Một số biện pháp giúp trẻ 4 5 tuổi trường mầm non nga hưng học tốt hoạt động âm nhạc

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGA SƠN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 4 – 5 TUỔI
TRƯỜNG MẦM NON NGA HƯNG HỌC TỐT
HOẠT ĐỘNG ÂM NHẠC

Người thực hiện: Mai Thị Trang
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường Mầm non Nga Hưng
SKKN thuộc lĩnh vực: Chuyên môn

THANH HOÁ NĂM 2017
1


MỤC LỤC
TÊN ĐỀ MỤC

Trang

1. Mở đầu

1

1.1 Lí do chọn đề tài

1

1.2 Mục đích nghiên cứu

2

1.3 Đối tượng nghiên cứu

2

1.4 Phương pháp nghiên cứu

2

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm

2

2.1. Cơ sở lí luận

2

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.

3

2.3. Các giải pháp.

4

Giải pháp1: Nâng cao nhận thức cho bản thân.

5

Giải pháp 2: Tạo môi trường trong lớp cho trẻ hoạt động âm nhạc.

5

Giải pháp 3: Tổ chức hoạt động âm nhạc.

7

Giải pháp 4: Đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào trong các hoạt
động cho trẻ.

12

Giải pháp 5: Sử dụng sản phẩm từ nguyên vật liệu khác nhau làm
phương tiện cho trẻ hoạt động âm nhạc.

13

Giải pháp 6: Lồng ghép giáo dục âm nhạc vào trong các hoạt động
của trẻ mầm non.

14

Giải pháp 7: Phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường.

18

2.4. Kết quả

18

3. Kết luận, kiến nghị

19

3.1. Kết luận

19

3.2. Kiến nghị

20

* Tài liệu tham khảo

2


1. MỞ ĐẦU
1.1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Âm nhạc là một hoạt động nghệ thuật có tác dụng giáo dục thẩm mỹ. Ở
trường mầm non trẻ vô cùng yêu thích âm nhạc. Khi nghe nhạc trẻ cảm nhận
được tính chất, tình cảm âm nhạc. Từ đó giúp trẻ hình thành sự liên tưởng với
thực tế cuộc sống, nhịp điệu vui tươi của các bài hát, các điệu múa tạo cho trẻ
niềm vui, hào hứng, phấn khởi.
Âm nhạc đối với trẻ là một thế giới kỳ diệu đầy màu sắc. Như chúng ta đã
biết âm nhạc là lời ru ngay từ khi còn nằm trong nôi, khi được nghe tiếng ru à ơi

của mẹ. Tâm hồn trẻ ngây thơ, trong sáng, luôn luôn vui vẻ cho nên tiếp xúc với
âm nhạc là nhu cầu không thể thiếu với trẻ. Bởi chính ở đây âm nhạc được coi
như một phương tiện giáo dục toàn diện nhân cách trẻ. Trong chương trình giáo
dục mầm non, bộ môn giáo dục âm nhạc là một bộ môn nghệ thuật hết sức gần
gũi với trẻ, là hoạt động được trẻ yêu thích, là nguồn hứng thú mạnh mẽ để trẻ
cảm thụ nghệ thuật và nó còn là phương tiện thiết thực cho các hoạt động giáo
dục khác. Có thể coi âm nhạc là một bộ phận không thể tách rời với công tác
chăm sóc, giáo dục trẻ. Giáo dục âm nhạc trong trường mầm non là giáo dục cho
trẻ lòng yêu âm nhạc, biết cảm thụ âm nhạc thông qua các hoạt động âm nhạc
phong phú như: Ca hát, vận động, nghe hát, múa, trẻ chơi âm nhạc. Đặc biệt đối
với trẻ 4 tuổi, giáo dục âm nhạc đã đem lại cho trẻ những ấn tượng, những khái
niệm âm nhạc, dần hình thành trong tâm hồn trẻ, tạo điều kiện phát triển thị hiếu
âm nhạc. Đây là bước khởi đầu giúp trẻ biết lựa chọn, đánh giá tác phẩm âm
nhạc và biết cách biểu diễn ở mức độ đơn giản.
Âm nhạc rất gần gũi với trẻ em nhưng ở những năm đầu tiên của cuộc
sống, những phản ứng vui tươi của trẻ khi nghe âm nhạc vẫn còn mơ hồ, thậm
chí nhiều khi còn lẫn lộn giữa âm nhạc với các âm thanh khác nhau ở xung
quanh. Khi trẻ bước vào tuổi mẫu giáo, nhất là từ 4 tuổi trở lên thì trẻ đã cảm
nhận được những bài hát và những điệu nhạc. Tuy nhiên lòng yêu thích âm nhạc
ở các cháu lại ở nhiều mức độ khác nhau. Có cháu rất thích thú, có cháu lại rất
thờ ơ khi nhạc vang lên. Và mức độ yêu âm nhạc phần lớn do hoàn cảnh cuộc
sống, giáo dục của người lớn xung quanh. Ở đơn vị tôi công tác, việc tổ chức
lồng ghép giáo dục âm nhạc trong các hoạt động từ thể dục buổi sáng cho tới
hoạt động chiều cũng đã áp dụng nhưng chưa có hiệu quả. Với thực trạng của
lớp tôi hiện nay, mức độ cảm thụ âm nhạc của trẻ không đồng đều, trẻ thường
thờ ơ, không hứng thú với hoạt động âm nhạc, chính vì vậy việc tổ chức các
hoạt động âm nhạc gặp rất nhiều khó khăn và kết quả mang lại chưa cao.
Nhận thức được tầm quan trọng của âm nhạc với việc chăm sóc và giáo dục
trẻ mầm non nói chung và trẻ 4- 5 tuổi nói riêng. Tôi thấy chưa có nhiều tài liệu
nghiên cứu nào bàn sâu đến vấn đề này, đồng nghiệp, nhà trường còn ít kính

nghiệm để giải quyết, khắc phục nên bản thân nhận thấy cần phải nghiên cứu, thử
nghiệm để chất lượng giáo dục âm nhạc ở trẻ 4- 5 tuổi tại trường Mầm non Nga
1


Hưng đạt kết quả cao hơn, tôi đã suy nghĩ và chọn đề tài: “Một số biện pháp
giúp trẻ 4- 5 tuổi Trường Mầm non Nga Hưng học tốt hoạt động âm nhạc”.
1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Xác định rõ tầm quan trọng của hoạt động và trên thực tế chất lượng hoạt
động âm nhạc cuả lớp tôi, lớp mẫu giáo 4- 5 tuổi đặc biệt là hát, múa còn hạn
chế, các giờ dạy chưa đạt hiệu quả cao, chất lượng còn kém. Đánh giá được khả
năng nghe, hát, vận động theo nhạc của trẻ còn yếu, chưa mạnh dạn trước mọi
người tôi luôn trăn trở và suy nghĩ cần có những biện pháp, hình thức và phương
pháp tổ chức tốt nhất để cho các hoạt động âm nhạc của trẻ đạt hiệu quả cao.
1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Trẻ 4 - 5 tuổi trường Mầm non Nga Hưng. Nghiên cứu những biện pháp tổ
chức tốt nhất để giờ học âm nhạc của trẻ đạt hiệu quả cao tại trường Mầm non
Nga Hưng.
1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
- Phương pháp quan sát, điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin.
- Phương pháp dùng từ ( giảng giải, chỉ dẫn).
- Phương pháp trực quan thính giác.
- Phương pháp thực hành nghệ thuật.
- Phương pháp thống kê xử lý số liệu.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN
Trong chương trình giáo dục mầm non mới, bộ môn giáo dục âm nhạc là
một bộ môn nghệ thuật hết sức gần gũi với trẻ, là một trong những hoạt động mà
trẻ mầm non nói chung và trẻ 4- 5 tuổi nói riêng rất yêu thích. “ Để sử dụng âm

nhạc như một phương tiện giáo dục đạo đức: khi tác động đến con người, nó
thức tỉnh một cách đặc biệt mạnh mẽ trong người ấy tất cả những gì là tốt đẹp,
tìm được sự hưởng ứng trong những khía cạnh ưu tú nhất của tâm hồn người ấy.
Chính khả năng ấy của âm nhạc làm cho tính tình dịu hơn và tốt hơn, làm con
người cao đẹp hơn, trong sạch hơn và nhân hậu hơn”.[4]
Âm nhạc là nguồn hứng thú để trẻ cảm thụ nghệ thuật và bộ môn này còn là
phương tiện thiết thực cho các hoạt động giáo dục khác. Giáo dục âm nhạc cho trẻ
mầm non đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành nhân cách, âm nhạc
gắn liền với con người từ lúc chào đời cho đến khi giã từ cuộc sống. Những tác
phẩm âm nhạc được nghe từ thuở bé thường để lại những dấu ấn rất sâu sắc và
khá lâu dài trong tình cảm, nhận thức của con người. Âm nhạc có sức mạnh vô
cùng to lớn, thể hiện một cách tinh tế thế giới nội tâm của con người.

