Tổ chức một số trò chơi môn toán nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh lớp 5, trường tiểu học đông tiến b, huyện đông sơn

Họ và tên: Vũ Thị Lan Hương
Đơn vị công tác: Trường TH Đông Tiến B, huyện Đông Sơn
Tên đề tài: "Tổ chức một số trò chơi toán học nhằm gây hứng thú học tập
cho học sinh lớp 5 trường Tiểu học Đông Tiến B, huyện Đông Sơn".
A. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Như chúng ta đã ở lứa tuổi tiểu học, trạng thái chú ý có chủ động của học
sinh bắt đầu phát triển nhưng vẫn còn non nớt vì quá trình nhận thức đang hình
thành chưa ổn định. Khả năng tổng hợp, chú ý của học sinh còn phân tán vào
các hoạt động khác, sự phân tích đang còn hạn chế nên dễ bị lôi cuốn vào các
trực quan gợi cảm. Trí nhớ trực quan, hình tượng và trí nhớ máy móc phát triển
hơn trí nhớ lô gíc, hiện tượng cụ thể dễ nhớ hơn là các câu chữ trìu tượng, khô
khan. Trí tưởng tượng của các em đã phát triển nhưng còn tản mạn, ít có tổ chức
và còn chịu tác động của hứng thú kinh nghiệm sống và các mẫu hình đã biết.
Với những đặc điểm trên của học sinh tiểu học đòi hỏi trong quá trình dạy
học cần phải đổi mới phương pháp giáo dục, phải tổ chức một loại hình hoạt
động sao cho nó phù hợp với tâm lí lứa tuổi của học sinh. Trong các loại hình
hoạt động đó thì loại hình hoạt động “Học mà chơi, chơi mà học” đã đáp ứng
được những nhu cầu trên. Với loại hình này, thông qua trò chơi, các kiến thức cơ
bản được củng cố một cách hoàn thiện hơn. Đó là một trong số những nguyên lí
dạy học.
Đối với môn Toán ở tiểu học, nếu mỗi giáo viên chỉ truyền đạt, giảng giải
theo các tài liệu đã có sẵn trong sách giáo khoa, trong các sách hướng dẫn và
thiết kế bài dạy một cách rập khuôn, máy móc thì sẽ làm cho học sinh học tập
một cách thụ động. Điều đó sẽ khiến cho việc học tập của học sinh diễn ra thật
đơn điệu, tẻ nhạt và kết quả học tập không cao. Nó là một trong những nguyên
nhân gây cản trở việc đào tạo các em thành những con người năng động, tự tin,
sáng tạo sẵn sàng thích ứng với những đổi mới diễn ra hàng ngày.
Yêu cầu của giáo dục hiện nay đòi hỏi phải đổi mới phương pháp dạy học
môn toán ở bậc tiểu học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo
của học sinh. Vì vậy người giáo viên phải gây được hứng thú học tập cho các em

bằng cách lôi cuốn các em tham gia vào các hoạt động học tập. Trò chơi học tập
1


là một hoạt động mà các em hứng thú nhất. Các trò chơi có nội dung toán học lí
thú và bổ ích phù hợp với nhận thức của các em. Thông qua các trò chơi, các em
sẽ lĩnh hội những tri thức toán học một cách dễ dàng; kiến thức sẽ được củng cố,
khắc sâu một cách vững chắc, tạo cho các em niềm say mê, hứng thú trong học
tập, trong việc làm. Khi chúng ta đưa ra được các trò chơi toán học một cách
thường xuyên, khoa học thì chắc chắn chất lượng dạy học môn toán sẽ ngày một
nâng cao hơn.
Chính vì những lý do nêu trên mà tôi đã chọn đề tài sáng kiến kinh
nghiệm "Tổ chức một số trò chơi toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học
sinh lớp 5 trường Tiểu học Đông Tiến B, huyện Đông Sơn".
2. Mục đích nghiên cứu
- Tìm hiểu hệ thống, phương pháp, nội dụng dạy học môn Toán lớp 5.
- Tìm hiểu hệ thống bài tập môn Toán 5 có thể thiết kế thành trò chơi.
- Tìm hiểu những khó khăn, thuận lợi của học sinh, giáo viên trường Tiểu
học Đông Tiến B khi thiết kế và tổ chức trò chơi trong giờ học toán.
- Đưa ra một số cách thức tổ chức trò chơi trong môn Toán lớp 5.
3. Đối tượng nghiên cứu
- Học sinh lớp 5 trường Tiểu học Đông Tiến B
- Các trò chơi học tập có thể vận dụng khi dạy học môn Toán lớp 5
4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu
- Phương pháp điều tra, quan sát
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm

2

B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.

I. Cơ sở lí luận:
Trong lý luận dạy học, tất cả những trò chơi gắn với việc dạy học như là
phương pháp, hình thức tổ chức và luyện tập ... không tính đến nội dung và tính
chất của trò chơi thì đều được gọi là trò chơi dạy học. Do những lợi thế của trò
chơi có luật được quy định rõ ràng (gọi tắt là trò chơi có luật), trò chơi dạy học
còn được hiểu là loại trò chơi có luật có định hướng đối với sự phát triển trí tuệ
của người học, thường do giáo viên nghĩ ra và dùng nó vào mục đích giáo dục
và dạy học.
Những trò chơi giáo dục được lựa chọn và sử dụng trực tiếp để dạy học,
tuân theo mục đích, nội dung, các nguyên tắc và phương pháp dạy học, có chức
năng tổ chức, hướng dẫn và động viên trẻ hay học sinh tìm kiếm và lĩnh hội tri
thức, học tập và rèn luyện kỹ năng, tích lũy và phát triển các phương thức hoạt
động và hành vi ứng xử xã hội, văn hóa, đạo đức, thẩm mỹ, pháp luật, khoa học,
ngôn ngữ, cải thiện và phát triển thể chất, tức là tổ chức và hướng dẫn quá trình
học tập của học sinh khi họ tham gia trò chơi gọi là trò chơi dạy học. Các nhiệm
vụ, quy tắc, luật chơi và các quan hệ trong trò chơi dạy học được tổ chức tương
đối chặt chẽ trong khuôn khổ các nhiệm vụ dạy học và được định hướng vào
mục tiêu, nội dung học tập.
Trò chơi dạy học được sáng tạo ra và được sử dụng bởi các nhà giáo và
người lớn dựa trên những khuyến nghị của lý luận dạy học, đặc biệt là của lý
luận dạy học các môn học cụ thể. Chúng phản ánh lý thuyết, ý tưởng, mục tiêu
của nhà giáo, là một trong những hoạt động giáo dục không tuân theo bài bản
cứng nhắc như những giờ học.
Vậy thế nào là trò chơi học tập? Trò chơi học tập là hoạt động vui chơi
nằm trong chương trình dạy học để thực hiện mục tiêu, yêu cầu nào đó của tiết
học, giờ học kiến thức nào đó của bộ môn. Trò chơi học tập thường được gắn
với một luật chơi nào đó tức là tiến hành theo qui tắc nhất định và phải đạt được

