Bài 29. Cấu trúc các loại virut

NĂM HỌC 2016 - 2017

SINH HỌC 10
CƠ BẢN

Giáo viên dạy: NGUYỄN VĂN THÀNH


KỂ TÊN MỘT VÀI BỆNH LIÊN
QUAN ĐẾN VIRUT MÀ EM BIẾT?


TÁC NHÂN GÂY BỆNH: VIRÚT

VIRÚT LÀ GÌ?
Bệnh dại

Bệnh viêm gan A, B

Bệnh cúm gia cầm

Bệnh AIDS


Vậy virut là gì? Virut
có cấu tạo như thế
nào? Virut có các
hình dạng nào?


CHƯƠNG III

Vi rót vµ bÖnh truyÒn nhiÔm

BÀI 29:
CÊu tróc c¸c lo¹i Virut


NỘI
NỘIDUNG
DUNG

I. KHÁI NIỆM VỀ VIRUT
II. CẤU TẠO
III. HÌNH THÁI


Ai là người đầu tiên phát hiện ra virus?


thí nghiệm
trên em
Thí Qua
nghiệm
phát hiện
ra hãy
virut.
nhận xét về kích thước và môi
trường sống của virut?

Gọi mầm
bệnh là

virut

Môi trường
nhân tạo

Lá thuốc lá
bị bệnh

Dịch nghiền lọc
qua màng lọc vi
khuẩn

Soi
dư
hiể ới kín
nv
h
i

Cây bị
bệnh

Không
thấy
khuẩn
lạc

Không thấy
mầm bệnh

Thí nghiệm năm 1892, của Ivanopxki nhà sinh học người Nga


Màng sinh chất

Em có nhận xét
gì về đặc điểm
cấu tạo của
virut?

Nhân

Ti thể
Lục lạp

Lõi là
Mạng lưới
nội chất

axit nuclêic
Vỏ prôtêin

Ribôxôm
Thể gôngi

Tê bào nhân thực

Tế bào chất

Virut bại liệt

Lõi là
axit nuclêic

Phương thức
sống và dinh
dưỡng của
virus là gì?

Vỏ prôtêin

Virut bại liệt
Không có Ribôxôm

Không tổng hợp prôtêin

Không có Màng sinh
chất

Không trao đổi chất và năng
lượng

Không có enzim thủy
phân các chất

Không sinh năng lượng (ATP)


I- Virut lµ g×?

1. Khái niệm:
- Virut lµ thùc thÓ ch­ưa cã cÊu t¹o tÕ bµo
(mỗi­virut­thường­được­gọi­là­hạt­hay­virion)
2. §Æc ®iÓm:
- Có­kích­thước­siêu­nhỏ.
- Cã cÊu t¹o ®¬n gi¶n
- KÝ sinh néi bµo b¾t buéc.


3. Ph©n
Căn cứ vào đâu người ta có thể
lo¹i
phân loại ra các loại virus?
C¨n cø ph©n lo¹i:
- Axit Nuclªic

Virut ADN
Virut ARN

- CÊu tróc vá capsit
- Vá ngoµi


II. Cấu tạo

Virut cấu
1. Cấu tạo chung
tạo bởi
những
- Gồm 2 phần chính:

Lâi (bé
thành phần
gen) Axit +­Lõi(­bộ­gen):­Axit­Nuclêic­
nào?
nuclªic

+­Vỏ­(capsit):­Prôtêin

Vá(caps
it)Pr«tªi -­ Phức­ hợp­ gồm­ axit­ nuclêic­
n

Axit
nuclªi
c
Capsit

và­ vỏ­ capsit­ được­ gọi­ là­
Nuclêôcapsit­
Nuclª«capsi
t


Vỏ (capsit) của virut Vỏ capsit của virut được cấu tạo
như thế nào?

Caps«m
e

- Vỏ­capsit­được­cấu­tạo­từ­các­­

đơn­vị­prôtêin­­gọi­là­capsôme.
Kích thước của virut và số lượng
- Virut­ càng­ lớn,­ số­ lượng­
capsôme có quan hệ với nhau
capsôme­càng­nhiều­
như thế nào ?

Capsit


ARN

Virut HBV
(virut viêm
gan B)
ADN

HIV

Hệ gen của virut gồm những thành phần nào?

