Bài 29. Hấp thụ chất dinh dưỡng và thải phân

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi :Hoạt động tiêu hóa chủ yếu ở ruột
non là gì ?
- Thức ăn xuống ruột non được biến đổi tiếp về
mặt hóa học là chủ yếu.
- Nhờ có nhiều tuyến tiêu hóa hỗ trợ như gan,tụy
,các tuyến ruột,…nên ở ruột non có đủ các loại
enzim phân giải các phân tử phức tạp của thức ăn
(Gluxit, lipit, Prôtêin..) thành các chất dinh dưỡng
có thể hấp thụ được ( đường đơn, glixêrin , axit béo,
axit amin…)


Bài 29 : HẤP THỤ

CHẤT DINH DƯỠNG
VÀ THẢI PHÂN

I. HẤP THỤ CHẤT DINH DƯỠNG

Nghiên cứu thông tin và hình 29.1 SGK và
bài đã học, trả lời câu hỏi sau :

+ So sánh ruột non với dạ dày về cấu tạo, kích thước ?
Trong ống
tiêu hóa cơ quan
nào có vai trò hấp
thụ dinh dưỡng ?

I .HÊp thô chÊt dinh dìng
§Æc ®iÓm cÊu t¹o cña
+ Thµnh
non gåm 4 líp, máng
ruétruét
non:
h¬n thµnh
d¹ dµy.
+ Lớp niêm mạc có nhiều nếp gấp với nhiÒu
l«ng ruét và lông ruột cực nhỏ .
+ Cã m¹ng líi mao m¹ch dµy đặc phân bố
tới từng tíi tõng l«ng ruét.
+ Ruét non dµi từ 2,8  3 m.


Bài 29. HẤP THỤ DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN
I. Hấp thụ chất dinh dưỡng :

Thảo luận nhóm 4 phút :
- Đặc điểm cấu tạo trong của ruột non có ý nghĩa gì với
chức năng hấp thụ các chất dinh dưỡng của nó ?
- Căn cứ vào đâu người ta khẳng định rằng ruột non là
cơ quan chủ yếu của hệ tiêu hóa đảm nhận vai trò hấp thụ
các chất dinh dưỡng ?


I. Hấp thụ chất dinh dưỡng :

Đặc điểm cấu tạo của ruột non
- Diện tích bề mặt bên trong của ruột non rất lớn .

- Có hệ mao mạch máu và mao mạch bạch huyết dày
đặc phân bố tới từng lông ruột .
Chất dinh dưỡng được hấp thu với hiệu quả cao .
- Ruột non rất dài: giúp chất dinh dưỡng lưu trong
ruột lâu hơn  Hấp thụ chất dinh dưỡng triệt để hơn .


I. Hấp thụ chất dinh dưỡng :

Người ta khẳng định ruột non là cơ quan chủ yếu của
hệ tiêu hóa đảm nhận vai trò hấp thụ dinh dưỡng là căn
cứ vào :
- Ruột non có bề mặt hấp thụ lớn (tới 400  500 m2),lớn
nhất so với các đoạn khác của ống tiêu hóa .
- Có mạng mao mạch máu và mao mạch bạch huyết dày
đặc .


Bài 29. HẤP THỤ CHẤT DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN
I. HẤP THỤ CHẤT DINH DƯỠNG
Cấu tạo ruột non phù hợp với chức
năng hấp thụ chất dinh dưỡng :

Ruột non có
cấu tạo nào phù
chức năng
+ Niêm mạc ruột có nhiều nếp gấp với hợpCác
chất
dinh
hấp thụ

dinh
nhiều lông ruột và lông ruột cực nhỏ .
dưỡng được
dưỡng
? hấp
thụ qua niêm mạc
+ Có mạng mao mạch máu và bạch
ruột non và được
huyết dày đặc phân bố đến từng lông
vận chuyển trong
ruột .
cơ thể bằng những
+ Ruột non rất dài.
con đường nào?

