Chỉ đạo tăng cường giáo dục phòng tránh xâm hại tình dục trẻ em và ngăn chặn tình trạng bạo lực học đường trong các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở thành phố ninh bình

NG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng Sáng kiến Sở Giáo dục và Đào tạo Ninh Bình.
Chúng tôi:
T
T

Họ tên

Năm
sinh

1

Trần Thị Hương

1969

Bùi Quang Vinh

1963

3

Nguyễn Chí Thanh

1964

4

Lương Thị Thanh Vân

1971

5

Phạm Xuân Dương

1979

Chức danh

Trình
độ
chuyên
môn

Tỉ lệ %
đóng
góp tạo
ra sáng
kiến

Chuyên viên

Đại học

20

Trưởng phòng

Thạc sĩ

20

Đại học

20

Đại học

20

Thạc sĩ

20

Nơi
công tác

Phòng
Giáo dục
và
Đào tạo
thành phố
Ninh Bình

Phó Trưởng

phòng
Phó Trưởng
phòng
Chuyên viên

Là nhóm tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến:
“Chỉ đạo tăng cường giáo dục phòng tránh xâm hại tình dục trẻ em
và ngăn chặn tình trạng bạo lực học đường trong các trường mầm non,
tiểu học, trung học cơ sở thành phố Ninh Bình”
LĨNH VỰC ÁP DỤNG SÁNG KIẾN: Quản lí giáo dục.
THỜI GIAN ÁP DỤNG: 01 năm học, từ tháng 8/2016.
MÔ TẢ BẢN CHẤT CỦA SÁNG KIẾN

1. Nội dung của giải pháp
“Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai”
Đây chính là một thông điệp quan trọng khảng định: TRẺ EM chính là
tương lai của đất nước; TRẺ EM cần được quan tâm đầy đủ, cần được bảo
vệ và giáo dục, cần được sống trong yên bình, hạnh phúc để có thể trở thành
những chủ nhân của một đất nước giàu mạnh.
1


Thực tế đã chứng minh, xã hội càng phát triển thì những nguy cơ mất
an toàn của trẻ càng cao. Tình trạng trẻ bị xâm hại cả về thể chất và tinh thần,
đặc biệt là hiện tượng trẻ bị bạo hành, bị xâm hại tình dục đã làm ảnh hưởng
nghiêm trọng đến sự phát triển về thể chất cũng như tâm sinh lý của trẻ.
Theo thống kê của Cục Cảnh sát Phòng chống tội phạm sử dụng công
nghệ cao (Bộ Công an): “Trong 5 năm (2011-2015), cả nước phát hiện trên
8.200 vụ xâm hại trẻ em với gần 10.000 nạn nhân, tăng 258 nạn nhân so với
5 năm trước đó. Số vụ bị xâm hại tình dục chiếm tới 5.300 vụ. Các vụ xâm

hại tình dục trẻ em trong những năm gần đây ngày càng có chiều hướng gia
tăng, tính chất ngày càng nghiêm trọng và phức tạp”.
Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũng thống kê: Năm 2016, Việt
Nam ghi nhận hơn 1.200 vụ xâm hại tình dục trẻ em. Ở tỉnh Ninh Bình, từ
tháng 1/2010 – tháng 12/2016, toàn tỉnh có 35 vụ xâm hại tình dục trẻ em.
Bên cạnh đó, tình trạng bạo lực học đường cũng là một vấn nạn đối
với ngành giáo dục. Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, trong 2 năm
2015 và 2016, mỗi năm cả nước có khoảng 1.600 vụ bạo lực học đường,
tương đương với 5 vụ/ngày. Nhiều vụ bạo lực xảy ra gây phẫn nộ trong dư
luận cả nước, làm ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín của ngành giáo dục như:
vụ bảo mẫu hành hạ trẻ dã man ở Thành phố Hồ Chí Minh, giáo viên đánh
tím mặt học sinh ở Bát Xát (Lào Cai) tháng 3/2016, vụ nữ sinh ở Cẩm Thủy
(Thanh Hóa) bị đánh hội đồng đến ngất xỉu, phụ huynh đánh cô giáo tại
trường Tiểu học và Trung học cơ sở Đức Trí quận Hải Châu (Đà Nẵng),...
Những số liệu trên đã gióng lên hồi chuông báo động đối với các cấp,
các ngành và toàn thể xã hội, trong đó có ngành giáo dục. Đây cũng chính là
vấn đề gây hoang mang đối với nhiều bậc cha mẹ, gây nhức nhối, bức xúc
trong toàn xã hội và là mối quan tâm hàng đầu không chỉ ở Việt Nam mà ở
nhiều nước trên thế giới.
1. 1. Giải pháp cũ
Những năm học trước, việc giáo dục học sinh về phòng tránh xâm hại
trẻ em trong các nhà trường thường thực hiện như sau:
- Về nội dung: Giáo viên và các nhà trường không được cung cấp hoặc
hướng dẫn cụ thể về nội dung giáo dục phòng tránh xâm hại tình dục trẻ em
và ngăn chặn bạo lực học đường mà chủ yếu là giáo dục quyền và bổn phận
của trẻ em. Tùy thuộc vào khả năng hiểu biết và kĩ năng sư phạm của từng
2


