NGHIÊN CỨU XÁC ĐỊNH CÁC THÔNG SỐ KĨ THUẬT TRONG ĐIỀU CHẾ RỪNG TỰ NHIÊN LÀ RỪNG SẢN XUẤT TẠI TỈNH BOLYKHAMXAY, NƯỚC CHDCND LÀO

Lâm h c

NGHIÊN C U XÁC NH CÁC THÔNG S K THU T
TRONG I U CH R NG T NHIÊN LÀ R NG S N XU T
T I T NH BOLYKHAMXAY, N
C CHDCND LÀO
Khamphilavong Khanthaly1, Tr n H u Viên2
1
2

NCS. Tr ng i h c Lâm nghi p
GS.TS. Tr ng i h c Lâm nghi p

TÓM T T
Nghiên c u xác đ nh các thông s k thu t trong đi u ch r ng t nhiên là r ng s n xu t t nh Bolykhamxay
nh m cung c p c s khoa h c ph c v xây d ng ph ng án đi u ch r ng theo h ng b n v ng, phát huy
đ ng th i các tác d ng c a r ng v c ba m t: kinh t , xã h i và môi tr ng sinh thái. Ph ng h ng phát tri n
lâm nghi p và các y u t k thu t đ c xác đ nh cho các tr ng thái r ng là r ng s n xu t. K t qu nghiên c u
đã xác đ nh mô hình c u trúc m u, nhóm loài cây ch y u, th i gian chuy n c p kính c a cây r ng, ph ng
th c tái sinh, đ i t ng ch t, chu k đi u ch và s n l ng ch t.... cho r ng giàu và r ng trung bình theo
ph ng th c ch t ch n t m và cho nuôi d ng r ng nghèo. ây là các thông s k thu t ch y u trong đi u
ch r ng đ i v i r ng t nhiên là r ng s n xu t trên đ a bàn t nh Bolykhamxay.
T khóa: R ng t nhiên, r ng s n xu t, đi u ch r ng, r ng giàu, r ng trung bình, r ng nghèo.

I.

TV N
T nh Bolykhamxay có di n tích đ t t nhiên
là 1.577.593,36ha, trong đó di n tích đ t lâm
nghi p là 1.223.101ha, chi m 77,53% t ng
di n tích t nhiên toàn t nh, di n tích r ng s n

xu t là 251.223ha. ây là t nh r t có nhi u
kinh nghi m trong công tác qu n lý và s n xu t
kinh doanh lâm nghi p. Vi c xây d ng đ c
m t ph ng án đi u ch r ng thích ng trên c
s qu n lý và phát tri n lâm nghi p b n v ng
có s tham gia c a c s và c ng đ ng dân c
đ a ph ng là yêu c u c p thi t đang đ t ra.
Trên c s các k t qu nghiên c u v đ c đi m
c u trúc, t ng tr ng r ng, đ tài ti p t c đi sâu
nghiên c u xác đ nh các thông s k thu t
trong đi u ch r ng t nhiên là r ng s n xu t
cho các tr ng thái r ng nh m cung c p c s
khoa h c, ph c v xây d ng ph ng án đi u
ch r ng t nh Bolykhamxay theo h ng b n
v ng, phát huy đ ng th i các tác d ng c a
r ng c v kinh t , xã h i và môi tr ng sinh
thái. D i đây là k t qu nghiên c u xác đ nh
các thông s k thu t đi u ch r ng áp d ng
ph ng th c khai thác ch n t m v i đ i t ng
r ng giàu, trung bình và nuôi d ng r ng v i
đ i t ng r ng nghèo t i t nh Bolykhamxay.

II. PH
NG PHÁP NGHIÊN C U
2.1. M c tiêu
Xác đ nh các thông s k thu t trong đi u
ch r ng t nhiên là r ng s n xu t t nh
Bolykhamxay.
2.2. N i dung nghiên c u
- Hi n tr ng tài nguyên r ng và đ nh h ng

phát tri n lâm nghi p t nh Bolykhamxay;
- Xác đ nh các thông s k thu t trong đi u ch
r ng t nhiên là r ng s n xu t trên đ a bàn t nh.
2.3. Ph ng pháp nghiên c u
- S d ng ph ng pháp k th a có ch n l c
các tài li u, s li u, b n đ hi n tr ng tài
nguyên r ng m i nh t hi n có c a t nh.
- Thi t l p và đo đ m ô tiêu chu n đ nh v đ
thu th p s li u nghiên c u c s k thu t cho
đi u ch r ng. T k t qu các nghiên c u đ c
đi m c u trúc, t ng tr ng, s n l ng, tái sinh
r ng cho các tr ng thái r ng giàu, r ng trung
bình và r ng nghèo ti n hành xác đ nh các y u
t k thu t cho các lo i hình đi u ch r ng:
+ Xác đ nh mô hình c u trúc m u đ i v i
t ng lo i r ng: D a vào t ng tr ng, tr l ng
r ng, phân b N/D và phân b tr l ng theo
các t c kính: D tr - k c n - thành th c.
* Ph ng pháp t ng tr ng r ng ti n hành
đi u tra OTC th c p (20x50m) có 45 ô ng

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015

27


Lâm h c
v i các tr ng thái r ng giàu, trung bình và

nghèo, n m 2010 và n m 2013 đo đ ng kính
(D1,3 cm); chi u cao (HVN m); (HDC m); đ ng
kính tán (DT m) và tính theo công th c c a
t ng tr ng r ng.
* C u trúc t thành: áp ng đ c m c
đích kinh doanh.
* C u trúc đ ng kính - Phân b N/D1,3:
Theo d ng phân b gi m.
* C u trúc tr l ng: m b o cân đ i gi a
ph n các ph n: D tr - K c n -Thành th c.
+ Xác đ nh nhóm loài cây ch y u: d a vào
nhóm loài cây u th và yêu c u s n ph m.
+ Xác đ nh ph ng th c tái sinh: d a vào
m c đích kinh doanh r ng, đ c đi m c u trúc và
đ c đi m loài cây, đ c đi m t nhiên c a đ n v
đi u ch r ng.
+ Xác đ nh th i gian chuy n c kính: c s c a
ph ng pháp là d a vào t ng tr ng đ ng kính
(Zd) c a t ng c kính và phân b N/D1.3 ban đ u.

