MỘT số KINH NGHIỆM CHỈ đạo sử DỤNG có HIỆU QUẢ THIẾT bị dạy học ở các TRƯỜNG THCS NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC HUYỆN ĐÔNG sơn

TT
A
I
II
1
2
3
B
I
1
2
2.1
2.2
3
4
5
6
II
1
2
III
1
2
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8

C
1
2

MỤC LỤC
TIÊU ĐỀ
ĐẶT VẤN ĐỀ
LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Phạm vi, đối tượng và thời gian nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu:
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUÁ TRÌNH NGHIÊN CỨU
Một số vấn đề lý luận về thiết bị dạy học
Vị trí vai trò của lý thiết bị dạy học trong đổi mới PPDH:
Khái niệm thiết bị dạy học (TBDH)
Vị trí vai trò của TBDH
3. Các chức năng của TBDH
4. Cấu trúc hệ thống TBDH
5. Phân loại thiết bị
6. Một số nội dung quản lý thiết bị dạy học
THƯC TRANG QUAN LY VA SƯ DUNG THIÊT BI DAY
HOC TAI HUYÊN ĐÔNG SƠN
Thực trạng về công tác quản lý và sử dụng TBDH trên địa bàn
huyện Đông Sơn
Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên
ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP
Những căn cứ đề xuất các biện pháp
Các biện pháp

Tăng cường đầu tư trang bị TBDH
Xây dựng kế hoạch trang bị TBDH
Tổ chức thực hiện kế hoạch trang bị
Nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên về tầm quan trọng
của TBDH trong việc đổi mới phương pháp nhằm nâng cao chất
lượng dạy học
Đẩy mạnh việc bồi dưỡng nghiệp vụ sử dụng TBDH, cách khai
thác sử dụng TBDH
Phân loại thiết bị dạy học theo môn
Chỉ đạo tích cực công tác bảo quản, sử dụng TBDH có hiệu quả
Tăng cường công tác kiểm tra đánh giá việc sử dụng hiệu quả
TBDH nhằm nâng cao chất lượng giáo dục
KẾT THÚC VẤN ĐỀ
KẾT LUẬN
NHỮNG ĐỀ XUẤT
TÀI LIỆU THAM KHẢO

Trang
1
1-3
3
3
4
4
4
4
4-5
5
5
5

5-6
6
6-7
7
7
7-8
8-9
9
9-10
10
10
10-11
11
11-13
13-14
14
14-15
15-17
17
17-18
18
19


A - ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
1. Cơ sở lý luận:
Giáo dục trung học cơ sở nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những
kết quả của giáo dục tiểu học, có trình độ học vấn THCS và những hiểu biết ban
đầu về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học trung học phổ thông, trung học

chuyên nghiệp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động. Trong giai đoạn CNH
HĐH Đất nước, việc đào tạo một lớp người lao động có tri thức đòi hỏi ngành
GD&ĐT đóng vai trò chủ yếu trong việc giữ gìn, phát triển và truyền bá nền văn
minh nhân loại. Trong thời kỳ CNH-HĐH người lao động có tri thức đòi hỏi
ngành giáo dục phải giữ vững, việc giữ gìn, phát triển và truyền bá nền văn
minh, cách mạng khao học công nghệ ngày nay có tính chất thúc đẩy sự phát
triển, giáo dục và đào tạo. Sự thành bại của mỗi quốc gia trên trường quốc tế, có
khẳng định được chính mình hay không, khả năng trí tuệ của dân chúng. Vì vậy
các nước trên thế giới đã xác định và đặt giáo dục vào vị trí hàng đầu.
Trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, Nghị quyết số 29-NQ/TW
ngày 04/11/2013 tại hội nghị Trung ương 8 khóa XI đã chỉ rỏ “Giáo dục và đào
tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân.
Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương
trình, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội.”  2
“Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề
lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung,
phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi mới từ sự
lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đến hoạt động quản trị của các cơ
sở giáo dục - đào tạo và việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội và bản
thân người học; đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học.”  2 
Chúng ta đang bước vào một giai đoạn lịch sử mới, giai đoạn tiến hành
CNH-HĐH để đưa Việt Nam từ một nước công nghiệp nghèo nàn lạc hậu trở
thành một nước công nghiệp hiện đại. Để tiến hành sứ mệnh lịch sử to lớn này,
giáo dục một thế hệ học sinh có kỹ thuật cơ bản về thực hành là vấn đề then chốt.
Lực lượng giáo viên dạy thực hành thí nghiệm là động lực phát triển hướng
nghiệp dạy nghề cho học sinh, để có được điều này, đào tạo giáo viên phải đi
trước một bước. Bởi vậy, bồi dưỡng và đào tạo mới một đội ngũ đông đảo giáo
viên dạy thực hành thí nghiệm có chất lượng cao đang là một trong những nhiệm
vụ quan trọng hàng đầu của GD - ĐT trong thời gian tới.
Giáo viên dạy thực hành thí nghiệm có những đặc trưng khác biệt so với

giáo viên dạy các môn khác như dạy lý thuyết trong hệ thống giáo dục quốc dân:
Giáo viên dạy thực hành không chỉ có chức năng dạy chữ, dạy người mà còn có
chức năng dạy nghề. Đặc trưng trên đòi hỏi người giáo viên dạy thực hành
không chỉ có kiến thức vững vàng về chuyên môn, kỹ năng sư phạm, kỹ năng
giao tiếp mà còn có kỹ năng thực hành thành thạo. Như vậy yếu tố thiết bị dạy

