Bài 24. Tình hình văn hóa ở các thế kỷ XVI-XVIII

BÀI 24: TÌNH HÌNH VĂN HÓA Ở CÁC THẾ KỈ XVI XVIII


Nội dung

I.
II.

VỀ TƯ TƯỞNG, TÔN GIÁO
PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC VÀ VĂN HỌC

1. Giáo dục
2. Văn học
III. NHỆ THUẬT VÀ KHOA HỌC – KỸ THUẬT

1.
2.

Nghệ thuật
Khoa học – kỹ thuật


I. VỀ TƯ TƯỞNG, TÔN GIÁO

Sang thế kỉ XVI – XVIII tình hình tôn
giáo có gì thay đổi?


I. VỀ TƯ TƯỞNG, TÔN GIÁO

-

Nho giáo suy thoái, trật tự phong kiến bị đảo lộn.

-

? giáo, Đạo giáoTại
sao khôi
thời kỳ
này Nho
giáokhông
lại suy phát
thoái?triển mạnh như thời Lý,
Phật
được
phục
nhưng

Trần.

-

Xuất hiện Thiên Chúa giáo.


I. VỀ TƯ TƯỞNG, TÔN GIÁO
?

-

Thiên Chúa giáo có nguồn gốc ở đâu và được truyền vào nước ta bằng con đường nào?

Đạo Thiên Chúa theo thuyền buôn của nước
ngoài vào Việt Nam được truyền bá và phát
triển nhanh chóng.

- Chữ quốc ngữ ra đời làm cho tiếng Việt trở nên
phong phú, đa dạng. Đây là chữ viết tiện lợi và
khoa học, vì vậy đã trở thành chữ quốc ngữ của
nước ta cho đến ngày nay.


Mới ra đời

"Chí làm trai dặm nghìn da ngựa,
Giám mục Alexande de Rhodes

Gieo Thái sơn nhẹ tựa hồng mao.
Giã nhà đeo bức chiến bào,
Thét roi cầu Vị ào ào gió thu."

Ngày nay


I. VỀ TƯ TƯỞNG, TÔN GIÁO

-

-

Nho giáo suy thoái, trật tự phong

kiến bị đảo lộn.
Phật giáo, Đạo giáo được khôi phục.
Đạo Thiên Chúa được truyền vào
nước ta và phát triển nhanh chóng.
-> Chữ quốc ngữ ra đời rất tiện lợi và
khoa học được sử dụng đến ngày
nay.
Tín ngưỡng truyền thống được phát
huy: thờ cúng tổ tiên, thần linh, anh
hùng dân tộc.

=> Đời sống tín ngưỡng ngày càng phong
phú.


II. PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC VÀ VĂN HỌC

1.

Giáo dục

?

Giáo dục trong thế kỉ XVI – XVIII phát triển như thế nào?
- Nhà Mạc tiếp tục phát triển giáo dục Nho học, thường xuyên tổ chức thi Hương, thi Hội.
- Khi đất nước bị chia cắt:
+ Đàng Ngoài: vẫn như cũ nhưng sa sút dần.
+ Đàng trong: năm 1646 mở khoa thi đầu tiên, nội dung vẫn là Nho học, song các khoa thi không như Đàng
Ngoài.
- Thời Quang Trung: chăm lo phát triển giáo dục, đưa chữ Nôm thành chữ Viết chính thống. => Thể hiện ý thức

tự cường dân tộc.


II. PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC VÀ VĂN HỌC

1.

Giáo dục

Hạn chế của giáo dục thời kỳ
này là gì?

- Hạn chế: + Nội dung giáo dục chủ yếu là kinh sử.
+ Các môn khoa học tự nhiên chưa được chú ý.
+ Tình trạng tiêu cực trong giáo dục phổ biến.
=> Chất lượng giáo dục giảm sút, kìm hãm sự phát triển kinh tế.


II. PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC VÀ VĂN HỌC
2. Văn học
Câu hỏi: Nhắc lại đặc điểm văn học ở thế kỉ X – XV ?
Ở thế kỉ X – XV: + Nho giáo phát triển nên văn học chữ Hán cũng phát triển.
+ Văn học chữ Nôm mới hình thành
Câu hỏi: Sang thế kỉ XVI – XVIII, văn học có điểm gì mới?