kết quả học tập. Trò chơi thường mang tính thi đua, thách thức. Trò chơi nói
chung chỉ trở thành trò chơi thực sự khi những người tham gia chơi phải hành
3


động. Do đó nếu hoạt động chơi đòi hỏi nhiều kiến thức, kĩ năng thì trò chơi sẽ
không có tác dụng.
Tác dụng của trò chơi học tập là gì? Giúp học sinh rèn luyện, củng cố kiến
thức đồng thời phát triển vốn kinh nghiệm mà các em thu dược thông qua hoạt
động trò chơi; Giúp học sinh rèn luyện kĩ năng, kĩ xảo thúc dẩy trí tuệ làm cơ
hội hoạt động của các em đa dạng và phong phú; Qua hoạt động trò chơi các em
biết kiềm chế, tự hoạt động, tham gia một cách tích cực. Bên cạnh đó, giáo dục
cho học sinh một số năng lực: tư duy, giao tiếp, hoà đồng, làm việc với tập thể…
II. Thực trạng vấn đề:
a. Về học sinh:
Trong quá trình thực hiện nội dung và chương trình sách giáo khoa mới đã
nhiều năm, song việc hình thành các phương pháp giảng dạy phù hợp với nội
dung chương trình sách giáo khoa, phù hợp với các đối tượng học sinh vẫn còn
nhiều khó khăn, học sinh còn thụ động, chưa thực sự đáp ứng được các yêu cầu
mà sách giáo khoa mới đã định ra, chưa thích ứng cách học theo sách giáo khoa
mới.
Trên thực tế, trong các giờ toán học, học sinh tiếp thu còn thụ động, nhất
là những học sinh ngại phát biểu, tiếp thu chậm. Cuối tiết học, học sinh thường
uể oải, ít tập trung chú ý vào bài vì đặc diểm của học sinh tiểu học là: “Dễ nhớ,
mau quên, chóng chán”. Học sinh thường hiếu động hơn khi hoạt động bằng tay,
thích được sử dụng đồ dùng trực quan.
Mặt khác, do đặc điểm về tư duy của học sinh tiểu học chủ yếu là tư duy
trực quan, vật thật hay thông qua những hành động cụ thể để hình thành khái
niệm, kiến thức, kĩ năng.
Học sinh tiểu học rất dễ xúc động và thích tiếp xúc với mọi sự vật, hiện

tượng nào đó nhất là những sự vật, hiện tượng gây cảm xúc mạnh.
b. Về giáo viên:
Mặc dù đã được tiếp thu các chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học
do cấp trên tổ chức. Song để tổ chức trò chơi trong các giờ dạy học sao cho
mang lại hiệu quả như giáo viên mong muốn quả là một điều không đơn giản.
Qua tìm hiểu một số đồng nghiệp ở trường, tìm hiểu học sinh, tôi nhận thấy đa
số giáo viên chưa vận dụng được việc đưa các trò chơi học toán vào giảng dạy
hoặc có đưa trò chơi học toán vào giờ học cũng chỉ trong những giờ thao giảng.
Sở dĩ có tình trạng trên là do giáo viên chưa hiểu hết được tác dụng của trò chơi
trong giờ học toán, chưa giành nhiều thời gian để đầu tư suy nghĩ, tìm tòi, chuẩn
bị nguyên vật liệu... Vì vậy mà giờ học toán còn khô khan, học sinh còn thụ
4


động trong học tập, một số học sinh yếu kém còn ngại học toán, đến giờ học
toán các em không hứng thú dẫn đến kết quả học tập không cao.
Năm học 2015 - 2016 tôi được phân công giảng dạy môn toán lớp 5C
trường Tiểu học Đông Tiến B. Tổng số học sinh của lớp là 26 em, có 12 em nữ.
Ngay từ đầu năm học mới, sau khi nhận lớp tôi đã tìm hiểu học sinh và tổ chức
cho các em làm bài khảo sát, kết quả như sau:
Điểm
Điểm
Điểm
Điểm
Tổng số
Thời điểm
9- 10
7- 8
5- 6
dưới 5

HS

Đầu năm học

26

SL

TL

SL

TL

3

11.5%

5

19.2%

SL

TL

12 46.1%

SL

TL

6

23.2%

Qua bài làm của học sinh, tôi nhận thấy kết quả học tập của các em chưa
cao, nhiều em thực hiện các phép tính chưa thành thạo, giải toán còn lúng túng,
chưa biết trình bày bài. Bên cạnh đó, trong giờ học, tinh thần các em uể oải, nắm
kiến thức còn chậm khiến giáo viên phải mất nhiều thời gian.
Từ thực trạng trên, để công việc đạt hiệu quả tốt hơn, giúp các em có
hứng thú trong học tập, nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường tôi đã
mạnh dạn cải tiến nội dung, phương pháp trong giảng dạy, đưa những kiến thức
được coi là khô khan của môn toán thành những trò chơi học tập nhằm mục đích
giúp các em học mà chơi, chơi mà học. Trò chơi toán học không những chỉ giúp
các em lĩnh hội được tri thức mà còn giúp các em củng cố và khắc sâu các tri
thức đó.
III. Một số biện pháp thực hiện
1. Khi tổ chức và thiết kế trò chơi, giáo viên cần phải đảm bảo những
nguyên tắc sau
a. Thiết kế trò chơi toán học sao cho phù hợp với nội dung từng bài học:
Tổ chức trò chơi học tập để dạy môn toán nói chung và môn toán lớp 5
nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, điều kiện thời gian trong mỗi
tiết cụ thể để đưa ra các trò chơi cho phù hợp. Song muốn tổ chức trò chơi trong
dạy toán có hiệu quả cao thì đòi hỏi người giáo viên phải có kế hoạch chuẩn bị
chu đáo, tỉ mỉ, căn kẽ và đảm bảo các yêu cầu sau:
+ Trò chơi mang ý nghĩa giáo dục
+ Trò chơi phải nhằm mục đích củng cố, khắc sâu nội dung bài học.
+ Trò chơi phải phù hợp với tâm sinh lý học sinh lớp 5, phù hợp với khả
năng người hướng dẫn, sự chuẩn bị của giáo viên và cơ sở vật chất của nhà

