Bài 5. Sự cân bằng lực - Quán tính

Câu 1: Diễn tả bằng lời các yếu tố của các lực vẽ ở hình sau:
100N
50N
Fc

A

Fk

Fk
B

300

P
a)

b)


Q

I/ Hai lc cõn bng
1- Hai lửùc caõn baống
laứ gỡ?
C1:

1N

Hóy k tờn v biu din cỏc lc

P

tỏc dng lờn : Quyn sỏch, qu
cu, qu búng cú trng lng ln

T

0,5
N

lt l : 3N; 0,5N; 5N, bng cỏc
vộc t lc. Nhn xột v : im t,

P
Q
5N

cng , phng chiu ca hai
lc cõn bng.

P


I/ Hai lc cõn bng

Q

1- Hai lửùc caõn baống
laứ gỡ?

1N

- Nhn
xộtxột
v :im
phng,
* Nhn
Mi t,
cp lc
l 2 lc cõn
chiu,
ln ca
cỏc cp
lct,
trờncựng
?
bng,
chỳng
cú cựng
im
phng, cựng ln nhng ngc chiu.
- Vy th no l hai lc cõn bng ?
Kt lun : Hai lc cõn bng l
hai lc cựng tỏc dng lờn mt vt, cú
cng bng nhau, cựng phng
( phng nm trờn 1 ng thng )
chiu ngc nhau.
- Di tỏc dng ca 2 lc cõn bng thỡ
Di tỏc dng ca cỏc lc cõn

nhng vt trờn ang ng yờn s nh th
bng, mt vt ang ng yờn s tip tc
no ?
ng yờn.

P
T

0,5
N

P
Q
5N

P


Các cặp lực sau có phải là hai lực cân bằng không? Tại
sao?

F1

F2

O’

O

H.a

O

H.
b

F2

F1

O
H.c

F1

F2


I/ Lực cân bằng
1- Hai lực cân bằng là gì?
* Kết luận :
- Hai lực cân bằng là 2 lực cùng tác
dụng lên một vật, có cường độ bằng
nhau, cùng phương ( nằm trên 1 đường
thẳng ) nhưng ngược chiều.
- Dưới tác dụng của các lực cân bằng,
một vật đang đứng yên sẽ tiếp tục đứng
yên.

-Vậy khi 1 vật đang chuyển động,

chịu các lực cân bằng tác dụng vào
thì vật sẽ như thế nào ( vận tốc của
vật có thay đổi không) ?


Bài 5:

SỰ CÂN BẰNG LỰC-QUÁN TÍNH

I. Hai lực cân bằng:
1. Hai lực cân bằng là gì?
2. Tác dụng của hai lực cân bằng lên một vật đang chuyển động.

a) Dự đoán. Ta đã biết lực là nguyên nhân làm thay đổi vận
tốc. Khi các lực tác dụng lên vật không cân bằng nhau thì vận
tốc của vật bị thay đổi. Vậy khi các lực tác dụng lên vật cân
bằng nhau thì vận tốc của vật sẽ ra sao?
Ta có thể dự đoán: Khi đó vận tốc của vật sẽ không thay đổi,
nghĩa là vật sẽ chuyển động thẳng đều.
b) Thí nghiệm kiểm tra. Máy A-tút trong hình 5.3 trang 18
SGK Vật lý 8.


2- Tác dụng của hai lực cân bằng lên một vật đang chuyển động
a- Dự đoán:
b- Thí nghiệm kiểm tra: ( Máy A-tút )

Ròng rọc cố định
Dây không dãn
Vật nặng A’

Lỗ K
Giá thí nghiệm

A
K
B


2- Tác dụng của hai lực cân bằng lên một vật đang chuyển động
a- Dự đoán:
b- Thí nghiệm kiểm tra: ( Máy A-tút )
C2: Tại sao quả cân A ban đầu đứng yên ?
C2: Vì quả cân A chịu tác dụng của 2 lực :
Trọng lực PA và sức căng T của dây , 2 lực
này là hai lực cân bằng.
C3: Đặt thêm một vật nặng A’ lên quả cân
A. Tại sao quả cân A cùng với A’ sẽ chuyển
động nhanh dần?

T
A

PA
’

K

C3: Vì PA+ PA’ > T , nên vật A,A’ chuyển động
nhanh dần đi xuống, B chuyển động đi lên.

