Bài 3. Trung Quốc

BÀI 3


BÀI:3

MỤC TIÊU BÀI HỌC
Yêu cầu các em phải nắm được:
1. Trung Quốc bị các nước đế quốc xâm lược
(đọc thêm)
2. Các cuộc đấu tranh tiêu biểu của nhân dân Trung
Quốc từ giữa TK XIX đầu TK XX
3. Nắm được vài nét về vai trò của Tôn Trung Sơn.
Nguyên nhân, diễn biến và ý nghĩa cuộc Cách mạng
Tân Hợi năm 1911


+ Nằm ở phía Đông Châu Á.
+ Cả nước có 22 tỉnh, 5 khu tự
trị. 2 đặc khu kinh tế (Hồng
Kông, Ma Cao)
+ Trung Quốc có đường biên
giới giáp với 14 nước, 22.000
km).
+ Diện tích: 9.572.800 km2.



BÀI:3

2. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc từ
giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX

Nêu các cuộc đấu tranh tiêu biểu của nhân dân
Trung Quốc từ giữa TK XIX đầu TK XX ?


BÀI:3

2. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc từ
giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX
a) Phong trào Thái Bình Thiên quốc (1851-1864)
Trình bày về phong trào Thái Bình Thiên quốc ở
- Phong trào nông dân lớn nhất trong lịch sử Trung Quốc
Trung Quốc ?
đã xây dựng chính quyền ở Thiên Kinh, thi hành một loạt
chính sách tiến bộ
- Kết quả: 19/7/1864 các nước đế quốc đã cấu kết với
Mãn Thanh tấn công Thiên Kinh, khởi nghĩa thất bại


BÀI:3

2. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc từ
giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX
b) Cuộc vận động Duy tân năm Mậu Tuất(1898)
bày về cuộc
động
DuyKhải
tân năm
-LãnhTrình
đạo: Khang
Hữu vận

Vi và
Lương
SiêuMậu
được vua
ở Trung
Quốc
? trương tiến hành cải
QuangTuất(1898)
Tự đồng tình
ủng hộ
đã chủ
cách để cứu vãn tình thế
- Kết quả: 21/09/1898 Từ Hy Thái hậu làm cuộc chính
biến, cải cách thất bại


Từ Hi Thái Hậu

Vua Quang Tự

Vua Quang Tự 28 tuổi, đang có nhiệt tình và đầy tham vọng. Nhà vua
muốn dựa vào phái cải cách làm một cuộc duy tân để thay đổi xã hội
Trung Quốc, đồng thời thay đổi luôn cả địa vị lệ thuộc của mình vào Từ
Hi thái hậu. Nhưng cuối cùng thất bại


Khang Hữu Vi
(1858 - 1927)

Khang Hữu Vi - học giả, chính khách có xu

hướng cải lương, người đề xướng phong trào
Duy Tân năm 1898 ở Trung Quốc.
Khang Hữu Vi xuất thân trong một gia đình
địa chủ quan liêu ở tỉnh Quảng Đông. Tuy
chịu sự giáo dục của Nho học, nhưng rất hâm
mộ những thành tựu của nền văn hóa, khoa
học, kỹ thuật và chế độ dân chủ tư sản
phương Tây. Ông cho rằng chỉ có cải cách đất
nước theo con đường TBCN với thể chế quân
chủ lập hiến như ở Anh thì mới cứu Trung
Quốc khỏi nguy cơ thuộc địa.


Năm 1888, ông lên Bắc Kinh dự thi và viết một
bức thư dâng lên Hoàng đế Quang Tự yêu cầu
cải cách, nhưng thư không đến được tay vua,
ông còn bị gạt ra khỏi danh sách trúng cử.
Năm 1895, ông lại lên Bắc Kinh dự thi lần thứ
hai. Lần này, ông đã vận động được 1300 cử
nhân cùng ông viết bức thư tuy cũng không
đến được tay vua, nhưng đã gây một tiếng
vang lớn trong giới trí thức và quan lại tiến bộ.
Ông còn thành lập tổ chức Cường học hội và
xuất bản báo chí để tuyên truyền cổ động cho
cải cách. Lần này ông đỗ tiến sĩ và được bổ
nhiệm làm quan trong triều, nên có cơ hội tiến
hành cuộc vận động cải cách.


Năm 1898, sau nhiều lần bàn bạc với Khang

Hữu Vi, vua Quang Tự đã ban bố một loạt
pháp lệnh cải cách về các mặt kinh tế, chính
trị, quân sự và văn hóa - giáo dục (lịch sử gọi
là biến pháp Mậu Tuất). Những biện pháp
cải cách trên có ý nghĩa tiến bộ rất lớn nhằm
chuyển biến Trung Quốc từ chế độ phong
kiến sang chế độ tư bản chủ nghĩa. Động
chạm tới quyền lợi của đa số quan lại phong
kiến, cho nên bọn họ đã tập hợp xung quanh
Từ Hi thái hậu, chống phá phong trào Duy
Tân. Từ Hi thái hậu đã tổ chức tiến hành
chính biến, bắt giam vua Quang Tự và truy
nã phái Duy Tân.