trường.
5


+ Hình thức tổ chức trò chơi phải đa dạng, phong phú.
+ Trò chơi phải được chuẩn bị chu đáo.
+Trò chơi phải gây được hứng thú đối với học sinh.
Ví dụ: Lựa chọn số lượng học sinh tham gia trò chơi thế nào là phù hợp và
mang lại kết quả cao
Chẳng hạn: Khi dạy bài “Luyện tập chung” (trang 73), để giúp học sinh
rèn kĩ năng về thứ tự thực hiện các phép tính có chứa dấu ngoặc. Giáo viên có
thể sử dụng trò chơi “Dấu ngoặc chính xác” để học sinh giải quyết bài tập sau:
Tìm cách đặt dấu ngoặc vào biểu thức: 2,5 x 4 + 6 x 0,5 + 9,5 để giá trị
biểu thức là:
a/ 22,5
b/ 70
c/ 160
Ở trò chơi này giáo viên chỉ nên chọn 2 đội, mỗi đội là 3 em. Nếu chọn
mỗi đội nhiều học sinh cùng tham gia, học sinh sẽ lúng túng khi có ý kiến thảo
luận cùng lúc, như vậy hiệu quả sẽ không cao. (Giáo viên chuẩn bị vào khổ giấy
lớn. Mỗi đội 3 em sẽ cùng bàn nhau và đưa ra cách làm sau đó chuyển kết quả
cho cô giáo. Đội nào xong trước và đúng thì đội đó thắng cuộc. Nếu hết thời
gian 4-5 phút 2 đội chưa xong, đội nào có nhiều phương án đúng thì đội đó
thắng cuộc.)
* Cấu trúc trò chơi học tập:
+ Tên trò chơi
+ Mục đích: Nêu rõ mục đích của trò chơi nhằm ôn luyện, củng cố kiến
thức, kỹ năng nào. Mục đích trò chơi sẽ quy định hành động trò chơi được thiết
kế trong trò chơi
+ Đồ dùng, trò chơi: Mô tả đồ dùng, trò chơi sử dụng trong trò chơi học

tập.
+ Nêu lên luật chơi, chỉ rõ quy tắc của hành động chơi quy định đối với
người chơi, quy định thắng thua của trò chơi.
+ Số người tham gia chơi: Chỉ rõ số người tham ra trò chơi.
+ Nêu cách chơi.
+ Nếu cần thiết cho học sinh chơi thử.
+ Phần thưởng cho đội thắng, phạt cho đội thua như thế nào?
b. Cách tổ chức trò chơi
Thời gian tiến hành thường thì từ 3 đến 5 phút
Đầu tiên là giới thiệu trò chơi:
+ Nêu tên trò chơi
6


+ Hướng dẫn cách chơi bằng cách vừa mô tả vừa thực hành, nêu rõ luật
chơi.
- Nhận xét kết quả chơi, thái độ của người tham dự, giáo viên có thể nêu
thêm những tri thức được học tập qua trò chơi, những sai lầm cần tránh.
- Thưởng – phạt: Phân minh, đúng luật chơi sao chơi chấp nhận thoải mái
và tự giác làm trò chơi thêm hấp dẫn, kích thích học tập của học sinh. Phạm
những họ sinh phạm luật chơi bằng những hình thức đơn giản, vui (như chào các
bạn thắng cuộc, hát một bài, nhảy lò cò… ) Tuyệt đối giáo viên không được phê
bình, hoặc nói nặng lời mà phải luôn động viên các em.
2. Giáo viên xây dựng các bước khi tổ chức trò chơi học tập trong tiết học
a/ Chuẩn bị:
+ Bước 1: Xác định mục tiêu cần đạt của từng nội dung sử dụng trò chơi.
+ Bước 2: Lựa chọn trò chơi
+ Bước 3: Thiết kế nội dung của từng trò chơi (có thể soạn ô chữ, phiếu
chơi, câu hỏi trắc nghiệm, hình ảnh, thẻ số,…)
+ Bước 4: Thiết kế luật chơi, tiến trình chơi, cách tổ chức …

Sau các bước chuẩn bị cho việc tổ chức trò chơi, cần chuẩn bị các đồ
dùng, thiết bị, phương tiện tổ chức trò chơi, chuẩn bị phần thưởng (nếu có) để
trò chơi thêm hấp dẫn.
b/ Tổ chức trò chơi:
+ Bước 1: GV giới thiệu trò chơi, luật chơi và cách chơi
+ Bước 2: Lựa chọn học sinh tham gia trò chơi (nếu tổ chức cho cả lớp
cùng chơi thì không cần thực hiện bước này)
+ Bước 3: Tổ chức cho học sinh tham gia trò chơi, dẫn dắt hoạt động chơi,
giám sát và thực hiện theo luật chơi.
+ Bước 4: Tuyên bố người thắng cuộc và trao thưởng (nếu có)
c/ Kết thúc:
+ Tổ chức cho học sinh tự rút ra những vấn đề chính thông qua trò chơi
như ý nghĩ của trò chơi, nội dung liên quan đến trò chơi, cách thực hiện chơi
như thế nào để đạt hiệu quả …
Ví dụ: Khi tổ chức cho học sinh chơi trò chơi “Hái hoa Toán học”, nội
dung của hoa có thể là các câu thơ, chẳng hạn:
“Muốn tìm diện tích hình vuông
Một cạnh nhân 4 ra ngay khó gì”
Em hãy cho biết hai câu thơ trên đúng hay sai?
Trò chơi này không chỉ dừng lại ở việc học sinh chỉ trả lời “đúng” hay
“sai” cho câu hỏi nêu trên. Nếu học sinh trả lời sai giáo viên yêu cầu học sinh
7