-­Hệ­gen­là lõi axit nuclêic có­thể­là ADN (mạch đơn hoặc
kép) hoặc ARN (mạch đơn hoặc mạch kép)


Bé gen cña virut cã ®iÓm
kh¸c
Bég×
gensai
cña

sinh so
vËt
Bébé
gen
cñacña
virut
víi
gen
sinh vËt nh©n
nh©nchuÈn?
chuÈn
Bé gen
(ARN)

Bé gen
(ADN)

Bé gen
(ADN)

Bộ gen của virut có thể là ADN Bộ gen của sinh vật nhân
hoặc ARN, 1 sợi hoặc 2 sợi
chuẩn luôn là ADN 2 sợi


2. Virut có vỏ ngoài
Axit
nuclªic
Capsit

Virut trần­
(virut­đơn­giản)

Vá
ngoµi
Gai
glyc«pr«tª
in

Virut có vỏ ngoài

Virut có vỏ ngoài: có­lớp­vỏ­bọc­bao­bên­ngoài­vỏ­capsit,­
trên­có­gắn­các­gai­glicôprôtêin­


Virut cã vá ngoài
Vá ngoµi
Lâ
i
Caps
it

Gai
glyc«pr«tªin
Làm­
nhiệm­ vụ­ kháng­
nguyên,­ giúp­ virut­ bám­
trên­bề­mặt­tế­bào­vật­chủ.

Lớp­ lipit­ kép­ và­

prôtêin­ tương­ tự­ màng­
sinh­chất


2. Virut có vỏ ngoài:
- Có­lớp­vỏ­bọc­bao­bên­ngoài­vỏ­capsit,­trên­có­gắn­các­gai­
glicôprôtêin.
-­Gồm­lớp­lipit­kép­và­prôtêin­tương­tự­màng­sinh­chất
-­Làm­nhiệm­vụ­kháng­nguyên,­giúp­virut­bám­trên­bề­mặt­
tế­bào­vật­chủ.


III. HÌNH THÁI
Quan sát H29.2, nghiên cứu SGK, cho biết virut có mấy
loại cấu trúc chính? Đại diện từng loại?


Gồm 3 dạng

Cấu trúc
xoắn

Cấu trúc khối
Virut
trần

Virut khảm
thuốc lá

Virut ađeno

Cấu trúc hỗn hợp

Virut có­vỏ­
ngoài

Virut HIV

Phage T2


- Hạt virut gồm 3 dạng cơ bản: cấu trúc xoắn, cấu trúc
khối (khối đa diện, khối cầu) và cấu trúc hổn hợp.
1. Cấu trúc
xo¾n

2. Cấu trúc­khối

Khèi ®a
diÖn

Virut
kh¶m

Virut b¹i
liÖt

3. Cấu trúc hỗn
hợp

Khèi
cÇu

Virut HIV

Phage
T2


Quan­sát­hình­thái­của­một­số­virut,­đọc­thông­tin­SGK­và­
hoàn­thành­bảng­sau:
Đặc điểm

Ví dụ

a. Cấu trúc xoắn

-­ Capsôme­ sắp­ xếp­ theo­
chiều­xoắn­của­axit­nuclêic­­
­­­­­VR­có­hình­que,­sợi,­
hình­cầu...

VR­ khảm­
thuốc­ lá,­
VR­dại,­sởi,­
cúm....

b. Cấu trúc khối

-­ Capsôme­ sắp­ xếp­ theo­

hình­ khối­ đa­ diện­ với­ 20­ VR­bại­liệt,­
HIV...
mặt­tam­giác­đều.

c. Cấu trúc hỗn hợp

Gồm­2­phần:
-Thể­ thực­
-­Đầu­là­cấu­trúc­khối­chứa­axit­
khuẩn­
nucleic
(phagơ­T2)
­-­Đuôi­là­cấu­trúc­xoắn

Các loại cấu trúc


Đặc điểm
Loại virut
Virut cấu trúc x
oắn(TMV)

Virut
cấu
trúc
khối

Virut ađ
eno

Virut HIV

Virut cấu trúc
hỗn hợp
(phagơ T2)

Hình dạng

Ống hình
trụ
20
mặt,
mỗi mặt là
1 tam giác
đều
Hình cầu
Đầu
hình
khối đa diện,
đuôi
hình
trụ

Vỏ
ngoài

Axit
nucleic

Vỏ protein

ARN
xoắn đơn

Gồm nhiều capsome
ghép đối xứng với
nhau thành vòng
xoắn

Không
 
có

Mỗi tam giác cấu
tạo bởi chuỗi
capsome

Không
 
có

Capsome ghép
với nhau

Vỏ ngòai có
gai
glicoprotein

ADN
xoắn

kép
2 sợi
ARN
đơn
ADN
xoắn
kép

Đầu do
capsome hình
tam giác ghép
lại

Không
có


CŨNG CỐ

Virut khảm
thuốc lá
Virut HIV

Virut ađeno

Phage T2