Một số biện pháp xây dựng tập thể lớp tự quản vững mạnh ở trường THCS thăng bình

A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
Trường học là nơi đào tạo nhiều thế hệ học trò, là môi trường tạo dựng
cho đất nước những con người có đủ tài năng trí tuệ và những phẩm chất đạo
đức. Người trực tiếp đào tạo những con người như thế không ai khác là giáo
viên.
Trong hoạt động giáo dục ngoài việc giáo viên giúp học sinh chiếm lĩnh
tri thức của nhân loại thì hoạt động chủ nhiệm lớp cũng là một nhiệm vụ vô
cùng quan trọng. Khác với hoạt động dạy học, hoạt động chủ nhiệm lớp mang
tính giáo dục đạo đức, tác phong, tinh thần tập thể đoàn kết nhằm đạt tới sự phát
triển toàn diện nhân cách cho học sinh và góp phần quan trọng vào "sự nghiệp
trồng người".
Trước thực tế chất lượng giáo dục nhân cách học sinh còn chưa được như
mong đợi và giáo viên chủ nhiệm gặp nhiều khó khăn trong việc quản lí và giáo
dục học sinh, chúng tôi là giáo viên giảng dạy và kiêm nhiệm vai trò chủ nhiệm
lớp luôn trăn trở với công tác quản lý và giáo dục học sinh trong tập thể lớp chủ
nhiệm. Qua 12 năm công tác giảng dạy và chủ nhiệm ở trường THCS tôi nhận
thấy: việc xây dựng, tổ chức lớp có khả năng tự quản là hết sức cần thiết và quan
trọng nhằm xây dựng một môi trường giáo dục có trật tự, kỷ cương, đại đa số
những lớp có kết quả học tập tốt đều là những lớp có tổ chức nền nếp tốt, có sự
đồng thuận cao trong bộ máy hoạt động của lớp. Bên cạnh đó, tập thể các lớp có
tinh thần tự quản cao sẽ góp phần xây dựng nề nếp tự quản tốt trong nhà trường.
Đây là vấn đề có ý nghĩa hết sức thiết thực đối với việc quản lý và giáo dục nhân
cách học sinh và là mối quan tâm của hầu hết các thầy cô giáo và những người
làm giáo dục.Vì vậy bản thân tôi muốn nêu lên vấn đề “Xây dựng tập thể lớp tự
quản vững mạnh” nhằm góp một kinh nghiệm nhỏ bé vào sự nghiệp giáo dục.
2. Mục đích nghiên cứu.
Trên cơ sở thực trạng của hoạt động chủ nhiệm ở trường THCS Thăng Bình
tôi xin đề xuất: " Một số biện pháp xây dựng tập thể lớp tự quản vững mạnh ở
trường THCS Thăng Bình ”
3. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp xây dựng lớp tự quản.

4. Phương pháp nghiên cứu:
1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết:
- Sưu tầm tài liệu có liên quan đến “Xây dựng tập thể lớp tự quản vững mạnh”.
- Nghiên cứu các tài liệu, tạp chí “Xây dựng tập thể lớp tự quản vững mạnh”
2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
- Phương pháp phỏng vấn.
1


- Phương pháp thống kê toán học.
- Phương pháp điều tra.
- Phương pháp phân tích số liệu, tổng hợp.
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp kiểm tra.

B. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. Cơ sở lý luận
Qua một một thời gian dài thực hiện quy chế đánh giá, xếp loại học sinh
THCS và học sinh THPT của Bộ Giáo dục và Đào tạo, ban hành theo thông tư
số 58/2011/TTBGDĐT, ngày 12/12/2011. Qua tìm hiểu tài liệu tập huấn về công
tác giáo viên chủ nhiệm trong trường THCS, THPT của BGDĐT in ấn tháng 6
năm 2011. Kết hợp với nhu cầu thực hiện công tác chủ nhiệm tốt mà trách
nhiệm đặt ra đối với từng giáo viên là rất cấp thiết. Tôi thiết nghĩ, xây dựng lớp
học tự quản là quan trọng và cần thiết bởi các lí do sau:
Trước hết để đáp ứng mục tiêu đào tạo thời đại mới: Chúng ta đều biết
con người làm chủ tương lai của thế kỷ 21 trong sự hoà nhập với cộng đồng thế
giới không thể là con người thụ động, ngoan ngoãn giản đơn, chỉ biết vâng lời
rập khuôn một cách máy móc, mà thực sự phải là con người biết làm chủ mình,
phù hợp nhất với ích lợi của cộng đồng. Một thế hệ người tương lai như vậy sẽ
2

