MỘT SỐ CHÚ Ý KHI GIẢI BT HNO3

MỘ
T S Ố CHÚ Ý KHI GI Ả
I CÁC BÀI T Ậ
P V Ề HNO3
Khi cho h ỗn h ợ
p các ch ất ( kim lo ại, mu ối, oxit, phi kim) vào dung dch
ị HNO3 ( ho ặc gián ti ếp t ạo
môi tr ư
ờn g H+ + NO3-) thì có th ể đ
ưa ra m ột s ố d ự đo án t ừ đ
ề nh ư sau :
1. Khi trong s ản ph ẩm khí có sinh ra H2 thì trong dung d ịch s ản ph ẩm không còn NO3- n ữ
a.
(Tr ừ tr ư
ờn g h ợ
p h ỗn h ợ
p đ
ầu có ch ứ
a kim lo ại ki ềm)
2. Khi d c ủa khí bé h ơ
n 28 thì trong khí có H2.
3. Khi có s ắt ho ặc các h ợ
p ch ất c ủa s ắt tham gia ph ản ứ
n g thì tr ừ khi có các đề
i u ki ện đ
ề cho:
HNO3 d ư
, dung dch
ị không ch ứ
a Fe2+ ho ặc Fe3+,... ta m ớ
i đ

ư
ợ c k ết lu ận là t ồn t ại 1 d ạng ion
c ủa Fe; các tr ư
ờn g h ợ
p còn l ại đ
ều ph ải cho là có c ả 2 ion.
4. Khi có kim lo ại t ừ Zn tr ở v ề tr ư
ớc trong dãy đệ
i n hóa tham gia ph ản ứ
n g thì ta luôn ph ải cho là
trong dung dch
ị s ản ph ẩm có NH4+. Vi ệc có hay không có ion NH4+ đ
ề th ư
ờn g không đ
ề c ập,
nh ư
ng mà khi ta gi ải không có NH4+ thì có th ể sai. ( T ốt nh ất là ta nên gi ả s ử t ất c ả các bài toán
có kim lo ại tham gia ph ản ứ
n g thì đ
ều có NH4+, n ếu không có thì gi ải ra 0 thôi,nh ư
ng mà theo
kinh nghi ệm c ủa mình thì th ư
ờn g là Zn tr ở v ề tr ư
ớc và có khi là Fe; ngoài ra các kim lo ại khác
thì không cho ra NH4+ đâ u ).
5. L ư
u ý phân t ử c ủa các s ản ph ẩm khí sinh ra, có nhi ều bài n ếu đá nh giá đ
ư
ợ c để
i m đ

ặc bi ệt
trong s ản ph ẩm khí thì gi ải ra r ất nhanh và h ạn ch ế đ
ư
ợ c tính toán.
6. L ư
u ý ph ản ứ
n g cho AgNO3 vào dung dch
ị sau ph ản ứ
n g, c ũng l ư
u ý các tác nhân t ạo t ủa,
đặc bi ệt l ư
u ý ph ản ứ
n g nung mu ối nitrat.
7. Quan tr ọng h ơ
n h ết là ph ải thu ần th ục các đ
ị n h lu ật b ảo toàn, khi ng ư
ời ra đ
ề xây d ự
ng đ
ề thì
các Đ
L B T chính là n ền t ảng còn khi ta gi ải bài thì các đl bt chính là chìa khóa phá v ỡ bài toán.
Không riêng bài toán HNO3 mà các bài toán hóa khác c ũng v ậy.
Các bán ph ản ứn g oxi hóa kh ử
:
2H+ + NO3- + 1e --> NO2 + H2O
4H+ + NO3- + 3e --> NO + 2H2O
10H+ + 2NO3- + 8e --> N2O + 5H2O
12H+ + 2NO3- + 10e --> N2 + 6H2O
10H+ + NO3- + 8e --> NH4+ + 3H2O

N ếu h ỗn h ợ
p có oxit kim lo ại, thì có thêm
O(2-) + 2H+ --> H2O
Suy ra:
1) S ố mol HNO3 ph ản ứ
n g:
nHNO3 = 2nNO2 + 4nNO + 10nN2O + 12nN2 + 10nNH4+ + 2nO(oxit kim lo ại)
2) S ố mol NO3- t ạo mu ối (v ớ
i kim lo ại):
nNO3- t ạo mu ối = nNO2 + 3nNO + 8nN2O + 10nN2 + 8nNH4+ + 2nO(oxit kim lo ại)
3) Kh ối l ư
ợn g mu ối sau ph ản ứ
n g:
mMu ối = mKim lo ại + mNO3-(t ạo mu ối v ớ
i kim lo ại) + mNH4NO3
4) S ố mol n ư
ớc sinh ra:
Trong tr ư
ờn g h ợ
p không có mu ối NH4+ thì:
nHNO3 = 2.nH2O
Chú ý:
Trong tr ư
ờn g h ợ
p không có mu ối NO3- thì tính kh ối l ư
ợn g mu ối b ằng t ổng kh ối l ư
ơn g các ion.
Các bài toán v ề HNO3 các em ch ỉ c ần b ảo toàn electron, nguyên t ố, đệ
i n tích.
Khi có m ặt c ủa các kim lo ại: Al, Mg, Zn thì đa s ố các bài t ập khó s ẽ có s ự xu ất hi ện c ủa ion

NH4+
B ảo toàn nguyên t ố th ư
ờn g áp d ụng cho các nguyên t ố: kim lo ại; nit ơ
; lư
u hu ỳnh; hidrô; oxi
ion NO3- có tính oxi hoá m ạnh khi có m ặt c ủa H+ ở m ột trong các d ạng: HCl, H2SO4, HSO4-