Bài 39. Bài tiết nước tiểu

BÀI DẠY: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU


EM HÃY NÊU TÊN VÀ CHỈ RÕ
CÁC CƠ QUAN CỦA HỆ
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU ?


THẬN

ỐNG DẪN
NƯỚC TIỂU

ỐNG ĐÁI

BÓNG ĐÁI


NANG CẦU
THẬN
ỐNG
THẬN

CẦU
THẬN

MỖI ĐƠN VỊ CHỨC NĂNG CỦA THẬN GỒM
NHỮNG PHẦN CHÍNH NÀO ?


NANG CẦU

THẬN
ỐNG
THẬN

CẦU
THẬN

Vậy quá trình lọc máu để hình thành nước tiểu ở
Mỗi quả thận chứa khoảng 1 triệu đơn vị
các đơn vị chức năng của thận đã diễn
chức năng để lọc máu và hình thành nước tiểu
ra như thế nào?


TIẾT 41

I. TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU

Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở đâu ? Gồm
những quá trình nào ?


Nước tiểu được tạo thành ở các
đơn vị chức năng của thận
+ Lọc máu ở nang cầu thận
+ Hấp thụ lại
Ở ống thận
+ Bài tiết tiếp

ĐIỀN NHỮNG THÔNG TIN CẦN THIẾT
( Nước tiểu đầu, trừ tế bào máu và prôtêin, các
chất không cần thiết và chất có hại)
vào sơ đồ tóm tắt sự hình thành nước tiểu dưới
đây cho chính xác
Lọc máu qua
màng lọc

Máu

Hấp thụ lại
(chất dinh dưỡng,
nước, muối khoáng…)

(……………………)
……………

Áp lực máu
(cơ chế khuyếch tán)

Bài tiết tiếp
(………………………)

Nước tiểu
chính thức


Xảy ra ở vách các mao mạch (màng lọc) của cầu thận với các lỗ rất nhỏ: 3040 Å, các tế bào máu và prôtêin có kích thước lớn hơn lỗ lọc nên ở lại trong
máu; còn nước, muối khoáng (nhiều nhất là NaCl), đường glucôzơ (0,12%),
một ít chất béo, các chất thải, chất tiết do các tế bào sinh ra như urê, axit uric

… qua các lỗ nhỏ ở nang cầu thận tạo ra nước tiểu đầu. Quá trình này xảy
ra được do sự chênh lệch áp suất tạo ra lực đẩy các chất qua lỗ lọc (giai
đoạn này tuân theo định luật khuếch tán)

ĐÁP ÁN

Lọc máu qua
màng lọc

Hấp thụ lại

(trừ tế bào máu và prôtein)

Máu

(chất dinh dưỡng, nước,
muối khoáng…)

Nước tiểu đầu

Áp lực máu
(cơ chế khuyếch tán)

Bài tiết tiếp

Nước tiểu
chính thức

(các chất không cần thiết
và chất có hại)

THÀNH PHẦN NƯỚC TIỂU ĐẦU KHÁC VỚI MÁU Ở
CHỖ NÀO?


THÀNH PHẦN NƯỚC TIỂU
ĐẦU KHÁC VỚI MÁU Ở CHỖ
NƯỚC TIỂU ĐẦU

MÁU

Không có các tế bào
máu và prôtêin

Có các tế bào máu
và prôtêin


Đại: Nước
bộ phận tiểu
nước,chính
các chấtthức
dinh dưỡng
bộ thành
Kết quả
được(toàn
hình

ở ống

đường glucôzơ), các ion cần thiết như Na+, Cl- … từ
góp
, theo
cácđược
ốngthấm
góp
đổ
vào
trong
ống thận
qua
ống
thậnbể
vàothận
thành
mạch dẫn
máu để
vào máu
(quáđổ
trình
này bóng
phải sử dụng
ống
nước
tiểu
vào
đái
năng lượng ATP)

Lọc máu qua

màng lọc

Hấp thụ lại

(trừ tế bào máu và prôtein)

Máu

Áp lực máu
(cơ chế khuyếch tán)

và theo

(chất dinh dưỡng, nước,
muối khoáng…)

Nước tiểu đầu
Bài tiết tiếp

Nước tiểu
chính thức

(các chất không cần thiết
và chất có hại)

Các chất được bài tiết tiếp là: urê, axit amin, crêatin
…, các chất thuốc, các ion thừa H+, K+ …
(quá trình này cũng cần năng lượng ATP)

NƯỚC TIỂU CHÍNH THỨC KHÁC VỚI

NƯỚC TIỂU ĐẦU Ở CHỖ NÀO ?