không thể hình thành nếu chúng ta không biết tạo cơ hội để họ tập dượt, rèn
luyện tính tự giác tự quản, năng động, sáng tạo ngay từ khi còn ngồi trên ghế
nhà trường phổ thông sẽ là một thành quả ban đầu giúp các em sau này ra đời
tiếp cận với môi trường xã hội rộng lớn một cách dễ dàng, đầy tự chủ hơn.
Thứ hai, trong giảng dạy chuyên môn chúng ta đang sôi nổi và thực hiện
có hiệu quả phương pháp giáo dục (PPGD) tích cực,chủ động, lấy học sinh làm
trung tâm. Vậy không lẽ trong công tác chủ nhiệm chúng ta lại để tồn tại mãi
cách giáo dục thụ động, máy móc - thầy là trung tâm của tất cả, còn trò cứ vẫn là
đối tượng thụ động thi hành nhiệm vụ của thầy cô một cách vô điều kiện. Do
vậy, cần phải đổi mới, phải thực sự coi việc giáo dục lấy học sinh làm trung tâm
là một phương pháp tiến bộ và hiệu quả thiết thực nhất. Phải biến quá trình giáo
dục thành tự giáo dục, tự ý thức, tự quản lấy chính mình, tổ, lớp mình. Chỉ có
như thế nhân cách,ý thức học sinh mới được xác lập bền vững. Chất lượng giáo
dục của chúng ta mới không bị tụt hậu, mới đáp ứng được những yêu cầu ngày
càng cao của cuộc sống hiện đại.
2. Thực trạng của lớp trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Đặc điểm, tình hình lớp 9A.
Trong năm học 2015 - 2016 tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm lớp
8A, tiếp tục gắn bó và đồng hành cùng các em trong năm học này 2016-2017.
Qua tìm hiểu tôi thấy lớp có một số đặc điểm như sau:
- Lớp tôi chủ nhiệm gồm có 31 học sinh (nam 15, nữ 16), sống rải rác ở
tất cả các thôn trong xã, đặc biệt trong xã có một thôn mà hầu hết cha mẹ học
sinh không quan tâm đến việc học tập của con em mình, nhiều gia đình vợ
chồng còn hay cãi vã, đàn ông trong thôn thì cờ bạc rượu chè.....thôn này có tới
9 HS trong lớp.
- Trong tổng số 31 học sinh của lớp tôi chủ nhiệm thì hầu hết phụ huynh
đi làm ăn xa, thậm chí nhiều gia đình cả cha và mẹ đều đi hết, để con cái ở nhà
với ông bà, cô dì chú bác. Do vậy ảnh hưởng rất lớn đến kết quả học tập và rèn

luyện của các em nếu như không định hướng cho các em có ý thức tự giác, tự
lập.
- Có trường hợp cá biệt học sinh là con một, được cưng chiều từ nhỏ,
không được giáo dục đúng đắn dẫn đến việc học tập kém, lười học, ý thức tổ
chức kỷ luật không có, thường xuyên bỏ tiết đi chơi điện tử, lười biếng tham gia
các phong trào của lớp, lôi kéo rủ rê các bạn trong lớp...
- Thêm vào đó, thành phần gia đình các em học sinh lớp chủ yếu là làm
ruộng, có 3 học sinh hộ nghèo và cận nghèo. Tuy nhiên, đa số các em là ngoan
3


ngoãn,có ý thức đạo đức tốt, luôn cố gắng vươn lên trong học tập và rèn luyện
đạo đức tác phong góp phần xây dựng tập thể lớp tự quản tốt.
2.2. Thực trạng của lớp đầu năm học
a) Việc thực hiện nội quy nền nếp của đội:
Đa số các em thực hiện tốt nội quy của đội, bên cạnh đó còn tồn tại cũng
khá nhiều HS hay vi phạm như đi học muộn, hay thiếu đồng phục, cắt tóc hoặc
nhuộm tóc không hợp với lứa tuổi HS, mang và sử dụng điện thoại trong giờ
học, ăn quà vặt và xả rác bừa bãi, đặc biệt có học sinh còn thường xuyên bỏ tiết
đi chơi điện tử, luôn gây sự tìm cách đánh nhau với các bạn trong lớp hoặc trong
trường……
b) Lao động: Trong những buổi lao động đầu năm và qua quan sát viêc
trực tuần nủa lớp tôi thấy: Lớp phó phụ trách lao động chưa phát huy được hết
trách nhiệm của mình trong việc phân công nhắc nhở các bạn làm việc, học sinh
trong lớp thì chưa có sự đoàn kết, hợp tác. Còn đùn đẩy nhau, ỉ lại công việc cho
nhau...
c) Truy bài đầu giờ: Đội ngũ ban cán sự lớp chưa phát huy hết khả năng
của mình, các tổ trưởng còn kiểm tra bài về nhà chống đối, qua loa, học sinh
trong lớp tranh thủ chép bài về nhà của nhau để đối phó với giáo viên. Dẫn đến
15 phút đầu giờ còn ồn, lộn xộn không hiệu quả.

d) Trong các giờ học: Ý thức trong giờ học bộ môn chưa cao, nhiều học
sinh nói tự do, trong giờ sinh hoạt tập thể đầu tuần chưa tự giác, chưa nghiêm
túc, trong các giờ học có nhiều học sinh vi phạm, chưa có ý thức học bài và làm
bài, thụ động trong giờ học, không có tinh thần xây dựng tập thể.…
e) Trong tiết sinh hoạt lớp: Đội ngũ cán sự lớp còn nhiều lúng túng, các
em chưa biết cách chủ trì các tiết sinh hoạt lớp để đánh giá kết quả học tập và
rèn luyện của học sinh trong lớp dẫn đến lớp rất ồn, kết quả giờ sinh hoạt chưa
đạt, các em chưa biết cách quản lý lớp khi không có giáo viên chủ nhiệm...
f) Kết quả học lực và hạnh kiểm của năm học trước (2015-2016)
Hạnh kiểm
Học lực
Tốt
Khá
TB
Giỏi
Khá
TB
Yếu
Kém
24
4
3
3
10
14
3
1
Chính vì những nguyên nhân trên mà trong 2 tuần của tháng 8 và đầu
tháng 9 lớp luôn bị nhắc nhở và xếp ở tốp cuối trong bảng xếp loại thi đua của
trường. Từ thực trạng trên, tôi luôn suy nghĩ, trăn trở để nhanh chóng tìm ra giải

pháp nhằm đáp ứng kịp thời yêu cầu giáo dục hiện tại và lâu dài cho lớp, cho
trường.
4