2


Thực tế cho thấy, trẻ em ở tuổi mầm non rất nhạy cảm với âm nhạc. Trẻ
thích nghe nhạc và hứng thú tham gia vào các hoạt động âm nhạc. Mục đích của
giáo dục âm nhạc là giáo dục tình cảm đạo đức, thẩm mỹ cho trẻ. Giáo dục âm
nhạc hình thành cho trẻ lòng yêu thiên nhiên, Tổ quốc, tình yêu thương con
người; hình thành và phát triển ở trẻ những thói quen tốt trong sinh hoạt tập thể
như: Tính tổ chức kỷ luật, tự chủ, mạnh dạn trước mọi người. Giáo dục âm nhạc
còn là phương tiện nâng cao khả năng trí tuệ, phát triển thể chất, giúp trẻ phát
triển trí tưởng tượng, củng cố kiến thức trẻ qua học tập, vui chơi. Quá trình trẻ
tiếp xúc và hoạt động âm nhạc như học hát, nghe hát, vận động theo nhạc, chơi
trò chơi âm nhạc... sẽ hình thành ở trẻ những yếu tố của một nhân cách phát
triển toàn diện, hài hoà, là sự phát triển về thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ và thể lực.
Chính vì vậy, giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non là một nhiệm vụ vô cùng quan
trọng [1]. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề, tôi mạnh dạn đưa ra:
“Một số biện pháp giúp trẻ 4- 5 tuổi trường Mầm non Nga Hưng học tốt

hoạt động Âm nhạc”.
2.2. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
Năm học 2016-2017 tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo nhỡ
4- 5 tuổi. Trong quá trình thực hiện nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp giúp
trẻ 4- 5 tuổi Trường Mầm non Nga Hưng học tốt hoạt động Âm nhạc” tôi đã
gặp những thuận lợi và cũng gặp một số khó khăn sau:
2.2.1. Thuận lợi:
- Phòng học thoáng mát, sạch sẽ, đảm bảo diện tích cho các cháu hoạt
động vui chơi và học tập.
- Đa số trẻ của lớp nhanh nhẹn, có sức khoẻ tốt để tham gia vào các hoạt
động của lứa tuổi.
- Lớp được trang bị đầy đủ các trang thiết bị, đồ dùng thuận tiện như:
Máy vi tính, máy chiếu, đàn, ti vi, đầu đĩa… phù hợp với trẻ.
- Các giáo viên của lớp nhiệt tình, có đủ trình độ chuyên môn, có tố chất
tốt về âm nhạc.
- Ban giám hiệu nhà trường luôn đi sâu đi sát, tạo điều kiện thuận lợi cho
giáo viên có đủ phương tiện để chăm sóc và dạy trẻ như mở các lớp bồi dưỡng
công nghệ thông tin cho giáo viên, bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ…
- Đa số phụ huynh của lớp nhiệt tình, quan tâm chu đáo tới con em và
thường xuyên trao đổi với giáo viên về tình hình học tập của con em mình.
2.2.2. Khó khăn:
- Đồ dùng, đồ chơi để phục vụ cho các hoạt động âm nhạc đã có nhưng
chưa nhiều.
- Số trẻ hát đúng trường độ, cường độ, cao độ của bài hát còn ít.
- Còn có trẻ trong lớp nói ngọng, phát âm chưa chuẩn.
3


- Có một số trẻ sức khỏe yếu hay nghỉ học nên có nhiều khó khăn trong
việc cung cấp kiến thức kịp thời cho trẻ.

- Cơ sở đóng trên địa bàn dân chủ yếu làm nông nghiệp, trình độ dân trí
không đồng đều nên ảnh hưởng nhiều đến việc kết hợp giáo dục trẻ.
- Giáo viên chuyên biệt để dạy âm nhạc chưa có.
Với những thuận lợi và khó khăn trên, tôi cần phải nắm rõ được phương
pháp của bộ môn này và nắm được tâm sinh lý và trình độ tiếp thu của trẻ cùng
với điều kiện thực tế của trường của lớp để phát huy những thuận lợi có được và
khắc phục những khó khăn còn tồn tại mang lại kết quả tốt cho trẻ trong môn
học này.
* Kết quả thực trạng
Ngay từ đầu năm học, tôi đã tập trung chú ý các giờ hoạt động âm nhạc của
trẻ. Đa số trẻ yếu về kỹ năng hát, hát chưa đúng trường độ, cường độ, nhịp điệu,
trẻ còn nhiều lúng túng trong khi biểu diễn, chưa tự tin khi thể hiện bài hát.
Nhiều trẻ chưa tập trung trong hoạt động âm nhạc.
Từ những thực trạng trên tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng từ đầu năm
học để nắm được khả năng cảm thụ âm nhạc trong đó có nghe hát, học hát, vận
động theo nhạc (VĐ theo nhịp, phách, tiết tấu nhanh, chậm, biểu diễn...) của trẻ
đến mức nào để lên kế hoạch có những biện pháp cụ thể giúp trẻ học tốt hơn.
Kết quả cho thấy như sau:
Tổng
Đạt yêu cầu
Chưa
STT
Nội dung
số trẻ
đạt
T
K
TB
9
10

4
2
Trẻ hứng thú với hoạt động âm
1
25
nhạc
36% 40% 16%
8%
8
11
3
3
Trẻ nhớ tên bài hát, hát thuộc và
2
25
rõ lời bài hát
32% 44% 12% 12%
9
11
3
2
3 Trẻ hát hay và đúng giai điệu
25
36% 44% 12%
8%
8
10
4
3
4 Trẻ chú ý lắng nghe cô hát

25
32% 40% 16% 12%
Trẻ thể hiện cảm xúc và vận
9
11
3
2
5 động theo nhịp, phách, biểu diễn
25
36% 44% 12%
8%
phù hợp với nhịp điệu bài hát
3. CÁC GIẢI PHÁP:
Với kết quả khảo sát trên cho thấy số cháu đạt tốt khá tỉ lệ còn thấp, số
cháu đạt trung bình chiếm tỷ lệ cao. Tôi luôn trăn trở, suy nghĩ làm thế nào để có
những phương pháp, hình thức sáng tạo cho trẻ hoạt động tích cực trong giờ học
Âm nhạc, đồng thời phát triển khả năng ca hát, múa, sự tự tin, hòa đồng cùng
các bạn và tôi đã áp dụng một số giải pháp sau:

4


Giải pháp 1: Nâng cao nhận thức cho bản thân.
Để giúp trẻ 4 – 5 tuổi ở lớp học tốt hoạt động âm nhạc và có được hiệu quả
cao nhất, bản thân tôi đã không ngừng tự học, tự nghiên cứu trau dồi những kiến
thức, những kinh nghiệm cơ bản về tổ chức hoạt động âm nhạc để ứng dụng vào
tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ tại nhóm lớp. Tôi đã mượn nhà
trường các tài liệu liên quan đến chương trình chăm sóc giáo dục nhà trẻ. Đặc
biệt là các tài liệu có liên quan đến âm nhạc đối với trẻ 4 - 5 tuổi ban hành kèm
theo thông tư 17 năm 2009/ TT- BGDĐT ngày 25 tháng 7 năm 2009, tài liệu

BDTX modun 5 về phát triển thẩm mỹ cho trẻ mầm non về tự học, tự nghiên
cứu và tự bồi dưỡng kiến thức cho mình. Đi đôi với tự nghiên cứu tài liệu là học
hỏi bạn bè, học hỏi những giáo viên có chuyên môn vững chắc về kiến thức bộ
môn âm nhạc.
Tham gia đầy đủ các lớp chuyên đề, hội thi giáo viên giỏi các cấp, các buổi
hội thảo, thảo luận, dự giờ đồng nghiệp về việc tổ chức hoạt động âm nhạc cho
trẻ do phòng giáo dục, nhà trường tổ chức. Tôi còn tham khảo qua các tạp chí
giáo dục mầm non, qua báo đài, ti vi, internet, ngoài ra tôi còn tham mưu với
ban giám hiệu nhà trường tổ chức cho đi tham quan học hỏi các trường bạn và
rút kinh nghiệm áp dụng vào trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ tại lớp. Qua
thời gian tự nghiên cứu, tìm tòi học hỏi bạn bè đồng nghiệp bản thân đã nắm
vững được các nội dung, yêu cầu, kiến thức, mục tiêu về việc tổ chức hoạt động
cho trẻ hoạt động âm nhạc.
Ví dụ: Với mong muốn họat động giáo dục âm nhạc đạt kết quả cao hơn,
trước tiên tôi phải nghiên cứu kỹ về nội dung bài dạy, đối tượng trẻ có khả năng
như thế nào, loại đề tài gì, từ đó đưa ra hình thức tổ chức sao cho phù hợp, và có
thể thu hút cao nhất sự tập trung chú ý của trẻ tham gia hoạt động. Ngoài ra tôi phải
xác định được mục đích của bài dạy về: Kiến thức, kỹ năng, thái độ phù hợp đề tài
và đối tượng trẻ lớp mình. Đồng thời chuẩn bị đầy đủ về đồ dùng, đồ chơi phong
phú, hấp dẫn với trẻ và đảm bảo tính khoa học, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi,
địa điểm, không gian phù hợp hoạt động cho trẻ học tốt môn âm nhạc.
Kết luận: Khi vận dụng giải pháp này vào thực tiễn giảng dạy chất lượng
giáo dục âm nhạc tại lớp tôi tăng lên rõ rệt.
Giải pháp 2: Tạo môi trường trong lớp cho trẻ hoạt động âm nhạc.
Góc âm nhạc là nơi trẻ có điều kiện để thể hiện khả năng âm nhạc của
mình, trẻ có thể làm quen, ôn luyện, củng cố và vận dụng phát triển những kỹ
năng âm nhạc qua các trò chơi, các hoạt động sáng tạo làm phát triển khả năng
sáng tạo của trẻ. Tại đây trẻ tự hát hay tự vận động theo nhạc, biểu diễn một
mình hay một nhóm trẻ một cách hứng thú. Vì thế góc âm nhạc sẽ làm phát triển
một số kỹ năng như: kỹ năng giao tiếp, kỹ năng thể hiện cảm xúc, kỹ năng thẩm