1


học trong trường THCS là đặc biệt quan trọng, nó giúp nâng cao nhận thức, rèn
luyện kỹ năng, kỹ xảo tiếp cận nghề nghiệp đối với học sinh trong tương lai.
Để đạt được mục tiêu giáo dục, việc sử dụng thiết bị dạy học trong các nhà
trường đang là vấn đề hết sức quan trọng, đã và đang được Đảng, Nhà nước và
toàn ngành giáo dục quan tâm đặc biệt. Trong đó người thầy là nhân tố góp phần
quyết định kết quả đào tạo của nhà trường. Để nâng cao chất lượng giáo dục thì
thiết bị dạy học là điều kiện thực hiện nguyên lý giáo dục học đi đôi với hành, lý
luận gắn liền với thực tiễn. Trong chương trình đổi mới giáo dục phổ thông thì
đổi mới phương pháp dạy học được coi là yếu tố quyết định. Trong đó thiết bị
dạy học là tiền đề đổi mới phương pháp dạy học, góp phần làm sáng tỏ lý thuyết,
tạo điều kiện cho học sinh có cơ hội chủ động lĩnh hội tri thức. Trong đó đặc
biệt quan tâm đến hoạt đông quản lý thiết bị dạy học góp phần thực hiện mục
tiêu giáo dục của Đảng và nhà nước đã đề ra.
Thiết bị dạy học là tiền đề quan trọng của việc thực hiện phương pháp dạy
học. Thiết bị dạy học (TBDH) ở các trường rất phong phú, đa dạng và phức tạp.
Muốn sử dụng thiết bị dạy học có hiệu quả vào mục tiêu dạy học cần phải tăng
cường công tác quản lý thiết bị dạy học. Nó là thành tố quan trọng đảm bảo
phương pháp, chất lượng dạy học. Trong cơ cấu của quá trình dạy học thì nội
dung, phương pháp và phương tiện dạy học gắn bó chặt chẽ với nhau. Nó là cầu
nối giữa lý thuyết và thực tiễn, giữa học và hành. Cao hơn của việc “Học đi đôi
với hành” là “Học bằng hành”, là một nguyên tắc của một nền giáo dục hiện đại.

Đây là một biện pháp quan trọng nhằm trực tiếp tác động tích cực đến chất
lượng dạy và học.
Nghị quyết 88/2014/QH13, ngày 28/11/2014 của Quốc Hội khóa XIII đã
nêu “Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông nhằm tạo chuyển
biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông; kết hợp
dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục
nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục pháttriển toàn diện cả
về phẩm chất và năng lực, hài hòa đức, trí, thể, mỹ và phát huy tốt nhất tiềm
năng của mỗi học sinh.” 1
2. Cơ sở thực tiễn:
Qua thực tế công tác chỉ đạo việc sử dụng đồ dùng dạy học toàn ngành tôi
thấy việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học và sử dụng thiết bị dạy học
bước đầu đã có sự thành công nhưng còn nhiều bất cập, còn nhiều giáo viên
chậm đổi mới, ít sử dụng thiết bị dạy học. Nó đòi hỏi người cán bộ quản lý và
giáo viên phải biết tìm tòi, học hỏi, cập nhật cả cơ sở lý luận, kinh nghiệm thực
tiễn, chuyên môn nghiệp vụ nhằm đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp đổi mới
GD&ĐT của Đảng và Nhà nước đã đề ra. Đông Sơn là một huyện nhỏ giáp
thành phố Thanh Hóa, sau khi chuyển 5 xã (thị trấn); Đông Vinh, Đông Lĩnh,
Đông Hưng, Đông Tân và thị trấn Nhồi về TP Thanh Hóa, Đông Sơn từ huyện
70% kinh tế là công nghiệp thì nay trở thành huyện phát triển kinh tế chủ yếu
dựa vào nông nghiệp. Cơ sở hạ tầng tuy được đầu tư cho giáo dục nhưng còn
hạn chế, chất lượng giáo dục trong nhiều năm gần đây còn chênh lệch giữa các
2