3. Các giải pháp xây dựng lớp tự quản vững mạnh.
3.1. Xây dựng hàng ngũ cán sự lớp tự quản
Để có một lớp học tốt, một chi đội vững mạnh thì vai trò của đội ngũ ban
cán sự lớp là hết sức quan trọng vì thông qua ban cán sự lớp giáo viên chủ
nhiệm (GVCN) nắm bắt được tình hình của lớp mà không phải ngày nào cũng
trực tiếp ở lớp và có thể nói ban cán sự lớp là cầu nối giữa GVCN với học sinh
trong lớp. Hơn thế nữa ban cán sự lớp luôn bám sát lớp trong 15 phút đầu giờ
với việc theo dõi và kiểm tra sát sao việc học bài và làm bài về nhà của các bạn
trong lớp. Đôn đốc lớp chấp hành đầy đủ và nghiêm chỉnh các nội quy của đội
của trường. Tự quản lớp trong các tiết sinh hoạt ngoại khoá. Chủ trì các tiết sinh
hoạt lớp để đánh giá kết quả học tập và rèn luyện của học sinh trong lớp .... Đặc
biệt ban cán sự lớp sẽ báo cáo với GVCN hoặc Ban Giám Hiệu (BGH) những sự
việc đột xuất xảy ra trong lớp một cách kịp thời...Vì vây muốn xây dựng lớp tự
quản vững mạnh thì GVCN phải xây dựng hàng ngũ ban cán sự lớp tự quản tốt.
Để bầu ban cán sự (BCS) lớp đạt hiệu quả - hoạt động tốt, trước hết tôi
tham khảo ý kiến của GVCN cũ bởi họ là người nắm rõ khả năng của các em
học sinh. Sau tôi tìm hiểu học lực của các em qua học bạ của năm trước, qua
quan sát trong các tiết học, qua quan sát các buổi lao động....Trước khi tiến hành
bầu, tôi nêu ý kiến: “BCS lớp do cô chọn hay các em chọn?” Khi học sinh quyết
định do các em chọn thì giáo viên chủ nhiệm thỏa thuận: “ Cô đồng ý cho các
em chọn nhưng khi chọn xong các em phải tôn trọng, hoạt động theo sự điều
hành của các bạn trong BCS lớp”. Việc bầu chọn BCS lớp được tiến hành trong
tiết sinh hoạt của tuần thứ nhất hoặc tuần thứ hai đầu năm học. Trước khi bầu,
tôi thông qua tiêu chuẩn của các chức danh được bầu.
- Tiêu chuẩn của lớp trưởng: Học lực từ khá trở lên, hạnh kiểm tốt, năng

động, nhiệt tình, có khả năng tổ chức, có uy tín với bạn trong lớp,gương mẫu…
- Tiêu chuẩn của lớp phó học tập: Học lực giỏi, nhiệt tình giúp đỡ bạn,
tính tình hòa đồng, gương mẫu…
Ở các chức danh khác tôi cũng đưa ra tiêu chuẩn tương tự. Qua việc nêu
tiêu chuẩn và đề cử thì các em học sinh đã định hình được những người mà
mình sẽ chọn. Chọn xong lớp trưởng và các lớp phó, tôi cho các tổ tự bầu tổ
trưởng trên cơ sở tiêu chuẩn đã đưa ra. Khi bầu tổ trưởng, giáo viên nên định
hướng cho các em. Khi chọn BCS lớp, cố gắng bảo đảm ở mỗi địa bàn cư trú có
một thành viên của BCS lớp. Làm được như vậy thì trong quá trình hoạt động
giáo viên có thể nắm bắt được tình hình các thành viên trong lớp thông qua các
em.

5


Khi tiến hành chia tổ, tôi cần tạo sự đồng đều trong tổ. Có nghĩa là mỗi tổ
sẽ có các đối tượng học sinh có học lực, ý thức chấp hành nội quy khác nhau.
Nói cách khác, mỗi tổ phải bảo đảm nhiều đối tượng: có học sinh yếu, học sinh
giỏi, học sinh ở địa bàn xa – gần, có học sinh ngoan, học sinh cá biệt, … Làm
được như vậy thì trong quá trình học tập các em có thể hỗ trợ nhau, nhắc nhở
nhau trong học tập, trong lao động... Sau khi bầu ban cán sự lớp tôi giao nhiệm
vụ cho ban cán sự.
Nhiệm vụ của lớp trưởng: Là người chịu sự điều hành, quản lí trực tiếp
của GVCN. Lớp trưởng là người điều hành, quản lí toàn bộ các hoạt động của
lớp và từng thành viên trong lớp. Theo dõi, đôn đốc lớp chấp hành đầy đủ và
nghiêm chỉnh nội quy của trường, quy định của lớp. Thực hiện nề nếp tự quản
trong lớp.
Lớp trưởng là người thay mặt GVCN quản lí lớp, kịp thời nắm bắt thông
tin của lớp, báo cáo cho giáo viên chủ nhiệm.
Cuối tuần, trong tiết sinh hoạt chủ nhiệm, lớp trưởng tổng kết, đưa ra đánh