mỹ, kỹ năng nhận thức, đồng thời giúp trẻ bước đầu làm quen với nền văn hóa
dân tộc thông qua các dụng cụ như đàn tranh, trống, chiêng...Ngoài ra góc âm
nhạc còn góp phần làm cho chế độ sinh hoạt trong ngày của trẻ linh hoạt, mềm
5


dẻo, trẻ bớt căng thẳng vì trẻ có thể chơi, nghe nhạc...và thể hiện những ý thích
của mình. Cũng tại góc âm nhạc tôi có thể tập luyện riêng cho một số trẻ có
năng khiếu các tiết mục minh họa để làm mẫu ở hoạt động chung hay chuẩn bị
cho các chương trình biểu diễn văn nghệ ở lớp, trường. Tôi luôn chú ý tận dụng
diện tích phòng học, góc âm nhạc một cách phù hợp và chú ý bố trí, sắp xếp các
dụng cụ, đồ dùng âm nhạc để tạo môi trường học gần gũi, thoải mái cho trẻ.
Cung cấp cho trẻ nhiều nguồn âm thanh: các loại lon, thùng thiếc, thùng giấy
chứa đậu, hột hạt, gạo, các loại đá, các dụng cụ nhà bếp, khối gỗ, chén bằng sành.
Có thể để giấy báo hay những loại giấy phế liệu có kích cỡ lớn, tạo điều kiện cho trẻ
sáng tạo ra các kiểu áo váy... theo ý tưởng cá nhân, phục vụ chơi vũ hội hóa trang,
nhảy múa tự do. Tôi còn sưu tầm thể hiện phong phú các thể loại băng nhạc thiếu
nhi, mầm non, dân ca, nhạc cổ điển... các loại nhạc cụ dân tộc. Khi có điều kiện tôi
dùng đàn thật hay có thể sử dụng mô hình, tranh cho trẻ quan sát.
Ngoài ra còn có một số đồ dùng khuyến khích trẻ sáng tạo trong vận động
theo nhạc như: khăn choàng, cờ đuôi nheo, vòng đeo tay, chân, những con búp
bê bằng vải hay thú nhồi bông làm bạn nhảy cùng trẻ. Tất cả những đồ dùng, đồ
chơi trên đều phải ở trạng thái mở, trẻ dễ dàng lấy và sử dụng. Khi bố trí góc âm
nhạc cần chú ý sao cho ở nơi đó tiếng ồn ào trẻ tạo ra tại góc không ảnh hưởng,
làm phiền đến những hoạt động yên tĩnh ở góc khác. Để kích thích tính tò mò,
ham hiểu biết lôi cuốn trẻ vào góc chơi âm nhạc, tôi luôn chú ý thay đổi chất
liệu, những thiết bị tạo âm thanh khác nhau định kỳ, tạo điều kiện cho trẻ sử
dụng tối đa. Tại góc âm nhạc, tôi còn chú ý tạo điều kiện cho trẻ thể hiện những
ý tưởng, mong muốn của trẻ, đặc biệt phát huy tác dụng của trẻ hỗ trợ nhau, liên
kết với nhau tổ chức các hoạt động mang tính nghệ thuật. Khuyến khích trẻ tự

làm hay cùng trẻ trang trí một số đồ dùng đồ chơi để vỗ hay gõ đệm bài hát
nhằm gây hứng thú cho trẻ khi sử dụng. Có thể cho trẻ phối hợp chơi với nhóm
tạo hình trang trí váy áo làm mặt nạ hóa trang....
Kết luận: Trẻ vô cùng sung sướng khi được sử dụng đồ dùng do chính trẻ
tạo ra, để thực hiện các hoạt động âm nhạc. Trẻ mạnh dạn, tự tin, thích thú thể
hiện theo ý thích của mình.

Hình ảnh môi trường hoạt động ở góc âm nhạc.
6


Giải pháp 3: Tổ chức hoạt động âm nhạc.
Tổ chức hoạt động âm nhạc linh hoạt và sáng tạo sẽ tạo ra nguồn hứng thú
mạnh mẽ để trẻ cảm thụ nghệ thuật. Vì vậy khi tổ chức hoạt động giáo dục âm
nhạc tôi đã lựa chọn các nội dung âm nhạc phù hợp hài hòa thành một chương
trình hoạt động thống nhất và tìm cách giới thiệu bài nhẹ nhàng, sinh động để
thu hút sự chú ý của trẻ. Vào bài sinh động để thu hút sự chú ý của trẻ: Có thể sử
dụng những đồ dùng, vật thật hay những câu đố, những đoạn clip làm nổi bật
chủ đề dạy.
Nếu trọng tâm là học hát, giáo viên cần tập trung vào nội dung chính là tập
cho trẻ hát thuộc bài hát, hát rõ lời, đúng nhạc.
Nếu trọng tâm là nghe hát thì phần nghe hát phải kéo dài hơn, chủ yếu là
trẻ được nghe cô hát, trẻ cảm nhận được tính chất, tình cảm của âm nhạc nên
hưởng ứng cảm xúc với những trạng thái cảm xúc có trong tác phẩm.
Nếu trọng tâm là vận động theo nhạc thì cô hướng dẫn trẻ cách vận động
theo bài hát để tạo cho bài hát hay hơn, trẻ hứng thú hơn. Việc dạy trẻ vận động
nhịp nhàng theo nhịp điệu âm nhạc không chỉ giúp trẻ tập phối hợp các động tác
đi lại vững vàng, chạy nhẹ nhàng. Tất cả những vận động của tay chân, thân
mình nhờ có sự phụ hoạ âm nhạc trở nên chính xác, nhịp nhàng hơn. Vận động
theo nhạc tạo cho trẻ sự hoạt bát, nhanh nhẹn, có tư thế đẹp, duyên dáng hơn.

Nếu trọng tâm là biểu diễn văn nghệ thì cô tổ chức cho trẻ biểu diễn giống
một đêm văn nghệ, giúp trẻ ôn lại những bài đã học, tự tin mạnh dạn trước đông
người.
Muốn một giờ hoạt động âm nhạc đạt kết quả cao, đòi hỏi giáo viên phải hát
đúng nhạc, có sử dụng đàn, nhạc cụ để trẻ được làm quen với nhạc, cô hát càng
hay càng thu hút trẻ vào giờ học. Cô hát phải thể hiện tình cảm sắc thái bài hát, cô
giới thiệu dẫn dắt hay có nội dung, khuyến khích trẻ hát cùng cô cả bài. Cô chuẩn
bị nhạc cụ cho trẻ: Phách tre, trống lắc, các loại nhạc cụ gõ.... Trẻ hát đúng, hát
hay chưa đủ, cần dạy trẻ vận động theo nhạc, biết phối hợp âm nhạc với nhịp
điệu. Trẻ vừa hát vừa vận động theo nhạc giúp trẻ biết cảm nhận về âm nhạc. Hầu
hết các bài hát đều có thể cho trẻ vận động múa. Vì múa là hoạt động nghệ thuật,
dùng hình thể để biểu hiện tư tưởng, tình cảm của một tác phẩm. Múa và âm nhạc
có tương quan mật thiết với nhau. Với mỗi bài hát nên cho trẻ làm quen 2, 3 cách
vận động khác nhau để thay đổi hình thức, giúp trẻ làm quen với nhiều loại hình
tiết tấu và không nhàm chán. Có thể cho trẻ mặc trang phục theo bài hát, giúp trẻ
biết trang phục của một số vùng miền theo nội dung bài hát.
* Đối với hoạt động dạy hát.
Ví dụ: Ở chủ đề: Nghề nghiệp: Tôi chọn hoạt động trọng tâm là dạy hát bài
“Chú bộ đội” nhạc và lời Hoàng Hà, hoạt động kết hợp là nghe bài hát “Màu áo
chú bộ đội”, trò chơi “Nghe tiếng hát tìm đồ vật”.
Trọng tâm là dạy hát, tôi tập trung vào nội dung chính là tập cho trẻ hát
thuộc bài hát, hát rõ lời, đúng nhạc.
7


Khi giới thiệu bài hát “Chú bộ đội” tôi mặc bộ quần áo chú bộ đội bất ngờ
đi vào, tôi nói: Loa loa chú bộ đội đã về, chú chào các con! Các con có biết chú
là ai không? Chú là bộ đội chú canh giữ ngoài đảo xa mang lại hòa bình, bình
yên cho đất nước, để các con được vui chơi và học hành đấy các con có vui
không ? Chúng mình có yêu chú bộ đội không nào. Cả lớp đồng thanh: Có ạ”.