Lương Khải Siêu
(1875 - 1929)

Lương Khải Siêu - học giả, nhà cải lương nổi
tiếng, người gắn bó với Khang Hữu Vi trong
phong trào Duy Tân ở Trung Quốc.
Lương Khải Siêu xuất thân trong một gia
đình địa chủ ở Quảng Đông. Thời trẻ, ông
theo học Khang Hữu Vi và là người học trò
tâm đắc suốt đời cùng chung lí tưởng với
thầy dạy của mình. Năm 1895, sau khi đỗ cử
nhân, ông lên Bắc Kinh dự thi và đã kí vào
đơn của Khang Hữu Vi đệ lên hoàng đế
Quang Tự yêu cầu cải cách. Trong phong
trào Duy Tân, ông là cánh tay đắc lực của

Khang Hữu Vi, vận động tuyên truyền tư
tưởng Duy Tân. Sau cuộc cải cách Duy Tân
của vua Quang Tự thất bại (1898), ông trốn
sang Nhật Bản.


BÀI:3

2. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc từ
giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX
c) Phong trào Nghĩa Hòa Đoàn
- Là cuộc
khởi
vũ trang
của nông
chống
đế
Trình
bàynghĩa
về phong
trào Nghĩa
Hòadân
Đoàn
ở Trung
quốc nước
Quốcngoài
?
- Bắt đầu: Sơn Đông -> Trực Lệ , Sơn Tây. Nghĩa quân
tấn công các sứ quán nước ngoài ở Bắc Kinh
- Kết quả: Liên quân 8 nước đàn áp phong trào. Mãn

Thanh đầu hàng các nước đế quốc


2. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc từ
giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX
Nội dung
Thời gian
Lãnh đạo

Lực lượng

PT Thái bình Cuộc vận động
Thiên quốc
Duy Tân
1851-1864

1898

PT Nghĩa Hòa
đoàn
Cuối TK XIX
đầu TK XX

Hồng Tú Toàn Khang Hữu Vi
và Lương Khải
Siêu
Nông dân

Quan lại, sỹ
phu tiến bộ,

vua Quang Tự

Nông dân


BÀI:3

2. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc từ
giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX
* Nhận xét:
CÂU HỎI THẢO LUẬN:
Qua Phong trào Thái Bình Thiên quốc, phong trào
Duy tân, khởi nghĩa Nghĩa Hòa đoàn, em có nhận
xét gì?


BÀI:3

2. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc từ
giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX
* Nhận xét:
--Nói
Nguyên
lên sự
nhân
bất mãn
thất bại:
của Thiếu
hầu hết1 tất
lực cả

lượng
các tầng
có đầy
lớpđủnhân
năng
dân
lực, đối
mộtvới
đường
chế độ
hướng
PK Mãn
cáchThanh
mạng tiến
thối bộ
nát nhu nhược và
bọn đế quốc xâm lược
-Mãn Thanh và đế quốc đã cấu kết với nhau để đàn áp
-phong
Thể hiện
tràotinh thần đấu tranh quật khởi của nhân dân
Trung Quốc, họ muốn lật đổ triều đình và bọn đế quốc
xâm lược để xây dựng một xã hội tốt đẹp công bằng, bảo
đảm cuộc sống cơm no áo ấm cho dân


BÀI:3

2. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc từ
giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX

3. Tôn Trung Sơn và Cách mạng Tân Hợi (1911)
a. Tôn Trung Sơn và tổ chức Đồng Minh Hội

+ Tháng 8/1905, Tôn Trung Sơn cùng những người
bày tổ
vàichức
nét vềcách
Tôn mạng
Trung trong
Sơn vànước
tổ chức
đứngTrình
đầu các
đã
thốngĐồng
nhấtMinh
thànhHội
lập? Đồng minh hội- chính Đảng
của giai cấp tư sản Trung Quốc.
+ Thành phần: trí thức, tư sản, tiểu tư sản, địa
chủ, thân sĩ bất bình với nhà Thanh.