giá, nhận xét về quá trình hoạt động của lớp. Trên cơ sở báo cáo của tổ trưởng,
lớp trưởng xếp loại hạnh kiểm cho các thành viên trong lớp…
Nhiệm vụ lớp phó lao động: Phân công, theo dõi, đôn đốc các thành
viên trong lớp ở các buổi lao động. Theo dõi công tác trực nhật hàng tuần của
các tổ, ý thức giữ vệ sinh của cá nhân các thành viên trong lớp. Cuối tuần báo
cáo hoạt lao động (nếu có), vệ sinh của lớp…
Nhiệm vụ lớp phó học tập: Đôn đốc, nhắc nhở các thành viên trong lớp
học tập. Giúp đỡ những học sinh yếu trong khả năng của mình. Kiểm tra bài cũ
đối với các thành viên trong lớp ở 15 phút đầu buổi học…
Nhiệm vụ của cờ đỏ: Kiểm tra và theo dõi việc thực hiện nền nếp đội
của lớp khác theo sự phân công của của tổng phụ trách. Theo dõi kiểm tra, đánh
giá, giữ trật tự, kỉ luật, thực hiện nội quy của lớp và tổ, báo cáo kết quả hàng
tuần, tháng cho lớp trưởng và báo cáo trước lớp.
Nhiệm vụ của thủ quỹ: Thu và quản lí các khoản quỹ của lớp, cuối tháng
- cuối học kì - cuối năm báo cáo công khai hoạt động thu chi quỹ lớp.
Nhiệm vụ của các tổ trưởng: Phân công, theo dõi, đôn đốc các thành
viên trong tổ làm trực nhật, vệ sinh. Theo dõi, báo cáo hoạt động hàng tuần của
các tổ viên. Kiểm tra bài cũ các thành viên trong tổ ở 15 phút đầu buổi…
3.2. Bồi dưỡng đội ngũ ban cán sự tự quản:
Sau khi bầu được ban cán sự lớp tôi chú ý đến việc bồi dưỡng kỹ năng tự
quản của học sinh. Tôi cần tin tưởng khả năng của học sinh , các em hoàn toàn
có thể tự quản được nếu có tác động đúng cách của chúng ta. Người GV luôn
6


biết cách tạo cho các em sự tự tin vào khả năng của chính mình và tạo điều kiện
để các em được thể hiện khả năng của mình trong công việc tập thể. Khi bồi
dưỡng khả năng tự quản cho HS đòi hỏi phải có quá trình hướng dẫn, chỉ bảo,
giúp đỡ các em từ thấp đến cao, để các em tự giải quyết công việc từ đơn giản
đến phức tạp. Biện pháp trong giai đoạn đầu là bắt tay chỉ việc, sau đó để các em

từng bước tự lực giải quyết những công việc cụ thể trong toàn bộ tiến trình tổ
chức hoạt động có sự theo dõi, uốn nắn của GVCN.
Để ban cán sự lớp có thể theo dõi chặt chẽ các mặt hoạt động của học
sinh trong lớp, GVCN cần chuẩn bị cho ban cán sự lớp một số sổ sách với các
tiêu chí cần thiết cho từng chức danh để các em có thể ghi chép những công việc
diễn ra hàng ngày và báo cáo cho GVCN vào cuối tuần. Trong giai đoạn đầu
hình thành tập thể GVCN cần thường xuyên đối thoại với đội ngũ cốt cán. Cứ
mỗi cuối tuần, giáo viên chủ nhiệm lại tổ chức một cuộc “đối thoại nóng” với
cán bộ lớp, vừa để nắm được một cách cụ thể chi tiết hơn tình hình của từng học
sinh trên lớp, đánh giá và rút kinh nghiệm để điều chỉnh kịp thời, vừa tạo cơ hội
để các cán bộ lớp thể hiện tâm tư nguyện vọng … GVCN là người cố vấn và bồi
dưỡng hỗ trợ đội ngũ tự quản, giúp các em phân tích, đánh giá, khái quát hóa
kinh nghiệm hoạt động tự quản, khắc phục khó khăn, xây dựng và giữ gìn uy tín.
GVCN không được khoán trắng cho đội ngũ tự quản, hoặc biến đội ngũ cán bộ
tự quản thành công cụ quản lý lớp, tạo ra sự đối lập giữa đội ngũ tự quản với các
thành viên khác trong tập thể.
3.3. Lập sơ đồ tổ chức lớp học:
Thực hiện chức năng tổ chức, quản lý những GVCN có kinh nghiệm còn
quan tâm đến việc lập sơ đồ tổ chức lớp học, mà cụ thể hơn là bố trí và luân
chuyển vị trí ngồi học của các thành viên trong tập thể lớp. Việc phân công chỗ
ngồi và luân chuyển vị trí ngồi học cũng là một công việc rất quan trọng tạo
điều kiện thuận lợi cho từng HS trong lớp học tập, trao đổi kiến thức, giúp đỡ
những học sinh yếu, kém góp phần xây dựng được một tập thể lớp đoàn kết,
thân thiện, gắn bó với nhau, tạo động lực cho các thành viên tự phấn đấu và cố
gắng hoàn thiện mình. GVCN cần linh hoạt bố trí để trong một bàn có 4 HS ở 4
loại học lực: khá giỏi, trung bình, yếu sao cho học sinh yếu ngồi cạnh học sinh
khá giỏi. HS mắt yếu ngồi gần bảng. Ban cán sự ngồi đan xen ở giữa, trước và
sau. Trong một học kì GVCN cần điều chỉnh đổi luân phiên từ 2 đến 3 lần. Mỗi
lần thay đổi là một lần thiết lập lại sơ đồ lớp để trên bàn giáo viên để giáo viên
bộ môn kết hợp tổ chức hoạt động trong mỗi tiết dạy cho phù hợp. Những em

trong Ban cán sự lớp ngồi sau có thể quản lí, theo dõi, nhắc nhở các bạn khác
trong các giờ học. Những em học sinh yếu kém ngồi đầu sẽ được giáo viên bộ
7