Bây giờ xin mời các con đến với bài hát “Chú bộ đội nào”. Sau đó tôi hát bài hát
“Chú bộ đội” thể hiện sự vui tươi, dí dỏm, vừa hát vừa nhún. Tôi dùng kí hiệu
tay khi tôi giơ tay lên cao thì trẻ hát to, tôi hạ tay xuống thì trẻ hát nhỏ hay đưa
tay sang bên tổ nào thì tổ đó hát, chuyển tay sang bên tổ khác thì tổ khác hát và
khi hòa cả 2 tay thì cả lớp cùng hát. Tôi luôn chú ý sửa sai cho trẻ, các từ như:
“đi” trẻ hát là “di”, “nhanh” trẻ hát là “nhăn”, trẻ hay nhầm “chắc trong tay” thì
trẻ hát “vác trên vai”, “canh” thì trẻ hát “căn”. Tôi gọi một số trẻ hay hát sai
những từ đó đứng dậy hát cả câu và sửa luôn cho trẻ. Trong lớp có vài bạn nhút
nhát, hát ngọng tôi gọi đứng dậy hát cùng với những bạn hát tốt để trẻ hát theo.
Tôi thấy trẻ hứng thú, mạnh dạn, khi hát trẻ lắc lư theo bài hát. Một số trẻ nhút
nhát thích hát, hát rõ lời, không còn hát sai lời như trước nữa, đặc biệt là các bạn
còn mạnh dạn giơ tay đứng dậy hát.
* Đối với hoạt động nghe hát.
Ví dụ: Ở chủ đề: Trường mầm non: Tôi cho hoạt động trọng tâm là nghe
hát bài: “Ngày đầu tiên đi học” sáng tác Nguyễn Ngọc Thiện, lời thơ Viễn
Phương. Hoạt động kết hợp: Hát vận động theo nhạc bài “Chào ngày mới”, trò
chơi âm nhạc: “Nhận hình đoán tên bài hát”.
Để giúp trẻ có được sự thoải mái, hứng thú khi bước vào hoạt động. Vào
bài tôi đã cho trẻ xem video bạn Minh được mẹ dắt tới trường trong ngày khai
giảng. Sau đó tôi hát cho trẻ nghe bài hát “Ngày đầu tiên đi học” thể hiện tình
cảm tha thiết, êm đềm. Tôi vừa hát vừa thể hiện các động tác minh họa. Sau đó
tôi mời 1 bạn lên hát, đóng vai là 1 bạn nhỏ đi học, còn tôi là cô giáo của bạn, 2
cô cháu vừa hát vừa thể hiện các động tác theo lời bài hát: Tôi dắt bé đi học, bé
khóc đưa 1 tay lên dụi mắt, tôi ôm bé vào lòng dỗ dành, vuốt ve. Tôi cho cả lớp
đứng dậy cùng hát và thể hiện động tác cùng cô. Thực hiện theo cách này tôi
thấy trẻ ngồi ngoan, chú ý lắng nghe cô hát, không còn ngồi làm việc riêng nữa.
Đồng thời tôi thấy trẻ ngồi lắc lư hưởng ứng theo lời bài hát, trẻ thuộc lời, hát
đúng giai điệu của bài.
* Đối với hoạt động vận động theo nhạc.
Ví dụ: Ở chủ đề: Gia đình: Hoạt động trọng tâm: Vận động múa “Múa cho

mẹ xem”(Nhạc và lời: Xuân Giao), hoạt động kết hợp: Nghe hát: Cho con Nhạc:
Phạm Trọng Cầu - Lời: Tuấn Dũng, Trò chơi âm nhạc: Nghe giai điệu đoán tên
bài hát.
Khi dạy trẻ vận động bài “Múa cho mẹ xem” để gây hứng thú cho trẻ tham
gia vào vận động cùng cô. Tôi đã chọn trang phục áo dài, tôi vừa hát vừa múa
theo giai điệu bài hát. Sau đó tôi mở video các bạn thiếu nhi đang múa bài “Múa
cho mẹ xem” cho cả lớp cùng xem. Rồi mời cả lớp đứng dậy hát và múa theo
8


các bạn nhỏ trong video. Tôi chú ý quan sát và chỉnh từng động tác đưa tay cho
trẻ, như động tác cuộn tay sang hai bên, hay động tác đưa tay lên cao tạo thành
hình vòng cung, lòng bàn tay ngửa. Tôi tắt video mời 3 bạn múa tốt và 3 bạn còn
nhút nhát múa cùng, sau đó cho cả lớp thực hiện. Tôi thấy cả lớp hưởng ứng
cùng cô theo bài hát. Trẻ nhanh thuộc bài hát, múa đúng, múa đẹp, có hồn, nét
mặt tươi, vui vẻ. Trẻ được xem video các bạn múa nên trẻ bắt chước, múa theo,
nhún theo bài hát một cách tự tin.

Cô và trẻ trong giờ học âm nhạc.
Ví dụ: Ở chủ đề Gia đình: Hoạt động trọng tâm là vận động vỗ tay theo tiết
tấu chậm bài hát: “Cháu yêu bà” của nhạc sỹ Xuân Giao, hoạt động kết hợp:
Nghe bài hát “Ru em” dân ca Xê-đăng, trò chơi “Ai nhanh nhất”.
Sau khi cho trẻ hát bài hát “Cháu yêu bà”, tôi cho trẻ vừa hát vừa vỗ tay
theo tiết tấu chậm của bài hát. Cách vỗ đệm như sau:
Ví dụ:
Bà ơi bà, cháu yêu bà lắm.
V v v ngh v v v ngh …
Tôi hướng dẫn trẻ giơ 2 tay rộng khoảng 10- 12 cm, 2 tay úp vào nhau, vỗ
tay liên tục 3 cái. Nhiều trẻ vỗ chưa đúng, vỗ chậm, giơ 2 tay rộng quá nên
không kịp bài hát. Trẻ đang quen vỗ tay tự nhiên theo ý thích nên tôi chú ý sửa

cho từng bạn. Sau khi trẻ vỗ tay thuộc, tôi cho trẻ gõ đệm bằng phách tre. Tôi
chú ý trẻ cầm 2 phách tre giơ sang 2 bên rộng khoảng 10- 12 cm, gõ liên tục 3
cái, tương tự giống vỗ tay. Tôi nhắc trẻ cầm chắc phách tre để không bị rơi khi
9


đang gõ, gõ mạnh tay để phát ra âm thanh to. Tôi đưa tay không sang tổ Hoa
Hồng thì tổ Hoa Hồng vỗ tay và hát, tôi cầm phách tre đưa tay sang tổ Hoa Huệ
thì tổ Hoa Huệ hát và gõ đệm bằng phách tre, đưa tay sang tổ Hoa Cúc thì tổ
Hoa Cúc vỗ tay và hát đến hết bài. Tôi thấy trẻ lớp tôi vô cùng thích thú, phấn
khởi. Trẻ tò mò muốn khám phá dụng cụ mình đang cầm trên tay, giờ học không
bị nhàm chán mà rất sôi nổi. Trẻ tự tin thể hiện, hát, vỗ tay, gõ đệm bằng phách
tre đúng theo tiết tấu chậm của bài hát. Không còn rụt rè, ngại hát, ngại vỗ tay
như trước nữa.
Ví dụ: Chủ đề Thế giới động vật: Hoạt động trọng tâm là hát và vỗ tay theo
phách bài “Cá vàng bơi” của nhạc sĩ Hà Hải, hoạt động kết hợp là nghe hát bài
“Con chim vành khuyên” của Hoàng Vân, trò chơi: Nghe tiếng hát tìm đồ vật.
Sau khi cho trẻ hát bài “Cá vàng bơi” tôi cho trẻ vỗ tay theo phách. Tôi
cho trẻ vỗ tay liên tục, mỗi một chữ của bài hát vỗ tay 1 tiếng cho đến hết bài.
Tôi nhắc trẻ giơ 2 tay rộng khoảng 10- 12 cm, vỗ tay liên tục cho đến hết bài.
Tôi giơ 2 tay hẹp thì trẻ hát nhỏ, tôi giơ 2 tay rộng thì trẻ hát to, tôi cho cả lớp
hát rồi cho từng tổ hát và vỗ tay theo phách luân phiên. Sau đó tôi cho trẻ lên
biểu diễn, tôi chọn 3 bạn mạnh dạn với 3 bạn còn nhút nhát lên thể hiện. Tôi để
xắc xô, phách tre, trống lắc trên bàn để bạn nào thích sử dụng dụng cụ nào thì
lấy. Trẻ lấy dụng cụ mình chọn rồi thực hiện vỗ tay theo phách. Ở dưới các bạn
hưởng ứng rất nhiệt tình, các bạn thích thú lắm, ngồi ở dưới cũng hát và vỗ tay
theo các bạn, bạn nhút nhát trở nên tự tin hơn. Trẻ hát thuộc lời, đúng giai điệu
bài hát, vỗ tay theo phách thành thạo, biết sử dụng nhiều dụng cụ. Tiết học của
lớp tôi vô cùng sôi nổi.
Qua một thời gian thực hiện tôi thấy trẻ lớp tôi vô cùng thích thú, phấn

