SKKN phát huy tính tích cực của học sinh khi giảng dạy bài chiếc lá cuối cùng của o hen ri

“Phát huy tính tích cực học tập của học sinh khi dạy bài Chiếc lá cuối cùng của O-Hen-ri”
PHẦN I : ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận:
Chúng ta đang ở những năm đầu của thế kỉ XIX . Thế kỷ được dự báo sẽ có nhiều thay đổi trong
toàn bộ các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội...Ngành giáo dục đóng vai trò quan trọng trong việc
nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Đảng chỉ rõ: phải coi trọng
cả ba mặt “Mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng và phát huy hiệu quả trong các cấp học, ngành
học” . Song song với hệ thống giáo dục, bậc THCS đã góp phần đáng kể vào sự nghiệp chung.
Gần đây vấn đề “Đổi mới phương pháp dạy học” đã được đặt ra. Theo tinh thần cơ bản của đổi
mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn trong nhà trường đó là đề cao vai trò chủ động, tích
cực học tập của học sinh trong hoạt động nhận thức cảm thụ và vận dụng các kĩ năng văn học,
thầy không còn là người chỉ biết truyền thụ kiến thức , kỹ năng văn học tới học sinh mà thầy giáo
giữ vai trò là người tổ chức, hướng dẫn học sinh tìm tòi, khám phá để hiểu, cảm, vận dụng các
kiến thức, kỹ năng văn học đúng hướng, đúng cách, tránh suy diễn, phỏng đoán hay áp đặt. Học
sinh sẽ được hiểu , cảm cái hay, cái đẹp của tác phẩm văn học, bộc lộ sự tiếp thu và cảm thụ ấy
bằng ngôn ngữ, tình cảm của lứa tuổi mình. Các kỹ năng đọc, phân tích, bình giá diễn đạt bằng
ngôn ngữ nói, viết sẽ được hình thành có cơ sở và vững bền.
Song song với việc đổi mới phương pháp dạy học là vấn đề cấu trúc chương trình. Chương trình
môn Ngữ văn bậc THCS sắp xếp các văn bản không theo tiến trình lịch sử mà theo từng cụm
văn bản ứng với sáu kiểu: tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận, thuyết minh và điều hành. Cách
lựa chọn và sắp xếp này nhằm trang bị cho học sinh kiến thức về phương thức biểu đạt của văn
bản , qua đó hình thành ở các em khả năng tiếp nhận các thể loại văn bản khác nhau. Đây cũng
là một cách soạn theo hướng tích hợp giúp học sinh hiểu, cảm văn bản một cách sâu sắc hơn .
Từ việc cấu tạo chương trình môn Ngữ văn như trên đòi hỏi người giáo viên phải có một phương
pháp dạy học hợp lý giúp học sinh chủ động sáng tạo. Đặc biệt là tạo được niềm hứng khởi cho
cả người học và người dạy.
2. Cơ sở thực tiễn:
Môn Ngữ văn trong nhà trờng phổ thông là môn học mang tính đặc thù rất rõ nét. Tiết dạy học
văn bản thực chất là phê bình tác phẩm văn học dưới góc độ sư phạm. Mục đích cuối cùng của
tiết dạy văn bản là giúp cho học sinh tự giáo dục, trau dồi tư tưởng, tình cảm, say mê thưởng
thức tác phẩm văn học, đi vào thế giới sáng tạo trong tác phẩm ....Tác phẩm văn chương là một

chỉnh thể nghệ thuật được nhà văn chiêm nghiệm từ thực tế, qua quá trình nghiền ngẫm, tư duy.
Trong đó chứa đựng nhiều yếu tố mang tính chất nhân tạo đối với cuộc sống. Tác phẩm chân
chính bao giờ cũng có cái chân, thiện, mĩ . Và cũng do tính đặc thù văn chương của môn học
nên trong quá trình giảng dạy giáo viên gặp không ít những khó khăn. Những khó khăn ấy đang
được những người trực tiếp giảng dạy dần dần tháo gỡ. Gần đây xu hướng đổi mới giáo dục,
giáo dục với tinh thần hướng tập trung vào học sinh.Học sinh là chủ thể tiếp nhận và sáng tạo thì
việc giải quyết những bất cập trong quá trình dạy học văn lại càng không đơn giản chút nào.
Bản thân tôi, trong quá trình giảng dạy môn Ngữ văn bậc THCS, việc đổi mới phương pháp dạy
học văn nhằm tới đích cuối cùng là học sinh tiếp nhận được giá trị thẩm mĩ của tác phẩm văn
chương là việc thường xuyên tôi trăn trở và tìm ra những giải pháp. Có lẽ đây cũng là vấn đề mà
nhiều thầy, cô giáo dạy văn đặt ra. Đặc biệt là với tác phẩm văn học nớc ngoài.
Văn bản “Chiếc lá cuối cùng” của tác giả O.Hen.ri là tác phẩm truyện ngắn nằm trong cụm văn
bản tự sự. Để nắm được chất tự sự trong văn bản “Chiếc lá cuối cùng” của O.Hen-ri chúng ta
cần phải có một cách khai thác hợp lý, một phương pháp dạy hợp lý. Đặc biệt là cần vận dụng
một cách linh hoạt các kiến thức đã học về văn bản tự sự.Bên cạnh đó đòi hỏi phải nắm được vai
trò của yếu tố miêu tả, biểu cảm trong văn tự sự .
Xuất phát từ cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của đề tài. Cả hai cơ sở trên đây đều là những lý
do quan trọng để tôi chọn đề tài “Phát huy tính tích cực học tập của học sinh khi dạy bài
Chiếc lá cuối cùng của O-Hen-ri”- một đề tài mà tôi đã nghiên cứu, tiến hành và có thu được
kết quả khả quan trong một vài năm gần đây. Hy vọng bài viết này sẽ có những đóng góp quý
báu cho bạn bè đồng nghiệp khi tiếp cận, giảng dạy tác phẩm này.
PHẦN II: NỘI DUNG ĐỀ TÀI.
1. Một cách tiếp cận văn bản “Chiếc lá cuối cùng” của nhà văn O-Hen-ri.
Bất kì một tác phẩm văn học nào muốn truyền đạt cho học sinh hiểu hết vẻ đẹp của nó trước tiên
người giáo viên phải có một quá trình tìm tòi, suy nghĩ. Tôi cũng đã từng trăn trở trước một tác


phẩm văn học nhất là đối với những văn bản nước ngoài, như “Chiếc lá cuối cùng” của O-Henri,nhà văn nước Mỹ.Để tiếp cận văn bản này chúng ta cần có một cách nhìn khoa học, đúng đắn
hơn về khâu tóm tắt truyện, phương thức biểu đạt, nội dung, nghệ thuật...
a. Tóm tắt tác phẩm khi dạy học văn bản tự sự :

