn bt ờch ờn chuyn i b i trc chi. Trc khi chi bn nhng vic
phi lm trong ngy mai, Vit võn ua nghich chup mụt con om om up
trong long tay v thu vi quan sỏt iu b, c chi, cỏch núi nng in hờt ma
cua chi. Vo b i ri, cu võn giõu chi nh giõu ca riờng võy vỡ s mõt
chi trc nhng li ga gõm ua tờu cua anh, em. Trong hnh trang ngi lớnh
cua mỡnh, ngoi cỏi vong, b quõn phc, Vit con mang cỏi theo cỏi nỏ thun
mt vt bõt li thõn tng gn bú t ngy ờ õu trõn, minh mõy tem lem sinh
õt t chụ moc mng lờn, lụi tt trong vn, i tim chim. Tuy con rõt tre
con nhng Vit a chiờn õu rõt dung cm khụng thua kộm ai. Anh a tiờu
dit c mt chiờc xe boc thộp cua ich. Bi thng, Vit quyờt bo i tỡm
ng i . Nghe tiờng xe, phỏo cua gic, Vit nm ch vi tõm nim: Tao se
ch may! Trờn tri co may, di õt co may, ca khu rng nay chi co minh
tao. Cú bao nhiờu l quyờt tõm, bao nhiờu l niờm trỡu mờn vi ng i, bao
nhiờu l s coi thng, khinh re ke thu th hin qua li c thoai õy. Qu tht,
Vit a l mt ngi lớnh chng chac trong khi con mang õy u nột ngõy th,
trong sỏng, ỏng yờu cua mt cu bộ va ờn tuụi thnh niờn.
Nhỡn chung trong xõy dng nhõn vt, Nguyn Thi rõt quan tõm ờn vic
cỏ th hoỏ. Nhõn vt no cung cú nhng nột riờng, c ỏo hin lờn ro mn
mt trc mt c gi. Chu Nm núi khỏc mỏ Vit v Vit núi khỏc chi Chiờn.
Li núi cua ai th hin ro tớnh cỏch ngi ú. Nhng mt khỏc, nh vn cung
cú ý thc nhõn manh im ging nhau gia ho. Chng thờ m ụng nhiờu lõn
qua li chu Nm, qua li Vit so sỏnh Chiờn vi ngi mỏ cua cụ, v
Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

15

ngi mỏ õy núi vờ Vit: o, lai giụng cai thng cha no rụi!. Núi lờn im
ging nhau õy tc l núi ờn nột bờn vng trong mt gia ỡnh giu tinh
thõn cỏch mang, cú long cm thu gic sõu sc, sng rõt mc tỡnh nghia thuy
chung. õy chớnh l im nut se giup ta lớ gii c sc manh tinh thõn no
a giup cỏc nhõn vt vt qua c nhng th thỏch ln lao, gay gt ờn nh
vy. M rng ra, õy cung l im nut khiờn cho moi chi tiờt, s vic c
mụ t trong tỏc phm qui t lai, thng nhõt tinh thõn chung l khng inh
nhng phm chõt ep e cua ngi dõn Nam B trong chiờn tranh chng Mi
cu nc. Nhiờu cõu núi tht lờn t ming chu Nm hay t ming mỏ Vit, vỡ
vy, cú tõm khỏi quỏt triờt lớ, mang triờt lớ cua c mt dõn tc bõt khuõt, du nú
c bin hin ra trong mt hỡnh thc rõt mc gin di- gin di ờn bõt ng:
Vớ d cõu núi núi cua mỏ Vit: ngi chờt co cai vui ca ngi chờt, nờu
khụng ngi ta sanh con ra lam gi?. õy, cú th nhn ra mt c im
trong sỏng tỏc cua Nguyn Thi: tớnh triờt lớ rõt cao, nhng õy l triờt lớ cua
chớnh cuc i mt cuc i c tỏi hin sinh ng qua nhng biu hin
mang tớnh bn chõt. iờu ú a c chng minh bng chi tiờt cc t m
nh vn a a vo cui tỏc phm: chi tiờt hai chi em Vit v Chiờn khiờng
bn th mỏ sang gi nh chu Nm: Chi Chiờn ng gia sõn, keo cai khn
trờn cụ xuụng, cung sn tay ao ờ lụ hai bp tay tron vo va chc nich ca
minh nhõc bụng mụt õu ban th ma lờn. Viờt ghe vao mụt õu. Nao, a ma
sang tam nha chu, chung con i anh gic tra thu cho ba ma, ờn chng
nc nha ục lõp con lai a ma vờ. oan vn a núi hờt sc cụ ong vờ
cuc chiờn õu cua chung ta: cú yờu thng, cú cm thu, cú mõt mỏt nhng cú
cỏi vinh hng, cú s quyờt lit nhng cung cú s thanh thn, cú yờu t hnh
ng nhng cung cú yờu t tõm linh... V mui hoa cam, nú chi thong qua
mt lõn m thm mai. Trong vn Nguyn Thi, mui hng tr tỡnh ny
thng chi c dung rõt de sen, nhng chớnh vỡ vy m nú vụ cung quý,
lai trong long ngi oc nhng tỡnh cm sõu xa.
II.4.2: Nghờ thuõt phõn tich tõm li nhõn võt.