môn quan tâm theo dõi và giúp đỡ kịp thời, như thế mỗi em sẽ có cơ hội thể hiện
mình bằng cách từ bỏ thói quen thụ động, trông chờ, ỷ lại .
3.4. Giáo viên cần theo dõi và bám sát các hoạt động và các giờ tự quản của
học sinh
+ Tự quản 15 phút đầu giờ: Tổ trưởng, nhóm trưởng tập trung các tổ
viên, kiểm tra việc chuẩn bị bài ở nhà, xem các bài tập, bài làm được thầy cô
giáo yêu cầu, đủ hay thiếu, lí do vì sao còn thiếu? Tổ trưởng yêu cầu các tổ viên
tự kiểm tra lẫn nhau. Kết quả kiểm tra sẽ được các nhóm trưởng ghi vào sổ dõi
của tổ theo
.
( Hình ảnh học sinh trong lớp đang lên bảng chữa bài tập trong 15p đầu giờ)
+ Tự quản các giờ học trên lớp: Giữ trật tự và tham gia phát biểu ý kiến
xây dựng bài. Lớp trưởng, tổ trưởng kịp thời nhắc nhở các bạn vi phạm, thông
qua đó chấm điểm thi đua các tổ và cá nhân có sự cố gắng tham gia tích cực, chủ
động trong quá trình Dạy- học...
+ Tự quản giờ trống giáo viên: Vì một lý do nào đó mà giáo viên bộ
môn vắng mặt, lớp vẫn phải giữ gìn kỉ luật trật tự để không làm ảnh hưởng đến
các lớp khác và không được ra khỏi lớp. Lớp trưởng hội ý với cán sự lớp sử
dụng giờ trống để chữa bài tập khó mà nhiều bạn còn mơ hồ chưa nắm kỹ cho
các bạn
( Hình ảnh lớp trưởng đang kiểm tra bài tập và giải thích giúp bạn khi bạn chưa
hiểu bài).
+ Tự quản tiết sinh hoạt tập thể: Đây là tiết sinh hoạt hoàn toàn do lớp tự
quản. GVCN chỉ giữ vai trò cố vấn và chỉ xuất hiện khi thật cần thiết để học sinh
giải quyết tình huống phức tạp mà các em lúng túng.

+ Tự quản trong hoạt động lao động, vui chơi, thể thao và các hoạt động ngoài
giờ lên lớp. Trong các loại hình hoạt động này đều có thể khai thác được những
tiềm năng, khả năng tự quản và hình thành các kĩ năng thuần thục cho các em.
(Hình ảnh lớp phó lao động đang đôn đốc, nhắc nhở các bạn trong lớp
chăm sóc bồn hoa của lớp).
+ Tự quản và tự tổ chức giờ sinh hoạt lớp: Tổ chức có chất lượng giờ sinh hoạt
chủ nhiệm hàng tuần và các buổi sinh hoạt tập thể. Với mô hình lớp tự quản, đây
là những cơ hội rất có ý nghĩa để thử thách và rèn luyện ý thức và khả năng tự
quản của các em. Ngoài việc động viên tổ chức cả lớp tự giác tích cực tham gia
sôi nổi các buổi sinh hoạt của lớp. Với tinh thần tự quản, nội dung sinh hoạt một
giờ chủ nhiệm thường diễn ra như sau: Quản ca bắt nhịp, cả lớp vui vẻ mở đầu
8


bằng bài đồng ca thật khí thế. Lớp trưởng mời các tổ trưởng và các lớp phó lần
lượt báo cáo, nhận xét, tuyên dương kịp thời, phê bình đối với các thành viên
trong tổ, trong lớp một cách công khai. Trên cơ sở việc theo dõi thực hiện nội
qui, đến tiết sinh hoạt cuối tháng, tổ trưởng và ban cán sự lớp tiến hành bình bầu
hạnh kiểm, thi đua của từng bạn trong lớp. Lớp sẽ có phần thưởng để động viên
đối với những học sinh có thành tích cao. Trên cơ sở nắm bắt kế hoạch
hành động của Đội, của trường hàng tuần/ tháng, ban cán sự lớp tiến hành xây
dựng kế hoạch hành động thích ứng, cụ thể. Những kế hoạch này được thảo luận
dân chủ, cởi mở, được đông đảo thành viên trong lớp tích cực góp ý, đề xuất nội
dung lẫn giải pháp thực hiện và được biểu quyết nhất trí thông qua với tỉ lệ tuyệt
đối. Hễ còn có điều gì băn khoăn thì cả lớp phải tìm cách giải quyết nốt băn
khoăn đó để đạt được sự đồng thuận cao. Cuối cùng giáo viên chủ nhiệm nhận
xét tình hình của lớp trong tuần vừa qua và triển khai công việc tuần tới
( Hình ảnh hát tập thể vào đầu giờ sinh hoạt lớp)
3.5. Xây dựng tập thể lớp đoàn kết, vững mạnh, có tinh thần yêu thương và
giúp đỡ lẫn nhau.