nêu lại cho đúng theo cách hiểu của mình hoặc có thể dùng thơ để trả lời, chẳng
hạn:
“Muốn tìm diện tích hình vuông
Lấy cạnh nhân cạnh ra ngay khó gì”
Sau đó để củng cố về cách tính diện tích hình vuông, giáo viên yêu cầu
học sinh tính nhẩm nhanh diện tích hình vuông có cạnh là một số bất kì (có thể

cạnh là 30cm hay 40cm hoặc 50cm,...)
Giáo viên luôn khuyến khích HS nói lên những suy nghĩ của bán thân, tự
tin trao đổi với bạn trước lớp, từ đó thấy được ý đúng hoặc chưa đúng trong
phần trình bày của mình. Đồng thời giáo viên cần biết kiên nhẫn chờ đợi, lắng
nghe HS trình bày, có thể gợi ý cho HS để các em nói rõ hơn hoặc gọn lại ý kiến
cần trao đổi.
+ Giáo viên đánh giá việc tổ chức trò chơi đã đạt được những kết quả,
hiệu quả và tác động như thế nào đối với học sinh.
3. Một số trò chơi trong dạy học Toán 5
3.1. Trò chơi củng cố cách so sánh phân số, số thập phân và sắp xếp theo
thứ tự.
Trò chơi “Tập hợp theo thứ tự “: Với trò chơi này, áp dụng ở hoạt động
luyện tập của tiết học.
- Mục đích: Học sinh củng cố cách so sánh và sắp xếp các số thập phân
theo thứ tự từ bé đến lớn và ngược lại.
- Chuẩn bị:
+ Giáo viên chuẩn bị 2 lá cờ hiệu (Cờ giấy nhỏ, 2 lá có màu khác nhau).
+ Học sinh mỗi đội 5 mảnh bìa (Có kích thước 12 x 20 cm) trong mỗi
mảnh bìa có ghi các số lớn bé khác nhau. (mỗi đội 5 em)
- Thời gian chơi: 3- 4 phút
- Cách chơi:
+ Hai đội trưởng lên nhận bìa của tổ và phát bìa cho mỗi bạn ở đội mình.
Giáo viên yêu cầu hai đội quan sát, tự so sánh các số vừa nhận trong nhóm với
nhau (trong 1, 2 phút ). Khi GV hô hiệu lệnh và giơ 2 lá cờ trên 2 tay về hai phía
(sang ngang) yêu cầu các em nghe, giơ biển lên cao và xếp mỗi đội một hàng
ngang, bắt đầu từ GV. Khi cô đưa 2 lá cờ song song về phía trước các em tập
hợp hàng dọc.
+ Giáo viên bắt đầu hô các cách khác nhau như: “Tập hợp theo thứ tự từ
bé đến lớn”; “Tập hợp theo thứ tự từ lớn đến bé” sau hai ba lần thi thay đổi các
biển giữa hai đội.

+ Ban thư ký ghi kết quả và tổng hợp điểm. Mỗi lần xếp hàng đúng thứ
tự, nhanh, không ồn ào, xô lấn, làm lộn xộn, ghi 10 điểm. Xếp chậm, không
8


thẳng hàng, mất trật tự trừ 2 điểm. Đội nào xếp sai không ghi điểm. Sau 3 phút
kết thúc trò chơi đội nào ghi nhiều điểm sẽ thắng cuộc.
Trò chơi này còn được áp dụng vào các tiết học về mảng kiến thức so
sánh các phân số. Sau mỗi giờ học các em nắm rất vững cách so sánh các số
thập phân, phân số. Ngoài ra các em còn được rèn kĩ năng hợp tác cùng bạn bè.
3.2. Trò chơi củng cố về nhân một số thập phân với 10, 100, 1000,... hoặc
chia một số thập phân cho 10, 100, 1000, …
a/ Trò chơi “Bướm bay tìm hoa”: Trò chơi này áp dụng vào hoạt động
củng cố bài của tiết nhân một số thập phân với 10, 100, 1000,...
- Mục đích :
+ Rèn tính tập thể
+ Giúp cho học sinh thuộc cách nhân nhẩm 1 số thập phân với 10, 100,
1000,..
- Chuẩn bị :
+ GV chuẩn bị cho 2 đội chơi, mỗi đội như sau:
+ 5 bông hoa, mỗi bông một màu, trên mỗi nhụy hoa ghi các số như sau,
mặt sau gắn nam châm.
12
3

72

4,
5

12
0

23
4

+ 5 chú bướm trên mình ghi các phép tính, mặt sau có gắn nam châm
2,34 100

0,45 10
6,2 10

0,123 1000
1,2 100

+ Phấn màu
- Thời gian chơi: 4-5 phút.
- Cách chơi :
+ Chọn 2 đội, mỗi đội 4 em
+ Giáo viên chia bảng làm 2, gắn mỗi bên bảng 5 bông hoa và 5 chú
bướm xung quanh không theo trật tự, đồng thời giới thiệu trò chơi.
Có 10 bông hoa trên mỗi nhụy hoa là các kết quả của phép tính, còn
những chú Bướm thì chở các phép tính đi tìm kết quả của mình trong mỗi nhụy
hoa. Nhưng các chú Bướm không biết phải tìm như thế nào, các chú muốn nhờ
các em giúp, các em có giúp được không ?
2 đội xếp thành hàng. Khi nghe hiệu lệnh "bắt đầu" thì lần lượt từng bạn
lên nối các phép tính với các số thích hợp. Bạn thứ nhất nối xong phép tính đầu
tiên, trao phấn cho bạn thứ 2 lên nối, cứ như vậy cho đến khi nối hết các phép
tính. Trong vòng 1 phút, đội nào nối đúng và nhanh hơn là đội chiến thắng.
9