Mt thnh cụng c bn cua Nguyn Thi trong Nhng a con trong gia
inh l ngh thut phõn tớch tõm lý nhõn vt. ú l cỏi ti cua ụng khi la
chon cỏc chi tiờt c sc lm nụi bt cỏ tớnh nhõn vt. iờu c bit cõn lu ý
rng truyn ngn ny c tụ chc da trờn dong hi c cua nhõn vt Vit khi
bi thng trờn trn ia. Miờu t tõm lý ngi tinh tỏo a khú m õy lai l
tõm lý cua con ngi luụn nm trong trang thỏi gia mờ v tinh, hin nhiờn
nhim v ngh thut t ra cng khú bi phõn. Nhng nh vn a th hin
mt cỏch xuõt sc trang thỏi chõp chn cn tinh cn mờ ú cua nhõn vt.
Bn lõn Vit tinh dõy trờn trn ia, mụi lõn Vit nh gỡ ờu c nh vn
miờu t rõt c th, tinh tờ v chớnh xỏc. thụng thng, mach hi tng cua
nhõn vt trong bc khi õu ph thuc rõt nhiờu vo yờu t dõn d cua ngoai
cnh. Lõn th hai Vit tinh dy, nghe tiờng ờch nhỏi kờu dy lờn, Vit t nhiờn
nh vờ nhng ờm i soi ờch, nh khi ụ ờch vao thung, chu Nm thờ nao
Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

16


cung sang. Thờ l hỡnh nh chu Nm hin lờn vi nhng cõu ho v cun sụ
gia ỡnh cung ý nghia cua nú. Lõn th ba tinh dy, tiờng cu rng nhc Vit
nh ti chiờc nỏ thun, ri chiờc nỏ thun nhc ti hnh trang trong trong chiờc
ba lụ ngy nhp ngu l ngy mỏ Vit va mõt, thờ ri nụi nh chuyờn vung
sang hỡnh nh ngi mỏ thõn yờu. Vit tinh dy lõn th t trong tiờng sung
thụi thuc. S thụi thuc õy khiờn Vit liờn h ti ý nghi thụi thuc ngy i b
i, liờn h chuyn chi em ginh nhau i nhp ngu trc, sau, sau ú l
chuyn chuyn bn th mỏ i gi bờn nh chu...Nhỡn chung Nguyn Thi nm
rõt chc quy lut din biờn tõm lý con ngi. ễng a khộo lộo tao ra cho tỏc
phm mt hỡnh thc kờt cõu c ỏo tng ng vi kờt cõu cua nhng giõc