xã trong huyện. Đối với đội ngũ giáo viên: Đội ngũ giáo viên không đồng bộ
còn dạy trái ban được đào tạo, phần lớn giáo viên trẻ ở Thành Phố về công tác ở
huyện nên chưa thực sự yên tâm công tác, nên ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu
quả sử dụng thiết bị dạy học.
Tuy tỷ lệ trường chuẩn cao 13/15 trường (86,7%) nhưng việc đầu tư TBDH

hàng năm còn hạn chế, 100% cán bộ phụ trách TBDH kiêm nhiệm; trong khi đó
TBDH đã được cấp phát từ hơn 10 năm trước nên hư hỏng nhiều, nhiều thiết bị
không có bán trên thị trường để mua bổ sung; dẫn đến một số giáo viên ngại sử
dụng thiết bị thí dạy học, thí nghiệm khi lên lớp, không ít giáo viên còn lúng
túng trong thao tác sử dụng thiết bị.
Về phía học sinh: Do điều kiện kinh tế phát triển khá chậm, nhận thức về
vấn đề học tập còn chưa cao, tính tự học tự bồi dưỡng rèn luyện, khám phá tri
thức chưa tốt, nhận thức của phụ huynh về việc học tập của con em mình còn
hạn chế, sự quan tâm của phụ huynh học sinh về các điều kiện phục vụ cho việc
học tập của con em chưa được đúng mức nên phần nào ảnh hưởng đến chất
lượng giáo dục.
Nghị quyết TW 2 (khoá VIII) khẳng định: "Phải đổi mới phương pháp giáo
dục và đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy
sáng tạo của người học, từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương
tiện hiện đại vào quá trình dạy học đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự
nghiện cứu cho học sinh". Luật giáo dục điều 28 khoản 2 đã chỉ rõ: "Phương
pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo
của học sinh phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng
phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vân dụng kiến thức vào thực tiễn, tác
động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh" 3 . Thực
trạng hiện nay ở trường THCS.
Để đáp ứng được mục tiêu giáo dục trong giai đoạn mới và trước sự phát
triển như vũ bão của khoa học công nghệ hiện nay, đòi hỏi toàn ngành giáo dục
nói chung, ngành GD&ĐT huyện Đông Sơn nói riêng chúng ta phải nâng cao
chất lượng giáo dục hơn nữa, phải đổi mới triệt để phương pháp dạy học, nhất
thiết phải sử dụng các thiết bị dạy học trong các giờ dạy. Việc quản lý và sử
dụng thiết bị dạy học đặt ra cho các cán bộ phụ trách thiết bị phải có biện pháp
quản lý, sử dụng, bảo quản hiệu quả và chất lượng. Bản thân tôi là người làm
công tác quản lý thiết bị toàn ngành tôi mạnh dạn nêu lên “Một Số kinh nghiệm
chỉ đạo sử dụng có hiệu quả thiết bị dạy học ở các trường THCS nhằm nâng

cao chất lượng giáo dục huyện Đông Sơn”.
II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU:
1. Phạm vi, đối tượng và thời gian nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu: Các trường TH&THCS và THCS ở huyện Đông Sơn.
Đối tượng nghiên cứu: Thiết bị dạy học thực tế ở các trường TH&THCS và
THCS.
Thời gian nghiên cứu: Từ 02/2016 đến 3/2017.
3


2. Mục đích nghiên cứu
Nâng cao chất lượng dạy học qua việc chỉ đạo sử dụng có hiệu quả thiết bị
dạy học.
3. Phương pháp nghiên cứu:
Để thực hiện đề tài này tôi đã sử dụng những phương pháp sau:
- Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế.
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu, các văn bản pháp qui về thiết bị.
- Phương pháp khảo sát, điều tra biểu mẫu, số liệu.
B - GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUÁ TRÌNH NGHIÊN CỨU:
1. Một số vấn đề lý luận về thiết bị dạy học
- Thiết bị dạy học là tất cả các phương tiện vật chất cần thiết để giáo viên
và học sinh tiến hành và tổ chức hợp lý có hiệu quả chương trình giáo dục nhằm
đạt được mục tiêu giáo dục. Nâng cao chất lượng dạy và học là mục đích cuối
cùng
- Thiết bị dạy học có tính phong phú, đa dạng, phức tạp cả về loại hình, cấu
trúc, đòi hỏi cao về điều kiện bảo quản và sử dụng. Thiết bị dạy học là một bộ
phận cấu thành về phương diện tổ chức của giáo dục. Sự phát triển giáo dục,
chất lượng giáo dục có thể đánh giá thông qua việc sử dụng chúng có hiệu quả
trong quá trình học tập giảng dạy như thế nào.