giáo viên để lựa chọn, đưa thêm nội dung về giáo dục phòng tránh xâm hại.

- Về hình thức: Hình thức chủ yếu là thông qua việc tích hợp, lồng
ghép trong một số bài học thuộc các môn học như: Đạo đức, Giáo dục Công
dân,... Nhà trường thường sử dụng các bảng “Nội quy” hay “Những điều
Thựcgiáo
trạngviên
và những
ảnhsinh
hưởng
củatuân
tình thủ.
cấm” có tính “luật” làm căn cứ bắt buộc
và học
phải
trạng xâm hại tình dục trẻ em, bạo lực học
Tổ chức
đưởng
Cách làm trên
bộc lộ một số hạn chế, bất
cập như:
tậpcòn
huấn
CBQL,
- Việc giáo dục
phòng tránh xâm hại trẻ em, đặc biệt là tình trạng bạo
GV các
Những dấu hiệu cảnh báo tình trạng bạo
trường
lực học đường và xâm
hại tình dục chưa
được coi trọng đúng mức; các nhà

lực học đường hoặc trẻ có thể bị xâm
về nội
trường chưa coi đó là nhiệm vụ cần thiết mà chỉ xác
là nội dung cần lưu
hạiđịnh
tình dục
dung và
ý khi giáo dục về quyền
và bổn phận trẻ em.
phương
pháp
Một có
số kĩ
nănghướng
phòng,cụ
tránh
hại dung
- Giáo viên vàgiáo
cácdục
nhà trường chưa
định
thểxâm
về nội
tình dục trẻ em và ngăn chặn bạo lực
giáo dục nên thường lúng túng khi lựa chọn nội học
dung
để tích hợp trong các
đường

giờ dạy;

GIÁOmột số giáo viên thường e ngại, né tránh việc giáo dục về giới tính,
tình dục
DỤC và xâm hại tình dục;
Tích hợp, lồng ghép với nội dung các
môn học có liên quan: Đạo đức – Lối
- Cách giáo dục cũng còn nặng
về lí thuyết, giáo điều mà chưa quan
sống, Giáo dục công dân,…
TRÁNH
tâm đến việc hướng dẫn cho học sinh những kĩ năng xử lí để tự bảo vệ mình
XHTDTE
trong những tình huống mất an toàn, những nguy cơ có thể bị xâm hại.
PHÒNG

và

Chỉ đạo tổ chức các hoạt độngGiáo dục thông qua các hoạt động ngoại
giữa
nhà
gia đình
khóa,
hoạttrường,
động chuyên
đề và xã
và
ngăn
chặn
bạo
lực
học

đường
CHẶN
NGĂN
- Chưa
giáo dục
có sự
phòng
phối
tránh
hợpXHTDTE
chặt chẽ

hội
trong việc tuyên truyền, hướng dẫn trẻ những kĩ năng ứng phó với các tình
BẠO
huống
có thể gây mất an toàn cũng như phát hiện, ngăn chặn kịp thời tình
Sử dụng hệ thống camera giám sát, hòm
trạngLỰC
bạo lực học đường hay xâm hạithưtình
dụcemtrẻmuốn
em. nói”,… để phát hiện
“Điều
HỌC

kịp thời các dấu hiệu vi phạm

Tình trạng trẻ bị xâm hại, đặc biệt là bị xâm hại tình dục, tình
trạng bạo lực học đường chưa được phát hiện, ngăn chặn kịp thời.
ĐƯỜNG