m chp chn, t ú c m rng dõn i tng c miờu t v i mụi luc
mt sõu vo i sng tõm hn cua nhõn vt.
Trong khi lm sỏng to tõm lý nhõn vt, nh vn a s dng mt ngụn ng
trõn thut c bit phu hp. õy l ngụn ng cua chớnh nhõn vt núi vờ mỡnh
v k vờ ngi khỏc, mc du bờ ngoi cú ve l ngụn ng khỏch quan cua
ngi trõn thut. iờu ú th hin ngay cỏch xng hụ rõt ụi thõn thng,
gn bú: Viờt ( ch khụng phi l anh hay chu be,chi Chiờn(ch
khụng phi l cụ, chi) , chu Nm ( ch khụng phi l ụng Nm),
ma ( ch khụng phi l ma Viờt)... iờu ú cung th hin mu sc ia
phng cua li trõn thut ( cha k ờn li núi thc th cua nhõn vt): Chu
it noi, nhng a nhõu vao ba hụt la chu noi ti, Thim Nm va khoc va
kờ thụi la kờ, Hai bờn giap mt, ba ci hờ hờ, nhng ma chng them dom,
hai mt h mụt cai coc, rụi i thng...Tht khú k hờt nhng vớ d sinh
ng nh thờ. Nhiờu ngi tng biu dng Nguyn Thi rõt thao ngụn ng
Nam B. Cõn phi thõy rng cỏch s dng ngụn ng cua ụng õy trc hờt
cú tỏc dng lm nụi bt tõm lý nhng con ngi sng vung õt õy, sau na
mi goi dy khụng khớ cua mt vung, mt thi...
III. Kờt qua thc nghiờm:
Vi nhng suy nghi trờn v bng nhng th nghim cua bn thõn trong
gi day bi Nhng a con trong gia ỡnh ( tiờt 67, 68 trong chng trỡnh
Ng Vn 12 c bn- THPT), a giup tụi at c kờt qu nhõt inh: Hoc tro
trong cỏc lp tụi trc tiờp ging day- du chi lp c bn- cỏc em ờu hng thu
trong gi hoc. Cỏc em ờu thõy t tin, thoi mỏi, v yờu thớch ri t ú cỏc
em nhn ra nhng tõng nghia sõu sc cua tỏc phm. Trờn c s ú, t nhng
lp bỡnh thng võn phỏt hin ra nhng hoc sinh cú nng lc hoc vn bi
dng vo i tuyn.
III.1. So sanh kờt qua gi hoc:
Tụi a tiờn hnh thc nghim ờ ti lp 12A2 v i chng vi lp
12A8, ờu l hai lp Ban c bn- trng trung hoc phụ thụng Lam Kinh, nm
hoc 2010-2011.

a. Lp 12A2: Khụng chu ý nhiờu ờn vic khai thỏc cỏc phng din ngh
thut cua truyn ngn Nhng a con trong gia ỡnh :
Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