khởi. Trẻ tò mò muốn khám phá dụng cụ mình đang cầm trên tay, giờ học không
bị nhàm chán mà rất sôi nổi. Trẻ tự tin thể hiện, hát, vỗ tay, gõ đệm bằng phách
tre đúng theo tiết tấu chậm của bài hát. Không còn rụt rè, ngại hát, ngại vỗ tay
như trước nữa.
Ví dụ: Ở chủ đề Trường Mầm non ”: Hoạt động trọng tâm là dạy hát và vỗ
tay theo nhịp bài hát “Trường chúng cháu là trường mầm non” của nhạc sỹ
Phạm Tuyên, hoạt động kết hợp là nghe bài hát “Ngày đầu tiên đi học” của nhạc
sỹ Nguyễn Ngọc Thiện, trò chơi “Ô cửa bí mật”.
Sau khi cho trẻ nghe bài hát tôi cho trẻ vỗ tay theo nhịp. Tôi giải thích vỗ
tay theo nhịp là vỗ 1 cái và mở ra, vỗ vào phách mạnh của ô nhịp. Tôi chú ý trẻ
giơ hai tay rộng khoảng 10- 12 cm, vỗ mạnh 2 tay vào rồi mở rộng ra khoảng
20- 25 cm. Tôi chú ý những trẻ chậm, tôi cầm tay hướng dẫn để trẻ làm. Tôi gọi
2- 3 trẻ giỏi lên thực hiện mẫu, rồi cho cả lớp thực hiện, tổ thực hiện. Tôi gọi 1
bạn giỏi cùng 2 bạn nhút nhát lên làm cùng. Ở dưới cả lớp cũng hát và vỗ tay
cùng bạn. Sau đó tôi cho trẻ hát và vỗ tay theo nhịp bài hát với xắc xô, sau đó
cho các tổ thi đua nhau thực hiện. Các bạn trong tổ hào hứng, thi đua nhau thực
hiện. Trẻ tự tin thực hiện với dụng cụ mình cầm trên tay. Bạn nào cũng hát và vỗ
tay theo nhịp đúng, vui vẻ, phấn khởi.
10


* Tổ chức hoạt động biểu diễn cho trẻ.
Sự cảm thụ tích cực của trẻ với âm nhạc không chỉ ở việc cho trẻ hát lại
những bài hát được cô giáo truyền thụ. Những tri thức, kỹ năng âm nhạc ở trẻ sẽ
được hình thành và tồn tại lâu bền hơn khi trẻ được rèn luyện thường xuyên và
được tham gia biểu diễn.... Tất cả các hình thức biểu diễn tác phẩm âm nhạc
như: Đồng ca, đơn ca, hát kết hợp múa, hát kết hợp trò chơi, vận động theo
nhạc… đều tạo cho trẻ những hứng thú nhất định và nếu biểu diễn thành công sẽ
có giá trị giáo dục sâu sắc. Đặc biệt, hoạt động biểu diễn âm nhạc giúp trẻ mạnh
dạn, tự tin trước mọi người, trẻ sẽ thích tham gia biểu diễn trong những ngày lễ

hội, thích được nghe nhạc… giúp trẻ từng bước cảm nhận và biết đánh giá âm
nhạc cũng như số lượng tác phẩm mà trẻ được nghe, được học. Hình thành
những cơ sở đầu tiên cho thị hiếu âm nhạc ở trẻ. Vì vậy mà sau mỗi chủ đề tôi
thường tổ chức hoạt động biểu diễn cho trẻ nhằm ôn lại, củng cố các bài hát đã
học trong chủ đề.
Ví dụ: Chủ đề: Mùa xuân đến rồi. Đề tài: Cùng múa hát mừng xuân.
NDC:
Hát và vận động bài “Mùa xuân” ST: Hoàng Văn Yến
NDKH: Hát “Sắp đến tết rồi” ST: Hoàng Vân
“Mùa xuân đến rồi” ST: Phạm Thị Sửu
Nghe hát: “Mùa xuân ơi” ST: Nguyễn Ngọc Thiện
Trò chơi: “Nốt nhạc may mắn”.
Tôi chuẩn bị đầy đủ các phương tiện như: Đàn oocgan, trống, phách tre, mũ
múa, xắc xô và các đồ dùng dụng cụ phục vụ cho hoạt động, trang phục biểu diễn
đủ cho từng bài hát, sau đó giới thiệu chương trình : “Múa hát mừng xuân” với
các bài hát về mùa xuân rất hay do các ca sĩ tí hon thể hiện. Mở đầu chương trình
văn nghệ “Cùng múa hát mừng xuân” tôi giới thiệu dàn đồng ca thể hiện ca khúc
“Mùa xuân” của tác giả Hoàng Văn Yến. Trẻ hát và vận động cả lớp (2 lần). Tiếp
theo mời tốp ca Mai vàng thể hiện ca khúc “Mùa xuân” do chú Hoàng văn Yến
sáng tác tôi cho trẻ hát vận động theo tổ, ( mỗi tổ 2 lần). Tiếp theo chương trình
tôi mời từng nhóm hát với ca khúc “Mùa xuân đến rồi” sáng tác Phạm Thị Sửu
theo nhóm( 3 nhóm hát). Tốp ca Hoa Đào sẽ thể hiện ca khúc “Mùa xuân” của
tác giả Hoàng Văn Yến sáng tác. Sau đó tôi mời ca sĩ nhí Lan Anh thể hiện ca
khúc “Mùa xuân” , rồi đến ban nhạc thể hiện (trẻ trong ban nhạc thể hiện). Tiếp
theo bài hát “Sắp đến tết rồi” tôi tiến hành tương tự. Trong khi trẻ hát vận động
tôi quan sát và sửa sai cho trẻ. Rồi tôi hát cho trẻ nghe bài : “Mùa xuân ơi” lần 1,
lần 2 tôi cho trẻ hưởng ứng hát cùng cô. Cuối cùng là cho trẻ chơi trò chơi “ Nốt
nhạc may mắn”. Thông qua đó tôi thấy trẻ rất hứng thú, và tham gia nhiệt tình,
tích cực, trẻ thích được mặc trang phục phù hợp theo từng bài hát, nhớ được tên
bài hát, hát thuộc, hát đúng lời, hát đúng giai điệu và vận động theo nhạc các bài

hát. Trẻ thể hiện tự tin, hồn nhiên, vui tươi, thoải mái.

11


Kết luận: Khi thực hiện giải pháp này vào quá trình giảng dạy tại lớp, tôi
thấy trẻ tham gia tích cực, vui vẻ, hào hứng chứ không còn nhút nhát, ngại hát,
ngại múa như trước nữa. Lớp học sôi nổi, vui tươi.

Hình ảnh trẻ biểu diễn văn nghệ ở lớp.
Giải pháp 4: Đưa ứng dụng CNTT vào trong hoạt động âm nhạc.
Tôi thường xuyên vào các trang web như: youtube.com, nhaccuatoi.vn…
để tìm các tư liệu phù hợp với nội dung bài dạy. Sau đó sử dụng máy chiếu, làm
các hiệu ứng với hình ảnh, ảnh động, slideshow, videoclip ….kết hợp với các
phần mềm: powerpoint, photoshop…Có xử lí hình ảnh và sử dụng trong bài dạy.
Ví dụ: Ở chủ đề bản thân: Bài hát “Thật đáng yêu” tôi sử dụng đoạn clip
“Đánh răng” cho trẻ xem. Trẻ được xem trẻ biết được mình phải đánh răng buổi
sáng trước khi đi học để không bị sâu răng, trẻ biết giữ gìn vệ sinh cá nhân sạch sẽ.
Trẻ vô cùng thích thú.
Ví dụ: Ở chủ đề động vật: Dạy bài hát “Gà trống, mèo con và cún con” tôi
kết hợp cho trẻ xem clip “Con vật nuôi trong gia đình” tương ứng vào mỗi câu
hát, đến câu hát về con vật nào thì trẻ xem hình ảnh tương ứng về con vật đó…
Trẻ có thể vừa hát vừa bắt chước các hành động của con vật trong bài hát như:
gà trống, mèo con, cún con…Tiết học của lớp tôi luôn vui nhộn và sinh động.
Trẻ hứng thú, tự tin thể hiện, không còn rụt rè như trước nữa.
Với những bài hát nghe thuộc làn điệu dân ca, tôi cho trẻ xem hình ảnh,
clip về những cuộc thi hát dân ca, hát đối, hát quan họ ở hội Lim. Khi trẻ được
trực tiếp xem các đoạn video clip trẻ sẽ hứng thú và có cảm xúc hơn với những
làn điệu dân ca đó.
Ví dụ: Khi cho nghe các bài hát dân ca quan họ Bắc Ninh, tôi đưa đoạn

clip các liền anh, liền chị quan họ đang hát giao duyên hay hình ảnh của các chị
hai, chị ba quan họ với nón thúng quai thao và những bộ quần áo mớ ba, mớ bảy
cho trẻ xem. Với những giọng hát chuyên nghiệp mượt mà tình cảm, những bộ
quần áo rực rỡ sắc màu và phong cảnh hữu tình, trẻ sẽ cảm thụ chính xác hơn về
12