NƯỚC TIỂU CHÍNH THỨC
KHÁC NƯỚC TIỂU ĐẦU Ở CHỖ
NƯỚC TIỂU CHÍNH THỨC
-gần như không còn các
chất dinh dưỡng
-nồng độ các chất hòa tan
đậm đặc
-chứa nhiều các chất cặn
bã,chất độc

NƯỚC TIỂU ĐẦU
-các chất dinh dưỡng
nhiều
-nồng độ các chất hòa tan
loãng hơn
-chứa ít các chất cặn bã,
chất độc hơn


EM CÓ BIẾT
? Hiện tượng gì sẽ xảy ra nếu màng lọc bị tổn thương?

Vi khuẩn thường làm các quản cầu bị
thương tổn và trở nên dễ thấm hơn làm
cho prôtêin và các tế bào máu nguyên
vẹn cũng vào nước tiểu gây ra hiện
tượng đái đường, đái ra máu

Cơ chế hoạt động của thận và của thận nhân tạo ?

EM CÓ BIẾT

- Máu hấp thụ lại và
bài tiết tiếp qua ống
thận là chủ động,
mang tính chọn lọc (vì
cần nhiều năng
lượng)

-Ở thận nhân tạo cơ chế bị
động do áp lực lọc


Vậy em có nhận xét gì về vai trò
của bài tiết nước tiểu ?
• Lọc máu giữ lại các chất cần
thiết
• Bài tiết các chất độc hại
• Cân bằng, ổn định thành máu
đi
nuôi cơ thể


Ở người bình thường có khoảng 1440
lít máu qua thận để lọc mỗi ngày, tạo
thành khoảng 170 lít nước tiểu đầu

sau thành khoảng 1,5 lít nước tiểu
chính thức.
Vậy nước tiểu chính thức được bài tiết
ra ngoài cơ thể như thế nào ?


Bài tập:
Sắp xếp lại tên các cơ quan của hệ bài tiết và
đánh mũi
tên cho
chính
xác đường
bài xuất của
II. BÀI
TIẾT
NƯỚC
TIỂU
nước tiểu chính thức:
ống thận
ống dẫn nước tiểu bể thận
ống góp
ống đái
bóng đái


Em hãy chọn câu trả lời đúng trong các
đáp án cho dưới đây
a) ống thận  bể thận  ống góp
 ống dẫn nước tiểu  bóng đái

SAI

b) ống góp  ống thận  bể thận
 ống dẫn nước tiểu  bóng đái

SAI

c) ống thận  bể thận  ống góp
 ống dẫn nước tiểu  bóng đái

SAI

d) ống thận  ống góp  bể thận
 ống dẫn nước tiểu  bóng đái

ĐÚNG


Có sự khác
nhau đó là
do đâu ?
Sự tạo
thành nước
tiểu diễn ra
liên tục

Nhưng sự
thải nước
tiểu ra khỏi
cơ thể chỉ

xảy ra vào
những lúc
nhất định


CÓ SỰ KHÁC NHAU ĐÓ LÀ DO

+ Máu tuần hoàn liên tục qua thận để lọc tạo thành
nước tiểu (không theo ý muốn)

+ Nước tiểu chính thức được tích trữ trong bóng
đái khi lên tới 200ml, đủ áp lực để gây cảm giác
muốn đi tiểu. Nếu cơ vòng mở ra (có sự phối hợp
co của cơ bóng đái và cơ bụng)  nước tiểu mới
thoát ra ngoài


GIẢI
THÍCH
PHẢN
TẠI
XẠ
SAO
THẦN
TRẺ
KINH
EM
CHƯA
THÌ
PHÁT

HAY
TRIỂN
ĐÁI
DẦM

GIẢI THÍCH

CÒN
NGƯỜI
GIÀ
CƠ VÂN
KHÓ
CO
ĐIỀU
KHÔNG
KHIỂN
TỐT
PHẢN
XẠ ĐI
TIỂU


CỦNG CỐ

ĐIỀN THÔNG TIN THÍCH HỢP VÀO CHỖ TRỐNG
ĐỂ HOÀN CHỈNH KIẾN THỨC CỦA BÀI HỌC

KẾT LUẬN

- Nước tiểu được tạo thành ở

………………..
các đơn
vị chức năng của thận
- Bao gồm quá trình: Lọc máu ở cầu thận
để…....................
tạo thành nước tiểu đầu, quá trình hấp thụ lại các
chất cần thiết, quá trình bài tiết tiếp các chất độc
và chất không cần thiết ở ống thận để tạo nên
…………………………
nước tiểu chính thức
- Nước tiểu chính thức đổ vào ……….
bể thận
Qua ống………………, xuống tích trữ ở
bóng đái
dẫn
nước
tiểu
rồi được thải ra ngoài nhờ hoạt động của cơ vòng
……… , cơ bóng đái và cơ
ống đái
bụng


CHÚC CÁC EM HỌC TỐT