Ngoài đội ngũ cán bộ lớp, nhiệt tình, có ý thức trách nhiệm cao, có tinh
thần tự giác trong mọi hoạt động thì các thành viên còn lại cũng đóng vai trò
quan trọng trong việc xây dựng lớp tự quản tốt. Do đó, đối với học sinh, nhất là
những học sinh chưa có ý thức tự giác thực hiện tốt nội quy trường lớp, còn vi
phạm nhiều thì ban cán sự lớp kết hợp với giáo viên chủ nhiệm đôn đốc nhắc
nhở kịp thời, giáo viên chủ nhiệm kết hợp cùng gia đình để giáo dục học sinh.
Mặt khác, giáo viên chủ nhiệm luôn gần gũi yêu thương trao đổi với học
sinh để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, xu hướng, sở thích của học sinh giúp các
em nêu ra "điều muốn nói", tạo ra môi trường thân thiện để các em thấy "Mỗi
ngày đến trường là một niềm vui". Từ đó khơi gợi từng bước và phát huy tinh
thần làm chủ tập thể của học sinh.
- Đối với học sinh cá biệt về đạo đức tôi cố gắng tìm hiểu nguyên nhân
qua gia đình, dùng phương pháp tác động tình cảm, nghiêm khắc nhưng không
cứng nhắc, tuyệt đối không dùng từ ngữ chỉ trích, miệt thị khiến các em bị tổn
thương dễ gây nên phản ứng thiếu kiểm soát. Thường xuyên gần gũi, động viên
khích lệ kịp thời khi các em có biểu hiện tiến bộ... dần dần bằng biện pháp này
tôi đã cảm hóa được học sinh cá biệt trong lớp không còn hiện tượng bỏ tiết chơi
điện tử,có ý thức hơn nhiều trong việc xây dựng tập thể...
3.6. Giáo viên chủ nhiệm thường xuyên kiểm tra và đánh giá.
9


- Mỗi em trong ban cán sự và ban thi đua đều có sổ sách ghi chép và hiểu
được nội dung công việc mình phụ trách. Đến tiết sinh hoạt lớp, các em tự giác
xếp thi đua theo tổ, trình bày trước lớp và cô giáo chủ nhiệm.
- GVCN một mặt nắm bắt đầy đủ thông tin cá nhân của từng học sinh
trong lớp thông qua phiếu điều tra, sổ tay cá nhân. Mặt khác, phải thật sự nhiệt
tình, tâm huyết trong công tác chủ nhiệm, thường xuyên theo dõi, động viên đội
ngũ cán bộ lớp, tuyên dương các em làm tốt. Đồng thời tiến hành xử phạt
nghiêm minh những HS có thái độ coi thường, không chấp hành lệnh của ban

cán sự lớp. Đối với những cán sự lớp chưa gương mẫu, thiếu trách nhiệm,
GVCN cũng khéo léo tế nhị, phê bình, uốn nắn những lệch lạc của các em
nhưng không làm các em mất uy tín, mất tự tin trong tập thể lớp, song cũng
không vì thế mà nuông chiều, ưu tiên, dành đặc ân cho cán bộ lớp làm cho các
em ngộ nhận về vai trò, uy danh của mình, sớm nhiễm tính ham quyền chức,
hách dịch, coi thường người khác.
- Thông qua kết quả tổng hợp thi đua, xếp loại hạnh kiểm theo từng tháng,
có hình thức khen thưởng, xử phạt cụ thể và báo cáo kết quả hàng tháng cho phụ
huynh.
4. Hiệu quả của việc áp dụng sáng kiến vào thực tiễn.
Qua những năm đã làm công tác chủ nhiệm và qua thời gian một năm
chủ nhiệm lớp 9A trong năm học 2016-2017, bằng việc áp dụng kinh nghiệm
làm chủ nhiệm của mình, bản thân đã có được những thành công đáng khích lệ
cả về phía cá nhân tôi và cả lớp tôi chủ nhiệm. Đồng thời, bản thân tôi cũng như
đồng nghiệp cũng đã nhìn thấy được thay đổi rất lớn của nhiều cá nhân học sinh
nói riêng và tập thể lớp 9A nói chung. Cụ thể, sau gần một năm học, tập thể lớp
9A đạt được những thành tích và những sự thay đổi như sau:
+ Tỉ lệ học sinh đi học chuyên cần đạt 100%.
+ Điểm học tập các môn học ở lớp, lực học của đa số học sinh có nhiều
tiến bộ và cao hơn so với năm học trước (qua theo dõi, nhìn nhận của giáo viên
chủ nhiệm và theo lời nhận xét của nhiều Giáo viên bộ môn). Qua các bài kiểm
tra định kỳ và các kỳ thi khảo sát chất lượng thì điểm số của học sinh trong lớp
có nhiều tiến bộ.
+ Đặc biệt trong năm học này, lớp tôi vinh dự có 18 học sinh tham gia đội
tuyển thi HSG lớp 9 các môn văn hóa do Phòng giáo dục tổ chức, trong đó có 13
e đạt giải, xuất sắc hơn cả là có nhiều em đứng nhất nhì cấp huyện, góp phần
không nhỏ vào thành tích chung của nhà trường. Cũng ở năm học này lớp tôi có
5 học sinh đại diện cho nhà trường tham gia đội thi hsg cấp tỉnh và có 3 em đạt

