Giáo án Lịch sử 10 bài 22: Tình hình kinh tế ở các thế kỷ XVI - XVIII

Bài 22:
Tình hình kinh tế ở các thế kỷ XVI – XVIII
1. Kiến thức:
- Trình bày được tình hình nông nghiệp, sự phát triển của thủ công nghiệp và
thương nghiệp ở nước ta thế kỷ XVI – XVIII.
- Nêu được sự hưng khởi của các đô thị và đánh giá được vai trò của các đô thị đối
với sự phát triển kinh tế thời kì này.
- Phân tích được những yếu tố tác động đến sự phát triển kinh tế nước ta thế kỷ
XVI – XVIII.
2. Kỹ năng:
- Rèn luyện kĩ năng phân tích, tổng hợp tài liệu, liên hệ thực tế.
- Rèn luyện kĩ năng đánh giá các sự kiện lịch sử
3. Thái độ:
- Giáo dục ý thức về tính hai mặt của kinh tế thị trường, từ đó biết định hướng về
các tác động tích cực.
- Bồi dưỡng những nhận thức về hạn chế của tư tưởng phong kiến.
- Tôn trọng những giá trị lịch sử, văn hóa, có ý thức tích cực trong việc bảo tồn các
di tích lịch sử.
- Có thái độ học tập tốt.
- Lược đồ, tranh ảnh.
- Tư liệu lịch sử.
I
1. Ổn định lớp.
2. Giới thiệu bài mới.

1


Từ thế kỉ XVI – XVIII, đất nước ta có nhiều biến động. Sự phân chia đất nước
thành hai miền: Đàng Trong, Đàng Ngoài đã ảnh hưởng lớn đến đời sống kinh tế xã hội.
Mặc dù vậy, kinh tế vẫn có nhiều mặt phát triển vượt bậc, đặc biệt là sự xuất hiện của

kinh tế hàng hóa đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự hình thành và phát triển của các đô
thị.
3. Tổ chức dạy học.
Hoạt động của GV - HS

Nội dung kiến thức

- GV yêu cầu HS theo dõi SGK.
(?) Bối cảnh lịch sử nước ta ở các thế

XVIII

kỷ XVI – XVIII có những đặc điểm * Bối cảnh:
gì?

- Thế kỷ XVI – XVII: Đất nước có
nhiều biến động:
+ Chia cắt hai miền (Đàng Trong,
Đàng Ngoài).
+ Nội

(?) Bối cảnh lịch sử trên đã tác động
như thế nào đến nông nghiệp nước ta
trong những thế kỷ XVI – XVII?
- HS trả lời.
(?) Những biểu hiện của kinh tế nông
nghiệp nước ta thời kỳ này?
- GV mở rộng:
+ Đàng Trong: do lãnh thổ ngày càng
2

mở rộng vào Nam, dân cư ít, điều kiện
sản xuất thuận lợi, nông nghiệp trở
thành một vựa thóc lớn, giải quyết
mâu thuẫn xã hội.
+ Đàng ngoài: Là vùng đất lâu đời đã
được khai phá để phát triệt để. Vì vậy
nông nghiệp ít có khả năng mở rộng,
phát triển.
(?) Bên cạnh những mặt tích cực, tình
hình nông nghiệp thời

kỳ này có

những hạn chế gì?

(?) Những biến đổi của nông nghiệp
thế kỉ XVI – XVIII có tác động như
thế nào đối với thủ công nghiệp?
- HS trả lời: Nông nghiệp phát triển,
đời sống
i của
ới

d

c

của

3

Mn


(?) Em cho biết: sự phát triển của làng
nghề thủ công đương thời có ý nghĩa
tích cực như thế nào? Hãy kể tên
những làng nghề thủ công

mà em

biết?
- Học sinh trả lời.
- Giáo viên nhận xét:
+ Sự phát triển của làng nghề thủ công
cổ truyền đã

4


tiêu dùng mà đã phát triển thành một
nghề phổ biến.
(?) Vì sao nội thương thời kỳ này phát
triển?
- HS trả lời:
+ Nông nghiệp và thủ công nghiệp
phát triển, hàng hóa làm ra nhiều nên
nhu cầu trao đổi hàng hóa của người

dân lớn. chính vì vậy tạo điều kiện
thuận lợi và thúc đẩy thương nghiệp
phát triển.

b. Ngoại thương: rất phát triển.

(?) Những yếu tố nào thúc đẩy ngoại

– Điều kiện: + Chính sách mở cửa

thương phát triển mạnh ở các thế kỷ của nhà nước.
XVI – XVIII?

+ Kinh tế trong nước phát triển.

- GV mở rộng: Thế kỉ XV – XVI, trên + Do kết quả và tác động của các
thế giới các cuộc phát kiến địa lý lớn cuộc phát kiến địa lý.
được tiến hành, tìm ra nhiều vùng đất
mới và đặc biệt tìm được con đường
thông thương trên biển từ Tây sang
Đông.
+ Các thương nhân phương Tây đã đến
Việt Nam giao lưu buôn bán, tạo thêm
cơ hội cho ngoại thương Việt Nam
được mở rộng và phát triển.

* Biểu hiện:

(?) Những biểu hiện phát triển của - Giao lưu buôn bán với nhiều nước
ngoại thương thời kỳ này là gì?

phương Đông, phương Tây: Trung
Quốc, Nhật Bản, Bồ Đào Nha, Hà
Lan…
5


- Sản phầm trao đổi: các sản phẩm
thủ công và các mặt hàng nông
(?)Ngoại thương phát triển có tác như sản..
thế nào đối với sự phát triển kinh tế - Giữa thế kỷ XVIII suy yếu dần do
nước ta?

chế độ thuế khoá phiền phức, liên

+ Sự phát triển của ngoại thương tạo hệ thự
điều kiện cho đất nước tiếp cận với
nền kinh tế thế giới với phương thức
sản xuất mới.

- GV Giảng quá trình hình thành của
các đô thị.
(?) Sự phát triển của hệ thống đô thị có
ý nghĩa như thế nào đối với đời sống
kinh tế, xã hội
- HS trả lời
+ Thúc đẩy sự phát triển kinh tế
+ Tạo nên lối sống đô thị mới
trong dân cư.
(?) Kể tên một số đô thị tiêu biểu và

chức năng của các đô thị?
- Học sinh trả lời.
* Nguyên nhân suy tàn
+ Do những thay đổi của tự nhiên,
vị trí của các đô thị không còn phù hợp
cho sự phát triển.
+ Chính sách thuế của nhà nước
6


nặng nề, phức tạp, thương nhân nước - Thăng Long – Kẻ Chợ cân bằng
ngoài buôn bán ở các đô thị phải qua cả hai chức năng hành chính và
nhiều trung gian

kinh tế.

+ Những biến động xã hội đầu thế
kỉ XVIII tàn phá kinh tế đất nước.
4. Củng cố:
- Thế kỷ XVI – XVIII kinh tế nước ta có bước phát triển mới, phồn thịnh.
- Thủ công nghiệp ngày càng tăng nhưng không thể chuyển hoá sang phương thức
sản xuất tư bản chủ nghĩa.
- Sự phát triển của ngoại thương và đô thị đưa đất nước tiếp cận với nến kinh tế thế
giới.
- Song do chính sách của nhà nước nên cuối thế kỷ XVIII, Việt Nam vẫn là một
nước nông nghiệp lạc hậu.
5. Dặn dò, bài tập về nhà.
- Học sinh học bài và làm bài tập cùng cố ở SGK.
- Sưu tầm ca dao về các nghề thủ công.

7