H s chuy n c p (f) đ c xác đ nh theo công
th c: f=Zd/k. trong đó Zd: là l ng t ng tr ng
đ ng kính; k: là c ly c kính (4cm).
+ Xác đ nh l ng khai thác: áp d ng ph ng
pháp c kính c a cây r ng, theo các b c: (1)
xác đ nh l ng t ng tr ng bình quân theo c
kính trong k ki m tra; (2) xác đ nh phân b
N/D1.3 sau 10 n m trên c s phân b lý thuy t
hi n t i đã xác l p đ c; (3) xác đ nh t ng th
tích cây chuy n c kính sau 10 n m; (4) xác đ nh

l ng khai thác trên n m.
III. K T QU NGHIÊN C U
3.1. Hi n tr ng tài nguyên r ng t nh
Bolykhamxay
Di n tích đ t lâm nghi p chi m kho ng
77,53% di n tích toàn t nh. Trong đó, ch y u
là đ t đã có r ng và di n tích đ t r ng t nhiên.
K t qu nghiên c u c c u di n tích các lo i
r ng và đ t lâm nghi p trong t nh
Bolykhamxay đ c th hi n t i b ng d i đây:

B ng 3.1. C c u di n tích các lo i r ng và đ t lâm nghi p
TT

R ng SX

R ng PH

R ng D

A
I
1
1.1
1.2
1.3

R ng ph c h i

58731,40

9653,80

12661,60

36416

1.4

R ng nghèo

55481,40

17673,30

4402,10

33406

2

r ng tre n a

71556,20

23735

47187,50

633,70

3

R ng h n giao

30537,70

16808,20

6429,50

7300

4

R ng núi đá

37673,20

9410,70

55532,60

8730

II

R ng tr ng

65677,10

29312

30113,60

6251,50

1
2

R ng tr ng có tr l ng
R ng tr ng ch a có tr l ng

27364,50
38312,60

13170
16140,0

9840
20277,60

4360,50
1890

91822,90

23927,10

67895,80

0,00

t ch a có r ng

1223101
1131278,10
1065601
889833,80
319392,98
436231,02

251223
227268,90
197956,90
148003
32639,78
88036,12

617369
549500,20
519386,60
410237
164857,70
208318,60

354509
354509
348257,50
331593,80

121895,50
139876,30

c đi m c u trúc t thành t ng cây cao
- V i tr ng thái r ng giàu: Thành ph n loài
phong phú v i s loài bi n đ i t 29 - 35 loài,

28

Các loài r ng

T ng

T ng di n tích (ha)
t có r ng
R ng t nhiên
R ng lá r ng
R ng giàu
R ng trung bình

B

a.

Các loài đ t

tuy nhiên s loài u th tham gia công th c t
thành đ t t 3 - 5 loài, đi u đó cho th y s u
th trong qu n xã th c v t tr ng thái này thu c

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015


Lâm h c
m t nhóm loài nh t đ nh nh : Sao, C m xe,
Th h ng, Côm r ng, C ng tía...
- V i tr ng thái r ng trung bình: T ng s loài
bi n đ i t 35 - 42 loài, trong đó s loài tham gia
công th c t thành bi n đ i t 5 - 7 loài. Nhóm
loài u th g m các loài nh : Sao, C m xe, May
khao (tên đ a ph ng), Côm r ng...
- V i tr ng thái r ng nghèo: T ng s loài
tham gia công th c t thành (CTTT) dao đ ng
t 4 - 7 loài trong t ng s 31 - 39 loài tr ng
thái này. Gi a các ODV có s khác bi t khá rõ
ràng v nhóm loài u th c ng nh h s t
thành c a các loài tham gia vào công th c t

thành. Nhóm loài u th g m các loài nh :
C m xe, Côm r ng, May khao (tên đ a
ph ng) loài khác...
b. T ng tr ng và tr l ng r ng
- T ng tr ng
K t qu t ng tr ng cho th y, t ng tr ng
tr l ng bình quân trong đ nh k 3 n m (2010
- 2013) tr ng thái r ng giàu là l n nh t v i
6,243m3/ha/n m, t ng tr ng tính theo %
(Pv%) 2,63%, tr ng thái r ng trung bình

3,835m3/ha/n m, Pv% 3,57% và tr ng thái
r ng nghèo 2,901m3/ha/n m, Pv% 3,60%.
- Tr l ng r ng
+ Tr ng thái r ng nghèo

B ng 3.2. M t s ch tiêu đ nh l ng bình quân tr ng thái r ng nghèo
khu v c nghiên c u
ODV

Tr ng thái

N
(Cây/ha)

D1,3
(cm)

Hvn
(m)

G
(m2 /ha)

M
(m3/ha)