10

được thành tích đáng tự hào. Đó là thành quả không nhỏ khi tôi áp dụng sáng
kiến của mình vào thực tiễn trong năm học này.
+ Các em tham gia nhiệt tình, tích cực hơn và có nhiều thành tích cao hơn
đối với các hoạt động phong trào chung của nhà trường. Đặc biệt vừa qua huyện
nhà tổ chức chạy việt dã lớp tôi cũng vinh dự có học sinh tham gia và đạt giải
nhì đội nữ, giải nhất toàn đoàn cho Thăng Bình. Thái độ và ý thức học tập tốt
của học được nâng lên rõ rệt, học sinh cảm nhận được tầm quan trọng của việc
học và rèn luyện ở trường, lớp. Đa số học sinh đã chủ động, tích cực và hăng say
hơn khi tham gia các hoạt động phong trào ở lớp, trường hay ở cấp trên. Tinh
thần đoàn kết, biết giúp đỡ nhau trong học tập và trong sinh hoạt của học sinh
được thể hiện trông thấy. Các em đã biết động viên, chia sẻ bên nhau khi gia
đình bạn gặp chuyện buồn, hay khi bạn bị đau ốm thì các em cũng biết giúp bạn
chép và giảng bài cho bạn hiểu kỹ hơn.
+ Đa số học sinh có lối sống lành mạnh, ngoan ngoãn và có tinh thần tự
giác, tự lập cao, kể cả học sinh cá biệt. Không còn để giáo viên phải nhắc nhở
nhiều lần. Học sinh dường như mạnh dạn, tự tin hơn khi giao tiếp và đứng trước
tập thể.
+ Việc thực hiện nội quy nền nếp của đội: Ý thức chấp hành nội quy
tương đối tốt, đa số học sinh đã ngoan hơn, biết nghe lời hơn (qua theo dõi của
giáo viên chủ nhiệm và qua lời nhận xét BGH nhà trường, của nhiều giáo viên
bộ môn).
+ Về lao động: Từ tổ chức xây dựng lớp tự quản tốt, lớp tôi đã đạt kết quả
tốt trong các buổi lao động đặc biệt là đối với khu vực tự quản của lớp do nhà
trường phân công. Lớp không còn hiện tượng xả rác bừa bãi, ăn quà vặt để giáo
viên phải nhắc nhở.
+ Truy bài đầu giờ và sinh hoạt lớp. Tôi thực sự yên tâm về ý thức tự quản
của lớp và các sinh hoạt đầu tuần; 15 phút đầu giờ hoặc sinh hoạt cuối tuần,
ngay cả khi tôi không có mặt tại lớp. Vì hiện nay đội ngũ cán sự lớp đã hoàn

toàn tự quản các buổi, các giờ sinh hoạt trong lớp, giáo viên chủ nhiệm chỉ làm
cố vấn, người dự, lắng nghe các ý kiến và bổ sung, nhận xét và cũng thông qua
các giờ sinh hoạt lớp để các em được trình bày những tâm sự, nguyện vọng của
mình, tự đánh giá nhận xét nhau, giáo viên chủ nhiệm phải gắn bó với học sinh
trong một cộng đồng chung để giải quyết kịp thời những băn khoăn thắc mắc
của các em, khen - chê kịp thời công bằng vì giờ sinh hoạt lớp là dạng giáo dục
tập thể là một hình thức tự quản cho học sinh và là biện pháp trong việc xây
dựng tập thể lớp tự quản vững mạnh
+ Kết quả học lực và hạnh kiểm của lớp như sau:
11


Hạnh kiểm
Tốt
Khá
28
3
90,3%
9,7%

TB
0
0%

Giỏi
10
32,2%

Học lực
Khá

TB
12
9
38,7%
29,1%

+ Xếp loại thi đua của lớp trong năm học như sau:
Học kì I:
Tháng 8
Tháng 9
Tháng 10
Tháng 11
Xếp thứ 6/8

Xếp thứ 6/8

Học kì II:
Tháng 1
Xếp thứ 2/8

Xếp thứ 5/8

Xếp thứ 4/8

Yếu
0
0%

Kém
0

0%

Tháng 12
Xếp thứ 3/8

Tháng 2

Tháng 3

Xếp thứ 1/8

Xếp thứ 2/8

III. KẾT LUẬN
1. Kết luận
Trong suốt quá trình giảng dạy cũng như trong nhiều năm làm công tác
chủ nhiệm, bản thân tôi đã từng gặp phải những khó khăn rất lớn khi làm chủ
nhiệm lớp. Những khó khăn ấy cũng xuất phát từ nguyên nhân chủ quan về phía
năng lực, nhận thức của tôi; cũng có những nguyên nhân từ phía nhà trường, gia
đình học sinh hay các đối tượng học sinh. Tuy nhiên, đó chỉ là những khó khăn
khi những năm đầu mới được phân công làm công tác chủ nhiệm. Nhưng sau
một thời gian làm chủ nhiệm lớp, bản thân tôi tự nhận ra rằng chính mình sẽ làm
thay đổi cách thức chủ nhiệm của mình, để có thể làm tốt được công tác chủ
nhiệm.
Chính vì lí do đó, bản thân tôi đã từng trăn trở, suy nghĩ để tìm ra những
giải pháp có thể áp dụng được cho công tác chủ nhiệm đối với bất kì môi trường
nào, đối tượng học sinh nào. Sau nhiều năm nghiên cứu, tìm tòi và học hỏi, bản
thân đã tìm ra được một số giải pháp để làm tốt công tác chủ nhiệm, đã áp dụng
những kinh nghiệm đó vào công tác chủ nhiệm của mình và đã đạt được rất
nhiều những thành công. Những thành công ấy không chỉ cho chính bản thân