các làn điệu dân ca của các vùng. Trẻ ngồi im lặng nghe một cách chăm chú,
không ngồi nói chuyện với bạn nữa.
Với những bài hát của đồng bào các dân tộc, tôi đưa hình ảnh về các lễ hội
của đồng bào các dân tộc: Thái, Tây Nguyên…
Ví dụ: Khi cho trẻ nghe bài hát “Inh lả ơi” dân ca Thái tôi cho trẻ xem
đoạn clip các chị mặc quần áo dân tộc Thái đang múa, hát trên một khu đất rộng.
Trẻ thực sự thích thú, mạnh dạn đứng dậy thể hiện bài hát.
Ví dụ: Khi nghe bài hát “Ai yêu nhi đồng bằng Bác Hồ Chí Minh” tôi kết
hợp cho trẻ xem các hình ảnh, clip về Bác Hồ bế bạn nhỏ, Bác tặng hoa và quà
cho các bạn thiếu nhi …trẻ thấy Bác Hồ hiền từ giống như một người ông rất
gần gũi với các cháu. Trẻ vui sướng reo lên vì được thấy Bác Hồ, trẻ mạnh dạn
thể hiện, thích thú mỗi khi đến giờ học âm nhạc.
Kết luận: Thực hiện giải pháp này tại lớp tôi thấy trẻ thích thú với các hình
ảnh mà các bạn được xem. Trẻ nhanh nhớ kiến thức, bài hát, điệu múa và nhớ
lâu hơn.
Giải pháp 5: Sử dụng sản phẩm từ những nguyên vật liệu khác nhau
làm dụng cụ âm nhạc cho trẻ hoạt động.
Ngoài những dụng cụ mua sẵn như: mõ dừa, song loan…tôi đã sưu tầm và
làm thêm rất nhiều đồ dùng dụng cụ âm nhạc đã cung cấp cho trẻ nghe nhiều âm
thanh được phát ra từ những đồ dùng tự tạo là sản phẩm của các nguyên vật liệu
khác nhau, đây là phương tiện hữu hiệu cho trẻ hoạt động âm nhạc. Một số loại
nhạc cụ làm từ nguyên vật liệu thiên nhiên như: hột hạt, thanh tre, hòn sỏi, vỏ
các loại lon, khối gỗ,…Trẻ sẽ vừa hát vừa gõ đệm nhịp điệu của bài hát bằng các

hình mẫu tiết tấu. Cũng như vậy sử dụng những loại nguyên vật liệu này tạo ra
những âm thanh to nhỏ, âm thanh có cao độ, âm sắc khác nhau giữa các đồ vật.
Ví dụ: Lon nước ngọt, bỏ sỏi vào làm trống lắc trang trí đa dạng màu sắc
để thu hút trẻ.
Ví dụ: Lấy các loại vỏ hộp bánh bằng sắt trang trí nổi bật để làm các loại
trống đa dạng phong phú thu hút trẻ.
Ví dụ: Để gõ đệm cho một bài hát, tôi gợi ý trẻ sử dụng trống lắc, phách
tre… trẻ kết hợp với việc sử dụng đũa gõ những ly thủy tinh có lượng nước khác
nhau tạo ra một tổ hợp âm thanh hài hòa, rất hay. Trong quá trình trẻ chơi tại góc
âm nhạc, tôi tận dụng để giới thiệu một số đàn dân tộc trẻ biết.
Tận dụng các loại giấy báo, giấy bạc, giấy bọc quà, bọc hoa và những loại
giấy bóng hoa nilon…đã qua sử dụng, tôi cùng trẻ thiết kế và tạo thành những
chiếc váy đẹp với các kiểu váy sang trọng khác nhau phục vụ chơi vũ hội hóa
trang, biểu diễn thời trang. Tôi và trẻ cùng nhau trang trí để làm trang phục kích
thích trẻ tham gia hoạt động. Trẻ được mặc bộ quần áo do chính mình tham gia
trang trí sẽ phấn khởi và hứng thú hơn với hoạt động âm nhạc. Ngoài ra còn có
một số đồ dùng khuyến khích trẻ tham gia hoạt động và vận động sáng tạo như:

13


các loại mũ với những hình ảnh đẹp, dễ thương: khăn choàng, vòng đeo tay,
vòng đeo cổ, ô, quạt…
Kết luận: Khi thực hiện giải pháp này tôi thấy trẻ thích thú sử dụng các
dụng cụ âm nhạc, trang phục biểu diễn, trẻ sử dụng thành thạo các dụng cụ âm
nhạc, nhanh thuộc bài hát, hát hay, đúng giai điệu.

Hình ảnh đồ dùng, trang phục biểu diễn tự làm.
Giải pháp 6: Lồng ghép Giáo dục âm nhạc trong các hoạt động của trẻ ở
trường mầm non.

Âm nhạc như làm nền cho các hoạt động, như phương tiện tiếp cận các
khái niệm, các hình ảnh, các hoạt động một cách nhẹ nhàng, vui vẻ phù hợp với
trẻ mầm non.
Tuy nhiên nếu quá lạm dụng âm nhạc vào các hoạt động khác sẽ có thể
khiến trẻ không tập trung vào hoạt động đó. Do vậy mỗi khi đưa âm nhạc kết
hợp với các hoạt động khác, giáo viên cần cân nhắc kỹ lưỡng dung lượng cần
thiết và phù hợp.Vì vậy tôi đã lựa chọn lồng ghép âm nhạc vào trong các hoạt
động nhẹ nhàng.
a. Giờ đón trẻ và tập thể dục buổi sáng:
Giờ đón trẻ là lúc cần tạo không khí vui vẻ, lôi cuốn trẻ đến trường, vì các
cháu chưa tự giác. Giai đoạn này trẻ tạm thời bước ra những tình cảm âu yếm
mà bố mẹ dành cho để đến trường, lúc này âm nhạc góp phần tác động rất lớn,
và tôi đã suy nghĩ sử dụng loa đài, tivi…mở ra một số bài hát phù hợp với chủ
đề, có sắc thái vui vẻ với lời ca. Ở chủ đề nào tôi sưu tầm các bài hát ở chủ đề đó
rồi mở to trên loa của nhà trường. Ngoài tác động âm nhạc còn giúp trẻ làm
quen, củng cố các bài trong chương trình trẻ học hát. Tạo cho trẻ nề nếp trước

14


khi vào lớp phải lễ phép, tự tin. Còn có nhiều bài trẻ không phải hát, trẻ nghe
cũng tạo không khí vui vẻ khi đến trường
Khi tập thể dục sáng, cho trẻ cảm nhận âm thanh, nhịp điệu của bài tập thể
dục sáng và khuyến khích trẻ có biểu hiện cảm xúc, hành động tích cực với âm
nhạc. Hướng trẻ chú ý đến vẻ đẹp của cơ thể khi thực hiện chính xác và thể hiện
được vẻ đẹp của các động tác thể dục buổi sáng. Hướng dẫn trẻ tập các động tác
thể dục theo đúng tiết tấu và nhịp điệu theo bài hát, bản nhạc và biểu hiện cảm
xúc, hành động tích cực với âm nhạc, gợi mở để trẻ cảm nhận được không gian
trong lành, thoáng mát, không khí hào hứng cảm nhận sự sảng khoái của trẻ sau
khi tập thể dục.

Ví dụ: Với chủ đề Trường mầm non tôi sưu tầm những bài hát trong chủ đề
như: “Em đi mẫu giáo”, “Tập thể dục buổi sáng”, “Trường chúng cháu là trường
mầm non”, “Cháu vẫn nhớ trường mầm non”, “Đi học về”, “Đu quay”, “Em yêu
trường em”. Vào mỗi buổi sáng tôi mở tất cả các bài hát trong chủ đề trên loa
của nhà trường. Để không chỉ có cháu lớp tôi được nghe mà tất cả các học sinh
của trường đều nghe được. Tất cả các bài hát có nhịp điệu vừa phải, vui tươi, tạo
tâm lý vui vẻ cho trẻ gắn bó tình cảm giữa cô và trẻ hơn như vậy giúp trẻ nhớ lời
ca và có thể tự sáng tác các động tác đơn giản vận động theo lời ca. Sau đó tôi
cho trẻ tập thể dục buổi sáng bằng những động tác đơn giản của bài hát: “Tập
thể dục buổi sáng”, “Trường chúng cháu là trường mầm non”. Tôi thấy trẻ phấn
khởi, hào hứng thực hiện theo cô. Trẻ còn tự hát theo lời bài hát, vừa hát vừa tập
các động tác thể dục.
b. Trong hoạt động làm quen văn học.
Làm quen với văn học là hoạt động hình thành cho trẻ lòng yêu thiên
nhiên, yêu tổ quốc, tình yêu thương con người rộng lớn là phương tiện nâng cao
khả năng, trí tuệ, giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, phát triển tâm hồn cho trẻ
thơ, nhưng trên thực tế cô giáo mầm non chưa đạt được sự mong muốn đó vì cô
chưa có hình thức sáng tạo trong hoạt động, chưa biết tích hợp các hoạt động
khác vào hoạt động văn học khiến hoạt động trở nên khô khan, cứng nhắc nhưng
từ khi tôi mạnh dạn lồng ghép hoạt động âm nhạc vào hoạt động làm quen văn
học trở nên hào hứng, sôi nổi hơn, hoạt động đạt hiệu quả cao rõ rệt.
Ví dụ: Khi dạy trẻ bài thơ “Cô giáo của em” trước khi kết thúc giờ dạy,
củng cố giáo dục trẻ tình cảm yêu thương gắn bó của cô và trẻ giáo dục trẻ biết
kính trọng cô giáo, để khắc sâu hơn hình ảnh cô giáo chăm sóc, yêu thương
trong tâm trí trẻ và để trẻ yêu thích âm nhạc tôi đã nói lên tình cảm của mình đối
với trẻ và hát tặng trẻ bài “Bàn tay cô giáo” nhạc của Phạm Huyền, lời Đình
Hải. Hay dạy trẻ đọc thơ “Làm anh”, phần tích hợp cho trẻ hát bài: “Cả nhà
thương nhau”, cô hát cho trẻ nghe bài: “Ba ngọn nến lung linh”. Qua đó giúp
trẻ làm quen một số bài hát mới hoặc củng cố những bài hát đã học, không
những giúp trẻ làm quen âm nhạc mà còn làm cho trẻ hứng thú hơn trong giờ