- Thiết bị dạy học là thành tố quan trọng đảm bảo phương pháp, chất lượng
dạy và học. Trong cơ cấu của quá trình dạy học thì nội dung, phương pháp và
phương diện dạy học gắn bó chặt chẽ với nhau. Nó là phương tiện, là đối tượng,
là tiền đề của nhận thức.
- Thiết bị dạy học là tiền đề quan trọng cho việc đổi mới và cải tiến phương
pháp dạy học. Thiết bị dạy học cho phép giáo viên tăng khối lượng kiến thức
giảm thời gian đáng kể cho những đơn vị kiến thức, tạo ra sự lôi cuốn và hứng
thú trong việc học tập của học sinh đồng thời rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo cho cả
người học lẫn người dạy.
- Thiết bị dạy học thực sự là phương tiện đắc lực giúp cho giáo viên và học
sinh thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, chất lượng sử dựng thiết bị dạy
học cũng như chất lượng giờ dạy có sử dụng thiết bị dạy học được nâng lên rõ
rệt. Số tiết dạy được xếp loại tốt, khá khi sử dụng thiết bị dạy học.
- Các nhà nghiên cứu lý luận quản lý đã đưa ra rất nhiều nội dung của chức
năng quản lý. Người ta thu gọn và gộp một số chức năng lại thành bốn chức
năng cơ bản sau: Hoạch định, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra
Như vậy, khó thực hiện có hiệu quả trình dạy học khi thiếu TBDH. Nhưng
tự bản thân TBDH không thể tự phát huy hiệu quả sư phạm của nó, mà để
TBDH phát huy được hiệu quả thì cần có sự quản lý việc sử dụng TBDH nhằm
phát huy được tác dụng của nó trong việc nâng cao chất lượng cho hoạt động
dạy và học trong trường phổ thông.
4


Vì vậy, đồng thời với việc xây dụng, mua sắm TBDH thì phải chú ý đến
vai trò quan trọng của công tác quản lý và sử dụng có hiệu quả TBDH trong nhà
trường nhằm khai thác hết tác dụng của TBDH vào việc nâng cao chất lượng
giáo dục, thực hiện tốt chương trình đổi mới nội dung và phương pháp dạy học
trong giáo dục phổ thông hiện nay.
2. Vị trí vai trò của lý thiết bị dạy học trong đổi mới PPDH:

2.1 Khái niệm thiết bị dạy học (TBDH)
Thiết bị dạy học là một bộ phận của cơ sở vật chất trường học, bao gồm
những đối tượng vật chất được thiết kế sư phạm mà giáo viên sử dung để điều
khiển hoạt động nhận thức của học sinh; đồng thời là nguồn tri thức là phương
tiện giúp học sinh lĩnh hội tri thức, hình thành kỹ năng đảm bảo cho việc thực
hiện mục tiêu dạy học. Nó được thể hiện theo sơ đồ sau:
CƠ SỞ VẬT CHẤT TRƯỜNG
HỌC

HẠ TẦNG KỸ THUẬT TRƯỜNG HỌC

TRƯỜNG SỞ

PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC HỌC

TRANG BỊ

THIẾT BỊ

THIẾT BỊ

CHUNG

DÙNG CHUNG

DẠY HỌC

2.2. Vị trí vai trò của TBDH
- Nâng cao tính trực quan của quá trình dạy học.
- Hướng dẫn hoạt động nhận thức của học sinh.

- Rèn luyện kỹ năng kỹ thuật, tính kiên trì, cẩn thận, khéo léo, trung thực
cho học sinh.
- Có vai trò đặc biệt trong đổi mới PPDH.
- Là thành tố quan trọng trong quá trình dạy học, nó có mối quan hệ qua lại
trong quá trình dạy học.
3. Các chức năng của TBDH
- Chức năng của TBDH là nhiệm vụ, công dụng và vai trò mà TBDH phải
làm và có thể làm được.
- Chức năng thông tin: Thiết bị dạy học chứa đầy đủ thông tin, kiến thức
trong nội dung của quá trình giáo dục nói chung và trong quá trình dạy học nói riêng.
- Chức năng phản ánh các sự vật, hiện tượng, các quá trình, các quy luật
khách quan của xã hội, của tự nhiên và của tư duy.
5


- Chức năng phục vụ: TBDH phục vụ trực tiếp cho quá trình dạy học, cho
từng bài học, cho từng đơn vị kiến thức.
- Chức năng giáo dục:
+ TBDH làm cho quá trình giáo dục trở thành quá trình tự giáo dục.
+ TBDH tự nó hàm chứa quá trình phát triển nền văn minh của nhân loại, vì vậy
nó có chức năng giáo dục toàn diện.
+ TBDH hàm chứa tư duy của các nhà khoa học.
4. Cấu trúc hệ thống TBDH
- Hệ thống TBDH tối thiểu do Bộ GD&ĐT ban hành và các nhà trường đã
được trang bị theo Thông tư số 19/2009/TT-BGD ĐT ngày 11/8/2009.  4 
- Các TBDH do giáo viên, học sinh tự làm được sử dụng có hiệu quả.
- Các trang thiết bị của các đơn vị ngoài trường (các cơ sở sản xuất, các
làng nghề, các thiết chế văn hoá …), được giáo viên lựa chọn sử dụng trong quá
trình dạy học và giáo dục.
Được biểu diễn theo sơ đồ sau:

THIẾT BỊ DẠY HỌC

SÁCH VÀ TÀI LIỆU
CHO GIÁO VIÊN
VÀ HỌC SINH

Phương tiện nghe
nhìn

Vật liệu
nghe nhìn

Máy móc
nghe nhìn

CÁC PHƯƠNG TIỆN
THỰC HÀNH,
THÍ NGHIỆM

CÁC PHƯƠNG TIỆN
VÀ TÀI LIỆU
TRỰC QUAN

Các phương tiện
trực quan khác

Máy
móc

Dụng

cụ

Hoá
chất

Mô hình
Mẫu vật

Tranh
ảnh

Bản đồ
lược đồ

5. Phân loại thiết bị
- Để quản lý và sử dụng có hiệu quả TBDH thì người cán bộ quản lý và
giáo viên phải biết cách phân loại thiết bị.
- TBDH phân loại theo tính năng công nghệ, quá trình chế tạo, sử dụng và
có thể phân làm hai loại: Thiết bị dạy học thông thường và thiết bị kỹ thuật
6


- Sắp xếp các loại thiết bị dạy học, tranh ảnh, bản đồ theo khối, theo môn,
theo nguyên tắc dễ nhìn, dẽ tìm, dễ lấy.
- Phân công các giáo viên trực tiếp dạy môn sắp xếp theo thứ tự các tiết dạy.
- Dùng các ký tự chữ cái để đánh lên các giá để thiết bị hoặc tủ đựng thiết bị.
6. Một số nội dung quản lý thiết bị dạy học
6.1. Xây dựng kế hoạch dài hạn, trung hạn và ngắn hạn cho công tác xây
dựng cơ sở vật chất - thiết bị dạy học.
- Nâng cao trình độ lý luận nhận thức và hiểu biết về công tác cơ sở vật chất,

thiết bị dạy học cho cán bộ quản lý và giáo viên. Tăng cường công tác tổ chức,
kiểm tra việc xây dựng, bảo quản và sử dụng cơ sở vật chất - thiết bị dạy học.
- Có quy định về việc đưa trang thiết bị vào sử dụng trong các giờ học. Xây
dựng nề nếp dạy và học theo hướng kết hợp học thông qua thực nghiệm.
6.2. Tăng cường sử dụng thiết bị dạy học.
Yêu cầu giáo viên lên lớp phải sử dụng TBDH trong các giờ giảng có yêu
cầu có TBDH
6.3. Quản lý về mặt hành chính TBDH chặt chẽ, hợp lý và khoa học.
Thiết bị dạy học một mặt là phương tiện, là đối tượng của giảng dạy và học
tập, mặt khác đó là những đối tượng vật chất cụ thể cho nên có thể tốt, xấu, hư
hỏng, mất mát hoặc giảm chất lượng. Do vậy việc bảo quản chặt chẽ, hợp lý và
khoa học là rất cần thiết.
Có kế hoạch kiểm tra, đánh giá hiện trạng CSVC và TBDH; đề xuất Hiệu
trưởng các nhà trường sửa chữa, mua mới bổ sung CSVC và TBDH ngay từ đầu
năm học (tháng 8 hàng năm)
6.4. Coi trọng việc tự làm đồ dùng dạy học, sử dụng đồ dùng dạy học tự
làm và giáo viên bộ môn tham gia xây dựng, quản lý, sử dụng thiết bị dạy học.
Hàng năm Phòng GD&ĐT tổ chức cuộc thi KHKT, làm đồ dùng dạy học
tự làm, đẩy mạnh phòng trào tự làm đồ dùng dạy học ở các nhà trường
II. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG THIẾT BỊ DẠY HỌC
TẠI HUYỆN ĐÔNG SƠN
1. Thực trạng về công tác quản lý TBDH trên địa bàn huyện Đông Sơn:
Hàng năm Phòng GD&ĐT đã có công văn chỉ đạo mỗi trường thành lập
một Ban chỉ đạo quản lý, sử dụng TBDH do Hiệu trưởng nhà trường làm trưởng
ban. Tuy nhiên phần lớn Ban giám hiệu các nhà trường chưa chú ý TBDH để tại
các phòng học giáo viên có sử dụng hay không, TBDH để ở kho tuy có sổ theo
dõi mượn, trả nhưng ban giám hiệu cũng chưa thống kê xem giáo viên nào
thường xuyên mượn và sử dụng TBDH, giáo viên nào ít mượn hoặc không
mượn cá biệt vẫn có giáo viên chỉ ghi đối phó mà thật sự không sử dụng.
Hiệu trưởng các nhà trường chưa đưa việc sử dụng TBDH thành tiêu chí