4

R ng nghèo

548

15,32

10,06

10,096

45,707

5

R ng nghèo

492

16,18

10,92

10,111

49,685

6

R ng nghèo

380

16,62

11,03

8,240

40,898

473

16,04

10,67

9,482

45,440

Bình quân

tr ng thái này m t đ cây r ng th p bình
quân là 473cây/ha (bi n đ i t 380 - 548
cây/ha), đ ng kính bình quân là 16,04±0,57
cm, chi u cao trung bình 10,67±0,55m, tr

l ng bình quân là 45,440±7,04 m3/ha. C u
trúc r ng g m 4 t ng chính: T ng tán, t ng
d i tán, t ng cây b i và th m t i.
+ Tr ng thái r ng trung bình

B ng 3.3. M t s ch tiêu đ nh l

ng bình quân

ODV

Tr ng thái

N
(Cây/ha)

D1,3
(cm)

Hvn
(m)

G
(m2/ha)

M
(m3/ha)

1

R ng trung bình

642

20,15

13,58

20,462

125,045

7

R ng trung bình

546

20,23

13,00

17,541

102,610

8

R ng trung bình

626

18,84
19,47

12,45
13,01

17,442
18,482

96,073
107,911

Bình quân

605

M t đ cây r ng bình quân t ng đ i cao
trung bình là 605cây/ha (bi n đ i t 546 - 626
cây/ha), đ ng kính bình quân 19,47cm (bi n
đ i t 18,84 - 20,23cm), chi u cao bình quân là
13,01m (bi n đ i t 12,450 - 13,58m), tr l ng
bình quân là 107,911 m3/ha (bi n đ i t 96,073

- 125,045 m3/ha). C u trúc r ng b t đ u hình
thành 5 t ng r ng, so v i tr ng thái r ng nghèo
thì tr ng thái này có thêm t ng v t tán (A1).
Tuy nhiên, t ng này b t đ u hình thành và ch a
th c s rõ nét.
+ Tr ng thái r ng giàu

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015

29


Lâm h c
B ng 3.4. M t s ch tiêu đ nh l
ODV

Tr ng thái

N
(Cây/ha)

D1.3
(cm)

ng bình quân
Hvn
(m)

G
(m2/ha)

M
(m3 /ha)

27,056

176,906

2

R ng Giàu

676

22,58

3

R ng Giàu

730

25,61

15,70

37,579

265,555

9

R ng Giàu

666

25,90

17,12

35,074

270,279

691

24,70

15,79

33,236

237,580

Bình quân

M t đ bình quân cây r ng là 691cây/ha (bi n
đ i t 666 – 730 cây/ha), đ ng kính bình quân
là 24,70cm (bi n đ i t 22,58-25,90cm), chi u
cao bình quân là 15,79m (bi n đ i t 14,5317,12m), tr l ng bình quân 237,580 m3/ha
(bi n đ i t 176,906-270,279 m3/ha). C u trúc
r ng g m 5 t ng r ng: T ng v t tán (A1), t ng
u th sinh thái (A2), t ng d i tán (A3), t ng
cây b i (B), t ng th m t i (C).
Ghi chú: V đi u ki n phân chia tr
l ng c a các tr ng thái r ng s n xu t là r ng
t nhiên n c Lào (Quy t đ nh s : 321/TT
ngày 06 tháng 09 n m 2007, v vi c phân chia

tr l ng r ng) nh sau: Tr ng thái r ng giàu

14,53

có tr l ng t 150m3/ha tr lên, r ng trung
bình t 50-149m3/ha và r ng nghèo d i
50m3/ha.
3.2. nh h ng phát tri n Lâm nghi p t nh
Bolykhamxay
3.2.1. nh h
tri n r ng

ng b o v kinh doanh phát

a. B o v r ng
i t ng: Bao g m toàn b di n tích r ng
t nhiên và r ng tr ng.
Di n tích: T ng di n tích r ng đ a vào b o
v t các giai đo n là n m 2014-2020-2030 là
1.223.101ha. Chi ti t b ng d i đây:

B ng 3.5. Di n tích b o v r ng
Theo giai đo n

H ng m c
2010-2014

2015-2020

2021-2030

R ng s n xu t

251.223

286.223

349.223

R ng phòng h

617.369

582.369

519.369

R ng đ c d ng

354.509

354.509

354.509

1.223.101

1.223.101

1.223.101

T ng

b. Khoanh nuôi ph c h i r ng
i t ng:
i t ng ph c h i r ng b ng
khoanh nuôi bao g m đ t làm n ng r y, r ng
non, tr ng thái đ t tr ng có cây g r i rác trong
c 3 lo i r ng (đ c d ng, phòng h , s n xu t).
Di n tích: T ng di n tích khoanh nuôi ph c
h i r ng giai đo n 2014 - 2020 khoanh nuôi là:
30

n v : ha

12.300ha, trong đó r ng s n xu t là 6.360ha,
r ng phòng h là 4.240ha và r ng đ c d ng là
1.700ha, giai đo n 2020 - 2030 di n tích
khoanh nuôi là: 25.130ha, trong đó r ng s n
xu t là 12.558ha, r ng phòng h là 8.372ha và
r ng đ c d ng là 4.200ha, chi ti t đ c trình
bày b ng 3.37 d i đây.