1. 2. Giải pháp
Chỉmới
đạo
tăng

Phối hợp với các cơ quan chuyên môn liên
quan để tuyên truyền, hướng dẫn các kĩ
năng ững phó trong các tình huống

Nhằm chung cường
tay cùng xã hội nói chung và ngành giáo dục nói riêng
phối hợp
bảo vệ trẻ em tránhvới
khỏi
chúng tôi đã áp dụng sáng kiến: “Chỉ
các bị xâm hại,
Phối hợp với cha mẹ HS để phát hiện kịp
lực lượng
đạo tăng cường giáo
dục phòng tránh
dụcpháp
trẻ giúp
em và
thời vàxâm
thốnghại
nhấttình
các biện
trẻ ngăn
giáo dục

tránh
chặn tình trạng bạo lực học đường trong cácphòng
trường
mầm non, tiểu học,
trung học cơ sở thành phố Ninh Bình” và đã thu được những thành công
nhất định.
- Các trường và giáo viên
đầy đủ
và có biện
Các giải phápnhận
cụ thức
thể như
sau:
pháp giáo dục, ngăn chặn
Với
- Trẻ em được trang bị kiến
* Mô hình
cáchhóa giải pháp:
thức, kĩ năng để có thể tự bảo
làm này
vệ mình
- Mối quan hệ GIA ĐÌNH –
NHÀ TRƯỜNG – XÃ HỘI
chặt hẽ, hiệu quả

Từ
đó

- TRẺ EM tự
tin hơn và được

bảo vệ an toàn
- CHA MẸ yên
tâm, tin tưởng
hơn
- XÃ HỘI hạn
chế tệ nạn và tội 3
phạm


* Mô tả giải pháp:
Giải pháp 1: Tổ chức bồi dưỡng cho cán bộ quản lí và giáo viên về
4


nội dung và phương pháp giáo dục phòng tránh xâm hại tình dục trẻ em
và ngăn chặn bạo lực học đường
Xác định đội ngũ cán bộ quản lí và giáo viên trong các nhà trường
chính là lực lượng quan trọng để thực hiện nhiệm vụ giáo dục học sinh
phòng tránh bị xâm hại, chúng tôi đã mở các lớp bồi dưỡng theo từng cấp học
nhằm nâng cao nhận thức và trang bị một số kĩ năng phòng tránh XÂM HẠI
TÌNH DỤC TRẺ EM và ngăn chặn BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG với một số nội
dung cụ thể sau:
Hiểu về tình trạng
XÂM HẠI TÌNH DỤC
TRẺ EM và BẠO
LỰC HỌC ĐƯỜNG

Những ảnh hưởng, tổn
thương do tình trạng xâm
hại tình dục hoặc bạo lực

học đường gây ra

TRANG BỊ CHO CBQL
VÀ GIÁO VIÊN KIẾN
THỨC, KĨ NĂNG

Một số kĩ năng phòng
tránh xâm hại tình dục
Trể em vầ ngăn chặn
bạo lực học đường

Những dấu hiệu cảnh
báo trẻ có thể bị bạo
hành, xâm hại tình dục

Các lớp tập huấn được tiến hành theo phương pháp “Cầm tay chỉ việc” và
kĩ thuật “Khăn trải bàn” do các chuyên gia hướng dẫn. Thông qua các lớp tập
huấn, cán bộ quản lí và giáo viên cốt cán các trường được trang bị các kiến thức, kĩ
năng cụ thể về một số nội dung:
1. Hiểu về tình trạng xâm hại tình dục trẻ em, bạo lực học đường và những
ảnh hưởng của nó đến trẻ em
Xâm hại tình dục trẻ em xảy ra khi một ai đó sử dụng quyền lực
hoặc lợi dụng sự tin tưởng của trẻ để lôi kéo trẻ vào hoạt động tình dục.
Xâm hại tình dục trẻ em bao gồm tất cả các hành vi: Ép buộc trẻ sờ mó
vào cơ thể mình; sờ mó những bộ phận riêng tư trên cơ thể trẻ; cho trẻ xem
phim, ảnh, ấn phẩm có nội dung đồi trụy; dụ dỗ, ép buộc trẻ em xem hay
tham gia các hoạt động tình dục.
Bạo lực học đường là những hành vi xâm hại có chủ ý, có ý đồ,
thường gây hậu quả nghiêm trọng và xảy ra trong phạm vi nhà trường. Bạo
5