đánh giá xếp loại giáo viên, chưa có những hình thức thi đua khen thưởng thích
đáng để giáo viên tích cực sử dụng TBDH. Vì vậy, việc sử dụng TBDH chưa
thực sự trở thành nền nếp. Việc dạy chay đã gần như là lối mòn khó phá bỏ, giáo
7


viên rất ngại sử dụng TBDH khi lên lớp mà người quản lý lại ít quan tâm đến
việc tìm hiểu lý do, tâm lý giáo viên nên TBDH chưa được sử dụng đúng với vai
trò, chức năng của nó.
2. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên:
Việc quản lý sử dụng TBDH ở huyện Đông Sơn còn một số bất cập, hạn
chế như đã nêu trên có thể một phần là do điều kiện khách quan nhưng phần lớn
vẫn là do những nguyên nhân chủ quan như sau:
* Nguyên nhân khách quan:
Để đáp ứng yêu cầu của sự đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay, Nhà
nước ta cần có nguồn ngân sách đầu tư cho giáo dục lớn hơn rất nhiều song do
nguồn ngân sách còn hạn hẹp nên Nhà nước không đủ kinh phí để có thể trang
bị đồng bộ TBDH cho tất cả các trường học trên cả nước. Trong khi đó nguồn
ngân sách của huyện cũng mới đáp ứng được một phần tối thiểu cho các trường
xây dựng chuẩn quốc gia (khoảng 250.000.000 đồng), hàng năm bổ sung nguồn
kinh phí cho mua sắm trang thiết bị cho các trường rất ít. Trong hoàn cảnh
chung của đất nước như vậy, CSVC và TBDH của các nhà trường trên huyện
phụ thuộc vào ngân sách của các địa phương là chủ yếu. Với nền kinh tế 70% là
nông nghiệp kinh tế phát triển của huyện còn chậm nên việc hỗ trợ kinh phí cho
các nhà trường chưa nhiều, nguồn xã hội hóa còn hạn chế nên việc mua sắm
TBDH ở các trường TH&THCS và THCS còn rất khó khăn.
- Nhiều bộ TBDH đã được trang cấp từ những năm thay sách (2006-2007)
nên dẫn đến hư hỏng nhiều, chất lượng không đồng bộ và chất lượng thiết bị
chưa bảo đảm.
- Với một hệ thống TBDH thiếu về số lượng, yếu về chất lượng và thời

gian sử dụng đã lâu.
- Đặc biệt nhiều hóa chất đã hết hạn sử dụng, liên hệ mua với số lượng ít
cho các nhà trường gặp nhiều khó khăn.
- Việc mua lẻ TBDH là không thể vì không có bán trên thị trường Thanh Hóa.
* Nguyên nhân chủ quan:
Do CSVC của các nhà trường còn quá nghèo nàn nhiều trường không có
phòng đựng TBDH theo từng môn, mà cả một trường chỉ có một kho để đựng
TBDH, kinh phí để bảo quản, bảo trì TBDH hàng năm còn hạn chế. 100% Cán
bộ làm công tác TBGD không có nghiệp vụ (kiêm nhiệm), ít đầu tư đến công
việc nên rất hạn chế trong công tác. Một nguyên nhân quan trọng và chủ yếu đó
là sự nhận thức chưa đúng của giáo viên và đội ngũ cán bộ quản lý; họ chưa
nhận thức được vị trí, vai trò, tầm quan trọng của TBDH trong quá trình dạy học
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Nếp nghĩ và thói quen dạy chay, ngại đổi
mới đã ăn sâu trong họ nên họ rất ngại sử dụng TBDH khi lên lớp. Giáo viên đã
kém nhiệt tình sử dụng TBDH, kỹ năng sử dụng kém lại ít có cơ hội được tập
huấn. Hiệu trưởng các nhà trường lại chưa có biện pháp quản lý, chỉ đạo hữu
hiệu, chưa có quy định cụ thể về việc sử dụng TBDH, còn buông lỏng công tác
kiểm tra, đánh giá. TBDH tự làm có nhưng sơ sài, đơn điệu, chất lượng chưa
8


cao. Do những nguyên nhân khách quan và chủ quan trên nên hiệu quả sử dụng
TBDH chưa cao.
Khi thiết bị được cấp trên đưa về là chuyển vào phòng không sắp xếp theo
thứ tự, không chia theo môn. Khi giáo viên sử dụng là phải tìm rất tốn thời gian,
có khi tìm cả ngày mới thấy thiết bị mình cần. Các thiết bị dạy học không được
bảo quản tốt, đúng quy trình dẫn tới tình trạng bị hỏng, giảm chất lượng. Điều
đó đã khiến cho nhiều giáo viên chỉ ghi đăng kí sử dụng thiết bị dạy học trong sổ
mà không sử dụng khi giảng dạy. Việc quản lý, sử dụng thiết bị dạy học của cán
bộ quản lý gặp rất nhiều khó khăn vì chỉ được làm trên lý thuyết. Các tổ trưởng