mình mà còn cho cả chính tập thể lớp mình chủ nhiệm.
12


Điều quan trọng hơn nữa là, trong quá trình chủ nhiệm, để làm tốt công
tác chủ nhiệm của mình, tôi đã không nôn nóng, vội vàng mà luôn điềm tĩnh,
vạch định kế hoạch rõ ràng về thời gian, về nội dung công việc và hình thức
thực hiện công việc. Đồng thời luôn tranh thủ được sự giúp đỡ của những nguồn
lực khác trong nhà trường, từ phía gia đình học sinh và từ chính sự tích cực của
các đối tượng học sinh.
2. Kiến nghị:
Để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp, luôn đòi hỏi nhiều yếu tố quan trọng.
Nhưng trong đó, quan trọng nhất là phương pháp và là tâm huyết của giáo viên
chủ nhiệm, chứ bản thân tôi không đòi hỏi hay kiến nghị các cấp Lãnh đạo, Ban
giám hiệu nhà trường cũng như các tổ chức, cá nhân hay gia đình học sinh phải
làm như thế này, như thế khác. Mà điều tôi luôn mong muốn đó là sẽ luôn nhận
được giúp đỡ, phối hợp để công tác chủ nhiệm của mình sẽ luôn đạt kết quả cao
hơn.
Chính vì vậy, là một giáo viên chủ nhiệm, tôi thiết nghĩ điều cần thiết
nhất đối mỗi giáo viên khi làm công tác chủ nhiệm là: Người giáo viên phải thật
sự mẫu mực, phải là tấm gương sáng từ nhận thức đến hành động, từ lời nói, cử
chỉ, điệu bộ đến thái độ ứng xử hàng ngày…để học sinh noi theo. Giáo viên chủ
nhiệm cần có lí tưởng nghề nghiệp đúng đắn, phải thật sự am hiểu, nắm chắc
chủ trương giáo dục của Đảng và nhà nước trong thời kì đổi mới. Chính lí tưởng
và lòng yêu nghề sẽ là nghị lực niềm tin để người giáo viên vững bước trong sự
nghiệp mình đã chọn.
Tóm lại, để làm tốt công tác chủ nhiệm, đòi hỏi người giáo viên chủ
nhiệm không chỉ là một giáo viên dạy tốt văn hóa mà còn phải quan tâm đến sự
phát triển ở học sinh cả những giá trị đạo đức, thể chất, thẩm mĩ… Vì vậy, theo
tôi, hai yếu tố cốt lõi không thể thiếu đối với giáo viên chủ nhiệm là cái tài của

một nhà tâm lí và cái tâm của một nhà giáo dục. Khi làm tốt hai yếu tố này thì
người giáo viên nói chung và người giáo viên chủ nhiệm nói riêng đều có thể
làm tốt trách nhiệm của mình trong thời đại mới ngày nay và luôn để lại ấn
tượng tốt trong lòng mỗi thế hệ học trò yêu dấu.
Giáo dục là cả một quá trình rất cần sự nỗ lực của mỗi giáo viên cần biết
lựa chọn và kết hợp sử dụng các phương pháp phù hợp với từng đối tượng học
sinh. Bằng lòng yêu nghề mến trẻ, bằng sự vị tha, bao dung, độ lượng…chắc
chắn giáo viên chủ nhiệm sẽ thành công trong công tác giáo dục học sinh lớp
mình phụ trách. Nói cách khác, nhà giáo là một người trí tuệ, giàu lòng nhân ái ,
khoan dung có vai trò như người cha, người mẹ, đúng như câu nói: “ Cha mẹ

13


cho con hình hài, vóc dáng, còn thầy cô cho các em kiến thức, nhân nghĩa để em
vững bước trên con đường đời đầy chông gai thử thách”.
Bằng những kinh nghiệm ít ỏi của mình trong những năm tham gia làm
công tác chủ nhiệm, tôi đã tự đúc rút được một số phương pháp cho bản thân, dù
sao, đó cũng là những ý kiến mang tính cá nhân, tôi rất mong nhận được sự góp
ý của hội đồng giáo dục nhà trường cũng như các quý thầy cô, đặc biệt những
thầy cô đã từng làm công tác chủ nhiệm lớp để đề tài được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ
TRƯỞNG ĐƠN VI

Thăng Bình, ngày 10 tháng 3 năm 2017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
không sao chép nội dung của người khác.
NGƯỜI VIẾT

Phạm Thị Huyền

Trần Thị Thoa

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Tài liệu sinh hoạt chủ nhiệm lớp - NXB Giáo dục
Các loại tài liệu báo chí giáo dục.
Một số tài liệu nói về kỹ năng ứng xử giữa giáo viên với học sinh.
Các tạp chí văn học tuổi trẻ.
Tài liệu tâm lý học đường.
Tài liệu về cách xử lý tình huống với học sinh cá biệt

14


MỤC LỤC
Nội dung
A. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
2. Mục đích nghiên cứu
3. Đối tượng nghiên cứu
4. Phương pháp nghiên cứu
B. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

1. Cơ sở lý luận.
2. Thực trạng của lớp trước khi áp dụng SKKN
3. Các giải pháp xây dựng lớp tự quản vững mạnh.
3.1. Xây dựng hàng ngũ cán sự lớp tự quản
3.2. Bồi dưỡng đội ngũ Ban cán sự tự quản
3.3. Lập sơ đồ tổ chức lớp học.
3.4. Giáo viên cần theo dõi các hoạt động tự quản của học sinh
3.5. Xây dựng tập thể đoàn kết, vững mạnh...
3.6. GVCN thường xuyên kiểm tra, đánh giá
4. Hiệu quả của việc áp dụng sáng kiến vào thực tiễn.
C. KẾT LUẬN
1. Kết luận

Trang
1
1
1
2
2
3
3
4
6
5
8
9
9
14
14
15

18
18
15


2. Kiến nghị.

18

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NÔNG CỐNG

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP XÂY DỰNG LỚP TỰ QUẢN
VỮNG MẠNH Ở TRƯỜNG THCS THĂNG BÌNH.
Người thực hiện: Trần Thị Thoa
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THCS Thăng Bình

16


SKKN môn: Công tác chủ nhiệm lớp .

THANH HÓA NĂM 2017

17