* Lưu ý : Sau khi học sinh chơi xong, giáo viên nhận xét và hỏi thêm một
số câu hỏi sau để khắc sâu bài học.
+ Tại sao chú Bướm
không tìm được đường đến bông
6,2 10
hoa ?
+ Phép tính 6,2 x 10 có kết quả bằng bao nhiêu ?
+ Muốn chú Bướm này tìm được đường đến bông hoa thì phải thay đổi số
trên nhụy hoa như thế nào ?
Khi tổ chức trò chơi này, tôi nhận thấy giờ học có hiệu quả hơn, các em
rất hăng say khi tham gia chơi tính nhẩm, nhớ được cách tính, các em biết hợp
tác cùng bạn để hoàn thành tốt nhiệm vụ. Không những thế, tôi còn áp dụng trò
chơi này vào 1 số tiết Luyện tập có nội dung về nhân nhẩm một số thập phân với
0,1; 0,01; 0,001;..., tiết chia một số thập phân cho 10, 100, 1000,...v.v
b/ Trò chơi: “Ai nhanh –Ai đúng”: Trò chơi này áp dụng vào hoạt động
củng cố bài chia một số thập phân cho 10, 100, 1000, …
- Mục đích: Giúp học sinh biết cách thực hiện phép chia một số thập phân
cho 10, 100, 1000, … Vận dụng để tính nhẩm nhanh khi chia.
- Chuẩn bị:
+ Hai cây bút lông; 30 bông hoa, cứ 2 bông hoa ghi một phép tính giống
nhau về số thập phân chia cho 10 hoặc 100 hoặc 1000... không ghi kết quả chia
đều vào hộp cho hai tổ.
+ Mỗi tổ nhận 1 cây bút và 1 hộp với 15 bông đã ghi sẵn phép tính.
- Cách chơi : Tổ chức chơi tập thể trong vòng 6 phút. Giáo viên chia lớp
ra thành 2 tổ: tổ 1 bên phải của bảng, tổ 2 bên trái bảng. Mỗi tổ cử ra 5 bạn đứng
xếp hàng thành một đội và chơi theo kiểu tiếp sức đồng đội. Khi GV hô trò chơi
“Ai nhanh - Ai đúng bắt đầu” thì bạn đứng đầu tiên của mỗi đội nhanh tay lấy
một cây viết và một bông hoa chạy lên đính trên bảng và cùng lúc đó ghi nhanh

kết quả của bông hoa. Ví dụ cầm 1 bông hoa có ghi phép tính (24,5 : 10=
)
lập tức đính nhanh lên bảng và ghi nhanh kết quả lên ngay sau dấu bằng (là
2,45) chạy về đưa cây viết cho bạn kế tiếp rồi di chuyển nhanh ra vị trí sau. Bạn
kế tiếp lấy 1 bông hoa chạy lên đính và ghi kết quả phép tính. Cứ thế cho đến
hết tổ nào hoàn thành trước thời gian và có nhiều kết quả đúng là thắng cuộc.
(Nếu hết thời gian mà hai tổ chưa hoàn thành thì căn cứ vào tổ nào có số bông
hoa đúng tổ đó thắng cuộc). Tổ thua phải vỗ tay hai lượt để thưởng cho tổ thắng
cuộc.
c/ Trò chơi “Kết bạn”
- Mục đích: Rèn luyện, củng cố kỹ năng tính nhẩm nhanh các phép tính
nhân, chia các số thập phân với 10,100,1000…Luyện cho học sinh tác phong
nhanh nhẹn, tinh mắt.
10


- Chuẩn bị: GV chuẩn bị 10- 15 tấm bìa hình chữ nhật, kích thức 10
x15cm, có dây đeo. Mỗi tấm đều ghi một phép tính hoặc kết quả tương ứng.
Ví dụ nội dung thẻ như sau:
15,5 x 10

2,571 x 1000
00

155

0,9 x 100
2,37
2571
- Thời gian chơi: 3- 5 phút

13,96 : 1000

0,01396

90

23,7 : 10

- Cách chơi: Học sinh xung phong lên rút thẻ của mình, sau đó tất cả đội
tập hợp thành vòng tròn, các em đeo thẻ trước ngực, mỗi em tự quan sát số thẻ
của mình và số thẻ của mình và số thẻ của bạn. Tự tính nhẩm kết quả hoặc phép
tính tương ứng với kết quả hoặc phép tính ghi trên thẻ của mình
Yêu cầu cả đội nhảy lò cò, vừa hát vừa vỗ tay cùng cả lớp: “nhảy lò cò
cho cái giò nó khỏe, đi xen kẽ cho nó khỏe cái giò”. Khi giáo viên hô “ tìm bạn!
tìm bạn” các em phải nhanh chóng tìm và chạy về với bạn đeo thẻ có kết quả
hoặc phép tính tương ứng với thẻ của mình. Những ai tìm đúng, tìm nhanh bạn
mình nhất thì ghi được 10 điểm, bạn nào tìm sai phải tự nhẩm lại để tìm đúng
bạn mình. Sau một lượt giáo viên đổi thể lẫn lộn, sau đó cho các em tiếp tục
chơi hoặc cho nhóm khác chơi.
3.3. Trò chơi nhằm ôn tập phép nhân và phép chia hai phân số
Trò chơi “Đoàn tàu nhiều toa”: Sử dụng vào hoạt động Luyện tập của
tiết học.
- Mục đích:
+ Củng cố cách chuyển đổi đơn vị đo độ dài, mối quan hệ giữa các đơn vị
đo.
- Chuẩn bị:
- Một tờ giấy viết sẵn các phép tính về đổi đơn vị đo, chẳng hạn như:
135m = …dm ; 342dm = …cm ; 1m = ….km ; 15cm = …mm
- Thời gian chơi: 5 - 6 phút.