khi ký duyệt giáo án của giáo viên lơ là trong việc kiểm tra sử dụng thiết bị dạy
học chỉ đến khi BGH kiểm tra việc sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên thì
mới ký.
Một số cán bộ quản lý chưa có kinh nghiệm trong vấn đề chỉ đạo quản lý
sử dụng thiết bị dạy học có hiệu quả chính vì thế việc sử dụng của giáo viên còn
gặp chăng hay chớ, sử dụng thì đối phó. Đặc biệt một bộ phận giáo viên có tuổi
thì không sử dụng. Phòng thiết bị thí nghiệm không khác gì một kho chứa, ở
trường nhỏ các môn chỉ có một bộ thiết bị đã thế, các trường lớn có nhiều bộ thì
quả là vấn đề đáng bàn.
III. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP
1. Những căn cứ đề xuất các biện pháp
1.1. Cơ sở lý luận:
Kinh nghiệm chỉ đạo việc sử dụng TBDH trong trường TH&THCS và
THCS hội vững chắc các thành phần của nội dung giáo dục nhằm đạt được mục
tiêu đã định. (Trần Kiều - Đổi mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông
Viện khoa học giáo dục 199. “Phương pháp dạy học phải luôn được đặt trong
mối quan hệ: Mục tiêu - Nội dung - Phương pháp - Phương tiện những điều kiện
khác. Mối quan hệ này là mối quan hệ hữu cơ chặt chẽ”. 5
- Nếu coi quá trình dạy và học trong nhà trường THCS là một quá trình lao
động sáng tạo của thầy và trò trong việc chuyển giao kiến thức thì thiết TBDH
có vai trò như một công cụ lao động tham gia tích cực vào quá trình chuyển giao
kiến thức của thầy, tiếp cận của trò, khắc phục từng bước tình trạng thụ động
một chiều trong dạy và học.
- Thiết bị dạy học có vai trò rất lớn trong quá trình dạy học:
+ Là một thành tố quan trọng của quá trình dạy học.
+ Là điều kiện để thực hiện nguyên lí giáo dục.
+ Là tiền đề đổi mới phương pháp giáo dục.
+ Nó tác động tích cực đối với quá trình lao động của thầy và trò.
- Thiết bị dạy học có khả năng gây nên những tác động vật chất và trực
quan sinh động, gây nên những cảm giác ban đầu cho học sinh để từ đó đem lại

cho học sinh những tri giác, ý niệm và tư duy trừu tượng. Từ thí nghiệm khoa

9


học người ta đã tổng kết mức độ tiếp cận kiến thức của học sinh trong quá trình
dạy học, qua con đường cảm giác với sự hỗ trợ của các thiết bị dạy học như sau:
+ Tỉ lệ kiến thức thu nhận được qua các giác quan theo tỉ lệ: 1% qua nếm, 1.5%
qua sờ; 3.5% qua ngửi, 11% qua nghe, 83% qua nhìn.
+ Tỉ lệ kiến thức nhớ được khi học: 20% qua những gì nghe được; 30% qua
những gì mà ta nhìn được; 50% qua những gì nghe và nhìn được; 80% qua
những gì mà ta nói được; 90% qua những gì nói và làm được.
- Người ta cũng tổng kết: tôi nghe - tôi quên; tôi nhìn - tôi nhớ; tôi làm - tôi
hiểu. Điều này càng nhấn mạnh và cụ thể hóa hơn tầm quan trọng của việc sử
dụng thiết bị dạy học để naang cao chất lượng giáo dục.
1.2. Cơ sở thực tiễn:
Đảng ta đã xác định “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”. Ngay từ Đại hội IX
Đảng ta đã đề ra nhiệm vụ cho ngành giáo dục “Tạo sự chuyển biến cơ bản toàn
diện trong phát triển giáo dục, thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa;
tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung và phương
pháp dạy học, hệ thống trường lớp và hệ thống quản lý giáo dục”. 6 
Qua thực tiễn công tác tôi thấy rằng ngoại trừ các trường chuẩn quốc gia
thì vấn đề quản lý sử dụng có hiệu quả thiết bị dạy học ở các trường còn lại là
vấn đề nan giải. Đặc biệt là với những trường lớn thì vấn đề này càng nan giải
hơn vì số lượng giáo viên đông, số thiết bị dạy học nhiều gấp hai, ba lần so với
các trường có quy mô nhỏ. Từ đó đã đề ra các biện pháp quản lý sử dụng thiết bị
dạy học một cách thiết thực để đạt hiệu quả cao nhất.
2. Các biện pháp
2.1.Tăng cường đầu tư trang bị TBDH:
Bản thân tôi phụ trách sẻ tích cực tham mưu lãnh đạo Phòng GD&ĐT trình