Văn học
Thế kỉ X - XV

-

Nho giáo phát triển -> văn học chữ Hán phát triển
Hình thành văn học chữ Nôm

Thế kỉ XVI - XVIII

-

Nho giáo suy thoái -> văn học chữ Hán giảm sút
Văn học chữ Nôm phát triển mạnh. (…)
Văn học dân gian hình thành và phát triển: ca dao, tục ngữ,
truyện cười, truyện dân gian,…


II. PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC VÀ VĂN HỌC

2. Văn học

Tại sao thời kì này văn học chữ Nôm
mới có điều kiện phát triển?

- Vì chữ Nôm được sử dụng phổ biến, trở thành chữ viết chính thống của dân tộc =>
văn học chữ Nôm phát triển mạnh.
- Xuất hiện nhiều tác gia Nôm nổi tiếng: Nguyễn Bỉnh Khiêm, Phùng Khắc Khoan,
Đào Duy Từ,…



II. PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC VÀ VĂN HỌC
2. Văn học

-

Văn học chữ Hán giảm sút.
Văn học chữ Nôm phát triển mạnh.
Văn học dân gian hình thành và phát triển mạnh: ca dao, tục ngữ, truyện cười,
truyện dân gian,…


III. NGHỆ THUẬT VÀ KHOA HỌC KỸ THUẬT

1.

Nghệ thuật

- Kiến trúc, điêu khắc tiếp tục phát triển: chùa Thiên Mụ (Huế), tượng Phật Quan âm nghìn tay, nghìn mắt (chùa
Bút Tháp – Bắc Ninh), Tượng La Hán (chùa Tây Phương),
(…), (…)
Nghệ thuật
kiến trúc, điêu khắc ở
thế kỉ XVI – XVIII có những thành
tựu gì?


Tượng La Hán (Chùa Tây Phương – Hà Tây)



Chùa Thiên Mụ (Huế)

III. NGHỆ THUẬT VÀ KHOA HỌC KỸ THUẬT

1.

Nghệ thuật

-.

Kiến trúc, điêu khắc tiếp tục phát triển: chùa Thiên Mụ (Huế), tượng Phật Quan âm nghìn tay, nghìn mắt
(chùa Bút Tháp – Bắc Ninh), Tượng La Hán (chùa Tây Phương),…

-.
-.

Nghệ thuật dân gian hình thành: điêu khắc ở đình, chùa, miếu…
Nghệ thuật sân khấu phát triển: chèo, tuồng, làn điệu dân ca,…(…)

=> Phản ánh đầy đủ và toàn diện cuộc sống của người dân lao động


III. NGHỆ THUẬT VÀ KHOA HỌC KỸ THUẬT
2. Khoa học – kỹ thuật

-

Về khoa học

Câu hỏi: Khoa học nước ta ở thế kỉ XVI – XVIII có những thành tựu gì? Rút ra ưu điểm và hạn chế của thành
tựu khoa học thời kì này?

III. NGHỆ THUẬT VÀ KHOA HỌC KỸ THUẬT
2. Khoa học – kỹ thuật

-

Về khoa học

+ Ưu điểm: Công trình nghiên cứu khoa học tăng lên.
+ Hạn chế: khoa học tự nhiên không có điều kiện phát triển

-

Về kỹ thuật:

+ Đúc súng đại bác theo kiểu phương Tây
+ Đóng thuyền chiến, xây dựng thành lũy
+ Chế tạo đồng hồ và kính thiên lý (Nguyễn Văn Tú)
=> kỹ thuật còn hạn chế chưa phát triển.


Lĩnh vực khoa học

Thành tựu

Sử học

Ô châu cận lục, Đại Việt thông sử, Phủ biên tạp lục, Đại Việt sử kí tiền biên

Địa lý

Thiên Nam tứ chí lộ đồ thư

Quân sự

Hổ trướng khu cơ của Đào Duy Từ

Triết học

Các bài thơ, tập sách của Nguyễn Bỉnh Khiêm, Lê Qúy Đôn,..

Y học

Bộ sách y dược của Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác


Bài tập
Câu 1: Thế kỉ XVI – XVIII tôn giáo nào ở nước ta được khôi phục?

A.
B.
C.
D.

Nho giáo
Phật giáo
Thiên chúa giáo
Hồi giáo

Bài tập
Câu 2: Giáo dục thế kỉ XVII – XVIII chú ý đến nội dung nào?

A.
B.
C.
D.

Chủ yếu là kinh sử
Các môn tự nhiên
Giáo lý Phật giáo
Hội họa, điêu khắc


Bài tập
Câu 3: Chữ Nôm trở thành chữ viết chính thống của dân tộc ta vào thời nào?

A.
B.
C.
D.

Thời Mạc
Thời Tây Sơn
Thời Lê – Trịnh
Thời Lê sơ