- Cách chơi :
+ GV dán tờ giấy viết sẵn các phép tính về đổi đơn vị đo lên bảng. Một
em được chỉ định làm đầu tàu (em làm đầu tàu là em Trưởng trò phải nhanh
nhẹn, hoạt bát).
11


+ Em cất tiếng hát :
" Xich…xịch…xịch…xịch
Tàu đã chạy rồi
Chạy miễn phí đây
Chọn hành khách giỏi"
+ Sau đó em hỏi :
" Hành khách giỏi có muốn lên tàu hay không ?"
- Một em học sinh bất kỳ trả lời :
"Tôi muốn ! Tôi muốn !"
- Em làm đầu tàu ra phép tính, ví dụ : "15 xăng-ti-mét bằng bao nhiêu mili-mét ?"
- Hành khách giỏi trả lời (nếu trả lời đúng thì được đi tiếp theo em đầu
tàu). Cứ như thế em làm đầu tàu cứ ra câu hỏi và nối thành đoàn tàu nhiều toa.
Với trò chơi này đã làm cho giờ học trở nên sôi nổi, lí thú, sự nhàm chán
trong giờ học không còn nữa. Học sinh dễ dàng nhớ được mối quan hệ giữa các
đơn vị đo độ dài và cách chuyển đổi các đơn vị đo.
Ngoài ra, tôi còn áp dụng trò chơi trên vào các tiết học của mảng kiến
thức về đơn vị đo khối lượng, đo diện tích,…
3.4. Trò chơi nhằm ôn tập về chu vi, diện tích một số hình.
Trò chơi “Chim về tổ”: Áp dụng trò chơi này vào hoạt động khởi động
của tiết học
- Mục đích:
Ôn tập về các công thức tính chu vi, công thức tính diện tích các hình
- Thời gian chơi: 7 – 8 phút.

- Chuẩn bị:
+ Các miếng bìa có ghi các công thức sau:
P= (a+b) x 2

S=

( a + b) × h
2

S= r × r × 3,14

S=

a×h
2

S=

a×h
2

S= a × h

P= (a+b) x 2 S= r × r × 3,14 (a + b) × h
S=
2

S= a × h

12

+ 1 đến 2 mô hình cây, mặt sau có gắn nam châm. Trên mỗi cành cây có
vẽ hình chữ nhật, hình thang, hình tròn, hình tam giác, hình bình hành,..

- Cách chơi:
+ Mỗi lần cho 5 học sinh cùng chơi, mỗi em đeo một miếng bìa trước
ngực ghi các công thức đã chuẩn bị ở trên, rồi tập hợp thành hàng dọc, vừa đi
vừa đọc thơ:
Trời nắng, trời nắng
Chim đi kiếm mồi
Bỗng gió thổi to
Chim ơi vể tổ.
13


Về tổ…về tổ!
+ Khi nghe giáo viên đọc câu cuối: “về tổ…về tổ ” thì lập tức các “chú
chim” phải về đúng tổ của mình (tức hình vẽ trên cành cây)
Ai nhanh được phòng tặng “chú chim nhanh nhất”, còn ai chậm thì bị
phạt phải biểu diễn một trò vui.
Trò chơi này đã giúp các em củng cố công thức tính chu vi, diện tích các
hình đã học, các em nhớ công thức rất nhanh để vận dụng vào làm tốt các bài
tập, vì thế các em học bài rất phấn khởi, có hiệu quả.
*Tóm lại: Dựa vào đặc điểm của mỗi trò chơi, vào luwownmgj kiến thức
trong mỗi bài học để ta áp dụng trò chơi một cách hợp lí, có hiệu quả. Với trò
chơi này, tôi còn áp dụng vào một số tiết học có nội dung về tính diện tích xung
quanh, diện tích toàn phần, thể tích của Hình lập phương, Hình hộp chữ nhật.
3.5. Trò chơi để củng cố cách đọc, viết, cấu tạo số thập phân
Trò chơi “Ai đúng- ai sai?”

- Mục đích: Nắm vững cách đọc, cách viết, cấu tạo số thập phân
- Chuẩn bị: GV chuẩn bị cho mỗi đội 10 tờ giấy khổ A4 để trắng, 5 bút dạ,
GV phát cho mỗi em 2 tờ giấy và 1 bút dạ (chuẩn bị vào một tờ, ghi cách đọc
của đội bạn vào một tờ). Mỗi đội 5 em học sinh đứng lên bảng thành một hàng,
hai đội bốc thăm giành quyền đọc trước
- Thời gian chơi: 3- 5 phút
- Cách chơi: GV cho 2 đội thời gian chuẩn bị 2 phút, 5 em sẽ bàn nhau và
mỗi em viết sẵn một số thập phân bất kỳ vào một mặt của tờ giấy (viết to để ở
dưới lớp cũng nhìn thấy rõ; ghi cách đọc ở trên bằng chữ nhỏ, khi cầm giơ lên
đối phương không nhìn thấy). Mặt còn lại ghi cách đọc một số nào đó, cũng ghi
cách viết ở góc trên bằng cỡ chữ nhỏ. Hết thời gian 2 phút cô hô: “Lần thứ nhất
bắt đầu” thì đội được đi trước sẽ nêu cách đọc số của mình chuẩn bị (mỗi số đọc
to 2 lần), đội kia phải viết lại được sau khi đọc đủ 5 số thì đổi vai trò ngược lại.
Lần thứ 2 thì đội đi trước phải nhìn các số của đội kia viết rồi đọc to cho cả lớp
nghe và đổi vai trò ngược lại. Sau khi 2 đội kết thúc đọc và viết, GV và cả lớp sẽ
làm trọng tài để kiểm tra kết quả. Đội đọc phải giơ đáp án lên, đội viết phải giơ
kết quả. Cư mỗi ý đọc, viết đúng 10 điểm, đọc chậm, vấp lỗi trừ 2 diểm. Nếu
làm đáp án sai trừ 5 điểm, đội nào nhiều điểm hơn thắng cuộc và được tuyên
dương trước lớp .
3.6. Trò chơi nhằm củng cố cách giải toán về tỉ số phần trăm
Trò chơi “Hái bông hoa đẹp” Vận dụng trò chơi này vào hoạt động củng
cố bài của tiết học.
- Mục đích:
+ Giúp học sinh củng cố về cách tìm một số phần trăm của một số.
14


- Chuẩn bị:

Giáo viên vẽ 2 cây hoa và mỗi cây 50 bông hoa (đằng sau mỗi bông hoa

có gắn nam châm), hai chiếc giỏ.
- Thời gian chơi: 5-7 phút
- Cách chơi:
+ Cho HS chơi theo đội. Giáo viên đính 2 cây hoa lên bảng và học sinh hái
hoa theo yêu cầu của giáo viên bỏ vào giỏ. Hai đội cử đại diện lên hái hoa Đội
nào hái đúng nhanh sẽ thắng cuộc.
Ví dụ: Yêu cầu học sinh hái 10 % số hoa có ở trên cây (lượt 1).
Lượt 2: Yêu cầu học sinh hái 20 % số hoa còn lại.
Lượt 3: Yêu cầu học sinh tiếp tục hái 50 % số hoa còn lại.
Như vậy thông qua trò chơi, đến cuối tiết học, học sinh học tập vẫn say
mê, đã biến những bước tìm một số phần trăm của một số vốn dĩ rất khô khan
thành một trò chơi lí thú, nâng cao hiệu quả học tập của học sinh.
3.7. Trò chơi để củng cố cách chuyển một hỗn số thành một phân số.
Trò chơi “ Xì điện”: Trò chơi này áp dụng vào hoạt động củng cố bài của
tiết học
- Mục đích: Giúp học sinhcủng cố cách chuyển một hỗn số thành một
phân số
- Thời gian chơi: 6 – 7 phút
- Luật chơi: Chia lớp thành 2 đội để thi đua. Giáo viên sẽ “châm ngòi”
1
đầu tiên, cô đọc một hỗn số chẳng hạn 2 3 rồi chỉ vào một em thuộc một trong
7
2 đội, em đó phải bật ngay ra kết quả. Nếu kết quả đúng bằng 3 . thì em đó có
quyền “Xì điện” một bạn thuộc đối phương. Em sẽ đọc bất kỳ một hỗn số nào,
3
7
ví dụ 1 4 và chỉ một bạn (ở bên kia) bạn đó phải có kết quả ngay là 4 , rồi lại
“Xì điện” trả lại đội ban đầu. Cứ như thế Giáo viên cùng 2 thư ký ghi kết quả
của mỗi đội. Hết thời gian chơi đội nào có nhiều bạn trả lời kết quả đúng thì
thắng (Lưu ý: Khi được quyền trả lời mà lúng túng không bật ngay ra được kết

quả thì mất quyền trả lời và “Xì điện”, giáo viên sẽ chỉ định một bạn khác bắt
đầu.)
Qua trò chơi các em nắm rất vững cách chuyển một hỗn số thành một
phân số, các em được rèn luyện kĩ năng tính nhẩm. Một số em trước đây bố mẹ
hay than phiền là rụt rè, lười tính nhẩm thì nay lại là những học sinh tham gia rất
tích cực. Tôi còn vận dụng trò chơi này vào rất nhiều tiết học với các mảng kiến
thức như : Ôn tập các phép tính về số tự nhiên, số thập phân,…
3.8. Trò chơi nhằm củng cố qui tắc, công thức tính diện tích, thể tích của
hình lập phương, hình hộp chữ nhật.
Trò chơi “Hái ngôi sao đẹp”: GV tổ chức ở tiết Luyện Toán (buổi 2)
15


GV tổ chức trò chơi này vào 15 phút đầu giờ của tiết Luyện toán ở buổi 2
ngay sau khi các em được học xong mảng kiển thức về Hình hộp chữ nhật, Hình
lập phương.
- Mục đích:
+ Củng cố qui tắc, công thức tính diện tích xung quanh, diện tích toàn
phần, thể tích của Hình lập phương, Hình hộp chữ nhật. Từ đó biết vận dụng
linh hoạt, kết hợp với tính nhẩm để tính tính diện tích xung quanh, diện tích toàn
phần, thể tích của Hình lập phương, Hình hộp chữ nhật.
+ Phát triển kĩ năng diễn đạt rõ ràng, mạch lạc.
- Thời gian chơi: 10-12 phút.
- Chuẩn bị: GV chuẩn bị một cây xanh và các ngôi sao đủ màu sắc được
cắt bằng giấy màu để cài lên cây xanh. Trong mỗi ngôi sao là nội dung các câu
hỏi về các qui tắc, công thức tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần, thể
tích của Hình lập phương, Hình hộp chữ nhật cũng như cách vận dụng tính.
- Cách chơi :
+ GV cử một học sinh làm chủ trò. Dưới sự điều khiển của chủ trò, lần
lượt học sinh xung phong lên lên bảng hái những ngôi sao mà mình yêu thích

trên cây và trả lời nội dung câu hỏi trong ngôi sao đó. Học sinh ở dưới lớp có thể
chất vấn, trao đổi cùng bạn về nội dung kiến thức bạn vừa trả lời.
+ Giáo viên, học sinh công nhận kết quả đúng và tuyên dương học sinh.
Nội dung câu hỏi trong mỗi ngôi sao có thể như sau:
1. Bạn hãy nêu qui tắc, công thức tính diện tích xung quanh của Hình lập
phương.
2. Bạn hãy cho cả lớp biết: Hình lập phương có những đặc điểm gì?
3.Muốn tính diện tích toàn phần của Hình hộp chữ nhật ta làm như thế
nào?
4.Một Hình lập phương có cạnh 10cm.
- Bạn A nói: Diện tích xung quanh của Hình lập phương đó bằng 600 cm2
- Bạn B nói: Diện tích xung quanh của Hình lập phương đó bằng 400 cm2
Theo bạn: Ai nói đúng? Ai nói sai? Vì sao?
5. Tôi mời bạn: Hãy nêu qui tắc tính thể tích của Hình hộp chữ nhật .

16


6. Một Hình lập phương có diện tích toàn phần bằng 54 m2. Vậy cạnh của
Hình lập phương đó bằng bao nhiêu?
7. Hình bên tên gọi là gì?

2m

Thể tích hình đó em thì tính mau?