17


- Gi hoc bun, khụ khan; hoc sinh khụng hng thu tỡm hiu tỏc phm.
- Hoc sinh khụng thõy ro c c sc ngh thut cua truyn ngn cú gỡ
khỏc vi truyn ngn cua cỏc nh vn cung thi vn hoc Vit Nam. Lai cng
khụng thõy c im nụi bt trong phong cỏch ngh thut., ti nng ngh
thut cua mt nh vn kit xuõt Nguyn Thi.
- Vỡ thờ m vic t tỡm hiu, khỏm phỏ ý nghia cua tỏc phm Nhng a
con trong gia ỡnh hoc sinh rõt hi ht, khụng khỏi quỏt c chiờu sõu, v
s rng ln cua nú.
b. Lp 12A8: Tp trung khai thỏc sõu sc cỏc phng din ngh thut c sc
cua truyn ngn Nhng a con trong gia ỡnh cua Nguyn Thi. Kờt qu l:
- Gi hoc tr nờn sụi nụi: Hoc sinh thoi mỏi, t tin, tỡm toi, khỏm phỏ
v tho lun tỡm ra nhng phng din ngh thut c sc lm nờn giỏ tri
cua tỏc phm.
- Cỏc em con ho hng phõn tớch, chng minh s hõp dõn, sc cun hut
cua nhng phng din ngh thut õy i vi c gi. Hoc sinh thõy bng
but phỏp ngh thut ti nng cua nh vn a lm nờn ve ep riờng cho tỏc
phm Nhng a con trong gia ỡnh, ng thi th hin c phong cỏch
truyn ngn c ỏo cua nh vn- chiờn si Nguyn Thi.
- Qua hỡnh thc ngh thut, hiu ro hin thc au thng, õy hi sinh
gian khụ nhng rõt ụi anh hung, kiờn cng, bõt khuõt cua nhõn dõn miờm
Nam trong nhng nm chng Mi cu nc. S gn bú sõu nng gia tỡnh cm

gia ỡnh v tỡnh cm yờu nc, cỏch mang, gia truyờn thng gia ỡnh v
truyờn thng dõn tc a tao nờn sc manh tinh thõn to ln cua con ngi Vit
Nam, dõn tc Vit Nam trong cuc khỏng chiờn chng Mi.
+ Biờt trõn trong yờu thng v cm phc nhng con ngi bỡnh thng
m trung hu, dung cm a em mỏu xng bo v õt nc.
+ Ngh thut trõn thut, khc hoa tớnh cỏch v phõn tớch tõm lớ nhõn vt,
ngụn ng phong phu, giu mu sc tao hỡnh v m chõt Nam B.
III.2. So sanh kờt qua bai kiờm tra:
a. Sau khi day thc nghim i chng bi hoc hai lp 12A2, 12A8, tụi a
tiờn hnh cho c hai lp lm bi kim tra i chng kờt qu, trong 90 phut.
ờ: Nhng phng diờn nghờ thuõt c sc lam nờn ve ep ục ao va
sc hõp dõn ca truyờn ngn Nhng a con trong gia ỡnh ca Nguyn
Thi.
(ỏp ỏn: Hs cõn trỡnh by c)
* Cac phng diờn nghờ thuõt c sc: Bn ý chớnh:
- Tỡnh hung truyn.
- Ngh thut trõn thut cua tỏc phm.
- S dng ngh thut ng hin
- Ngh thut xõy dng v miờu t tõm lớ nhõn vt.
+ Ngh thut xõy dng nhõn vt.
+ Ngh thut phõn tớch tõm lớ nhõn vt.
Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

18


* Tao nờn net c ao cua tac phõm va ngoi but cua nha vn
- Ngụn ng m mu sc dõn gian m hin ai.

- Li k chuyn t nhiờn nh cỏch cm, cỏch nghi cua ngi nụng dõn
Nam B.
b. Kờt qu kim tra:
Lp

iờm 0- 4

iờm 5 - 6

iờm 7 - 8

iờm 9 - 10

SL

TL

SL

TL

SL

TL

SL

TL

50

12

24%

31

62%

7

4%

0

0

46

4

8,7%

22

47,8
%

17

7%

3

0,5
%

Sụ
bai

12A2
(i chng)

12A8
(Thc nhim)

III.3.So sánh kết quả đội tuyển Văn :
Từ khi trực tiếp phụ trách lớp mũi nhọn khối C,D, ôn thi
tốt nghiệp, ôn thi học sinh giỏi, ôn thi đại học, tôi có điều
kiện áp dụng tốt hơn những biện pháp trên. Kết quả là phần
lớn các em có hứng thú học tập hơn và tỉ lệ điểm giỏi khá
cao. Cụ thể :
Chất lợng giải học
Năm học

20092010
2008

-

Số lợng

Số lợng

HS tham

giải

sinh giỏi tỉnh
KK
Ba
Nhì Nhấ
t

dự
8

4

2

2

0

0

8

8

5

1

2

0

2009
-> Ro rng, vic ỏp dng thc nghim ờ ti a tao ra kờt qu hoc tp cao
hn cho hoc sinh, õy l iờu khụng chi hoc sinh m giỏo viờn ờu mong
mun.