 Làm tăng diện tích bề mặt và hiệu quả
hấp thụ của ruột non .
II. CON ĐƯỜNG VẬN CHUYỂN, HẤP THỤ
CÁC CHẤT VÀ VAI TRÒ CỦA GAN


II. CON ĐƯỜNG VẬN CHUYỂN, HẤP THỤ CÁC CHẤT VÀ
VAI TRÒ CỦA GAN
Tĩnh mạch
chủ trên

Các chất dinh
dưỡng với nồng độ
thích hợp và không
còn chất độc

Phần chất dinh
dưỡng dư được tích
lũy tại gan hoặc thải
bỏ. Chất độc bị khử
Các chất dinh dưỡng
khác và 30% lipit, có
thể lẫn một số chất
độc theo con đường
này

Tim
Tĩnh mạch
chủ dưới

Gan

Quan sát hình 29.3 ,
thảo luận nhóm 3 phút
để hoàn thành nội dung
phiếu học tập
Các vitamin tan
trong dầu và 70%
lipit theo con đường
này
Mạch bạch huyết

Mao mạch máu

Ruột non

Thảo luận nhóm 3 phút : Hoàn thành bàng 29.
Các chất dinh dưỡng
Các chất dinh dưỡng
được hấp thụ và vận chuyển được hấp thụ và vận chuyển
theo đường máu
theo đường bạch huyết

- Đường đơn.
- Axít béo và glyxêrin .
- A xít amin.
- Các vi tamin tan trong nước.
-Các muối khoáng .
- Nước.

- Lipit (các giọt nhỏ đã
được nhũ tương hóa )
- Các Vi tamin tan trong
dầu ( A, D, E, K…)


II. CON ĐƯỜNG VẬN CHUYỂN, HẤP THỤ CÁC CHẤT VÀ VAI
TRÒ CỦA GAN
1.Các chất dinh dưỡng được hấp thụ
Tĩnh mạch chủ trên
qua thành ruột và được vận chuyển
về tim bằng những con đường nào?
Tim
- Đường máu
- Đường bạch huyết

2. Các chất dinh dưỡng nào hấp thụ
và vận chuyển theo đường máu?
Đường, axit amin, vitamin, nước,
Tĩnh mạch
muối khoáng hòa tan, lipit (30%)

chủ dưới

3. Đường bạch huyết hấp thụ và vận
chuyển những chất dinh dưỡng
nào?
Lipit (70%) và các vitamin tan
trong dầu
4. Gan đóng vai trò gì trên con đường
vận chuyển các chất dinh dưỡng
về tim?

- Điều hòa nồng độ các chất dinh
dưỡng trong máu ổn định
- Khử chất độc và tiết dịch mật.

Gan

Mạch bạch huyết
Mao mạch máu


Các thí nghiệm loại bỏ vai trò khử độc của gan
đều thấy cơ thể nhanh chết vì nhiễm độc.
Mỗi ngày gan phải đảm nhiệm khử hết các chất

độc do hoạt động trao đổi chất của tế bào
sinh ra cũng nh từ bên ngoài đa vào.
Vậy có phải hàng ngày chúng ta cứ đa những chất
độc hại vào cơ th thỡ gan sẽ kh ht các chất độc
ú hay không ? Vỡ sao ?
Gan bị bệnh
Gan bình thờng
Khả năng khử độc của gan là rất lớn, nhng
bo
vlàgan
b nhim
c, chỳng
ta
không
phải
vô khụng
hạn. Nếu
mỗi ngày
cứ nhập
phi
bin
phỏpchất
gỡ ? độc hại nh rợu
đều đều vào
cơ cú
thể
những
chẳng hạn, gan sẽ suy kiệt dần, các tế bào gan
sẽ thoái hoá ( nhiễm mỡ) thay vào đó là mô xơ.
Gan xơ thì tiêu hoá kém, cơ thể suy nhựơc th

ờng xuyên bị nhiễm độc và cuộc sống sẽ kéo
dài chẳng đợc bao lâu.


Để gan không bị nhiễm độc chúng ta phải :

- ¡n thùc phÈm s¹ch.
- Kh«ng hót thuèc l¸ vµ uèng nhiÒu
bia rîu.
- Tiêm ngừa viêm gan…..