lực học đường có thể xảy ra giữa các đối tượng như: giáo viên đánh học
sinh, học sinh với học sinh hoặc cha mẹ học sinh với giáo viên,...
Xâm hại tình dục trẻ em cũng như Bạo lực học đường ngày càng có
những diễn biến phức tạp và đều là những vấn đề được đặc biệt quan tâm ở
các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
2. Những ảnh hưởng, tổn thương do bị xâm hại tình dục hoặc bạo lực
học đường gây ra
Xâm hại tình dục trẻ em cũng như Bạo lực học đường không chỉ
gây ra thương tích trên cơ thể, làm ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển
thể chất của trẻ mà còn làm tổn thương, để lại những dư chấn nặng nề về tinh
thần trẻ hiện tại và sau này. Nhiều vụ tổn thương âm ỉ đeo bám các em suốt
cuộc đời. Nhiều trường hợp trẻ mất niềm tin vào cuộc sống nên đã tìm đến
cái chết.
Xâm hại tình dục trẻ em cũng như Bạo lực học đường cũng làm ảnh
hưởng đến cuộc sống, hạnh phúc của gia đình cũng như tình cảm của từng
thành viên trong gia đình.
Xâm hại tình dục trẻ em cũng như Bạo lực học đường là một tệ nạn
ảnh hưởng nghiêm trọng đến đạo đức xã hội cũng như sự an toàn, an ninh,
trật tự của xã hội.
3. Những dấu hiệu giúp thầy cô, cha mẹ có thể nhận diện nguy cơ trẻ
có thể bị xâm hại tình dục hoặc bị bạo lực học đường
a) Dấu hiệu thông qua thái độ, hành vi của trẻ: Thầy cô và người lớn
cần đặc biệt quan tâm đến một số biểu hiện có thể trẻ bị xâm hại tình dục
hoặc bị bạo lực học đường:
- Trên cơ thể trẻ có dấu vết không bình thường; suy nhược, mệt mỏi.
- Sống thu mình, không thích tiếp xúc với mọi người, trầm cảm hoặc
xuất hiện bạn mới quen bí ẩn....
- Học hành sa sút, thiếu tập trung; có tiền, quà tặng, điện thoại,...

không rõ nguồn gốc.
- Bỏ học không lý do, bỏ nhà đi đâu đó một thời gian.
- Có hành vi hay gây rối hoặc có tính dục không phù hợp với lứa tuổi.
- Lạm dụng chất gây nghiện (bao gồm cả ma túy và rượu).

6


b) Dấu hiệu thông qua thái độ, hành vi của người lớn:
- Cảnh giác với hành vi của những người lớn xung quanh trẻ. Những
hành vi này có thể bao gồm: quan tâm quá mức, tặng quà, gây ảnh hưởng
quá mức, yêu cầu được ở một mình với trẻ hoặc đến thăm trẻ mà không có
sự giám sát của người lớn khác.
- Xuất hiện người lạ ở khu vực trường hoặc gần nhà có những biểu
hiện không bình thường.
4. Một số kĩ năng phòng tránh bị xâm hại tình dục trẻ em và ngăn
chặn bạo lực học đường
a) Một số kĩ năng thầy cô, cha mẹ cần quan tâm:
- Luôn gần gũi, tâm sự, để hiểu trẻ; thường xuyên quan sát để nhận thấy
những dấu hiệu bất thường của trẻ; thông tin kịp thời với cơ quan, tổ chức và
những người có trách nhiệm để cùng phối hợp ngăn chặn kịp thời.
- Kĩ năng kiềm chế cảm xúc nóng giận và kiểm soát hành vi để không
đánh trẻ khi trẻ mắc lỗi: hít thở sâu, uống nước, rời khỏi vị trí trong thời gian
ngắn để lấy lại bình tĩnh...
b) Một số kĩ năng cần dạy cho trẻ:
- “Nói không”, “Đi khỏi”, “Chia sẻ”:
+ Luôn đề phòng cảnh giác (Cảnh giác với những lời hứa hẹn. Không
theo người lạ mặt vì bất cứ lý do gì cho dù người đó nói cha mẹ nhờ đón.
Không nhận bất kỳ món quà nào từ người lạ; khi ở nhà một mình tuyệt đối
không được để ai vào phòng ngủ.