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015


Lâm h c
B ng 3.6. Di n tích khoanh nuôi ph h i r ng

H ng m c

Theo giai đo n
2014 - 2020

2021 - 2030

R ng s n xu t

6.360

12.558

R ng phòng h

4.240

8.372

R ng đ c d ng

1.700

4.200

12.300

25.130

T ng

n v : ha

c. Làm giàu r ng
i t ng:
i t ng đ a vào xúc ti n tái
sinh k t h p v i tr ng b sung làm giàu r ng là
các tr ng thái r ng nghèo, tr ng thái đ t tr ng có
cây g r i rác trong c 3 lo i r ng (đ c d ng,
phòng h , s n xu t).
i t ng này có m t đ

it

ng

Khoanh nuôi ph c h i r ng bao
g m đ t n ng r y c , r ng
non, tr ng thái đ t tr ng có cây
g r i rác.

cây tái sinh m c đích có tri n v ng không đ m t
đ (H>50 cm) <300 cây/ha, không có ngu n gieo
gi ng t các khu r ng lân c n, không có đ m t
đ cây m gieo gi ng t i ch (N<25 cây/ha),
không có đ m t đ cây m tái sinh t i ch (<150
cây/ha) thu c c 3 lo i r ng.

B ng 3.7. Di n tích làm giàu r ng
H ng m c

Theo giai đo n

it

2014 - 2020

2021 - 2030

R ng s n xu t

1.500

3.672

R ng phòng h

1.000

2.448

R ng đ c d ng

730

1.400

3.230

7.520

T ng

Tiêu chí đ l a ch n loài cây tr ng b sung:
Nh ng cây b n đ a có giá tr kinh t cao và
ph i phù h p v i l p đ a t i đ a ph ng.
d. Nuôi d ng r ng
i t ng:
i t ng đ a vào nuôi d ng
r ng là các tr ng thái r ng nghèo, các tr ng

Là các tr ng thái r ng nghèo,
tr ng thái đ t tr ng có cây g
r i rác trong c 3 lo i r ng

ng r ng

Theo giai đo n

n v : ha
it

2014 - 2020

2021 - 2030

R ng s n xu t

2.352

4.572

R ng phòng h

1.568

3.048

R ng đ c d ng

840

1.280

4.760

8.900

T ng

ng

thái r ng sau khai thác thu c c 3 lo i r ng,
nh m lo i tr cây kém ph m ch t, đi u ch nh
và tính gi m t thành, t o đi u ki n cho các
loài cây m c đích tái sinh, sinh tr ng phát
tri n nhanh và d n d t r ng theo c u trúc đ nh
h ng đã xác đ nh.

B ng 3.8. Di n tích nuôi d

H ng m c

n v : ha

ng

i t ng đ a vào nuôi
d ng r ng là các tr ng thái
r ng nghèo, các tr ng thái
r ng sau khai thác.

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015

31


Lâm h c
e. Tr ng r ng
i t ng:
i t ng đ a vào tr ng r ng là
các tr ng thái đ t tr ng, đ t tr ng có cây g r i

rác mà m t đ cây m c đích quá ít, không đáp
ng đ c quá trình tái sinh t nhiên thu c hai
lo i: r ng phòng h và r ng s n xu t.

B ng 3.9. Di n tích tr ng r ng
Giai đo n

H ng m c

2014 - 2020

2021 - 2030

R ng s n xu t

39.812

57.612

R ng phòng h

34.113,6

51.913,6

73.925,6

109.525,6

T ng

3.2.2. nh h ng khai thác l i d ng r ng
(đ i v i r ng s n xu t)
Xác đ nh đ nh h ng quy ho ch khai thác
kinh doanh r ng là c s cho vi c t ch c khai
thác nh ng lâm s n chính nh g , tre n a…

ho c đ c s n r ng đáp ng nhu c u, nhi m v
kinh doanh. Quy ho ch ph ng th c khai thác
r ng h p lý ph i xu t phát t s k t h p gi a
nhu c u lâm s n hi n t i và sau này, gi a nhu
c u nuôi d ng r ng và khai thác l i d ng r ng,
gi a l i d ng lâm s n và duy trì, phát huy tính
n ng có l i khác c a r ng.
M c tiêu kinh doanh đ t ra v i đ i t ng
r ng giàu và r ng trung bình là khai thác. Trên
c s các k t qu nghiên c u v đ c đi m c u
trúc, t ng tr ng r ng, đ tài s xác đ nh các
B ng 3.10. D ki n k ho ch s n l
Tr ng thái r ng

TT
1
2
3
4
5
6

R
R
R
R
R

it

ng

Các tr ng thái đ t tr ng, cây g
r i rác mà m t đ cây m c đích
quá ít không đáp ng đ c quá
trình tái sinh t nhiên thu c r ng
s n xu t và r ng phòng h .

y u t k thu t nh m cung c p c s khoa h c
ph c v cho vi c xây d ng ph ng án khai
thác r ng theo h ng b n v ng, đ ng th i tính
đ n tác d ng c a r ng c v kinh t , xã h i và
môi tr ng.
đ t đ c m c tiêu phát tri n b n v ng
thì ph ng th c khai thác đ c đ tài đ xu t
là khai thác ch n t m đ i v i tr ng thái r ng
giàu và tr ng thái r ng trung bình, khai thác
theo h ng tác đ ng th p đáp ng đ c các
nguyên t c c a CCR (FSC), không làm gi m
ho c suy thoái r ng đ ng th i ph i tính đ n
y u t kinh t , xã h i và môi tr ng. Tr ng thái
r ng nghèo thì ph i ti n hành nuôi d ng r ng,
làm giàu r ng đ tr thành r ng trung bình
ho c r ng giàu và đ a vào k ho ch khai thác
giai đo n sau này.

ng khai thác hàng n m c a các tr ng thái r ng t nh Bolykhamxay
T ng di n tích
(ha)

S nl

ng khai thác (m3/n m)

ng giàu
ng trung bình
ng nghèo
ng núi đá
ng tr ng

73.183
88.036,10
27.327,10
9.410,70
29.312

2014
35.000
15.000
00
00
00

2020
41.250
13.750
00
00
00

2030
45.000
15.000
00
00
00

t ch a có r ng

23.954,10

00

00

00

251.223

50.000

55.000

60.000

T ng

Nh v y, l ng khai thác r ng t nhiên là
r ng s n xu t, hàng n m khai thác kho ng
32

n v : ha

50.000m3 vào n m 2014, n m 2020 là 55.000m3
và n m 2030 là 60.000m3.

