Bài 29. Hấp thụ chất dinh dưỡng và thải phân

Tiết 29:
Hấp thụ dinh dưỡng và
thải phân - Vệ sinh tiêu
hóa


Quan sát hình 29.1 trang 93 sgk

Tiết 29; Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân- Vệ sinh tiêu hóa
I. Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân
1/Hấp thụ dinh dưỡng
- Các chất được hấp thụ là:
Nghiên
cứu
nội
dungaxit
sgkbéo,
và
đường
đơn,
axit
amin,
quan sát
tranh
hình 29.2 sgk.
vitamin,
muối
khoáng…
- Quá trình hấp thụ chất dinh
Khoảng
cáchra

của
ruột
được
dưỡng diễn
chủ
yếunon
ở ruột
tính
non.từ đâu ?
1. Đặc
điểm cấu
tạokhoảng
trong của
ruột
Miệng
 dạ
dày(0
+ Niêm
mạc
ruột50cm)
non có
nhiều cách
nếp
non
có
ý nghĩa
gì với chức năng
của
ruột
non

(75
cấu
300cm)
gấp
và
nhiều
lông
ruột
Vậyhấp
ruột
non
có
tạo trong
như
thụ các chất dinh
dưỡng
của
+
Mỗi
lông
ruột
có
hệ
thống
mao
thếnó?
nào? và bộ phận nào có cấu tạo
mạch
máu
và

mạch
bạch
huyết
- Mức
hấp
thụ
mộtnăng
số
chất
phù độ
hợp
với
chức
đó
?dinhvà
nhiềuởlông
dưỡng
ruộtcực
nonnhỏ.
được biểu diễn
+ Bề
tiếp xúc của ruột non rất
như
thếmặt
nào?
tổng
bềdưỡng
mặt đạt tới 400-lớn,
100%
cácdiện

chấttích
dinh
500m2
->thụ
Hiệu
cao.
được
hấp
ở quả
ruộthấp
non.thụ
Nước
và muối khoáng được hấp thụ



I. HẤP THỤ CHẤT DINH DƯỠNG.
Người ta khẳng định ruột non là cơ quan chủ yếu của hệ tiêu hóa đảm nhận
vai trò hấp thụ chất dinh dưỡng là căn cứ vào các bằng chứng :
1) Ruột non có bề mặt hấp thụ rất lớn (400-500m2) lớn nhất so với các đoạn
khác của ống tiêu hoá. Ruột non có mạng mao mạch máu và mạch bạch
huyết dày đặc.
2) Thực nghiệm phân tích các chất của thức ăn trong các đoạn ống tiêu hóa
(hình 29-2) cũng chứng tỏ sự hấp thụ các chất dinh dưỡng diễn ra ở ruột non


1. Hp th cht dinh dng.
Cỏc cht dinh dng c hp th qua niờm mc rut non nh
nhng c ch no ?

Các chất dinh dỡng đợc hấp thụ qua niêm mạc
ruột non nhờ cơ chế khuếch tán (từ nơi có
nồng độ cao sang nơi có nồng độ thấp). Quá
trình hấp thụ là quá trình sinh lí thực hiện
qua 1 màng sống là niêm mạc ruột non: Niêm
mạc ruột non chỉ cho các chất dinh dỡng đi
theo 1 chiều -> Niêm mạc ruột non là 1 màng
thấm có tính chọn lọc.


Tiết 29; Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân- Vệ sinh tiêu hóa
I. Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân
1/Hấp thụ dinh dưỡng
2/ Con đường vận chuyển
hấp thụ các chất và vai trò
của gan


Quan sát hình 29.3 trang 94 sgk.
Tĩnh mạch chủ trên

Các chất dinh
dưỡng với nồng
độ thích hợp và
không còn chất
độc
Phần chất dinh
dưỡng dư được
tích lũy tại gan
hoặc thải bỏ. Chất

độc bị khử
Các
chất
dinh
dưỡng khác và 30%
lipit, có thể lẫn một
số chất độc theo
con đường này

hãy thảo luận nhóm
để hoàn thành nội
dung bảng 29 sgk.

Tim
Tĩnh mạch
chủ dưới

Gan

các vitamin tan
trong dầu và 70%
lipit
theo
con
đường này
Mạch bạch huyết

Mao mạch máu

Ruoät non

2. Con đường vận chuyển các chất và vai trò của gan.

Các con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng

Các chất dinh dưỡng được hấp thụ
và vận chuyển theo đường máu

Các chất dinh dưỡng được hấp thụ
và vận chuyển theo đường bạch
huyết


Các chất dinh
dưỡng với
nồng độ thích
hợp và không
còn chất độc

Các chất dinh
dưỡng được hấp
thụ và vận chuyển
theo đường máu :
Đường, a xít béo
vàgli xê rin, a xít
amin, các vi ta min
tan trong nước,
các muối khoáng
và nước

