Bài 31. Virut gây bệnh, ứng dụng của virut trong thực tiễn

CHUYÊN ĐỀ VỀ VIRUT
GÂY BỆNH
Lớp : 10B10
Nhóm : 1


I. Các virus kí sinh ở vi sinh
vật, thực vật và côn trùng:


1. Virus kí sinh ở vi sinh vật (phage)
CÁCH THỨC XÂM
NHẬP
VÀ LÂY LAN

VIRUS
KÍ SINH
Ở VI
SINH VẬT

TÁC HẠI

CÁCH PHÒNG
TRÁNH

- Phagơ hấp phụ lên tế
- Gây hại cho nhiều
bào vi sinh vật và tiết ngành công nghiệp vi
enzim → xâm nhập
sinh vật: sản xuất

- Bảo đảm vô trùng
trong quá trình sản xuất

thuốc kháng sinh,
- Lan truyền: Phá vỡ thuốc trừ sâu sinh
thành tế bào rồi ồ ạt chui học…

- Giống vi sinh vật
phải sạch virut, kháng
virut

ra ngoài và gây nhiễm cho
tế bào khác.


• Xâm nhập vào
tế bào vi sinh vật

• Phá hủy tế bào
vi sinh vật

CƠ CHẾ KÝ SINH CỦA PHAGE TRÊN CƠ THỂ VI SINH VẬT


Câu hỏi trang 121: Nguyên nhân gì
khiến cho bình nuôi vi khuẩn đang đục
(do chứa nhiều vi khuẩn) bỗng dưng trở
nên trong?

Trả lời: Bình nuôi vi khuẩn đang

đục trở nên trong là do nhiễm phagơ.
Phagơ nhân lên trong tế bào, phá vỡ tế
bào. Tế bào chết lắng xuống làm cho
môi trường trở nên trong.


2. Virus kí sinh ở thực vật:

CÁCH THỨC XÂM NHẬP
VÀ LÂY LAN

- Cơ chế xâm nhập: Virut
không có khả năng tự xâm nhập,
virut nhiễm nhờ côn trùng, nhờ
VIRUS
gió, qua vết xây xát,…
KÍ SINH
- Lây lan trong cơ thể nhờ
cầu sinh chất nối giữa các tế bào.
Ở VI
SINH VẬT Truyền bệnh cho thế hệ sau qua
hạt, qua vết xây xát do nông cụ,..

TÁC HẠI

- Giảm năng
suất, chất lượng
của thực vật
(nông sản).

CÁCH PHÒNG
TRÁNH

-Vệ
ruộng

sinh

đồng

-Tiêu diệt vật trung
gian truyền bệnh.
- Tạo giống sạch
virut bằng cách nuôi
cấy mô tế bào


3. Virut kí sinh ở côn trùng:
- Virut kí sinh và gây bệnh ở côn trùng thì côn trùng là vật chủ
- Virut tồn tại trong côn trùng trước và sau khi gây nhiễm vào cơ
thể khác thì côn trùng là ổ chứa
- Virut có thể ở dạng trần hay nằm trong thể bọc.
CÁCH THỨC XÂM
NHẬP
VÀ LÂY LAN

VIRUS KÍ SINH
Ở CÔN TRÙNG

TÁC HẠI

CÁCH PHÒNG
TRÁNH

- Gây hại cho
- Qua đường lấy thức
- Tiêu diệt vật trung
côn trùng, truyền
ăn vào tế bào ruột, hệ
gian truyền virut
nhiều bệnh nguy
bạch huyết
hiểm cho người


4. Virus kí sinh ở động vật và người:

VIRUT KÍ
SINH
Ở ĐỘNG VẬT
VÀ NGƯỜI

CÁCH THỨC XÂM
NHẬP VÀ LÂY LAN

TÁC HẠI

CÁCH PHÒNG
TRÁNH

- Lây lan qua nhiều
con đường: hô hấp, tiêu
hóa, qua đường tình
dục…

- Ảnh hưởng đến
sức khỏe, gây tử
vong ở người và
động vật

- Tiêm vaccine, vệ
sinh nơi ở, cách ly
mầm bệng, sống lành
mạnh


CÁCH THỨC XÂM NHẬP
VÀ LÂY LAN

TÁC HẠI

CÁCH PHÒNG TRÁNH

VIRUS KÍ SINH
Ở VI SINH VẬT

- Phagơ hấp phụ lên tế bào vi sinh
vật và tiết enzim phá vỡ thành →
xâm nhập
- Lan truyền: Phá vỡ thành tế bào

rồi ồ ạt chui ra ngoài và gây nhiễm
cho tế bào khác.

VIRUT KÍ SINH
Ở THỰC VẬT

- Cơ chế xâm nhập: Virut không có
khả năng tự xâm nhập, virut nhiễm
- Vệ sinh đồng ruộng
nhờ côn trùng, qua vết xây xát,…
Giảm năng suất, chất - Tiêu diệt vật trung gian truyền
- Lây lan trong cơ thể nhờ cầu sinh lượng của thực vật (nông bệnh.
chất nối giữa các tế bào. Truyền sản)
- Tạo giống sạch virut bằng
bệnh cho thế hệ sau qua hạt, qua vết
cách nuôi cấy mô tế bào.
xây xát do nông cụ,..