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015


Lâm h c
3.3. Xác đ nh các thông s k thu t đi u ch
r ng t nhiên là r ng s n xu t
i t ng tài nguyên r ng c a t nh có 3
tr ng thái: r ng giàu, r ng trung bình và r ng
nghèo, do đi u ki n tài nguyên r ng r t phong
phú, đi u ki n t nhiên kinh t xã h i nhi u
thu n l i, đ qu n lý r ng b n v ng chúng tôi
đ xu t đ nh h ng nh sau:
- V i tr ng thái r ng giàu và tr ng thái r ng
trung bình: L a ch n ph ng th c khai thác
ch n t m .
- V i tr ng thái r ng nghèo: nh h ng
nuôi d ng, làm giàu r ng đ đ t tr ng thái
r ng trung bình đ l a ch n khai thác ch n t
m vào giai đo n ti p theo.
3.3.1. Các thông s k thu t đi u ch r ng
tr ng thái r ng giàu và r ng trung bình khai
thác ch n t m

i t ng áp d ng tr ng thái r ng giàu và
r ng trung bình ch t ch n t m là lo i ch t
ch n mà vi c xác đ nh c ng đ ch t, k gián
cách và l a ch n cây ch t, cây ch a ph i xu t
phát t yêu c u nâng cao s c s n xu t c a
r ng, duy trì hoàn c nh r ng đ phát huy t t
kh n ng phòng h c a r ng. Ch t ch n t m
đ c coi là ph ng th c khai thác hoàn toàn phù
h p v i t t ng l y nuôi d ng, tái sinh làm
m c tiêu k t h p v i l y g .
a. L a ch n mô hình r ng đ nh h

ng

- Tr ng thái r ng giàu: K t qu cho th y
ODV 2 đáp ng t t nh t nh ng tiêu chu n c a
đ tài nh : Có phân b s cây theo đ ng kính
theo d ng hàm gi m. K t c u v tr l ng theo
3 l p: d tr , k c n, thành th c v i t l % là
9,41: 33,53: 57,06 có t ng tr l ng là 176,906
m3/ha, công th c t thành: 34.5 Sao + 11.06
Cax + 9.97 Cor + 44.47 Lok.
- Tr ng thái r ng trung bình: K t qu trên
cho th y ODV 8 đáp ng t t nh t nh ng tiêu
chu n c a m t lâm ph n m u: Có phân b s
cây theo đ ng kính theo d ng hàm gi m. K t

c u v tr l ng theo 3 l p: D tr , k c n,
thành th c v i t l % là 11,23: 33,13: 55,63
có t ng tr l ng là 102,610 m3/ha, công th c

t thành: 20.85 cax + 10.22 tdp + 8.83 cor +
7.38 cho + 6.23 thh + 5.54 sao + 5.44 gat +
35.51 lok.
b. Xác đ nh nhóm loài cây ch y u
- Tr ng thái r ng giàu: C n c vào k t qu ,
ta có nhóm loài cây ch y u là: Sao, G m t,
D u trái, C m xe, Làu táu, Re, Côm r ng.
- Tr ng thái r ng trung bình: K t qu nhóm
loài cây ch y u là: C m xe, Re, Côm r ng,
C ng tía, C nia, a, Th h ng.
c. Xác đ nh th i gian chuy n c p kính
- Tr ng thái r ng giàu: T ng tr ng bình
quân Zd trong đ nh k 3 n m 2010 - 2013 là
Zd= 0,368 cm/n m. Công th c:
1
1

 10,87
Zd / 4 0,092
Trong đó: 0,092 là giá tr c a Zd/4, con s 4
là: c ly t , nh v y, th i gian chuy n c p kính
là kho ng 10 n m.
- Tr ng thái r ng trung bình: T ng tr
bình quân Zd = 0,439 cm/n m.
Công th c:

1
1

 9,15 , nh

Zd / 4 0,109

ng
v y,

th i gian chuy n c p kính c ng g n 10 n m.
d. Xác đ nh chu k đi u ch r ng
Chu k đi u ch là s n m c n thi t đ cây
r ng t ng lên đ c m t c p kính hay là kho ng
th i gian nh t đ nh đ nh ng cây c p kính
d i s chuy n h t lên c p kính trên, t đó
r ng l i đ c đ a vào đi u ch , t c là ti n
hành khai thác nh ng cây v t c p đ đ a
r ng v c u trúc N/D1,3 c b n. Th i gian
chuy n c p kính tr ng thái r ng giàu và r ng
trung bình khu v c nghiên c u là 10 n m.
e. Xác đ nh đ i t

ng ch t

Trong khai thác r ng, vi c xác đ nh cây
ch t và cây đ l i là r t quan tr ng.
đ m

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015

33

Lâm h c
b o r ng phát tri n b n v ng, khai thác ph i
k t h p v i nuôi d ng, tái sinh r ng sau khi
ch t, không ch l y s n l ng g mà bên c nh đó
c n ph i nuôi d ng, xúc ti n tái sinh r ng, t o
ti n đ cho chu k kinh doanh m i và duy trì kh
n ng phòng h c a r ng. Do đó, c n ph i xây
d ng nguyên t c ch t nh t đ nh đ đ m b o
r ng phát tri n b n v ng. Nguyên t c chung
khi xác đ nh đ i t ng ch t c n c n c vào tr
l ng r ng, phân b N/D và phân b tr l ng
theo t c p kính. Ngoài ra c n c n c vào tình
hình v sinh, ch t l ng t t x u và t thành
loài cây c a t ng tr ng thái r ng c th đ t ng
b c đi u ch r ng ti p c n t i mô hình r ng
đ nh h ng đã l a ch n.
f. Xác đ nh ph