học. Cứ như vậy tôi khéo léo lồng ghép âm nhạc vào các hoạt động tôi thấy trẻ
hào hứng, thích hát hơn.
15


c. Trong hoạt động khám phá khoa học.
Để giúp trẻ hiểu đúng đắn về những đề tài của giờ hoạt động khám phá
khoa học thông qua trò chuyện, đàm thoại, quan sát, trò chơi…thì việc kết hợp
sử dụng âm nhạc trong giờ học góp phần tạo cho trẻ có cảm xúc, dễ nhớ.
Ví dụ: Khi dạy đề tài “Khám phá các loại quả” kết thúc hoạt động tôi cho
trẻ hát và vỗ tay bài hát “Quả ”…Nhằm giúp trẻ củng cố thêm kiến thức về tên
gọi, màu sắc, hình dáng, mùi vị…của các loại quả mà trẻ vừa được khám phá.
Và còn nhiều chủ đề khác cũng vậy, ở đây tôi không dừng lại ở phần nghe
để chuyển tiếp mà nghe hát để nắm thêm nội dung thông qua đề tài dạy đó. Tôi
thấy trẻ lớp tôi hào hứng, phấn khởi.
d. Giáo dục âm nhạc thông qua hoạt động ngoài trời.
Hoạt động ngoài trời cũng cần cho trẻ làm quen với âm nhạc, hát những bài
có nội dung theo đề tài hoặc giáo dục cho trẻ thông qua các bài dạy giúp trẻ dễ
nhớ kiến thức vừa học, không bị nhàm chán, trẻ háo hức, thoải mái.
Ví dụ: Khi dạy bài"Quan sát cây xanh trong sân trường", sau khi quan sát
xong tôi cho trẻ hát bài "Em yêu cây xanh", "Trồng cây"... Qua đó trẻ sẽ được
củng cố lại bài hát cũ và làm quen với bài hát mới. Giáo dục các cháu trồng cây,
có ý thức chăm sóc và bảo vệ cây. Hình thành cho trẻ tình yêu thiên nhiên cuộc
sống. Tôi cùng trẻ trò chuyện về bài hát, giải thích cho trẻ về nội dung lời ca, có
âm nhạc nhận thấy trẻ thích hẳn lên, vui thú, làm cho hoạt động thêm nhẹ nhàng,
thoải mái. Đặc biệt giúp trẻ nhớ nhanh, nhớ lâu kiến thức của bài học.
Từ đó tôi nhận thấy trẻ rất thích được dạo chơi, trẻ nhanh nhẹn, hào hứng
tham gia vào các hoạt động, giúp trẻ củng cố lại kiến thức đã học hoặc làm quen
với bài hát mới, giúp trẻ vào giờ học âm nhạc được dễ dàng, tự tin, hòa mình
cùng cô.

e. Thông qua ngày hội, ngày lễ.
Ngày hội, ngày lễ góp phần quan trọng trong việc giáo dục thẩm mỹ cho
trẻ nhỏ. Hơn ai hết trẻ em luôn náo nức chờ mong đến các ngày lễ, hội để được
tham dự vào những buổi lễ tưng bừng với không khí cờ hoa rực rỡ, người người
nô nức, phấn khởi với quần áo đẹp, âm thanh rộn ràng. Những hình ảnh trang trí,
không gian vui tươi, hấp dẫn với tranh ảnh nổi bật, những bài hát, điệu múa,
những bài thơ, tấm thiệp, âm thanh, màu sắc, không khí đầy tươi vui, náo nức
trong các ngày hội, ngày lễ đem lại cho trẻ niềm vui, những cảm xúc thẩm mỹ,
giúp trẻ cởi mở hơn, gần gũi nhau hơn. Ấn tượng sâu sắc của những ngày hội, lễ
như là một thứ “thuốc bổ” cho tâm hồn trẻ. Có những ấn tượng đẹp về ngày hội,
lễ đi theo trẻ trong suốt quãng đời sau này, sẽ góp phần giáo dục xu hướng xã
hội lành mạnh và ảnh hưởng quan trọng trong việc hình thành nhân cách tốt đẹp,
hướng thiện, hướng đến cái “đẹp” cho trẻ. Như chào mừng “Ngày hội đến
trường của bé”, “Ngày tết trung thu”, “Ngày 20/11”, Ngày 8/3 …Đặc biệt là
trong hội thi “Hội khỏe bé mầm non”. Lớp tôi chọn tiết mục nhảy Ấn Độ để dạy
trẻ. Tôi chọn 10 bạn gái. Yêu cầu của điệu nhảy Ấn Độ là phải dẻo, mềm mại,
16


lúc nào cơ thể cũng phải uyển chuyển theo tay, chân, nét mặt tươi cười. Tôi xếp
đội hình các bé từ thấp đến cao. Tôi dạy các bé từng động tác tay, chân, nhún
chân phải nhún bằng mười đầu ngón chân. Tôi dạy trẻ từng động tác theo từng
câu hát, tôi chú ý sửa sai để trẻ làm chính xác. Tôi dạy các bé lắc mông, nghiêng
đầu, lắc bụng. Sau khi trẻ đã thuộc các động tác tôi mở nhạc cả bài cho trẻ múa.
Và tôi sửa các động tác cho đẹp, uyển chuyển, tôi yêu cầu các bé lúc nào cũng
phải tươi cười. Tôi thuê bộ trang phục màu vàng, óng ánh kim tuyến, tóc búi gọn
gàng, trang điểm nhẹ nhàng. Khi các bé trình diễn trên sân khấu tôi thấy bé nào
cũng tự tin, làm chủ sân khấu, tươi tắn, thể hiện đúng động tác theo nhạc, nhún
nhảy nhịp nhàng theo bài hát. Bé nào cũng đẹp, rạng rỡ với bộ trang phục màu
vàng óng ánh, nhìn như các cô gái Ấn Độ.

Kết quả: Các bé lớp tôi đạt giải nhì trong hội thi: “Hội khỏe bé mầm non”.
Thông qua các hoạt động tổ chức lễ hội tôi đã lựa chọn các bài hát phù hợp,
sáng tác và lựa chọn các động tác phù hợp với nội dung lễ hội kết hợp với đồng
nghiệp dạy trẻ hát múa, vận động tổ chức hoạt động theo một chương trình biểu
diễn văn nghệ, đây là hoạt động mà trẻ thích nhất vì trẻ được hóa trang như một
diễn viên, từ đầu tóc, trang phục đến gương mặt trẻ đều được làm đẹp. Bên cạnh
đó trẻ được thể hiện tài năng của mình và tự làm chủ sân khấu từ đó trẻ càng
hứng thú học môn âm nhạc hơn.

Hình ảnh các bé dự thi hội khỏe bé mầm non.

17


Kết luận: Việc lồng ghép giáo dục âm nhạc trong các hoạt động của trẻ tạo
sự hào hứng, thích được khám phá, trẻ nhớ nhanh, nhớ lâu trong tâm trí. Trẻ
thích được hát, được thể hiện, tự tin, trước mọi người. Đặc biệt trẻ hiểu được nội
dung bài hát. Chất lượng giáo dục âm nhạc đạt hiệu quả cao.
Giải pháp 7: Phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường.
Sự phối kết hợp giữa gia đình và cô giáo là một mắt xích rất quan trọng
nếu chỉ có cô dạy thì chưa đủ. Bởi vậy hằng ngày trong giờ đón trẻ tôi thường
xuyên trao đổi tình hình học tập của trẻ với phụ huynh. Mỗi chủ đề tôi thường
tạo môi trường cho trẻ học, tuyên truyền về công tác giáo dục trẻ, lịch học,
môn học từng ngày, từng tuần để phụ huynh nắm được lịch học của con em
mình.
Tôi thường xuyên thông báo, trao đổi với phụ huynh về những trẻ có khả
năng âm nhạc để gia đình có hướng bồi dưỡng thêm cho trẻ ở nhà, tuyên truyền
với phụ huynh mua băng đĩa nhạc có các bài hát mầm non thuộc chủ đề để các
con được luyện tập ở nhà. Tôi cũng nhắc nhở phụ huynh về nhà cho trẻ hát,
múa lại những bài hát mà cô giáo dạy ở lớp. Đồng thời bố mẹ có thể dạy thêm