4m

3m

8. Một Hình hộp chữ nhật có chiều dài 4m, chiều rộng 2m, chiều cao 1m.
Bạn hãy cho tôi biết diện tích xung quanh của Hình hộp chữ nhật đó bằng bao
nhiêu?
Sau khi tổ chức trò chơi này vào 15 phút đầu giờ của tiết Luyện toán ở
buổi 2, các em đã được củng cố, hệ thống hóa toàn bộ kiến thức về cách tính
diện tích xung quanh, diện tích toàn phần, thể tích của Hình lập phương, Hình
hộp chữ nhật. Thông qua trò chơi các em được thi đua nhau, em nào cũng muốn
hái được những ngôi sao đẹp nên càng cố gắng. Các em cảm thấy hứng thú hơn
với môn học, tình trạng uể oải trong lớp học đã không còn nữa.
IV. Kết quả đạt được.
Sau khi lựa chọn để vận dụng một số trò chơi toán học đã nêu trên vào các
tiết học, tôi nhận thấy không những học sinh nắm được kiến thức bài học mà còn
nhớ rất lâu những kiến thức của bài học đó. Thông qua các trò chơi, các em lĩnh
hội những kiến thức, bài học của môn toán học một cách dễ dàng; kiến thức
được củng cố, khắc sâu một cách vững chắc, tạo cho các em niềm say mê, hứng
thú trong học tập ph. Bên cạnh đó phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo
của học sinh, tăng cường hoạt động cá thể phối hợp với học tập giao lưu. Hình
thành và rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Góp phần gây
hứng thú học tập môn Toán cho học sinh, một môn học được coi là khô khan và
khó khăn, thì việc đưa ra trò chơi toán học nhằm để các em học mà chơi, chơi
mà học. Trò chơi toán học không những chỉ giúp các em lĩnh hội được kiến thức
mà còn giúp các em củng cố và khắc sâu các kiến thức đó.
Các em được rèn khả năng nhanh nhẹn, khéo léo và tạo cho các em mạnh
dạn, tự tin, biết hợp tác với bạn bè và ham mê học môn toán hơn. Kết quả học
tập cuối học kì I, cuối học kì II năm học 2015-2016 của lớp 5C như sau:
Thời điểm

TSHS

Điểm

Điểm

Điểm

9- 10
SL
TL

7- 8
SL
TL

5- 6
SL
TL

Điểm
Dưới 5
SL TL
17


Đầu năm
Cuối HKI
Giữa HKII

26
26
26

3
5
7

11.5% 5 19.2%
19.2% 7 26.9%
26.9% 10 38.5%
C. KẾT LUẬN

12 46.1%
11 42.4%
9 34.6%

6
3
0

23.2%
11.5%
0

1. Bài học kinh nghiệm.
Trò chơi học tập là một loại hình hoạt động vui chơi có nhiều tác dụng
trong các giờ học của học sinh tiểu học. Trò chơi học tập tạo ta không khí vui
tươi, hồn nhiên, sinh động trong giờ học. Nó còn kích thích được trí tưởng
tượng, tò mò, ham hiểu biết ở trẻ.
Tổ chức tốt trò chơi học tập không chỉ làm cho các em hứng thú hơn trong
học tập mà còn giúp các em tự tin hơn, có được cơ hội tự khẳng định mình và tự
đánh giá nhau trong học tập.

Việc tổ chức trò chơi trong các giờ học toán là vô cùng cần thiết. Song
không nên quá lạm dụng phương pháp này. Khi tổ chức trò chơi học tập nói
chung và môn toán lớp 5 nói riêng, GV cần lưu ý những điểm sau:
- Trò chơi phải được chuẩn bị chu đáo, phải mang ý nghĩa giáo dục.
- Trò chơi phải nhằm mục đích củng cố, khắc sâu nội dung bài học.
- Trò chơi phải phù hợp với tâm sinh lí học sinh lớp 5.
- Hình thức tổ chức trò chơi phải đa dạng, phong phú.
- Trò chơi phải gây được hứng thú đối với tất cả học sinh trong lớp.
- Trò chơi phải tổ chức cho tất cả học sinh cùng được tham gia
- Về cách tổ chức trò chơi:
+ Giới thiệu tên trò chơi.
+ Nêu thời gian tiến hành chơi: thường từ 5 - 10 phút
+ Nêu luật chơi ( cách chơi )
+ Tổ chức chơi (hoặc chơi thử, nếu cần)
+ Nhận xét, đánh giá kết quả chơi, tuyên dương, khen thưởng HS (giáo
viên có thể nêu thêm những tri thức được học tập qua trò chơi, những sai lầm
cần tránh.)
Với những kinh nghiệm trên tôi đã góp phần nâng cao chất lượng của giờ
dạy học toán nói riêng và chất lượng giáo dục nói chung. Đồng thời tạo sự say
mê hứng thú cho học sinh khi học toán và từ đó học sinh ngày càng yêu thích
môn toán hơn.
Dạy học toán không những dạy kiến thức mà còn rèn kĩ năng suy luận,
tính toán. Giáo viên cần phải trao dồi từng bước để nâng cao trình độ nhận thức
của các em, giúp các em có kiến thức cơ bản để học tốt ở các lớp tiếp theo.
Với những trò chơi được nêu trong đề tài này có thể áp dụng tốt vào các
giờ học môn toán cho tất cả học sinh khối lớp 5 ở trường Tiểu học Đông Tiến B.
18


Dưới sự chỉ đạo của Ban giám hiệu với khả năng hạn chế của bản thân.

Trong quá trình thực hiện không tránh khỏi những hạn sai sót. Tôi rất mong
nhận được những ý kiến đóng góp, bổ sung của các cấp quản lí, của đồng nghiệp
để tôi hoàn thiện mình hơn, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học.
2. Đề xuất:
- Để một giờ dạy đạt hiệu quả cao không chỉ dựa vào sự đổi mới về
phương pháp hay hình thức tổ chức dạy học của giáo viên, sự tiếp thu bài của
học sinh, mà đồ dùng dạy học để phục vụ cho bài học cũng góp phần hết sức
quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả giờ dạy. Vì vậy đề nghị nhà trường
cũng như các cấp lãnh đạo quan tâm đến việc bổ sung mua sắm trang thiết bị
dạy học để đáp ứng được yêu cầu của việc đổi mới phương pháp giáo dục hiện
nay.
- Đề nghị nhà trường cũng như cấp trên thường xuyên có kế hoạch tổ
chức hội thảo SKKN để giáo viên các trường nói chung được nắm bắt, học hỏi
kinh nghiệm áp dụng vào thực tiễn dạy học.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VI

Thanh Hóa, ngày 15 tháng 3 năm 2016
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
không sao chép nội dung của người khác.

Người viết

Vũ Thị Lan Hương

19


20