ng th c tái sinh

K t qu nghiên c u cho th y kh n ng tái
sinh t nhiên c a khu v c nghiên c u hi n t i
r t t t c v s l ng và ch t l ng m c dù s
t ng đ ng gi a t thành cây tái sinh và t ng
cây cao không cao, trong t ng lai m t vài loài
cây có th thay đ i nh ng nhóm loài cây ch
y u không có s thay đ i nhi u, u th tái sinh
v n ph n ánh đ c t thành các loài cây t ng
cây g ch y u, bên c nh đó s cây tri n v ng

OTC
2
3
9
TB

V nguyên t c, c ng đ khai thác trong
khai thác ch n t m
đây ph thu c vào s
cây chênh l nh trong t ng c p kính gi a lâm
ph n th c so v i mô hình r ng đ nh h ng.
Tuy nhiên, k t qu nghiên c u v phân b tr
l ng c a tr ng thái r ng giàu và r ng trung
bình t i khu v c nghiên c u cho th y h u h t
các lâm ph n này đ u đã t ng đ i thành th c,
bi u hi n là l p cây thành th c chi m t l r t
l n t 55,63 - 57,06%. Nh v y, n u khai thác
nhi u l p cây thành th c này thì c ng đ
khai thác là quá l n s làm cho c u trúc r ng b
phá v , h s đ v l n, l p cây tái sinh, l p
cây d i tán s b tàn phá. Vì v y, c n xác đ nh
c ng đ ch t h p lý c n c vào c u trúc r ng
(c u trúc N/D1,3) và l ng t ng tr ng c a
r ng xác đ nh c ng đ ch t h p lý đ đi u
ch nh k t c u N/D1,3 d n t ng b c t i k t c u
chu n theo mô hình r ng đ nh h ng.
- Tr ng thái r ng giàu: C
là: 25% và 30%.

ng đ khai thác

ng đ khai thác là: 10% và 15%.

B ng 3.12. D tính s n l

34

g. Xác đ nh c ng đ khai thác và l ng khai thác

B ng 3.11. D tính s n l ng ch t theo c ng đ (Tr ng thái r ng giàu)
M/ha tr c
S n l ng ch t
M/ha sau khai thác
N/ha
theo c ng đ
khai thác
25%
30%
25%
30%
676
176,906
44,226
53,071
132,679
123,834
730
265,555
66,388

79,666
199,166
185,888
666
270,279
67,569
81,083
202,709
189,195
691
237,580
68,395
82,074
205,185
191,506

- Tr ng thái r ng trung bình: C

OTC

tham gia vào c u trúc r ng trong t ng lai là
r t l n. Vì v y, vi c áp d ng ph ng th c xúc
ti n tái sinh t nhiên trong đi u ch đ m b o
khôi ph c v n r ng khu v c nghiên c u.

N/ha

M/ha tr c
khai thác

ng ch t theo c

ng đ (Tr ng thái r ng trung bình)

S n l ng ch t
theo c ng đ
10%

15%

M/ha sau khai thác

1

642

125,045

12,504

18,756

10%
106,288

7

546

102,610

10,261

15,391

87,219

92,349

8

626

14,410

81,662

86,466

605

96,073
107,911

9,607

TB

10,791

16,186

91,724

97,120

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

15%
112,541

2-2015


Lâm h c
3.3.2. Các thông s k thu t đi u ch r ng
tr ng thái r ng nghèo
Tr ng thái r ng nghèo do đã b tác đ ng r t
m nh nên c u trúc r ng đã b phá v , ch có
nh ng cây giá tr th p, cây có ph m ch t x u,
m t đ r t th p, cây có đ ng kính nh và c n
đ a vào nuôi d ng đ nâng cao ch t l ng và
tr l ng r ng, ph ng th c là ch t nuôi d ng,
tr ng b dung, làm giàu r ng, khoanh nuôi... đ
sau này tr thành tr ng thái r ng trung bình và
r ng giàu và đ a vào k ho ch khai thác chu k
ti p theo.

c. Xác đ nh th i gian nuôi d

Có nhi u ph ng pháp khác nhau đ xác
đ nh th i gian nuôi d ng tr ng thái r ng
nghèo đ n khi đ t tr l ng c u trúc đ nh h ng
c a tr ng thái r ng trung bình. Tuy nhiên, lu n
án l a ch n ph ng pháp đ n gi n, d áp d ng,
đ xác đ nh th i gian nuôi d ng đ n khi đ t
c u trúc m u c a tr ng thái r ng trung bình
cho tr ng thái r ng nghèo khu v c nghiên c u
đ c k t qu sau:

100  45,707
 18
2,901
100  49,685
 17
TODV 5 
2,901
100  40,898
TODV 6 
 20
2,901
TODV 4 

a. Xác đ nh mô hình c u trúc m u
M c tiêu c a ch t nuôi d ng r ng là nh m
d n d t r ng t i m c tiêu kinh doanh d a trên
mô mình đ nh h ng, đ i v i đ i t ng r ng
nghèo m c tiêu h ng t i là nâng c p tr l ng
đ h ng t i c u trúc m u c a r ng trung bình
và ti p đó là c u trúc m u c a r ng giàu sau m t

vài chu k ch t nuôi d ng. Nh v y, mô hình
c u trúc đ nh h ng mà tr ng thái r ng nghèo
h ng t i chính là mô hình c u trúc c a tr ng
thái r ng trung bình v i tr l ng r ng và c u
trúc N/D1,3 trong đ i t ng r ng trung bình nh
đã nêu trên. Mô hình r ng m u s h tr cho
vi c l p k ho ch nuôi d ng r ng b n v ng,
thông qua so sánh s cây c a lô r ng v i s cây
c a mô hình đ nh h ng: s cây v t h n mô
hình là ph n có th khai thác, s cây thi u h t
t ng c kính c n đ c duy trì và nuôi d ng đ
đ t m c n đ nh.
b. Xác đ nh nhóm loài cây ch y u
Nhóm loài cây ch y u tr ng thái r ng
nghèo, c n c vào k t qu nghiên c u nhóm
loài cây u th (ch y u) ki u tr ng thái r ng
nghèo, ta có nhóm loài cây ch y u đ c ch n
cho ki u tr ng thái r ng nghèo
khu v c
nghiên c u là: C m xe, Cho i, Gáo tròn, Re,
Côm r ng, C ng tía, đó là tr ng thái r ng
nghèo sau sau n ng r y và sau khai thác ki t.

ng

K t qu trên cho th y, th i gian nuôi d ng
r ng đ n k khai thác bi n đ i t 17-20 n m,
đây là kho ng th i gian t ng đ i dài, vì v y
lu n án đ xu t c 10 n m ti n hành ch t nuôi
d ng m t l n v i s n l ng ch t c n cân đ i

v i s cây th a, cây thi u, v i c ng đ ch t
nuôi d ng và v i t ng tr ng c a r ng.
d. i u ch nh phân b N/D theo mô hình r ng
đ nh h ng
l
s
b
v

Mô hình c u trúc m u giúp xác đ nh s
ng cây c n duy trì, s l ng cây c n ch t,
l ng cây còn thi u h t
m i c p kính
ng vi c so sánh s cây tr ng thái hi n t i
i c u trúc m u.

i v i nh ng c p kính th a s cây so v i
c u trúc m u thì bi n pháp x lý t ng đ i đ n
gi n là ch t nh ng cây th a này d a trên
nguyên t c ch t đã đ c xây d ng và c ng đ
khai thác cho phép. Còn nh ng c p kính còn
thi u s l ng cây thì gi i pháp k thu t là c n
nuôi d ng r ng b ng cách phát lu ng dây leo,
b i d m, lo i b nh ng cây cong queo, sâu
b nh, cây già c i, cây c t ng n, cây phi m c
đích... đ m tán r ng giúp thúc đ y quá trình
tái sinh, k t h p v i vi c làm giàu r ng b ng
các cây con đ tiêu chu n và đúng m c đích

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015

35


Lâm h c
kinh doanh, ho c có th ti n hành đánh t a
nh ng cây nh ng n i phân b d y và c m r i
đem tr ng nh ng n i m t đ th p.
e. Xác đ nh đ i t

ng ch t nuôi d

ng

i t ng ch t là nh ng cây v t c p so
v i c u trúc m u trên c s đã cân đ i v i t ng
tr ng r ng và v i nh ng cây thi u h t c p
trên. Trong đó, nh ng cây đ c xác đ nh ch t
nuôi d ng là nh ng cây c t ng n, cây cong
queo, cây phi m c đích, cây giá tr kinh t th p,
cây gãy đ , cây ph m ch t x u...
Nh v y, đ i t ng ch t đa s là nh ng cây
ít giá tr , cây ph m ch t x u h n n a c ng đ
ch t nuôi d ng th ng r t th p nên giá tr g
ch t nuôi d ng là không cao, ch y u bán làm
c i, do đó các kho n thu t bán s n ph m ch t
nuôi d ng th ng không cao.
f. C

ng đ ch t nuôi d

ng

vi c khai thác r ng đ c ti p c n v i
c u trúc lâm ph n m u sau này thì c ng đ
ch t s đ c xác đ nh c n c vào k t qu tính
toán, xác đ nh nh ng cây v t c p so v i mô
hình c u trúc m u trên c s cân đ i l ng
khai thác và l ng đ l i nuôi d ng đ bù đ p
đ y đ cho s l ng cây thi u h t nh ng c
kính trên.Tuy nhiên, trong th c t có nh ng
lâm ph n có s l ng cây th a so v i c u trúc
m u là r t l n, n u c ch t h t nh ng cây này
thì s nh h ng đ n c u trúc r ng và l m
d ng vào v n r ng, vi c ch t nuôi d ng v n
ph i đ m b o làm sao r ng v n ph i nâng đ c
t i c p tr l ng cao h n.Vì v y, lu n án đ
xu t gi i h n s n l ng ch t nuôi d ng l n 1
không đ c v t quá 10% l ng t ng tr ng
c a r ng, l n 2 không đ c v t quá 15%
l ng t ng tr ng c a r ng.
T ng tr ng bình quân c a tr ng thái r ng
nghèo là 2,901m3/ha/n m, v i chu k ch t nuôi
d ng đ c lu n án đ xu t là 10 n m. Sau 10
n m r ng đã t ng tr ng đ c tr ng đ c
29,01m3. Nh v y, s n l ng ch t v i l n 1
không v t quá 2,901m3, và l n 2 không đ c
36