những bài hát mới cho con để trẻ cảm thấy thích thú với âm nhạc. Vào các dịp
lễ hội nhà trường tổ chức hội diễn văn nghệ, qua đó trẻ được cảm thụ âm nhạc.
Đây cũng là dịp để nhà trường và gia đình quan tâm tới trẻ. Từ đó giúp trẻ phát
triển tai nghe, tự tin, mang đến cho trẻ tuổi thơ hồn nhiên, trong sáng, đầy ngập
tiếng cười. Mặt khác nhằm kích thích hứng thú say mê với âm nhạc thì rất cần
phụ huynh giúp đỡ, hỗ trợ về mặt kinh phí cũng như đồ dùng, đồ chơi giảng
dạy hoặc mang đến cho các cô những vật liệu mở như vỏ lon bia, hộp sữa, chai
nhựa, quần áo cũ, dụng cụ hóa trang. Để cô và trẻ có thể tạo ra những nhạc cụ,
đạo cụ hóa trang nhằm tăng thêm sự hứng thú cho trẻ khi tham gia hoạt động
âm nhạc.
Kết luận: Việc phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường sẽ tạo điều kiện
cho trẻ phát huy những tài năng, năng khiếu âm nhạc. Qua một thời gian kết
hợp giữa gia đình và nhà trường được phụ huynh ủng hộ nhiệt tình, niềm nở
giúp đỡ khả năng hát, múa của các cháu đã nâng lên rõ rệt.
2.4. KẾT QUẢ.
2.4.1. Đối với học sinh.
Sau khi thực hiện các biện pháp trên tại lớp mình, tôi thấy giờ học âm nhạc
đạt kết quả tốt hơn, giờ học sinh động, thoải mái, trẻ hứng thú học và tích cực
tham gia vào các hoạt động. Cô và trẻ gần gũi nhau hơn, trẻ của lớp tôi mạnh
dạn và tự tin hơn trước rất nhiều. Một số cháu còn tham gia vào đội văn nghệ
của trường đi biểu diễn ở nhiều chương trình lớn của xã, huyện. Nhiều cháu
tham gia vào đội văn nghệ của lớp và biểu diễn rất tự tin, mạnh dạn. Đặc biệt trẻ
mạnh dạn tự tin biểu diễn trước mọi người, trẻ thích được ca hát, nhảy múa. Trẻ
thích được nghe nhạc, giúp trẻ từng bước cảm nhận tác phẩm mà trẻ được nghe,
được học thuộc, sẽ đặt những cơ sơ đầu tiên của thị hiếu âm nhạc. Trước kết quả
ấy tôi vô cùng phấn khởi.
18


Bảng đánh giá kết quả cuối năm:

STT

Nội dung

Tổng
số

1

Trẻ hứng thú với hoạt động âm nhạc.

25

2

Trẻ nhớ tên bài hát, hát thuộc và rõ lời
bài hát.

25

3

Trẻ hát hay và đúng giai điệu.

25

4

Trẻ chú ý lắng nghe cô hát.

25

5

Trẻ thể hiện cảm xúc và vận động theo
nhịp, phách, biểu diễn phù hợp với
nhịp điệu bài hát.

25

Đạt yêu cầu
T
K
TB
14
10
1
56% 40%
4%
13
11
1
52% 44%
4%
14
10
1
56% 40%
4%
10

14
1
40% 56%
4%
11

13

1

44%

52%

4%

2.4.2. Đối với bản thân
- Bản thân chịu khó gần gũi, trò chuyện với trẻ, trả lời những câu hỏi của
trẻ, giải quyết hợp lý, công bằng với mọi tình huống xảy ra giữa các trẻ trong
lớp. Trong giảng dạy, chú ý đến hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm nhiều hơn.
- Tạo được môi trường phong phú phù hợp với nội dung của từng chủ đề.
- Có kỹ năng tổ chức hoạt động âm nhạc một cách tự tin, linh hoạt.
- Lớp học lúc nào cũng sôi nổi bằng những tiết mục nhiều màu sắc.
- Mạnh dạn, tự tin điều khiển các cuộc họp phụ huynh học sinh, biết tự
chuẩn bị, phối hợp chặt chẽ, trao đổi thường xuyên với cha mẹ trẻ.
2.4.3. Đối với phụ huynh.
Phụ huynh quan tâm hơn đối với tình hình học tập của con em mình khi ở
nhà, giúp cô giáo đỡ vất vả hơn trong công tác rèn trẻ.
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận:

Hoạt động âm nhạc là một hoạt động nghệ thuật có vai trò quan trọng trong
đời sống của trẻ. Đặc biệt trong những năm đầu môn âm nhạc là sự khởi đầu cho
trẻ tiếp nhận lời ca, điệu múa gợi trong trẻ những tình cảm, cảm xúc và cảm
nhận được cái hay, cái đẹp của mọi vật xung quanh, tình yêu với gia đình, đất
nước, thiên nhiên, cái thẩm mỹ trong nghệ thuật từ đó giúp trẻ sống yêu đời hơn,
trong sáng hơn. Vì vậy để thực hiện tốt được những yêu cầu của hoạt động âm
nhạc cho trẻ mẫu giáo là một việc rất khó khăn, cần phải có thời gian lâu dài,
kiên trì và tâm huyết với bộ môn nghệ thuật này. Và để mang đến cho trẻ những
tiết mục nghệ thuật sáng tạo thì phụ thuộc rất nhiều vào khả năng thực hiện của
giáo viên. Vì vậy giáo viên cần phải chịu khó tìm tòi, học hỏi, nghiên cứu, trau
19


dồi kiến thức, tìm ra những phương pháp hữu hiệu nhất để thực hiện đúng với
mục tiêu và yêu cầu giáo dục đề ra.
* Bài học kinh nghiệm.
- Để không ngừng nâng cao chất lượng của trẻ trong giờ học giáo viên cần
nắm vững phương pháp của bộ môn, sự khác nhau của từng tiết để tổ chức các
giờ hoạt động một cách linh hoạt và sáng tạo theo từng chủ đề, biết vận dụng
giữa lý thuyết và thực tế.
- Tổ chức cho trẻ được học dưới hình thức “học mà chơi, chơi mà học”.
Luôn lấy trẻ làm trung tâm, giáo viên chỉ là người hướng lái, gợi mở, dạy trẻ
theo hướng tích cực.
- Sưu tầm nhiều dụng cụ, trang phục đẹp, đảm bảo tính an toàn, thẩm mỹ.
Sưu tầm các bài hát, múa trong từng chủ đề để trẻ thích thú. Tích cực sưu tầm
nhiều hình ảnh, tư liệu có liên quan đến chủ đề âm nhạc cần dạy.
- Cần nâng cao trình độ tin học để ứng dụng công nghệ thông tin một cách
sáng tạo, linh hoạt.
-Tạo môi trường phong phú cho trẻ hoạt động, cho trẻ dạo chơi thăm quan
nhiều nơi để trẻ tiếp xúc với môi trường xung quanh, với vẻ đẹp thiên nhiên, đất

nước, con người nhằm cung cấp kiến thức cho trẻ.
-Thực hiện tốt công tác tuyên truyền với phụ huynh thật tốt để thống nhất
và có biện pháp giáo dục trẻ có hiệu quả ở gia đình cũng như ở trường học.
3.4.2. Kiến nghị:
* Đối với nhà trường.
- Đầu tư kinh phí mua một số trang thiết bị phục vụ hoạt động âm nhạc
như: Đàn organ, dụng cụ gõ đệm, trang phục biểu diễn.v.v...
- Mở các lớp bồi dưỡng kỹ năng ca hát, vận động theo nhạc cho đội ngũ
giáo viên.
Nga Hưng, ngày 06 tháng 04 năm 2017
XÁC NHẬN CỦA
THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến
kinh nghiệm của mình không sao
chép nội dung của người khác
Người viết

Mai Thị Thu Trang

Mai Thị Trang

20


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bài viết trên mạng internet
- Bài vai trò của giáo dục âm nhạc với trẻ Mầm non - Nông Thị Lịch Trường Đại học sư phạm nghệ thuật trung ương ngày 27/7/2014.
2. Bài viết trên mạng internet:
Làm thế nào để góc âm nhạc lôi cuốn và hấp dẫn. Website: Trần Thị Mỹ

Hạnh, 20 giờ 47 phút ngày 13/5/2009.
3. Tổ chức các hoạt động lễ hội ở trường mầm non - Hoàng Công Dụng Trần Chinh - Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.
4. Vai trò giáo dục của âm nhạc. A.Xookhoor. NXB Văn hóa. Hà Nội –
1974 (tái bản lần thứ 2) Vũ Tự Lân dịch.
5. Tuyển chọn trò chơi, bài hát, thơ ca, truyện, câu đố theo chủ đề - Nhà
xuất bản Giáo dục.
6. Chương trình giáo dục mầm non ban hành kèm theo thông tư 17/ 2009/
TT- BGDĐT ban hành ngày 25/7/2009 năm 2009 của Bộ trưởng Bộ giáo dục và
đào tạo về chương trình giáo dục mầm non của nhà xuất bản giáo dục Việt Nam
(tái bản lần thứ 6).
7. Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên module 5 (tài liệu bồi dưỡng thường
xuyên mầm non).
8. Một số tài liệu như báo, Internet.

21