Bài 29. HẤP THỤ CHẤT DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN
I. HẤP THỤ CHẤT DINH DƯỠNG
Cấu tạo ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ :
+ Niêm mạc ruột có nhiều nếp gấp với nhiều lông ruột và
lông ruột cực nhỏ .
+ Có mạng mao mạch máu và bạch huyết dày đặc phân
bố đến từng lông ruột .
+ Ruột non rất dài Tăng khả năng hấp thụ của ruột non .
II. CON ĐƯỜNG VẬN CHUYỂN, HẤP THỤ CÁC CHẤT VÀ
VAI TRÒ CỦA GAN
- Các chất được hấp thụ theo 2 đường máu và bạch huyết
chất
hấpchung
thụ đi
nhưng cuốiCác
cùng
vẫn được
được hòa

và theo
phân những
phối đến
tế bào cơ thể.
con đường nào? Nêu vai trò của gan .
-Vai trò của gan : điều hòa nồng độ các chất trong máu
được ổn định; khử các chất độc; tiết dịch mật .


III. THẢI PHÂN :
Thành phần thức ăn không được tiêu hóa
hoặc chưa được tiêu hóa hết ở ruột non sẽ
được chuyển xuống ruột già. Tại đây sẽ xảy
ra hoạt động cuối cùng của quá trình tiêu
hóa. Đó là hoạt động gì?
Tại ruột già, nước tiếp tục được hấp thụ, phần chất
bã còn lại sẽ rắn đặc hơn và thải ra ngoài nhờ sự
co bóp các cơ ở hậu môn phối hợp với các cơ
thành bụng. Đó là sự thải phân


III. THẢI PHÂN :
Nêu nguyên nhân của chứng táo bón ở
người ? Cách khắc phục .
Nguyên nhân:
Do lối sống ít vận động thể lực giảm nhu động
ruột già hoặc ăn uống không đúng cách ( ăn nhiều
chất đạm, chất chát, nhiều prôtêin, ít chất xơ …)
Cách khắc phục :
- Cần vận động hợp lí, ăn uống đúng cách ( uống

đủ nước, ăn nhiều chất xơ, không ăn nhiều chất
chát…) ,


Bài 29. HẤP THỤ CHẤT DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN
I. HẤP THỤ CHẤT DINH DƯỠNG
Cấu tạo ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ :
+ Niêm mạc ruột có nhiều nếp gấp với nhiều lông ruột và lông ruột
cực nhỏ .
+ Có mạng mao mạch máu và bạch huyết dày đặc phân bố tới từng
lông ruột .
+ Ruột non rất dài  Tăng khả năng hấp thụ của ruột non
II. CON ĐƯỜNG VẬN CHUYỂN, HẤP THỤ CÁC CHẤT VÀ VAI TRÒ
CỦA GAN
-Các chất được hấp thụ tuy đi theo 2 đường máu và bạch huyết nhưng
cuối cùng vẫn được hòa chung và phân phối đến tế bào cơ thể.
- Vai trò của gan: điều hòa nồng độ các chất trong máu, khử các chất
độc, tiết dịch mật …
Vai trò chủ yếu
III.THẢI PHÂN:
của ruột già trong
trình
tiêu và
hóathải
ở phân
Vai trò chủ yếu của ruột già là hấpquá
thụ
nước
cơ thể người là gì ?

Câu 1. Những đặc điểm cấu tạo nào của ruột
non giúp nó đảm nhiệm tốt vai trò hấp thụ các
chất dinh dưỡng ?
- Lớp
niêmđảm
mạcnhiệm
ruột non
có các
gấp
với
Câu
2. Gan
những
vainếp
trò gì
trong
các trình
lông ruột
và lông
nhỏ
quá
tiêu hóa
ở cơruột
thể cực
người
? Làm
diện tích bên trong của ruột non tăng gấp 600
lần so
với

diệnđộ
tích
mặt
ngoài
. máu được
Điều
hòa
nồng
các
chất
trong
ổn định
- Ruột non rất dài ( tới 2,8  3 mét ), dài nhất
cácchất
cơ quan
của
ống
tiêu
hóa
. tiêu
- trong
Khử các
độc và
tiết
dịch
mật
giúp
hóa lipit
- Có mạng mao mạch máu và mạch bạch
huyết phân bố dày đặc tới từng lông ruột .

- Học bài,trả lời câu hỏi 1,2,3 SGK tr.96
- Đọc trước nội dung bài 30.
- Kẻ bảng 30.1; 30.2 vào vở bài tập.

19