Bài 27. Cảm ứng ở động vật (tiếp theo)

NĂM HỌC: 2013- 2014
  

GV: Thân Thị Diệp Nga


KIỂM TRA BÀI CŨ
- Nêu hình thức cảm ứng ở thuỷ tức và gián?
+ Thủy tức có hình thức cảm ứng toàn thân.
+ Gián có hình thức cảm ứng cục bộ tại các hạch
thần kinh.
- Hình thức cảm ứng nào tiến hóa hơn?Vì sao?
Hình thức cảm ứng của gián tiến hóa hơn vì: Thủy
tức phản ứng toàn thân nên tiêu tốn nhiều năng
lượng. Gián phản ứng cục bộ nên tiêu tốn ít năng
lượng.



NỘI
NỘIDUNG:
DUNG:

III-Cảm ứng ở động vật có tổ chức thần kinh
.3- Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng
ống.
a- Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống
b- Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống


3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống

a. Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống

Tại sao gọi hệ thần kinh ở người là hệ thần kinh dạng ống ?
Hệ thần kinh dạng ống có những thành phần cấu tạo nào?


3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
a. Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống
- Nguồn gốc từ lá phôi ngoài
- Một số lượng lớn tế bào thần kinh tập trung lại thành ống
nằm ở phía lưng. Bao gồm:
+ Thần kinh trung ương

Não

Tủy
sống

Gồm 5 phần:
- Bán cầu đại não
- Não trung gian
- Não giữa
- Tiểu não
- Hành não


+ Thần kinh ngoại biên
Bao gồm:
Dây TK não
Dây TK tủy

Các hạch TK
Nối giữa trung ương thần
kinh với cơ quan thụ cảm
và cơ quan phản ứng


Điền tên các bộ phận của hệ thần kinh dạng ống vào các
ô hình chữ nhật dưới đây:
Não
Tủy sống
Hạch thần kinh
Dây thần kinh

* Nhận xét: Hiện tượng tổ chức thần kinh
dạng ống chia thành nhiều bộ phận, mỗi
bộ phận thực hiện những chức năng khác
nhau nhờ đó các hoạt động của động vật
ngày càng hoàn thiện , đa dạng, chính
xác hơn


III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH

b) Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống

Mọi hoạt động của động vật có hệ thần kinh đều được
thực hiện nhờ cơ chế phản xạ. Phản xạ là thuộc tính cơ
bản của mọi cơ thể có hệ thần kinh.
Hãy lấy các ví dụ về phản xạ?
Chạm phải vật nóng

Chim, thú thời tiết lạnh
Gõ xoong và cho gà ăn nhiều lần
Gõ xoong

Rụt tay lại
Xù lông

Gà về
Trong các ví dụ trên, có mấy thành phần tham gia vào
việc thực hiện phản xạ?


III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH

b) Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống
Các thành phần tham gia thực hiện phản xạ:
Có mấy thành phần tham gia vào việc thực hiện phản
- Bộ phận tiếp nhận kích thích
xạ?
(thụ thể hoặc cơ quan thụ cảm)
- Bộ phận phân tích và tổng
hợp kích thích (Hệ thần kinh)
- Bộ phận thực hiện phản ứng
(cơ, tuyến ...).

Cung phản xạ


Có mấy loại phản xạ, đó là những phản xạ nào?
Có 2 loại phản xạ: phản xạ không điều kiện và phản xạ có

điều kiện
- Phản xạ không điều kiện:
+ Số lượng hạn chế, mang tính bẩm sinh, di truyền,
+ Do một số tế bào TK nhất định tham gia
- Phản xạ có điều kiện (phản xạ học được):
+ Số lượng không hạn chế, được hình thành trong quá
trình sống, mang tính mềm dẻo, đảm bảo cho cơ thể
thích nghi được với điều kiện sống mới,
+ Do một số lượng lớn tế bào TK tham gia, đặc biệt có
sự tham gia tế bào vỏ não.


b) Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống
Cấu tạo của hệ thần kinh có liên quan như thế nào
đến việc thực hiện phản xạ ở động vật?

Động vật có hệ thần kinh càng phức tạp thì :
-Số lượng phản xạ càng nhiều,
-Phản ứng càng chính xác, tiêu phí càng ít năng
lượng,
-Hình thức phản ứng càng phong phú, đa dạng
-Số lượng nơron tham gia vào cung phản xạ càng
nhiều.


III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH

b) Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống
Có mấy loại phản xạ, đó là những phản xạ nào?

* Hình thức thể hiện:
+ Phản xạ đơn: 1 kích thích - 1 phản ứng trả lời
+ Phản xạ chuổi: 1 kích thích - nhiều phản ứng
+ Phản xạ không điều kiện: Mang tính bẩm sinh
+ Phản xạ có điều kiện: Có được qua kinh nghiệm
sống


b) Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống
Phản xạ không điều kiện

Phản xạ có điều kiện

- Bẩm sinh, có tính chất bền
vững.
- Di truyền, mang tính chủng
loại.