Thành phần chất
dinh dưỡng dư
được tích luỹ tại
gan hoặc thải bỏ
chất độc bị khử

K
A
D
E

Ruột non

Các vi ta min
tan trong dầu
và 70% lipít
(lipit đã nhũ
tương hóa)
theo con
đường này
(mạch bạch
huyết )


Tiết 29; Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân- Vệ sinh tiêu hóa
I. Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân
1/ Hấp thụ dinh dưỡng
2// Con đường vận chuyển hấp thụ các chất và vai trò của gan

Các chất dinh dưỡng được hấp thụ
và vận chuyển theo đường máu

Các chất dinh dưỡng được hấp thụ
và vận chuyển theo đường bạch
huyết

-Đường
-Axit béo và glyxerin
-Axit amin
-Các vitamin tan trong nước
-Muối khoáng
-Nước

- Lipit (đã được nhũ tương)
- Các vitamin (A, D, E,…)tan
trong dầu


Tiết 29; Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân- Vệ sinh tiêu hóa
I. Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân

1/ Hấp thụ dinh dưỡng
2/ Con đường vận chuyển hấp
thụ các chất và vai trò của gan
3/ Sự thải phân
Vai trò
tròchủ
của yếu
gan:của ruột già

Vai
-Đi
ều hoà
nồng và
độ thải
các chất
là hấp
thụ nước
trong máu luôn
ổn
phân.
định
Tại ruột già, nước tiếp tục
-Khử
được độc.
hấp thụ, phần chất bã
còn
sẽ rắn
đặcgan
hơn và
Vailạitrò
của
là
thải
gì?ra ngoài nhờ sự co bóp
các cơ ở hậu môn phối hợp
với các cơ thành bụng. Đó là
ta cần phải ăn
sựChúng
thải phân

uống như thế nào để
gan làm việc có hiệu
quả?

Thải phân là một phản xạ có
sự tham gia của vỏ não

Quan sát hình 29.3 sgk
Tĩnh mạch chủ trên

Tim

Phần chất dinh
Tĩnh mạch
dưỡng dư được
chủ
dưới
tích lũy tại
gan
hoặc
thải bỏ. Chất độc bị
khử

Gan
Mạch bạch
huyết

Mao mạch máu

Tiết 29; Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân- Vệ sinh tiêu hóa
I. Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân

II. Vệ1/Hấp
sinh tiêu
thụ dinh
hóa dưỡng
1/Các
2/ Con
tácđường
nhân có
vậnhại
chuyển
cho hệ
tiêu
hấphóa
thụ các chất và vai trò
của gan
Các phân
biện pháp bảo vệ
3/2/Thải
hệ tiêu hóa

Nh÷ng t¸c nh©n sau ¶nh h
ëng nh thÕ nµo ®Õn hÖ
tiªu hãa?


h·y ph©n lo¹i c¸c

h·y ph©n lo¹i c¸c t¸c nh©n trªn ®Ó
t¸c nh©n trªn ®Ó
hoµnthµnh b¶ng sau
hoµnthµnh b¶ng
sau


tác nhân

Các
sinh
vật

Chế
độ
ăn

uống

Cơ quan hoạt động
hoặc bị ảnh hởng

Mức độ ảnh hởng


Tác nhân

Cơ quan hoặc
Mức độ ảnh hởng
hoạt động bị ảnh

hởng
Tạo nên môi trờng axit làm hỏng men
Răng
răng.

Các
Vi
Dạ dày
sin
Ruột
khuẩn
h
Các tuyến tiêu
vật
Giun
, sán

Ch
ế
độ
ăn
uốn
g

hoá
Ruột

Bị viêm loét
Bị viêm loét

Bị
viêm
Gây tắc ruột
Gây tắc ống
dẫn mật
Có thể bị viêm
Kém hiệu quả
Kém hiệu
quả

Các tuyến tiêu
hoá
ăn Các cơ quan
tiêu
uống
hoá tiêu
Hoạt
động
không
đúng Hoạt hoá
động
cách
hấp thụ
Khẩu
Các cơ quan Dạ dày và ruột bị mệt mỏi, gan có
thể bị xơ.
phần
tiêu hoá
Bị rối loạn hoặc kém
Hoạt động

ăn
hiệu quả.
tiêuđộng
hoá
Hoạt
Bị rối loạn hoặc
khôn


Mỗi học sinh tự thu nhận và
xử lí các thông tin ở mục II
SGK
Hãy nêu các
biện pháp bảo
vệ hệ tiêu
hoá?


ThÕ nµo lµ vÖ sinh
¨ng miÖng ®óng c¸ch



 ?


¡n uèng nh thÕ nµo th×
hîp vÖ sinh?

ThÕ nµo lµ ¨n uèng hîp vÖ sinh?


ThÕ nµo lµ khÈu phÇn ¨n
hîp lý?



ThÕ nµo lµ ¨n uèng
®óng c¸ch?