+ Tìm cách đi khỏi chỗ có nguy cơ mất an toàn.
+ Tìm cách chia sẻ, tìm kiếm sự giúp đỡ từ bạn bè, thầy cô, cha mẹ và
những người đáng tin cậy.
+ Ghi nhớ một số số điện thoại khẩn cấp mà các em có thể gọi khi gặp
nguy hiểm: Số điện thoại Công an: 113; số đường dây nóng hỗ trợ trẻ em:
1800.1567 hoặc số điện thoại của giáo viên, người thân - những người lớn an
toàn mà các em tin cậy.
- Một số cách thoát hiểm đơn giản khi bị kẻ xấu tấn công như: bị túm
tay, bị ôm và bế lên từ phía trước, bị ôm từ phía sau, bị túm tóc,... cách hất
tay kẻ xấu, ấn vào mắt, cắn vào tay kết hợp đạp mạnh vào vùng tam giác
giữa hai chân của kẻ xấu...
- Quy tắc “5 ngón tay”:
7


Ngón cái: gần mình nhất tượng trưng cho những người thân ruột thịt
trong gia đình như ông bà, bố mẹ, anh chị em ruột - bé có thể ôm hôn mọi
người hoặc đồng ý đề các thành viên trong nhà ôm hôn, thể hiện tình yêu
thương, tắm rửa khi bé còn nhỏ.
Ngón trỏ: tượng trưng cho thầy cô, bạn bè ở trường lớp hoặc họ hàng
của gia đình. Những người này có thể nắm tay, khoác vai hoặc chơi đùa.
Ngón giữa: người quen như hàng xóm, bạn bè của cha mẹ - bé có thể
bắt tay chào hỏi họ.
Ngón áp út: gặp người mới gặp lần đầu, các bé có thể dừng lại ở mức
vẫy tay chào.
Ngón út: ngón tay xa bé nhất thể hiện cho những người hoàn toàn xa
lạ hoặc người có cử chỉ thân mật, khiến bé thấy lo sợ, bất an, bé hoàn toàn có
thể bỏ chạy, hét to để thông báo với mọi người xung quanh.
- Kĩ năng giải quyết mâu thuẫn với bạn bè: kiềm chế cảm xúc, chia sẻ
với thầy cô, bạn bè,…

8


Giải pháp 2: Chỉ đạo các trường tổ chức các hoạt động giáo dục về
phòng phòng tránh xâm hại trẻ em phù hợp với đối tượng học sinh
Trong năm học 2016-2017, chúng tôi đã chỉ đạo các trường mầm non, tiểu
học, trung học cơ sở trên địa bàn tổ chức các hoạt động giáo dục phù hợp từng độ
tuổi của trẻ với một số thức chủ yếu sau:
1. Giáo dục lồng ghép trong các hoạt động giáo dục và một số môn
học có liên quan
- Phòng Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo các trường đưa nội dung về
phòng tránh xâm hại tình dục trẻ em và ngăn chặn bạo lực học đường vào
giảng dạy tích hợp, lồng ghép trong nội dung dạy học một số môn học như:
+ Cấp mầm non: Hoạt động chủ đề “Bản thân”, “Cơ thể tôi” ...
+ Cấp tiểu học: Đạo đức, Giáo dục lối sống, Tự nhiên và Xã hội...
+ Cấp trung học cơ sở: Giáo dục công dân, An ninh - Quốc phòng...
Nội dung tích hợp được cụ thể hóa với từng bài, từng chủ đề, chủ
điểm, đảm bảo yêu cầu không gây nặng nề cho tiết học
- Cùng với việc giáo dục lồng ghép, Phòng Giáo dục và Đào tạo
hướng dẫn các trường đưa nội dung Giáo dục kĩ năng sống, trong đó đặc biệt
quan tâm đến việc hướng dẫn kĩ năng phòng tránh xâm hại, kĩ năng giải
quyết mâu thuẫn bạn bè, kiềm chế nóng giận và kiểm soát hành vi... để
không xảy ra bạo lực học đường.
2. Giáo dục thông qua các hoạt động ngoại khóa
a) Lồng ghép trong các chương trình rèn luyện đội viên

Chương trình rèn
luyện đội viên với
chủ đề “Hãy chung
tay giúp trẻ lớn lên

an toàn” tại trường
Tiểu học Thanh
Bình

b) Tổ chức các buổi truyền thông, nói chuyện chuyên đề
9


10