PA

B
PB


BÀI 5: SỰ CÂN BẰNG LỰC –
QUÁN TÍNH
C4: Khi quả cân chuyển động
C4: lỗ
Quả
cân
chòu
tác A’
dụng
qua
K thì
vật
nặng
bò giữ
các
lực: trọng
lực Pcân
lực
A vàA
lại
. Lúc
này quả
còn

căng
dây
T câncủa
bằng với
nhau lực
chòu
tác
dụng
những
C5:
Hãy
đi
nhưng
A vẫnđo
tiếpquãng
tục chuyểnđường
động.
nào?
được của quả cân A sau mỗi
khoảng thời gian 2 giây, ghi
vào
5.1 và
tính vận
Thời
gianbảng
Qng đường
đi được
Vận tốc
tốc
t(s) của A. s(cm)

v(cm/s)
t1 = 2

s1 = 5

t2 = 2

s2 = 5

t3 = 2

s3 = 5

v1 = 2,5
v2 = 2,5
v3 = 2,5

Từ kết quả trên, nêu nhận
Quả cân A chuyển động
xét về loại chuyển động của
đều.
quả cân A ?

T
A
K

PA’
PA

B
PB


I.

Hai lực cân bằng.

1. Hai lực cân bằng là gì?
2. Tác dụng của hai lực cân bằng lên một vật đang chuyển động.
Kết luận: Một vật đang chuyển động, nếu chịu tác dụng của
các lực cân bằng thì tiếp tục chuyển động thẳng đều.
Chuyển động này gọi là chuyển động theo quán tính.
II. Quán tính.
1.Nhận xét.
Khi có lực tác dụng, mọi vật đều không thể thay đổi vận
tốc đột ngột được vì mọi vật đều có quán tính.


BÀI 5: SỰ CÂN BẰNG LỰC –
QUÁN TÍNH
2- Vận
dụng:
C6: Búp bê đang đứng yên trên xe. Bất chợt
đẩy xe chuyển động về phía trước. Hỏi búp
bê sẽ
ngã
về phía
nào?
Tại sao?

Khi xe
chuyển
động,
chân
của búp bê gắn
với xe nên chuyển động theo. Thân và đầu
búp bê do quán tính chưa kòp chuyển động, vì
vậy búp bê ngã về phía sau.
C7: Đẩy cho xe và búp bê cùng chuyển động rồi bất chợt dừng lại.
Hỏi búp bê sẽ ngã về phía nào? Tại sao?
Khi xe dừng đột ngột chân của búp bê dừng lại cùng với xe,
nhưng do qn tính nên thân và đầu búp bê vẫn chuyển động, vì vậy
búp bê ngã về phía trước.


C8: Dùng khái niệm về quán tính để giải thích các hiện tượng sau đây:
a) Khi ôtô đột ngột rẽ phải, hành khách ngồi trên xe bị nghiêng về bên
trái.
Do quán tính hành khách không thể đổi hướng chuyển động ngay
mà tiếp tục theo chuyển động cũ nên bị nghiêng người sang trái.
b) Khi nhảy từ bậc cao xuống chân ta gập lại.
Chân chạm đất thì dừng lại, nhưng người vẫn còn tiếp tục
chuyển động theo quán tính nên làm chân gập lại.
c) Bút tắc mực, ta vẩy mạnh, bút lại có thể viết tiếp được.
Do quán tính nên mực tiếp tục chuyển động xuống ngòi bút
khi ta dừng lại.


d) Khi cán búa lỏng, ta có thể làm chặt bằng cách gõ mạnh đuôi
cán búa xuống đất.

Cán búa đột ngột dừng lại, do quán tính đầu búa tiếp tục
chuyển động ngập chặt vào cán búa.
e) Đặt một cốc nước lên tờ giấy mỏng. Giật nhanh tờ giấy ra
khỏi đáy cốc thì cốc vẫn đứng yên.
Do quán tính nên cốc chưa kịp thay đổi vận tốc khi ta giật
nhanh giấy ra khỏi đáy cốc.


- Hai lực cân cân bằng là gì?
- Nêu tác dụng của hai lực cân bằng lên một vật?
- Khi có quán tính mọi vật sẽ như thế nào?
- Làm bài tập ở SBT.
- Chuẩn bị trước bài mới “Lực ma sát”