VIRUS KÍ SINH
Ở CÔN TRÙNG

Gây hại cho côn trùng,
Qua đường lấy thức ăn vào tế bào
Tiêu diệt vật trung gian truyền
truyền nhiều bệnh nguy
ruột, hệ bạch huyết
virut
hiểm cho người

VIRUT KÍ SINH

Ở ĐỘNG VẬT
VÀ NGƯỜI

Lây lan qua nhiều con đường: hô Ảnh hưởng đến sức khỏe, Tiêm vaccine, vệ sinh nơi ở,
hấp, tiêu hóa, qua đường tình dục… gây tử vong ở người và cách ly mầm bệng, sống lành
động vật
mạnh

Gây hại cho nhiều ngành
- Bảo đảm vô trùng trong quá
công nghiệp vi sinh vật: sản
trình sản xuất
xuất thuốc kháng sinh, mì
- Giống vi sinh vật phải sạch
chính, thuốc trừ sâu sinh
virut , kháng virut
học…

BẢNG CỦNG CỐ KIẾN THỨC


Một số bệnh ở thực vật do virut gây nên

Bệnh vàng lá lúa

Bệnh khảm dưa chuột

Bệnh khảm bí

Bệnh quăn lá

Rầy gây vàng lá

Bệnh đốm khoai tây

Bệnh đốm thuốc lá

Bọ trĩ hại chanh


Hình ảnh một số loại virut

Virut viêm não nhật bản

Virut đậu mùa

Virut bại liệt

Virut bệnh than


Virut viêm gan B

Virut thương hàn

Virut lỡ mồm long móng

Virut dại

II. Ứng dụng của virus trong
thực tiễn:


1. Trong sản xuất các chế phẩm sinh
học:
- Ví dụ: sản xuất Interferaon (IFN)
+ Interferon là protein đặc biệt do nhiều loại tế bào tiết ra, có khả
năng chống virut, chống tế bào ung thư và tăng cường khả năng
miễn dịch.
+ Ngày nay bằng kỹ thuật di truyền có thể sản xuất với số lượng
lớn, nên giá thành hạ. VD: sản xuất insulin…


Các bước của kĩ thuật di
truyền
o Bước 1: Tách gen mong muốn
bằng các enzim cắt (restrictaza).
o Bước 2: Gắn gen đã cắt vào
ADN của phagơ nhờ enzim gắn
(ligaza).
o Bước 3: Đưa phagơ đã gắn gen
vào vi khuẩn.
o Bước 4: Nuôi vi khuẩn đã mang
gen mà ta mong muốn trong các
thiết bị lên men, tách, chiết, tinh
chế, tạo sản phẩm.

Quy trình sản xuất intefêron

Chế phẩm Interferon

Insulin


2. Trong nông nghiệp: thuốc trừ sâu
từ virus
* Tác hại của thuốc trừ sâu hóa học
- Gây ô nhiễm môi trường
- Gây thiệt hại tới sức khỏe con người
- Gây mất cân bằng sinh thái
* Ưu điểm của thuốc trừ sâu sinh học
- Có tính đặc hiệu cao, không gây độc cho người, động vật
và côn trùng có ích
- Tránh được yếu tố môi trường bất lợi
- Dễ sản xuất, hiệu quả cao, giá thành hạ


Ba bệnh sốt rất phổ biến ở VN do muỗi là vật trung
gian truyền bệnh gồm sốt rét, sốt xuất huyết và viêm
não Nhật Bản.
 Ba bệnh sốt:
o Bệnh số xuất huyết (Dengue): là bệnh truyền nhiễm do virut Dengue gây nên, rất phổ biến
ở Việt Nam. Vi rút Dengue xâm nhập vào cơ thể muỗi muỗi Aedes khi muỗi hút máu người
đang có sẵn vi rút Dengue trong máu và sẽ ẩn trong muỗi một thời gian (12-14 ngày). Trong
thời gian này, vi rút nhân lên trong ống tiêu hóa và lan ra tuyến nước bọt của muỗi. Sau thời
gian đó, khi hút máu người lành, muỗi có thể truyền vi rút cho người đó. Vi rút Dengue không
thể lan truyền trực tiếp từ người sang người.

o Bệnh viêm não Nhật Bản: là bệnh lây nhiễm do virut Polio gây nên. Chúng tấn công hệ
thần kinh trung ương, gây tỉ lệ tử vong cao. Do muỗi Culex hút máu lợn hoặc chim (ổ chứa
virut) sau đó sang đốt người và gây bệnh cho người. Người không phải là ổ chứa nên nếu muỗi
Culex có đốt người bị bệnh sau đó sang đốt người không bị bệnh thì cũng không có khả năng
truyền bệnh.
oBệnh số rét: không phải do virut mà do động vật nguyên sinh (trùng sốt rét) gây ra.

Biện pháp phòng chống
- Ngủ phải có màn, phun thuốc diệt muỗi, kiểm soát những nơi có thể là muỗi đẻ trứng (chum,
vại, ống bơ đựng nước,…)…


XIN CÁM ƠN. 