Công việc tóm tắt tác phẩm là vô cùng quan trọng và càng quan trọng hơn đối với một văn bản
trích. Nếu bỏ qua công việc này học sinh sẽ không thể nắm được toàn bộ nội dung văn bản . Văn
bản “Chiếc lá cuối cùng”phần trích học thuộc phần cuối của truyện ngắn cùng tên của nhà văn OHen-ri . Vậy khi dạy văn bản này giáo viên cần phải tóm tắt lại toàn bộ nội dung câu chuyện để
học sinh nắm được cơ bản nội dung của cốt truyện “Chiếc lá cuối cùng”, để từ đó người dạy và
người học có một cách khai thác hợp lý, đúng hướng,đúng dụng ý của tác giả và điều quan trọng
là tránh được việc hiểu sai, hiểu lệch lạc văn bản.
Đối với văn bản “Chiếc lá cuối cùng” giáo viên nên dành khoảng 4 đến 5 phút để tóm tắt, học
sinh không cần ghi chép.
Tóm tắt tác phẩm “Chiếc lá cuối cùng”:
Câu chuyện được đặt vào bối cảnh một ngôi nhà ba tầng tồi tàn với những căn phòng cho thuê
giá rẻ trong một khu phố nhỏ ở phía Tây công viên Oa-sin-tơn . Thời điểm sự việc xảy ra được
xác định là tháng Mười một, khi gió lạnh mùa đông tràn về. Hai nữ hoạ sĩ trẻ nghèo là Xiu và
Giôn-xi đến thuê chung một căn phòng trên tầng thượng ngôi nhà. Cụ Bơ-men cũng là một hoạ
sĩ nghèo sống ở tầng dưới cùng. Ngoài ba nhân vật ấy, trong truyện còn có một nhân vật phụ là
bác sĩ , không được nhà văn đặt tên. Giôn-xi bị bệnh sưng phổi. Phần vì bệnh nặng , phần vì
nghèo không có tiền thuốc thang, cô không thiết sống nữa, mặc cho Xiu chăm sóc , động viên.
Giôn-xi cứ nằm quay ra ngoài cửa sổ, nhìn những chiếc lá rụng dần từng chiếc một trên cây
thường xuân leo bám vào tường gạch phía trước mặt . Mỗi lần có chiếc lá rơi, cô lại đếm số lá
còn lại và chờ khi nào chiếc lá cuối cùng rụng nốt thì cô cũng buông xuôi lìa đời. Trước khi trời
tối, Giôn-xi đếm thấy còn lại bốn chiếc lá . Cụ Bơ-men nghe Xiu kể, rất bực mình vì trên đời này
lại có những người ngớ ngẩn muốn chết chỉ vì một cây giây leo chết tiệt nào đó rụng hết lá . Rồi
cụ Bơ men và Xiu lên gác, lúc này Giôn-xi đang ngủ. Sáng hôm sau Giôn-xi mở to cặp mắt thẫn
thờ nhìn tấm mành mành màu xanh đã kéo xuống. Cô thều thào ra lệnh : “Kéo nó lên em muốn
nhìn”. Nhưng qua một đêm mưa gió phũ phàng , chiếc lá cuối cùng vẫn không rụng . Điều đó
khiến Giôn-xi thoát khỏi ý nghĩ về cái chết . Một người bạn gái cho Giôn-xi biết chiếc lá cuối cùng
chính là bức tranh của hoạ sĩ Bơ-men đã bí mật vẽ trong một đêm mưa gió để cứu Giôn-xi ,
trong khi chính cụ bị chết vì bệnh sưng phổi .
b. Phương thức biểu đạt:
Xác định phương thức biểu đạt là rất quan trọng vì khi dạy một văn bản việc xác định được
phương thức biểu đạt và phương thức biểu đạt chính sẽ giúp cho người học xác định được văn

bản đó ứng với văn bản nào trong sáu kiểu văn bản: tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận, thuyết
minh hay điều hành.Vì vậy theo tôi nó là khâu quan trọng trước khi đưa học sinh vào khai thác
văn bản. Nếu trước khi đi vào tiếp cận , khám phá văn bản mà không xác định được phương
thức biểu đạt chính thì học sinh khó có thể tìm hiểu, khai thác văn bản một cách đúng hướng.
Văn bản “Chiếc lá cuối cùng” của O-hen-ri sử dụng kết hợp cả ba phương thức biểu đạt : tự
sự ,miêu tả và biểu cảm . Song phương thức chủ đạo trong văn bản này là tự sự . Dẫn chứng:
“Nhưng ô kìa! Sau trận mưa vùi dập và những cơn gió phũ phàng kéo dài suốt cả đêm, tưởng
chừng như không bao giờ dứt, vẫn còn một chiếc lá thường xuân bám trên bức tường gạch . Đó
là chiếc lá cuối cùng trên cây. ở gần cuống lá còn giữ màu xanh sẫm, nhưng với rìa lá răng cưa
đã nhuốm màu vàng úa, chiếc lá vẫn dũng cảm treo bám vào cành cách mặt đất chừng hai mươi
bộ”.
Phương thức miêu tả và biểu cảm trong văn bản này có vai trò làm cho sự việc trở nên dễ hiểu,
hấp dẫn và nhân vật chính của truyện trở nên gần gũi, sinh động. Tuy vậy, nhưng các phương
thức trên không đứng tách riêng mà đan xen vào nhau: vừa kể,vừa tả, vừa biểu cảm .
c. Về nội dung ý nghĩa và giá trị nghệ thuật trong bài “Chiếc lá cuối cùng”:
c1: “Chiếc lá cuối cùng” là một truyện ngắn đặc sắc của nhà văn Mĩ O-Hen-ri. Về đề tài, câu
chuyện hướng tới miêu tả cuộc sống khốn cùng của các nghệ sĩ nghèo trong xã hội Mĩ cuối thế
kỉ XIX.
Trước hết hãy nói tới niềm khát vọng sống mãnh liệt của con người mà nhà văn muốn đề cập
tới trong câu chuyện. Có những lúc sự hành hạ của bệnh viêm phổi đã làm cạn dần sức sống
của cô bé Giôn-xi . Chán chường và tuyệt vọng cô bé tội nghiệp ấy thực sự buông xuôi cho số


phận . Không ăn, không uống, không quan tâm tới cả những lời động viên,an ủi của Xiu , Giôn-xi
đếm lùi dần những chiếc lá còn sót lại trên cây thường xuân với một ý nghĩ vớ vẩn là chiếc lá
cuối cùng rụng xuống thì cô sẽ lìa đời. Nhưng sau những đêm mưa gió phũ phàng, chiếc lá định
mệnh ấy vẫn kiên trì bám trụ trên cây giây leo, đơn độc mảnh mai mà kiên cường, dũng cảm.
Hình ảnh ấy đã thổi bùng lên trong Giôn-xi khát vọng cuộc sống , đã tiếp thêm cho cô nghị lực và
sức mạnh để cô chiến đấu chống bệnh viêm phổi . Cô muốn được ăn, được uống. Cô hi vọng có
một ngày được vẽ vịnh Na-pơ-lơ . Và điều kì diệu đã đến . Từ chỗ sự sống chỉ còn lại một phần

mười, Giôn-xi đã hồi phục dần, thoát khỏi nguy hiểm và chiến thắng bệnh tật . Hay nói cách khác
Giôn-xi đã được hồi sinh bằng khát vọng sống mãnh liệt.
Bên cạnh đó phải nói về lòng nhân ái giữa con người với con người. Cả ba nhân vật (Giônxi,Xiu và cụ Bơ-men) đều là những hoạ sĩ nghèo đang bị chính cuộc sống áo cơm làm vơi cạn
dần khát vọng hiến dâng cho nghệ thuật. Nhưng ở họ vẫn luôn chan chứa tình yêu thương chân
thành và giản dị. Khi Giôn-xi lâm bệnh hiểm nghèo, Xiu đã cố gắng an ủi, động viên,chăm sóc.
Cô xót xa nhìn Giôn-xi héo hon vì bệnh tật và tuyệt vọng . Cô lo sợ khi nhìn những chiếc lá
thường xuân thưa thớt dần trên cây giây leo. Với Giôn-xi, Xiu vừa là đồng nghiệp, vừa là người
bạn, lại vừa là người chị. Còn Bơ-men, người hoạ sĩ già sống ở tầng dưới cùng lại có biểu hiện
tình cảm đối với Giôn-xi theo cách riêng của mình. Cụ chế nhạo ý nghĩ vớ vẩn của Giôn-xi khi
được biết cô bé đáng thương đang chờ đợi cái chết đến dần. Cụ nổi giận khi nghe Xiu kể về nỗi
tuyệt vọng của Giôn-xi. Cụ sợ sệt nhìn cây thường xuân rụng lá...Và bất ngờ là hành động cao
đẹp của cụ:bất chấp cả trời đêm gió rét, tuyết rơi và mưa gió bão bùng, cụ đã vẽ chiếc lá cuối
cùng, lặng lẽ hi sinh sự sống của mình để cứu Giôn-xi.
Cuối cùng phải nói tới quan điểm nghệ thuật mà nhà văn đề cập tới thông qua kiệt tác của cụ
Bơ-men . Cũng giống như hai cô gái Xiu và Giôn-xi bao nhiêu nghệ sĩ khác, cụ Bơ-men luôn
khao khát vẽ được một kiệt tác cho dù hoàn cảnh sống quá ngặt nghèo không cho phép họ thực
hiện ước mơ của mình . ấy vậy mà trước khi từ giã cuộc đời , cụ Bơ-men đã hoàn thành một tác
phẩm nghệ thuật thật tuyệt vời, và theo cách gọi của Xiu thì đó là một kiệt tác. Thực ra đó chỉ là
một chiếc lá thường xuân-“ở gần cuống lá còn giữ màu xanh sẫm”, “rìa lá hình răng cưa đã
nhuốm màu vàng úa”,được vẽ trên bức tường gạch . Có nghĩa là không có gì đặc sắc ngoài điểm
nó giống lá thường xuân thực tới mức đánh lừa được cả hai cô hoạ sĩ trẻ . Mà giống thật thì
chưa phải là tiêu chuẩn chính để làm nên kiệt tác. Điều quan trọng là tác phẩm nghệ thuật ấy đã
cứu sống một con người, và để hoàn thành nó, người hoạ sĩ già không chỉ sử dụng bút lông, bột
màu, cũng không cần đến giá vẽ, mà cụ đã sáng tạo nó bằng cả tình thương yêu bao la và đức
hi sinh cao cả. Cụ đã hi sinh tính mạng của mình để giành lại sự sống cho Giôn-xi. Giá trị đích
thực của tác phẩm nghệ thuật là ở đó. Kiệt tác chính là ở chỗ đó.
C2.Về nghệ thuật, câu chuyện đã thể hiện đầy đủ phong cách sáng tác của
O-Hen-ri:Cốt truyện được dàn dựng chu đáo với các tình tiết được sắp xếp khéo léo tạo nên
hứng thú đối với độc giả; nghệ thuật kể chuyện theo thế đảo ngược tình huống hai lần bất ngờ
nhưng lại liên kết với nhau một cách lô gíc; nhân vật vừa rất thực, lại vừa rất lãng mạn, được xây

dựng theo hướng lí tưởng hoá, nhà văn O-Hen-ri đã tạo cho tác phẩm của mình một sức lôi cuốn
mạnh mẽ, gây hứng thú cho người đọc.
2. Thiết kế bài dạy:
Bài 8: Tiết 29,30:
Văn bản : Chiếc lá cuối cùng
( Trích )
OHen-ri
A.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Hiểu được tấm lòng yêu thương những người nghèo khổ của nhà văn được thể hiện trong
truyện.
- Thấy được nghệ thuật kể chuyện độc đáo, hấp dẫn của tác giả O-Hen-ri.
B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC KĨ NĂNG
1. Kiến thức:
- Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một tác phẩm truyện ngắn hiện đại Mĩ.
- Lòng cảm thông, sự sẻ chia giữa những nghệ sĩ nghèo .
- ý nghĩa của tác phẩm nghệ thuật vì cuộc sống của con người.
2. Kĩ năng:


- Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong tác phẩm tự sự để đọc- hiểu
tác phẩm.
- Phát hiện, phân tích đặc điểm nổi bật về nghệ thuật kể chuyện của nhà văn.
- Cảm nhận được ý nghĩa nhân văn sâu sắc của truyện.
C. Phương tiện giảng dạy.
- Chân dung O-Hen-ri.
- Một số tranh minh hoạ.
- Bảng phụ.
IV. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY-HỌC
1. Bài cũ :
H. Em rút ra bài học gì sau khi học văn bản Đôn-ki-hô-tê?

2. Bài mới :
Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới :
Câu chuyện được bắt đầu từ những hình ảnh giới thiệu về cuộc sống của ba hoạ sĩ nghèo sống
trong một ngôi nhà ba tầng tồi tàn với những căn phòng cho thuê giá rẻ . Sự bình lặng của cuộc
sống nặng nề và đầy khó khăn của họ đột nhiên bị phá vỡ bởi một sự kiện : Cô hoạ sỹ Giôn-xi bị
viêm phổi nặng : Bằng hình thức này, tác giả đã đề cập tới bao vấn đề mang tính xã hội sâu sắc:
đó là khát vọng cuộc sống , tình yêu thương giữa con người với con người , quan điểm đúng đắn
về nghệ thuật , sự dâng hiến và lòng vị tha lớn lao. Hôm nay cô cùng các em sẽ đi tìm hiểu
truyện ngắn “ Chiếc lá cuối cùng của O.Hen-ri .
GV ghi tên văn bản lên bảng.
Hoạt động của giáo viên, học sinh
Kiến thức cần đạt.
Hoạt động2: Hướng dẫn học sinhI.ĐỌC-TÌM
HIỂU
CHUNG
đọc-tìm
hiểu
chung1.
Tác
giả :
GV giới thiệu hình ảnh tác giả O-Hen-ri
cùng tập truyện “Chiếc lá cuối cùng” lên O-Hen
–ri
(1862-1910)
màn hình cho hs xem và nêu câu hỏi: - Là nhà văn Mĩ chuyên viết truyện ngắn.
- Là nhà văn có năng lực sáng tạo phi thường : ( 2 năm
1904-1905
viết
115
truyện

)
- Truyện của ông phong phú , đa dạng về đề tài , nhưng
phần lớn hướng vào cuộc sống nghèo khổ , bất hạnh
của
người
dân
Mỹ
.
- Truyện O.Hen-ri nhẹ nhàng nhưng toát lên tinh thần
nhân
đạo
cao
cả
.

H. Trình bày hiểu biết của em về tác
giả
?

GV bổ sung một vài kiến thức
ngoài SGK
.
- O.Hen-ri là một nhà văn trải qua nhiều
bất hạnh , lên ba tuổi mồ côi mẹ, cha
ông là thầy thuốc. Thuở nhỏ, ông không
được học hành nhiều ;15 tuổi phải bỏ


học đến làm việc tại một hiệu thuốc của
chú ruột, sau đó còn phải làm nhiều

nghề khác để kiếm ăn như nhân viên kế
toán, vẽ tranh, thủ quỹ ngân hàng. OHen ri là một nhà văn chuyên viết truyện
ngắn và sáng tác rất nhiều. Các truyện
ngắn của ông lần lượt in thành từng tập
trong thời gian ông còn sống và sau khi
ông đã qua đời . Có thể kể các tập : Bắp
cải và vua chúa (1904), Bốn triệu (1906),
Trung tâm miền Tây (1907), Tiếng nói
của thành phố (1908), Những sự lựa
chọn
(1909).
- Năm 48 tuổi chết vì bệnh lao trong 2.
Tác
phẩm :
niềm
cô
quạnh
.
- Ông là cây bút truyện ngắn xuất sắc Vị
trí
đọan
trích:
của nền văn học Mỹ cuối thế kỷ XIX đầu “Chiếc lá cuối cùng” là một truyện ngắn đặc sắc về đề
thế
kỷ
XX.tài , câu chuyện hướng tới miêu tả cuộc sống khốn khổ
- Năm 1918 Hội nghệ thuật và khoa học của các nghệ sĩ nghèo trong xã hội Mỹ cuối thế kỷ XIX
lập giải thưởng văn chương O.Hen-ri đểĐoạn trích học là phần cuối truyện ngắn “Chiếc lá cuối
tặng cho những truyện ngắn hay nhất cùng”
hằng năm ở Mỹ -> tên tuổi ông đã trở 3.

Đọc-tóm
tắt
thành
bất
tử
.HS
nghe.

HS
HS

tóm

đọc
.

tắt

4.
Từ
khó
:
- Thường xuân: Một loài cây dây leo , bám vào tường
gạch
,
lá
rụng
về
mùa
đông

.
- Bộ: đơn vị đo chiều dài hay dùng ở Anh và Mĩ, bằng
0,3048m
- Chuyến đi xa xôi bí ẩn: ý nói là chết.
Vịnh Na-plơ: Vịnh đẹp nổi tiếng ở bờ biển I-ta-li-a.
- Kiệt tác:Tác phẩm nghệ thuật đặc sắc
5. Phương thức biểu đạt : Tự sự kết hợp miêu tả và
biểu
cảm
.
H. Hãy xác định vị trí đoạn trích? II.
1.

GV tóm tắt phần đầu của truyện.
GV hướng dẫn học sinh đọcđoạn
trích: Chú ý phân biệt lời kể , tả của tác
giả với lời nói trực tiếp của các nhân

Tự

sự

là

phương

ĐỌC-TÌM
HIỂU
Diễn biến tâm trạng

thức

chủ

đạo

CHI
TIẾT:
của Giôn-xi :


vật . Đoạn cuối truyện , lời kể của Xiu về
cái chết của cụ Bơ-men cần đọc với
giọng rưng rưng , cảm động nghẹn ngào
.
GV
gọi
HS
đọc
GV gọi HS tóm tắt đoạn trích.
GV nhận xét phần tóm tắt của học sinh
GV giải thích một số từ khó cho học sinh
hiểu.

-

Tình

trạng

:

Bệnh

tật

,

nghèo

túng

.

H. Em nhận thấy xuất hiện các phương
-> Tâm trạng chán nản , mệt mỏi thất vọng gần như bất
thức biểu đạt nào trong đoạn trích
lực trước bệnh tật => cô gán sự kéo dài sự sống của
“Chiếc
lá
cuối
cùng”?
mình với những chiếc lá rụng trên cây thường xuân
H. Phương thức chủ đạo trong văn bản
(
Muốn
Xiu
kéo
tấm
mành

lên
)
là
gì
?
Hoạt động 3: Hướng dẫn hs đọc, tìm
(
2
lần)
hiểu
văn
bản.
GV giới thiệu hình ảnh Giôn-xi đang
- Thái độ lạnh lùng , thản nhiên chờ đón cái chết khi
nằm trên giường bệnh và nêu câu hỏi :
chẳng còn chiếc lá nào trên cây thường xuân .-> Giôn-xi
là người tàn nhẫn , thờ ơ với chính bản thân mình , với
cuộc sống đang tắt dần trong cơ thể mình. Từ đó cô
cũng không để ý , không mấy quan tâm đến sự lo lắng ,
chăm
sóc
ân
cần
của
Xiu
.

H.Em thấy Giôn-xi đang ở tình trạng nào
?
H. Tình trạng ấy khiến Giôn-xi có tâm

trạng
gì
?
Lần
kéo
mành
thứ
nhất
:
+ Chiếc lá cuối cùng rụng -> em sẽ chết .
H. Trong khi bệnh nặng cô đã có yêu
+
Chuẩn
bị
cho
một
chuyến
đi
xa
.
cầu
gì
đối
với
Xiu
?
H. Giôn-xi yêu cầu Xiu kéo mành lên
=> Tâm trạng buồn bã , tuyệt vọng .
mấy
lần

?
H. Em thử hình dung thái độ của Giôn-xi
Lần
kéo
mành
thứ
2:
khi 2 lần bảo Xiu kéo mành lên ?
+
Xin
một
tí
cháo,
ít
rượu
.
+
Mượn
gương
ngồi
dậy
.
+
Hy
vọng
vẽ
được
vịnh
Na-plơ
.

=> Vui vẻ , phấn khởi , yêu đời -> tâm trạng hồi sinh .
GVgiảng thêm: Đó là suy nghĩ xuất hiện
từ một cô gái yếu đuối , bệnh tật , ngớ
ngẩn và cũng thật đáng thương . Tàn
nhẫn , thờ ơ , chán chường không phải
Nguyên nhân : Sự gan góc của chiếc lá , chống chọi
là do bản tính của cô mà do bệnh nặng ,
kiên cường với thiên nhiên khắc nghiệt , bám lấy dây leo
do thiếu nghị lực gây nên . Cô đã sẵn
, bám lấy cuộc sống , nhất định không chịu rụng. Thật


sàng đón đợi lúc mình lìa đời như chiếc
lá
cuối
cùng
lìa
cành
.
H. Hãy tìm những chi tiết thể hiện tâm
trạng của Giôn-xi trong lần kéo mành
thứ
nhất?
H. Từ những chi tiết đó giúp em hiểu
trong lần kéo mành thứ nhất tâm trạng
của
Giôn-xi
như
thế
nào?

H. Sau lần thứ 2 kéo mành lên thái độ
tâm trạng của cô có gì thay đổi ?

trái ngược với ý định buông xuôi , chán sống , muốn
chết
yêu
đuối
của
mình
=>Chiếc lá cuối cùng ấy đã đem lại nhiệt tình tuổi trẻ cho
GV giảng thêm:Đến hôm sau thì Giôn-xi
Giôn-xi.
đã hoàn toàn qua khỏi cơn nguy hiểm,
- Rút ra bài học lý thú về nhiều mặt : Người ta có thể tự
cô dã muốn sống, cô đã vui và cô đã
chữa bệnh cho mình bằng nghị lực , bằng tình yêu cuộc
sống
.
sống , bằng sự đấu tranh và chiến thắng bệnh tật.
H. Nguyên nhân sâu xa quyết định tâm
- Xét về một phương diện nào đó , thì chiếc lá là một
trạng hồi sinh của Giôn-xi ?
phương thuốc màu nhiệm , kỳ diệu đối với Giôn-xi ,
nhưng ở một phương diện khác thì nó chỉ là một lực đẩy
cần thiết và kịp thời , còn nội lực tự sinh phải chính con
người
- Tác giả muốn để Giôn-xi im lặng cho sự cảm động thật
sâu xa , thấm thía , thấm vào tâm hồn Giôn-xi và cả tâm
hồn người đọc .
H. Qua đó ta rút ra bài học gì ?

H. Tại sao sau khi nghe Xiu kể chuyện
về cái chết của cụ Bơ-men tác giả không
để
Giôn-xi
có
thái
độ
gì?

HÕt tiÕt 29
TIẾT 30 : (tiếp)
GVchuyển tiếp: Chiếc lá cuối cùng ấy đã đem lại nhiệt tình tuổi trẻ cho Giôn-xi. Hình ảnh chiếc
lá kiên cường bám trụ đã thổi bùng lên trong Giôn-xi khát vọng cuộc sống mãnh liệt,đã tiếp cho
thêm cô nghị lực và sức mạnh để cô chiến đấu và chiến thắng bệnh tật . Và tác phẩm không chỉ
dừng lại ở khát vọng sống của Giôn-xi mà tấm lòng nhân ái , tình yêu thương giữa con người với
con người cũng được thể hiện rất rõ trong nhân vật Xiu và cụ Bơ-men . Chúng ta cùng tìm hiểu
sang tiết thứ 2 của văn bản “Chiếc lá cuối cùng”.
2.
Tình
thương
yêu
của
Xiu:
H. Em hiểu gì về cảnh ngộ của Xiu ? (Cũng là một họa sỹ nghèo , thiếu thốn , nhưng may


mắn hơn Giôn-xi là Xiu không bị đau ốm )
( Là bạn , là đồng nghiệp , là chi em kết nghĩa , nhưng
H. Giữa Xiu và Giôn-xi có mối quan hệđối với Giôn-xi , Xiu đã thương yêu, chăm sóc như đối

như
thế
nào
?với
đứa
em
ruột
thịt
của
mình
-An
ủi
động
viên
Giôn-xi.
- Xót xa nhìn Giôn-xi héo hon vì bệnh tật và tuyệt vọng.
H. Trước tình cảnh của Giôn-xi , Xiu đã- Lo sợ khi nhìn những chiếc lá thường xuân thưa thớt
có hành động và tâm trạng gì ?dần
trên
cây...
Vì nếu chiếc lá cuối cùng rụng xuống thì Giôn-xi cũng
buông
xuôi
lìa
đời.
H.Vì sao Xiu lo sợ khi nhìn những chiếc lá
thường xuân thưa thớt dần trên cây ?
GV
giảng
thêm :

Ngày ngày thấy Giôn-xi đếm từng chiếc lá
rụng , Xiu tưởng như thần chết đang từng
bước đến gần căn phòng của hai chị em .
Cô hoang mang không hiểu mình sẽ ra
sao nếu Giôn-xi chết đi . Đối với Xiu , mất
Giôn-xi là mất nửa cuộc đời , mất Giôn-xi
mọi việc sẽ chẳng còn có ý nghĩa . Vì thế
mặc dù rất xót thương và lo lắng , Xiu vẫn
cố hết sức chăm sóc cho em .

Minh hoạ hình ảnh Giôn-xi đếm từng chiếc lá rụng.

Nấu

cháo.

H. Xiu đã làm gì để chăm sóc cho
Giôn-xi
khi
bệnh
nặng
?

H. Khắc hoạ về nhân vật Xiu nhà văn đã sĩ
sử
dụng
giọng
kể
như
thế

nào
?
H. Qua hành động và tâm trạng của Xiu
giúp em hiểu thêm điều gì về cô hoạ sĩ

Chăm

sóc

Giôn-xi

pha
mời

Chiều

sữa.
bác

chuộng
Giôn-xi


này
?- Giọng thủ thỉ tâm tình như quạt một làn hơi ấm dịu
GV
giảng
thêm:dàng
giữa
những

đêm
đông
giá
buốt
Hình như mỗi nhịp đập của trái tim Giôn- => Xiu là người chan chứa tình yêu thương chân thành
xi cũng là nhịp đập trong trái tim Xiu. Tình và
giản
dị
.
bè bạn , tấm lòng nhân ái vị tha của Xiu
bao la , sâu nặng vô bờ . Tình cảm cao
đẹp ấy đã được đền đáp : Đó là suốt cả
ngày hôm đó, cho đến sáng hôm sau , trải
qua một đêm mưa gió ào ào , mưa đập
mạnh vào cửa sổ và rơi lộp độp xuống
đất... Vậy nhưng chiếc lá chiếc lá dũng
cảm , chiếc lá cuối cùng kia vẫn không
rụng
.
Khi Xiu kéo tấm mành lên , cô thấy chiếc
lá thường xuân vẫn còn đó , và cô đã vui
sướng vô ngần khi nghe Giôn –xi gọi lại
đòi ăn cháo , đòi uống sữa và hứa hẹn vẽ
vịnh Na-plơ - một nơi rất xa tận bờ Địa
Trung
Hải
,
Châu
Âu
.

H. Từ đó em có nhận xét gì về tình bạn
của
hai
cô
gái
này
?
GVgiảng : Có thể nói, trong thắng lợi của
Giôn-xi có phần quan trọng của Xiu nên=> Một tình bạn thuỷ chung cao quý , đức hi sinh vì sự
cũng có thể coi Xiu chính là người chiến sống con người .Tình thương, sự chăm sóc tận tuỵ hết
thắng, hay có thể nói rằng : Tình thươngmình của Xiu đã giúp Giôn-xi chiến thắng bệnh tật.
và lòng vị tha đã chiến thắng.
H. Em thử suy nghĩ xem Xiu có được cụ
Bơ-men cho biết ý định vẽ chiếc lá
không
?
H. Bằng chứng nào để chứng minh điều
đó
?- Xiu không hề được cụ Bơ-men cho biết ý định của cụ
là sẽ bất chấp nguy hiểm , vẽ chiếc lá vào đúng chỗ
chiếc lá cuối cùng rụng nốt trong đêm .
- Bằng chứng : khi Giôn-xi bảo kéo mành lên, cô “ Làm
theo một cách chán nản”, sau đó còn cúi khuôn mặt
hốc hác xuống người bệnh và nói lời nói não ruột : “Em
H. Xiu có ngạc nhiên khi nhìn thấy chiếc hãy nghĩ đến chị , nếu em không còn muốn nghĩ đến
lá cuối cùng còn dai giẳng bám trên cành mình
nữa
.
Chị
sẽ

làm
gì
đây?”
không?
- Có thể nói , chính Xiu cũng ngạc nhiên không ngờ
chiếc lá cuối cùng còn dai giẳng bám trên cành như thế
H. Chi tiết nào đã thể hiện sự ngạc nhiên sau cả
một
đêm
mưa
gió phũ phàng
ấy
?- Chi tiết : “ nhưng , ô kìa ! sau trận mưa vùi dập và
những cơn gió phũ phàng kéo dài suốt cả đêm, tưởng
chừng như không bao giờ dứt, vẫn còn một chiếc lá
bám
trên
bức
tường
gạch”.
H. Vậy theo em Xiu biết rõ sự thật chiếc lá - Tác giả không nói rõ là Xiu biết được chiếc lá ngoài
ấy là lá giả lúc nào ? Vì sao em biết ? cửa sổ là lá giả vào lúc nào. Chỉ biết hửng sáng hôm
sau , khi kéo mành lên , khi Giôn-xi càng ngạc nhiên
hơn vì chiếc lá kỳ lạ , gan lì vẫn chưa rụng , thì Xiu đã
không có thái độ gì . Thật ra, ở những đoạn trên , tác
giả đã nhiều lần dùng không ít chi tiết tả thời tiết mùa
đông khắc nghiệt : mưa vẫn lạnh lẽo dai giẳng cùng với


tuyết , gió bấc ào ào , mưa đập mạnh vào cửa sổ suốt

đêm . Vậy mà chiếc lá vẫn không rụng . Giôn –xi không
nghi ngờ vì cô đang yếu mệt , vì chiếc lá giống như
thật , vì tiềm thức muốn sống đã bừng tỉnh . Còn Xiu có
thể cô đã biết rõ đó là lá trong ngày hôm đó . Chỉ có
điều chưa chắc chắn cô đã biết cụ Bơ-men chính là tác
giả
của
bức
tranh
kiệt
tác
đó
.

GV: Tác giả O-Hen-ri đã không kể trực - Qua đó bộc lộ rõ hơn phẩm chất của Xiu:Kính phục
tiếp nguyên nhân và cái chết của cụ Bơ- và nhớ tiếc cụ hoạ sĩ đã hết lòng với bạn .
men mà gián tiếp qua lời kể, lời báo tin
của
Xiu
.
H. Qua đó người đọc có thể thấy rõ hơn
phẩm chất gì của cô hoạ sỹ trẻ này ?
GVgiảng thêm: Quả thật , nhân vật Xiu
đã góp những sắc màu nhỏ nhẹ , trong
sáng làm đẹp thêm bức tranh tình người
bao la kỳ diệu của câu chuyện “ Chiếc lá
cuối cùng” độc đáo .Và điều này không
chỉ tìm thấy ở Xiu mà đến nhân vật Bơmen ta càng thấy rõ hơn. Đặc biệt là sự 3.Kiệt
tác
của

Bơ-men.
hiến dâng và lòng vị tha cao cả của cụ
.Chúng ta cùng đi vào tìm hiểu phần thứ
3.
*
Bơ-men:
GV giới thiệu hình ảnh chiếc lá và nêu
câu
hỏi- Một hoạ sĩ đã ngoài 60 tuổi , râu xồm , kiếm ăn bằng
cách ngồi làm mẫu vẽ cho các hoạ sĩ trẻ .
- Cụ mơ ước vẽ 1 kiệt tác nhưng đã bốn chục năm nay
vẫn
chưa
thực
hiện
được.
- Họ là hàng xóm láng giềng của nhau. Bơ-men luôn
coi 2 cô hoạ sĩ là những người thân yêu gần gũi như
ruột
thịt
.
Bơ-men hiểu rất rõ tình trạng bệnh tật và tâm hồn yếu
đuối của Giôn-xi. Cụ đã từng tự coi mình là con chó
xồm lớn chuyên gác cửa bảo vệ Xiu và Giôn-xi
- Sợ sệt khi nhìn thấy những chiếc lá theo nhau rụng,
H. Chủ nhân của chiếc lá là ai ?lúc này trên cây có lẽ chỉ còn một, hai chiếc lá.
GV giới thiệu hình ảnh phác hoạ chân- Vì Xiu đã kể cho cụ Bơ-men nghe chuyện của Giôn-xi
dung cụ Bơ-men và nêu câu hỏi: “ khi nào chiếc lá cuối cùng rụng thì em cũng ra đi” và
thế
thì

Giôn-xi
sẽ
chết.
- Thái độ đó đã nói lên cụ có tấm lòng thương yêu , lo
lắng
cho
số
mệnh
của
Giôn-xi
.

- Vẽ chiếc lá cuối cùng trong đêm mưa gió vùi dập .
- Một mình ông cụ đã bắc thang trèo lên tường , cầm
đèn bão , mang đầy đủ bút lông và bảng pha màu ... để
sáng
tác
tác
phẩm
của
mình
.
-> Một hành động cao thượng , cụ đã quên mình vì
H. Qua tóm tắt phần đầu kết hợp hình người khác . Cụ lặng lẽ làm không hề cho ai biết ý định
ảnh phác hoạ em hãy khắc hoạ vài nét về của
mình
ngay
cả
Xiu.
cụ

Bơ-men
?- Mục đích : tác giả không trực tiếp kể việc cụ vẽ tranh


trong một đêm mưa gió để thể hiện sự hi sinh âm thầm
của cụ , ca ngợi một nhân cách cao đẹp. Tạo sự bất
H. Cụ Bơ-men và 2 cô hoạ sĩ có quan hệngờ cho Giôn-xi và cả gây hứng thú bất ngờ cho người
với
nhau
như
thế
nào
?đọc
.
- Dùng thủ pháp buông thả nhân vật , giấu kín sự việc ,
ngắt
đoạn
,
đảo
ngược
thời
gian.

H. Khi lên gác cùng với Xiu thì cũng là lúc
Giôn-xi đang ngủ , nhìn ra cửa sổ cụ Bơmen
đã
có
thái
độ
gì

?
H. Vì sao cụ Bơ-men lại sợ sệt khi nhìn
những chiếc lá theo nhau rụng?
H. Qua thái độ sợ sệt của cụ Bơ-men giúp
chúng
ta
hiểu
gì
về
cụ
?
GVgiảng thêm : Thế rồi cụ Bơ-men và
Xiu nhìn nhau chẳng nói năng gì . Tuy
không nói nhưng tâm trạng ông cụ hẳn
đang nung nấu một ý nghĩ , một quyết
định nào đó vô cùng quan trọng . * Chiếc lá cuối cùng là một kiệt tác .
H. Và rồi cụ hành động như thế nào để
cứu
sống
Giôn-xi
?Vì: - Chiếc lá giống in như chiếc lá thật khiến Giôn-xi
H. Cụ đã vẽ chiếc lá cuối cùng trong mộttưởng
đấy
là
chiếc
lá
thật
.
điều
kiện

như
thế
nào
?
H. Em có cảm nhận gì về việc làm đó của
cụ
?
H. Tại sao nhà văn lại bỏ qua không trực
tiếp kể về việc cụ đã vẽ chiếc lá cuối cùng
trong một đêm mưa tuyết ra sao mà đợi
đến những dòng cuối cùng của truyện -Nó là kiệt tác vì đã đem lại sự sống cho Giôn-xi nó
mới cho bạn đọc biết qua lời kể lại của thổi vào tâm hồn Giôn-xi hơi ấm của niềm tin và nghị
Xiu?
lực giúp cô vượt qua cái chết trở về với sự sống . =>
H. Để thực hiện thành công dụng ý đó tác Giá
trị
nhân
sinh
.
giả đã phải sử dụng thủ pháp nào ? - Chiếc lá không phải chỉ được vẽ bằng bút lông , bột
GVgiảng thêm : Cụ lẳng lặng vẽ bức màu , mà bằng cả tình thương bao la và lòng hi sinh
tranh lá trong gió tuyết hoàn toàn chỉ cao
thượng
.
nhằm mục đích duy nhất là cứu sống
Giôn-xi , trả lại niềm tin yêu cuộc sống
cho cô hoạ sĩ trẻ . Khi vẽ cụ hoàn toàn
không nghĩ mình đang làm một kiệt tác
cho cả một đời . Tuổi cao sức yếu mà cụ
giám đương đầu với thiên nhiên khắc

nghiệt , làm việc âm thầm . Cụ thật là một
con người dũng cảm . Không chỉ vậy mà
vẽ chiếc lá thường xuân trên tường là một
quá trình sáng tạo gian khổ và hào hứng
của cụ Bơ-men . Ngỡ như người hoạ sỹ
ấy đã dồn hết tâm hồn, khát vọng và sức


lực của đời mình cho tác phẩm .
H.Do đó Xiu đã nhận xét như thế nào về
bức tranh chiếc lá trên tường của cụ Bơ- =>Ngợi ca tình thương , tấm lòng vị tha cao cả của
men?
những con người nghèo khổ trên đất nước Mỹ đầu thế
H. Vì sao nói chiếc lá cuối cùng là một kỷ
XX.
kiệt
tác
?
GVgiảng thêm: Trong lý luận hội hoạ , =>
Nghệ
thuật
vị
nhân
sinh
.
kiệt tác không phải là bức tranh giống thật
kiểu sao chép , chụp ảnh đơn thuần mà
phải là những đường nét , những màu
sắc , những bố cục , chất liệu tác phẩm
chứa đựng sự sống , lay động tâm hồn ,

tình cảm của người xem rồi thức tỉnh
họ ... Bức tranh “ chiếc lá thường xuân”
ấy của hoạ sỹ Bơ-men đã mang đầy đủ
các yếu tố của một kiệt tác hội hoạ . - Kết cấu đảo ngược tình huống hai lần .
+ Lần một : Ai cũng tưởng Giôn-xi sẽ chết vì bệnh
nặng
><
Giôn-xi
dần
khỏi
bệnh
.
+ Lần 2: Bơ-men khoẻ mạnh >< 2 ngày sau qua đời .
=>Hai sự bất ngờ và đảo ngược đều gắn với bệnh
sưng phổi và hình ảnh chiếc lá cuối cùng )
III.
TỔNG
KẾT:
(bảng
phụ)
1.
Nghệ
thuật
:
GVgiảng thêm: Trong một phút xuất
thần , bằng tình thương yêu mạnh mẽ đối
với Giôn-xi , bằng quyết tâm cứu sống côA. Dàn dựng cốt truyện chu đáo;xây dựng nhiều tình
gái , người hoạ sỹ ấy đã hiến dâng sự tiết hấp dẫn, sắp xếp chặt chẽ khéo léo; kết cấu đảo
sống của mình để giành lại sự sống vàngược tình huống hai lần tao nên sức hấp dẫn cho
tuổi trẻ cho Giôn-xi. Cái nghĩa cử caotruyện.

đẹp ấy của cụ Bơ-men cũng là một kiệt B. Kết hợp giữa hiện thực và lãng mạn, kể chuyện hấp
tác . Kiệt tác này không có đường nét , dẫn ; sử dụng thàng công nghệ thuật tương phản đối
màu sắc , bố cục cụ thể và cũng không lập
.
hiện lên trước mắt mọi người đến mức độ C. Bố cục theo dòng hồi tưởng ; Tình huống truyện
kỳ diệu . Nhưng giá trị đích thực của tácchứa đựng chất thơ kết hợp với việc sử dụng các hình
phẩm nghệ thuật này là tình thương , tấm ảnh
so
sánh
giàu
chất
trữ
tình
.
lòng vị tha cao cả của con người .(
Đáp
án
đúng
là
đáp
án
A)
H. Qua hình ảnh chiếc lá cuối cùng , nhà
văn O-Hen-ri muốn ca ngợi điều gì? 2
Nội
dung
ý
nghĩa
:
H. Đến đây nhà văn còn muốn đưa ra một

quan điểm mới về nghệ thuật, đó là quan A.
Đề
cao
tình
máu
mủ
ruột
thịt
điểm
như
thế
nào
?B. Đề cao tài năng người hoạ sỹ vẽ chiếc lá giống như
GVgiảng thêm: Chiếc lá cuối cùng dũngthật
.
cảm và bất diệt , chủ nhân của chiếc lá đã C. Đề cao giá trị sự sống , tình yêu thương giữa con
lặng lẽ ra đi vì sự sống hạnh phúc của người với con người , ca ngợi sức mạnh chân chính
con người . Sau cái chết bất tử , cao cả của
nghệ
thuật
của cụ , một sức sống mới , một nghị lực D. Đề cao lòng nhân ái , dũng cảm ,
sự bao
mới được hồi sinh : đó là sự sống và niềmdung
của
con
người
.
vui của Giôn-xi .
(Đáp
án

đúng
làđáp
án
C)
H. Kết thúc tác phẩm giúp ta nhận thấy
nét đặc sắc trong nghệ thuật gây bất ngờ
cho cho người đọc , tạo sự hấp dẫn của
truyện đó là nghệ thuật nào? Hãy phân
tích
?
- Bức thông điệp về quan điểm nghệ thuật:“Tác
phẩm chỉ có thể được coi là kiệt tác khi nó được


tạo nên bởi tài năng và tấm lòng của người nghệ
sĩ , khi nó ra đời là vì cuộc sống của con người ,
phục
vụ
con
người”.
Hoạt động 4: Hướng dẫn học sinh tổng *Ghi
nhớ
(SGK)
kết.
GV ghi phần nghệ thuật lên bảng phụ IV.
LUYỆN
TẬP:
yêu cầu học sinh chọn đáp án đúng Bài tập điền ô chữ : Đi tìm ô chữ chìa khoá.
H. Hãy khoanh tròn đáp án đúng nhất về
nghệ thuật trong tác phẩm “ Chiếc lá cuối

cùng”
?
GV dùng bảng phụ ghi phần nội dung
yêu cầu học sinh chọn đáp án đúng về
nội dung ý nghĩa của truyện ngắnNội dung trò chơi tìm ô chữ sẽ trình bày ở trang
“Chiếc
lá
cuối
cùng”phụ
lục
Học

sinh

nghe.

H. Qua tác phẩm “ Chiếc lá cuối cùng”,
nhà văn Mỹ O-Hen-ri muốn đề cao vấn đề
gì?

H. Qua tác phẩm “ Chiếc lá cuối cùng”
nhà văn O-Hen-ri muốn đưa ra bức thông
điệp về quan điểm nghệ thuật mà nhà văn
muốn
đề
cập
tới
đó
là
gì?

GV gọi hs đọc phần nghi nhớ .
Hoạt động 5: Hướng dẫn học sinh
luyện
tập.
GV đưa ra luật chơi của trò chơi điền ô
chữ
ở
bảng
phụ:
Bài tập điền ô chữ gồm có 9 ô chữ hàng
ngang, mỗi ô chữ hàng ngang sẽ có một
chữ cái của ô chữ chìa khoá. Nếu trong
quá trình tìm ô chữ hàng ngang mà học
sinh phát hiện được ô chữ chìa khoá thì
các em nhanh chóng phát tín hiệu trả lời.
Bạn nào trả lời đúng sẽ được điểm 10, Bài
tập
về
nhà
:
nếu trả lời sai sẽ mất quyền tham gia trả Hãy tưởng tượng ra sự phản ứng của Giôn xi khi nghe
lời và không có cơ hội ghi điểm cho mình Xiu kể về chiếc lá cuối cùng và cái chết của cụ Bơ-men
nữa.
rồi viết lại phần kết của câu chuyện .
Sau khi học sinh làm xong bài tập điền ô
chữ
giáo
viên
chốt
bài:

GVchốt: Tình người là chủ đề xuyên
suốt đoạn trích “ Chiếc lá cuối cùng”. Và
bài ca tình người , tấm lòng vị tha là một


nét nhân bản cao quý từng xuất hiện ở
mọi lúc mọi nơi trên trái đất này. Đất nước
thân yêu của chúng ta từ lâu đã có truyền
thống tương thân tương ái , lá lành đùm
lá rách . Và truyền thống đó đã sớm đi
vào nhận thức của mỗi người con dân tộc
Việt . Cụ thể trong những năm gần đây
tỉnh ta đã thực hiện tốt chương trình xoá
nhà tranh tre dột nát , không ngừng ủng
hộ đồng bào bị thiên tai lũ lụt , các bạn
nghèo , các bạn bị nhiễm chất độc đi-ôxin.Trường ,lớp của chúng ta nhiều năm
qua đã góp phần tô điểm cho bài ca tình
người càng bay cao, bay xa vô tận , đó là
ủng hộ bạn Như Hiền là một học sinh học
giỏi nhưng hoàn cảnh quá khó khăn bố
mất khi Hiền mới 5 tuổi, mẹ hiện đang
phải sống bằng van tim nhân tạo, cuộc
sống gia đình quá khó khăn.Gia đình Hiền
rất cần đến những tấm lòng vị tha của tất
cả mọi người... Nào các bạn, hãy chung
tay góp sức vào cho bài ca tình người mãi
mãi
được
vang
xa

nhé!
Bài tập về nhà: (ghi bảng)
PHẦN III: KẾT QUẢ

Phương
8Lớp
8C(Dạy bình thường)
8A(Dạy theo TK trên)

Đọc
đúng,
Nắm thể loại Hiểu nội dung
diễn cảm
pháp

Hiểu nghệ thuật

H
bài

70 %

80 %

65 %

65%

85 %

95 %

85 %

80 %

65%

83 %
PHẦN IV: KẾT LUẬN
Với cách dạy theo thiết kế tôi vừa trình bày như trên, tôi nhận thấy giờ dạy đạt hiệu quả cao hơn.
Cụ thể:
- Rèn luyện được cho học sinh cách đọc đúng, đọc hiểu một tác phẩm tự sự : vừa rõ ràng mạch
lạc vừa thể hiện rõ nội dung cốt truyện. Qua cách đọc học sinh phần nào cũng hiểu được tích
chất quan trọng của mạch truyện.Việc đọc đúng sẽ giúp học sinh cảm nhận và hiểu đúng những
thông tin, hiển ngôn và hàm ngôn trong văn bản.Đồng thời hiểu được những quan điểm, tư
tưởng về con người, về thời đại, về ý tưởng giáo dục của tác giả gửi gắm trong văn bản.
- Giúp học sinh hiểu rõ về kiểu văn bản tự sự có lối kể chuyện hấp dẫn, nội dung giàu tính nhân
đạo. Ngoài ra còn cho học sinh có cái nhìn toàn diện hơn về sự biến hoá của tự sự đan xen các
yếu tố miêu tả , biểu cảm trong văn tự sự . ở đó độc đáo về cách tạo dựng tình huống, cách sắp
xếp tình tiết, cách khắc hoạ nhân vật, cách chọn ngôi kể, lời kể...
- Giúp học sinh biết tóm tắt tác phẩm, xác định chủ đề , mối liên hệ giữa các phần trong văn bản
và biết đặt tên cho đoạn văn.
- Học sinh hiểu sâu sắc về các vấn đề mà tác giả đã đề cập tới trong tác phẩm đó là khát vọng
cuộc sống , tình yêu thương giữa con người với con người , quan điểm đúng đắn về nghệ thuật ,
sự dâng hiến và lòng vị tha cao cả của con người. Từ đó giáo dục học sinh lòng thương người,


biết chia sẻ những khổ đau , những bất hạnh của mọi người xung quanh....
- Với biện pháp dạy học bằng hệ thống câu hỏi cảm thụ văn bản được thực hiện dưới hình thức

đối thoại đã đem lại nhưng kết quả tương đối khả quan . Học sinh đã biết chọn đọc những đoạn
văn bản minh hoạ cho các nhiệm vụ học tập một cách chính xác. Học sinh có năng lực phán
đoán nhanh nhạy những ngữ liệu ngôn ngữ , hiểu được mục đích của văn bản.Đặc biệt các em
đã biết liên hệ giữa những điều có trong văn bản với thế giới bên ngoài .Trong những lời phát
biểu, những bài kiểm tra các em đã thực sự hiểu và vận dụng tác phẩm một cách linh hoạt.
PHẦN V: KIẾN NGHỊ ĐỀ XUẤT
Chúng ta là những giáo viên dạy văn , khi gặp bất kì một tác phẩm văn học nào cũng cần
phải có những trăn trở, nghĩ suy để có một cách khai thác hợp lý, một cách dạy hợp lý nhằm
phát huy được tính tích cực học tập của học sinh. Mỗi tác phẩm văn học có một cách khai thác
riêng. Với đoạn trích “Chiếc lá cuối cùng” của nhà văn nước Mỹ - O-Hen-ri , muốn có một cách
phân tích hợp lý để giờ dạy đạt hiệu quả cao, giáo viên cần phải:
- Hiểu và tóm tắt đầy đủ toàn bộ tác phẩm.Muốn thế giáo viên phải tìm đọc truyện ngắn “Chiếc lá
cuối cùng” của O-Hen-ri.
- Nắm kĩ về đặc điểm của văn tự sự để phân tích tác phẩm một cách đúng hướng.Bên cạnh đó
còn cần xác định được phương thức miểu tả và biểu cảm trong văn bản này vì miêu tả và biểu
cảm trong đoạn trích “Chiếc lá cuối cùng” có vai trò làm cho sự việc trở nên dễ hiểu, hấp dẫn và
nhân vật chính của truyện trở nên gần gũi, sinh động hơn.
- Trong quá trình phân tích văn bản, cần kết hợp giữa việc khai thác nội dung và đặc trưng kiểu
văn tự sự để hiểu được nghệ thuật khắc hoạ nhân vật, cách dàn dựng cốt truyện, xây dựng tình
tiết hấp dẫn của O-Hen-ri.
- Cần so sánh đối chiếu với các văn bản tự sự khác để thấy rõ được đặc điểm riêng đặc sắc tạo
nên sức hấp dẫn của văn bản “Chiếc lá cuối cùng”
Trên đây là một vài suy nghĩ của tôi khi dạy bài “Chiếc lá cuối cùng” của
O-Hen-ri . Đề tài này tôi đề cập đến tuy nhỏ, chưa phải là công trình khoa học có quy mô lớn
nhưng viết về nó bản thân tôi đã có nhiều trăn trở. Hy vọng sự nỗ lực này của tôi, chúng ta –
những người quan tâm đến phương pháp dạy học văn sẽ cùng suy nghĩ để có một kết luận khoa
học nhất. Tôi mong sẽ nhận được từ các đồng nghiệp những đóng góp quý báu .
Tôi xin chân thành cảm ơn !
PHỤ LỤC
T

H
b
h

r
ồ
ố
O

u
i
N
ạ

y
S

ệ
I

S

ỹ

C

H

I

ế

Q
Đ
B
V

U
á
Ơ
ẽ

Y
N
M

ế
G
E
C

n
N

n
H

g

ắ

n

N

T

H

ắ

N

H

B

ệ

N

H

T

ậ

T

T

T
N
H

Đ
H

ị
Ư

N
Ơ

H
N

S
G

ố
V

P
ừ

H
A

ậ
Đ

N
á

N

G

I

ế

C

L

á

C

U

ố

I

T
C

R

ù

Ô chữ chìa khoá: Tình người
Các câu hỏi gợi ý cho trò chơi:
Ô chữ số 1: Đây là ô chữ gồm 10 chữ cái: “Chiếc lá cuối cùng” của O.Hen-ri được viết theo thể
loại nào?
Ô chữ số 2: Đây là ô chữ hàng ngang gồm 7 chữ cái: đây là ô chữ nói về tâm trạng của Giôn-xi
sau khi nhìn thấy chiếc lá vẫn kiên ường bám trụ?
Ô chữ số 3: Đây là ô chữ gồm 3 chữ cái : Truyện “Chiếc lá cuối cùng” của O.Hen-ri có mấy nhân
vật?

á

C
N

H
G


Ô chữ số 4: Ô chữ có 5 chữ cái: Các nhân vật chính trong truyện làm nghề gì?
Ô chữ số 5: Ô chữ gồm 17 chữ cái: Tình thương, sự chăm sóc tân tuỵ của Xiu đã giúp Giôn-xi
điều gì?
Ô chữ số 6: Ô chữ hàng ngang có 15 chữ cái: Đối với Giôn-xi, chiếc lá cuối cùng chiếc lá cuối
cùng rụng hay không rụng có ý nghĩa như thế nào?
Ô chữ số 7: Ô chữ hàng ngang có 22 chữ cái: Giôn-xi là nhân vật đáng thương hay đáng trách?
Ô chữ số 8: Ô chữ có 5 chữ cái: Trong truyện nhân vật nào có ước mơ vẽ được một kiệt tác
nhưng bốn chục năm vẫn chưa thực hiện được?
Ô chữ số 9: Ô chữ hàng ngang gồm 17 chữ cái: Việc mà cụ Bơ-men làm cho Giôn-xi là gì?
Hãy tìm ô chữ chìa khoá?

TÀI LIỆU THAM KHẢO.
1.Sách giáo khoa Ngữ văn 8 tập 1- Nhà xuất bản giáo dục.
2. Sách giáo viên Ngữ văn 8 tập 1-Nhà xuất bản giáo dục.
3. Sách Một số kiến thức – kĩ năng và bài tập nâng cao Ngữ văn 8 – Nhà xuất bản giáo dục .
4. Sách Bình giảng Ngữ văn 8- Nhà xuất bản giáo dục.
5. Sách Bồi dưỡng Ngữ văn 8 – Nhà xuất bản giáo dục.
6. Tuyển truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng” của O-Hen-ri.