- Hình thành trong quá trình
sống, không bền vững, dễ mất.
- Không di truyền, mang tính cá
thể.

-Trung ương: trụ não, tuỷ sống.
-Số lượng hạn chế
-Chỉ trả lời những kích thích
tương ứng.

-Trung ương: có sự tham gia của
vỏ não.

- Số lượng không hạn chế.
-Trả lời các kích thích bất kì
được kết hợp với kích thích
không điều kiện.


Chạm phải vật nóng

Rụt tay lại

Không điều kiện

Chim, thú thời tiết lạnh

Không điều kiện

Xù lông

Gõ xoong và cho gà ăn nhiều lần
Gõ xoong

Có điều kiện

Hãy cho biết các ví dụ
này thuộc hình thức phản
xạ có điều kiện hay không
điều kiện?

Gà về

b) Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống

Ý nghĩa của phản xạ có điều kiện?

Phản xạ có điều kiện (phản xạ học được) có tính
mềm dẻo, thích nghi với điều kiện sống giúp cơ
thể tồn tại và phát triển được.


Giả sử bạn đang đi chơi, bất ngờ gặp một
con chó dại ngay trước mặt.
-Bạn sẽ có phản ứng (hành động) gì?
-Hãy cho biết bộ phận tiếp nhận kích thích,
bộ phận xử lí thông tin và quyết định hành
động, bộ phận thực hiển của phản xạ tự vệ
khi gặp chó dại
-Hãy ghi lại tất cả những suy nghĩ diễn ra
trong đầu của bạn khi đối phó với chó dại
-Đây là phản xạ không điều kiện hay là phản
xạ có điều kiện? Tại sao?


+ Có thể có các hành động như: bỏ chạy, đứng im, tìm
gậy để đánh đuổi, nhặt gạch hoặc đá để ném...
+ Bộ phận tiếp nhận kích thích là mắt, bộ phận điều
khiển hành động là não, bộ phận thực hiện là cơ chân,
tay.
+ Các suy nghĩ diễn ra trong đầu như: nên làm thế nào
bây giờ, chó dại có vi trùng gây bệnh dại, nếu bị cắn

có thể chết, nên bỏ chạy hay nên chống lại, nếu bỏ
chạy chó sẽ đuổi...
+ Đây là phản xạ có điều kiện vì phải qua học tập rút
kinh nghiệm mới biết được chó dại có biểu hện như
thế nào, dựa vào kinh nghiệm đã có mà mỗi người có
cách xử lí khác nhau.


CỦNG CỐ

HỆ TK LƯỚI

HỆ TK CHUỖI

HỆ TK HẠCH

HỆ TK ỐNG

TIẾN HOÁ TRONG HỆ THẦN KINH


HỆ THẦN KINH CÓ SỰ TẬP TRUNG DẦN

Chưa có hệ thần kinh ở
động vật nguyên sinh

Cảm ứng bằng sự co rút
của chất nguyên sinh

Thần kinh dạng lưới ở

ruột khoang

Phản ứng toàn thân,
thiếu chính xác.

Thần kinh dạng
chuỗi hạch ở giun

Phản ứng định khu,
thiếu chính xác.

Hệ thần kinh tập trung
thành 3 khối: hạch não,

Phản ứng định khu,
chính xác hơn.

hạch ngực, hạch bụng(sâu bọ)

Thần kinh dạng ống

Phản ứng chính xác,
mau lẹ, phức tạp.


Câu hỏi trắc nghiệm
1. Cảm ứng ở động vật là khả năng cơ thể
a.a phản ứng lại các kích thích của môi trường để tồn tại và
phát triển
b. phản ứng lại các kích thích của môi trường một cách gián

tiếp
c. phản ứng tức thời các kích thích của môi trường để tồn tại
và phát triển
d. cảm nhận các kích thích của môi trường


2- Trong các nhóm động vật sau nhóm nào có hệ thần
kinh dạng ống
a. Cá, đĩa phiến, giun dẹt, côn trùng
b. Lưỡng cư, côn trùng, chim, thú
c.
c Cá, lưỡng cư, bò sát, chim, thú
d. Lưỡng cư, bò sát, thuỷ tức, chim, thú.


3. Hệ thần kinh dạng ống gồm
a thần kinh trung ương và thần kinh ngoại biên
a.
b. não bộ và dây thần kinh não
c. tuỷ sống và dây thần kinh tuỷ
d. não bộ và tuỷ sống


BÀI TẬP VỀ NHÀ

- Trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa.
- Trình bày hướng tiến hoá trong hệ
thần kinh và cảm ứng của động vật?
- Đọc trước bài 28 “Điện thế nghỉ”.

XIN CHAÂN THAØNH
CAÛM ÔN
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT