Bài 57. Mối quan hệ dinh dưỡng

Xin chµo c¸c b¹n


Kiểm tra bài cũ
Hãy nêu các mối quan hệ giữa các
loài trong quần xã?
Đáp








Quan
Quan
Quan
Quan
Quan
Quan
Quan

án
hệ
hệ
hệ
hệ
hệ
hệ
hệ

hội sinh
hợp tác
cộng sinh
ức chế cảm nhiễm
cạnh tranh
con mồi - vật ăn thịt
vật chủ vật kí sinh


Bµi 58:

Mèi quan hÖ dinh dìng


quÇn x· ®ång cá


Em hãy quan sát quần xã đồng cỏ và cho
biết có những quần thể sinh vật nào?
Các quần thể có mối quan hệ dinh dỡng
với nhau nh thế nào?
I, Chuỗi thúc ăn và bậc dinh dỡng
1, Chuỗi thức ăn
a)VD
SVSX
SVTT
Cây hạt dẻ
sóc
cáo

Cây bụi
thỏ
đại bàng
Cỏ
ếch
chuột
bàng

rắn

đại

Chiều mũi tên giữa các loài chỉ mối quan hệ
gì?
Mũi tên chỉ mối quan hệ loài này ăn loài kia


Nếu tởng tợng một chuỗi thức
ăn nh một chuỗi hạt thì mỗi hạt
tợng trng cho một loài. Vậy
thì chuỗi thức ăn là gì?

b) Khái niệm
Chuỗi thức ăn là một dãy gồm
nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh d
ỡng với nhau, trong đó loài này ăn một
loài khác về phía mình nó lại cung
cấp thức ăn cho các loài tiếp

Trong chuỗi thức ăn có thể có mấy
loại sinh vật đó là những loại sinh
vật nào?

Chuỗi thức ăn gồm có ba loại sinh vật:
-Sinh vật sản xuất (sinh vật cung cấp): Là sinh
vật tự dỡng, có khả năng tổng hợp chất hữu
cơ từ chất vô cơ
- Sinh vật tiêu thụ: Là sinh vật dị dỡng, ăn thực
vật và ăn sinh vật dị dỡng khác. Chúng không
tự tổng hợp đợc các chất hữu cơ mà phải sử
dụng các chất hữu cơ của sinh vật sản xuất
- Sinh vật phân giải: Là những sinh vật có khả
năng phân giải chất hữu cơ thành chất vô cơ


Trong các chuỗi thức ăn trên cỏ và
cây bụi cùng một bậc dinh dỡng,
ếch và thỏ thuộc cùng một bậc dinh
dỡng. Vậy em hiểu bậc dinh dỡng là
2, gì?
Bậc dinh dỡng
Bậc dinh dỡng là đơn vị cấu trúc lên chuỗi thức ăn. Mỗi
bậc dinh dỡng gồm nhiều loài cùng đứng trong một
mức năng lợng và cùng sử dụng một dạng thức ăn
Chiều dài của mỗi chuỗi thức ăn gồm năm bậc đợc bắt
đầu từ cỏ và kết thúc bởi chim đại bàng hay động
vật ăn thịt đầu bảng. Sau cỏ, ếch là động vật ăn cỏ
tạo lên nguồn thức ăn động vật đầu tiên cung cấp
thức ăn cho những loài động vật ăn thịt các cấp, từ

cấp cơ sở đến động vật ăn thịt cuối cùng


Chuỗi thc ăn của quần xã trên cạn
và quần xã dới nớc


Em hãy lấy ví dụ về chuỗi thức
ăn và cho biết trong tự nhiên
có mấy loại chuỗi thức ăn cơ
bản?
3, Các loại chuỗi thức ăn
VD:
Cỏ
thỏ
cáo
Mùn bã
giun
cá
rùa
Có hai loại chuỗi thức ăn cơ bản
- Chuỗi thúc ăn thực vật đợc khởi đầu bằng thực vật:
Thực vật
động vật ăn thực vật
động vật ăn
thịt các cấp
- Chuỗi thúc ăn phế liệu hay mùn bã hữu cơ đợc khởi
đầu bằng mùn bã:
Mùn bã hữu cơ
động vật ăn mùn bã

động
vật ăn thịt các cấp


Trong hai chuỗi thức ăn trên
thì chuỗi thức ăn nào là hệ
quả của chuỗi nào? Vì sao?
- Chuỗi thức ăn thứ hai là hệ quả của chuỗi thức
ăn thứ nhất, còn mùn bã hữu cơ chính là những
chất bài tiết của động vật và mảnh vụn xác
của động thực vật đang trong trạng thái phân
huỷ của vi sinh vật
- Hai chuỗi thức ăn hoạt động đồng thời, song
song tuỳ nơi, tuỳ lúc mà một trong hai chuỗi trở
thành u thế


Các em nghiên cứu quần xã đồng
cỏ và cho cô biết có những chuỗi
thức ăn nào và chỉ ra mắt xích
chung của những chuỗi thức ăn?
nhện
Cỏ
cào cào
thỏ

chim

cáo

Những quần thể sinh vật nằm ở
giao điểm của nhiều chuỗi thức ăn
chỉ mối quan hệ gì?
Là điểm nối các chuỗi thức ăn


Lới thức ăn là gì?
II Lới thức ăn
-Lới thức ăn là tập hợp các chuỗi
thức ăn, trong đó có một số loài
sử dụng nhiều loại thức ăn, trở
thành điểm nối các chuỗi thức
ăn với nhau.


Khi đi từ vùng cận cực đến vùng nhiệt
đới thì tính phức tạp của lới thức ăn
biến đổi theo chiều hớng nào? Giải
thích?

Cấu trúc của chuỗi thức ăn càng phức tạp khi đi từ vùng
vĩ độ cao xuống vùng vĩ độ thấp, từ khơi đại dơng
vào bờ. Những quần xã trởng thành có lới thức ăn
phức tạp hơn so vói các quần xã trẻ. Những quần xã
sinh thái lới thức ăn đơn giản dần


các tháp sinh thái đơn giản
Vật kí sinh
Vật chủ

Cá thu

ĐV ăn thịt
bậc 2 ĐVăn thịt bậc 1
ĐV ăn cỏ

Cá trích

Giáp xác
TV phù du

Cỏ


Quan sát các tháp sinh thái đơn
giản và cho biết em hiểu tháp
sinh thái là gì? Có mấy dạng tháp
sinh thái?
III, Tháp sinh thái
Khi xếp chồng liên tiếp các bậc dinh dỡng từ
thấp đến cao ta có một hình tháp đó là
tháp sinh thái
Tháp sinh thái có thể chia làm ba dạng: Tháp
số lợng, tháp sinh khối và tháp năng lợng.


Trong ba loại tháp sinh thái trên
thì loại tháp sinh thái nào luôn
có dạng chuẩn?

Tháp năng lợng luôn có dạng chuẩn, nghĩa
là năng lợng con mồi bao giờ cũng đủ đến
d thừa để nuôi vật tiêu thụ mình. Hai
tháp còn lại đôi khi bị biến dạng.


Th¸p sinh th¸i cã d¹ng chuÈn


Em có nhận xét gì về tháp số
luợng của sinh vật chủ và vật kí
sinh và tháp sinh khối của quần
xã sinh vật nổi? Vì sao chúng lại
có dạng khác thờng?
-

-

Vật chủ có số lợng ít, vật kí sinh đông
nên đáy tháp nhỏ còn dỉnh tháp lại lớn
Trong quần xã sinh vật nổi trong nớc, sinh
khối của vi khuẩn, tảo phù du thấp, trong
khi sinh khối của vật tiêu thụ lại lớn, tháp
trở nên mất cân đối


Củng cố và ra bài tập về
nhà
Củng cố

-GV yêu cầu HS phải nắm đợc khái
niệm chuỗi thức ăn, lới thức ăn và bậc
dinh dinh dỡng. Lấy đợc VD minh hoạ.
Bài tập về nhà
-HS học bài và trả lời các câu hỏi SGK
-Đọc trớc bài 59 Diễn thế sinh thái