C. KấT THUC VN ấ
oc vn hiu ngi. Ging vn day lm ngiLm thờ no
chung ta - va l ngi oc, va l ngi ging vn tao ra v truyờn c
Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

19


cỏi cm hng Uụng xong lai khat õy. Xin mn li nh vn Nguyn Tuõn
trao ụi vi ban be ng nghip mt ki nng nho trong vic day vn: Vn
hoc co cai vui la phong cach, cach noi, cach viờt khac nhau. Võy ma nhiờu
anh day vn lai khụng i vao õy, chi noi vờ nụi dung t tng chung chung,
nờn tr nờn nhat nheo, vụ duyờn. Võng! Trong mt truyn ngn ngoi nhõn
vt, ct truyn- nhng phõn nụi, ngi day vn thng bỏm vo phõn tớch

con cú nhng phõn chim- khong trng, khong lng nm im sau cõu ch.
ú chớnh l cỏc phng din ngh thut. Bi vy, khi phõn tớch tỏc phm t
s ngi day cõn xỏc inh ro cỏc phng din ngh thut - nhng ma khoỏ
giup ngi day, ngi hoc i t s im lng cua cỏc t ng tr vờ vi tiờng
long mỡnh ờn vi nhng trang thỏi tõm hn cm xuc.
T ờ ti trờn cú th thõy khỏm phỏ nhng phng din ngh thut c
sc tỡm hiu moi giỏ tri cua tỏc phm l mt trong nhng con ng hu
hiu tiờp cn v cm nhn vn bn vn hoc Nhng a con trong gia
ỡnh . T ú cỏc em khụng chi yờu mờn truyn ngn, nh vn, m con cú ý
thc ren luyn v la chon li sng ung n, cao ep biờt tiờp thu nhng gỡ
mi me tiờn b, khoe khon, sng ung l chớnh mỡnh, cú ý nghia.
=> Trờn õy l nhng kinh nghim bn thõn tụi a rut ra t thc tờ ging
day. Cú th cỏch lm cua tụi trong vic ging day tỏc phm Nhng a con
trong gia ỡnh, con nhiờu im han chờ, cha phu hp vi mt s ni, mt s
i tng. Nhng vi mong mun gúp phõn nho vo cụng cuc ụi mi
phng phỏp ging day mụn Ng Vn, tụi a manh dan tiờn hnh thc
nghim v trao ụi. Rõt mong c s úng gúp cua cỏc ng nghip cú kinh
nghim.
Tụi xin chõn thanh cam n!

TAI LIấU THAM KHAO:
1.Hong dõn giai cac kiờu, dang ờ thi quục gia mụn Ng vn NXB
ai hoc Quc gia H Ni , 2008, Nguyn Trong Khỏnh
2. Truyờn va ki NXB Vn hoc HN, 1978.
3. Vn ban Ng Vn lp 12, gi y oc hiờu va li bỡnh NXB GD,
2007, Vu Dng Quy- Lờ Bo.
4. Thiờt kờ bai giang Ng vn, lp 12- tp hai- NXB GD, 2008, Phan
Trong Lun (chu biờn).
5. Phõn tich tac phõm Ng Vn , lp 12 NXB GD, 2008, Trõn Nho
Thỡn (chu biờn).

6. T s hoc - mụt sụ võn ờ ly luõn va lich s . NXB ai hoc s pham
H Ni ,2004

Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

20


Một số phơng diện nghệ thuật cần khai thác khi dạy tác
phẩm
Những đứa con trong gia đình của Nguyn Thi

21