v t quá 4,352m3 là h p lý đ m b o cho vi c
tích l y v n r ng đ nâng d n tr l ng r ng
lên tr ng thái r ng trung bình sau kho ng 2-3
chu k ch t nuôi d ng.
IV. K T LU N
Bolykhamxay là m t t nh mi n trung n c
Lào, có di n tích đ t lâm nghi p là 1223101ha,
chi m 77,53% di n tích toàn t nh trong đó ch
y u là r ng t nhiên v i tài nguyên r ng r t
phong phú. Phát tri n lâm nghi p là m t th
m nh và là nhi m v h t s c quan tr ng c a
t nh trong đó qu n lý s d ng b n v ng r ng t
nhiên trên đ a bàn t nh có ý ngh a quy t đ nh.
C u trúc t thành: Tr ng thái r ng giàu 29 - 35
loài, bi n đ i t 3 - 5 loài, tr ng thái r ng trung
bình 35 - 42 loài, bi n đ i t 5 - 7 loài, tr ng
thái r ng nghèo 31 - 39 loài, bi n đ i t 4 - 7
loài. C u trúc t ng th tr ng thái r ng nghèo
tr l ng bình quân là 45,440m3/ha, tr ng thái
r ng trung bình tr l ng bình quân là
107,911m3/ha, tr ng thái r ng giàu tr l ng
bình quân 237,580m3/ha. T ng tr ng r ng 3
n m (2010-2013) r ng giàu 6,243m3/ha/n m,
r ng trung bình 3,835m3/ha/n m và r ng
nghèo 2,901m3/ha/n m. Tr l ng: r ng nghèo
có tr l ng bình quân 45,440±7,04m3/ha,
r ng trung bình có tr l ng bình quân
107,911m3/ha và r ng giàu có tr l ng bình
quân 237,580m3/ha.

nh h ng quy ho ch b o v , phát tri n
r ng c a t nh bao g m 04 n i dung nhi m v
chính: Khoanh nuôi ph c h i r ng, giai đo n
n m 2020 là 12.300ha, giai đo n 2030 là
25.130ha; làm giàu r ng giai đo n 2020 là
3.230ha, giai đo n 2030 là 7.520ha; nuôi
d ng r ng giai đo n 2020 là 4.760ha giai
đo n 2030 là 8.900ha; tr ng r ng giai đo n
2020 là 73.925ha và giai đo n 2030 là
109.525ha, vi c nghiên c u xác đ nh các thông
s k thu t trong đi u ch r ng t nhiên là
r ng s n xu t t nh Bolykhamxay nh m cung
c p c s khoa h c ph c v xây d ng ph ng

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015


Lâm h c
án đi u ch r ng theo h ng b n v ng, phát
huy đ ng th i các tác d ng c a r ng c v kinh
t , xã h i và môi tr ng sinh thái là h t s c c n
thi t. R ng s n xu t thì tr ng thái r ng giàu và
r ng trung bình đ c khai thác ch n t m .
L ng khai thác giai đo n 2014-2020 là
55.000m3/n m và giai đo n 2020-2030 là
60.000m3/n m.
K t qu nghiên c u đã xác đ nh mô hình
c u trúc m u, nhóm loài cây ch y u, th i gian

chuy n c p kính c a cây r ng, ph ng th c tái
sinh, đ i t ng ch t, chu k đi u ch và s n
l ng ch t... cho r ng giàu và r ng trung bình
theo ph ng th c ch t ch n t m và nuôi
d ng r ng đ i v i r ng nghèo. ây là các

thông s k thu t ch y u trong đi u ch r ng
đ i v i r ng t nhiên là r ng s n xu t trên đ a
bàn t nh Bolykhamxay.
TÀI LI U THAM KH O
1. Ch t ch t nh Bolykhamxay (2010): Báo cáo h i
ngh
ng c a t nh l n th V v vi c phát tri n kinh t xã h i c a t nh, n m 2010.
2. C c lâm nghi p Lào (2002): Ph ng pháp xây
d ng mô hình c u trúc r ng chu n trong đi u ch r ng
c ng đ ng.
3. C c lâm nghi p Lào (2009): Báo cáođi u tra l p
đ a t i t nh Bolykhamxay
4. S Nông lâm nghi p t nh Bolykhamxay (2010):
K ho ch phát tri n Lâm nghi p t i t nh đ n n m 2015.
5. Th T ng Chính ph n c CHDCND Lào
(2005): Chi n l c phát tri n lâm nghi p giai đo n
2005-2020.

RESEARCH DETERMINED THE SPECIFICATIONS
IN NATURAL FOREST MANAGEMENT OF PRODUCTION FORESTS
IN BOLYKHAMXAY PROVINCE, LAO PEOPLE’S DEMOCRATIC
REPUBLIC
Khamphilavong Khanthaly, Tran Huu Vien
SUMMARY

Research determined the specifications in natural forest management of production forests in Bolykhamxay
province to provide the scientific basis for the construction of the forest management plan towards
sustainability, promoting simultaneously the effects of both in socio-economic and forest ecology. Forestry
development direction and technical elements are determined for the state forest is productive forest. The
research results have identified structural model form, primarily plant taxa, time moved on the diameter of the
trees, regeneration method, object tightly, cycle modulation and output for tight .... rich forest and medium
forest manner meticulous selective logging and poor forest maintenance. This is the main technical parameters
of forest management for natural forests are production forests in Bolykhamxay province.
Keywords: Natural forest, production forest, forest management, rich forest, medium forest, poor forest.

Ng i ph n bi n
Ngày nh n bài
Ngày ph n bi n
Ngày quy t đ nh đ ng

: PGS.TS. Tr n V n Con
: 22/5/2015
: 28/5/2015
: 28/5/2015

T P CHÍ KHOA H C VÀ CÔNG NGH LÂM NGHI P S

2-2015

37