BÀI:3

2. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc từ
giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX
3. Tôn Trung Sơn và Cách mạng Tân Hợi (1911)
a. Tôn Trung Sơn và tổ chức Đồng Minh Hội

+ Cuơng lĩnh chính trị: theo chủ nghĩa Tam Dân
của Tôn Trung Sơn (dân tộc độc lập, dân quyền tự
do và dân sinh hạnh phúc)
+ Mục đích của Hội là: “Đánh đổ Mãn Thanh,
khôi phục Trung Hoa, thành lập dân quốc”


Tôn Trung Sơn (1866-1925)


Tôn Trung Sơn - nhà cách mạng dân chủ Trung
Quốc, người lãnh đạo cuộc cách mạng Tân Hợi
1911 lật đổ triều đại phong kiến Mãn Thanh và
thiết lập nước Trung Hoa dân quốc.
Tôn Trung Sơn tên là Tôn Văn, tự là Tôn Dật
Tiên, sinh trưởng trong một gia đình nông dân
khá giả ở tỉnh Quảng Đông. Thời niên thiếu, ông
sang Hônôlulu (quần đảo Haoai) ở với người
Anh buôn bán kinh doanh, ở bên đó ông theo
học các trường tiểu học và trung học của người
Âu Châu. Năm 1883, Tôn Trung Sơn trở về
nước, theo học trường Đại học y khoa ở Hương
Cảng và trở thành bác sĩ. Trong hoàn cảnh đất
nước đang bị đế quốc xâu xé, ông thấy việc cứu
nguy cho toàn xã hội quan trọng hơn là trị bệnh
cho một vài người, nên ông bỏ nghề y tham gia
hoạt động chính trị.


Năm 1894, Tôn Trung Sơn sang Haoai, thành

lập Hưng Trung hội với tôn chỉ đánh đổ mãn
Thanh, khôi phục Trung Hoa. Năm 1905, Tôn
Trung Sơn hợp nhất Hưng Trung hội với một
số tổ chức cách mạng ở trong nước, lập thành
Trung Quốc Đồng minh hội do ông làm Tổng
lý. Trên tờ Dân báo - cơ quan ngôn luận của
Hội, ông đã công bố Chủ nghĩa tam dân (dân
tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh
phúc) do ông đề xướng. Từ 1905-1911, Trung
Quốc đồng minh hội tổ chức nhiều cuộc binh
biến ở các tỉnh miền Nam, nhưng không thành
công. Ngày 10-10-1911, Đồng minh hội vận
động được binh sĩ ở thành phố Vũ Xương (Hồ
Bắc) nổi dậy khởi nghĩa và giành được thắng
lợi (mở đầu cách mạng Tân Hợi).


BÀI:3

2. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc từ
giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX
3. Tôn Trung Sơn và Cách mạng Tân Hợi (1911)
a. Tôn Trung Sơn và tổ chức Đồng Minh Hội
b. Cách mạng Tân Hợi (1911)
- Nguyên nhân :

+ Nhân dân Trung Quốc >< với ĐQ và phong kiến

Trình bày cuộc cách mạng Tân Hợi Trung Quốc
+ Ngày

nhà diễn
Thanh
trao
1911:9-5-1911,
Nguyên nhân,
biến,
kếtquyền
quả, ý kiểm
nghĩa soát
lịch sắt
sử. cho đế quốc sự kiện này châm ngòi cho
đường

Cách mạng bùng nổ


BÀI:3

3, Tôn Trung Sơn và Cách mạng Tân Hợi (1911)
a, Tôn Trung Sơn và tổ chức Đồng Minh Hội
b, Cách mạng Tân Hợi (1911)
- Nguyên nhân :
- Diễn biến :

+ 10/10/1911, Khởi nghĩa bùng nổ ở Vũ Xương
→ lan rộng khắp miền Nam, miền Trung.
+ Ngày 29/12/1911, tuyên bố thành lập chính phủ
lâm thời Trung Hoa dân quốc. Tôn Trung Sơn làm
Đại Tổng thống.

BÀI:3

3, Tôn Trung Sơn và Cách mạng Tân Hợi (1911)
a, Tôn Trung Sơn và tổ chức Đồng Minh Hội
b, Cách mạng Tân Hợi (1911)
- Nguyên nhân :
- Diễn biến :

+ Tháng 2-1912, Tôn Trung Sơn mắc sai lầm là
thương lượng với Viên Thế Khải đồng ý nhường cho
ông ta làm Tổng thống. Cách mạng chấm dứt


Ngày 24/12/1911, Tôn Trung Sơn về nước, được
đại hội đại biểu các tỉnh họp đề cử làm Tổng
thống. Ngày 1/1/1912, Tôn Trung Sơn nhậm chức
tại Nam Kinh và tuyên bố thành lập nước Trung
Hoa dân quốc. Ông đã ban bố (Hiến pháp lâm
thời) để làm cơ sở cho việc xây dựng nước Trung
Hoa dân quốc. Ngày 13/2/1912, để lôi kéo bọn
quân phiệt Bắc Dương theo cách mạng, Tôn
Trung Sơn đã từ chức Tổng thống lâm thời để cho
Viên Thế Khải, một đại thần của triều đình Mãn
Thanh lên thay. Viên Thế Khải lên làm Tổng
thống chính thức nước Trung Hoa dân quốc, tuy
đã buộc vua Thanh là Phổ Nghi thoái vị, nhưng
cũng có nhiều hành động phản bội lại phong trào
CM, tước bỏ dần những thành quả của cách
mạng Tân Hợi.