UBND tăng cường CSVC cho các nhà trường trong giai đoạn hiện nay, để nâng
cao hơn nữa chất lượng dạy và học. Nhất là đầu tư xây dựng trường học đạt
chuẩn quốc gia.
Đâu tư mua sắm những phương tiện kĩ thuật dạy học, cần phải xây dựng
một hệ thống TBDH tương xứng với với tầm phát triển của các nhà trường và
với yêu cầu của công tác dạy học trong giai đoạn hiện nay. Đặc biệt việc mua
sắm các thiết bị hiện đại đắt tiền như máy tính, máy trình chiếu…
2.2. Xây dựng kế hoạch trang bị TBGD:
Để đạt được một hệ thống TBDH hoàn chỉnh đáp ứng yêu cầu của công tác
giảng dạy là một việc làm tốn kém và lâu dài, vì vậy cần phải tập trung trí tuệ,
công sức của nhiều người để xây dựng kế hoạch dài hạn trong khoảng 5 - 10
năm mới có thể hoàn chỉnh được. Kế hoạch về công tác TBDH cần được xây
dựng lồng trong bản kế hoạch chung của các nhà trường trong từng năm học,
phải đưa thành mục tiêu phấn đấu cần hoàn thành trong chỉ tiêu năm học. Hằng
năm UBND chủ trì duyệt kế hoạch năm học vào giữa tháng 6. Nói chung, người
quản lý phải nắm được tình hình và thông tin có liên quan, những thuận lợi, khó
khăn phục vụ cho việc lập và thực hiện kế hoạch. Kế hoạch phải nêu ra được
10


hàng loạt các tình huống, và tìm cách giải quyết các vấn đề đó trong bối cảnh
thực tế của trường bằng các biện pháp khả thi. Với những yêu cầu và xu thế phát
triển giáo dục hiện nay, trong điều kiện thực tế của huyện Đông Sơn, Phòng
GD&ĐT duyệt kết hoạch mua sắm trang thiết bị của các nhà trường theo các
bước như sau:
Cuối năm học hiệu trưởng các nhà trường lập tờ trình mua sắm TBDH
gửi về Phòng GD&ĐT để rà soát loại TBDH cần mua, giá trị sử dụng, giá thành,
tư vấn nhà cung cấp. Tổ chức kiểm tra việc sử dụng TBDH tại các trường,
cương quyết xử lý nghiêm những giáo viên dạy chay khi nhà trường có TBDH.
2.3. Tổ chức thực hiện kế hoạch trang bị:

Phòng GD&ĐT tham mưu cho UBND huyện về kế hoạch đã xây dựng,
ngay từ đầu năm học để mua sắm TBDH không bị lãng phí, trường thừa, trường
thiếu, môn thừa, môm thiếu, chất lượng thiết bị không đảm bảo
- Mua sắm TBDH:
Hiệu trưởng các nhà trường lập tờ trình cần mua sắm xếp theo thứ tự ưu
tiên: Rất cần thiết, cần thiết, chưa cần thiết. Sau đó tham khảo giá cả thị trường,
tìm hiểu nguồn cung cấp, dự toán kinh phí cần thiết cho từng đợt mua sắm, xem
xét nguồn kinh phí của nhà trường có thể đầu tư là bao nhiêu, cần hỗ trợ là bao
nhiêu, cần huy động sức dân là bao nhiêu. Hiệu trưởng lập tờ trình, trình uỷ ban
nhân dân xã về kế hoạch mua sắm TBDH, xin trợ cấp kinh phí, và đề nghị được
phép huy động sự đóng góp của cha mẹ học sinh (ngoài kinh phí cấp trên cấp).
Khi đã có sự đồng ý của chính quyền địa phương, hiệu trưởng tổ chức họp ban
đại diện cha mẹ học sinh thông qua kế hoạch để có được sự đồng thuận của cha
mẹ học sinh, phát huy truyền thống sẵn có lập quỹ tự nguyện để trang bị TBDH,
kêu gọi cha mẹ học sinh, các đoàn thể, các cơ quan, các tổ chức và cá nhân trong
địa bàn đóng góp xây dựng. Việc mua TBDH phải hết sức khách quan, công khai.
- Tự làm và sưu tầm TBDH:
Với điều kiện hiện tại của địa phương thì trang bị TBDH bằng con đường
mua sắm không thể ngay một lúc có thể đáp ứng đủ nhu cầu giảng dạy và học
tập của giáo vên, học sinh của các nhà trường. Do đó, Phòng G&ĐT đã phát
động toàn nghành tự làm TBDH và tổ chức thi cấp huyện hằng năm vào tháng
11 cùng với cuộc thi KHKT cấp huyện, tháng 6 hàng năm Phòng GD&ĐT đã có
Công văn triển khai.
2.4. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên về tầm quan trọng của
TBDH trong việc đổi mới phương pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học:
* Nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lý:
- Nội dung nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý: Vai trò chỉ đạo của
người quản lý rất quan trọng và có ý nghĩa quyết định, một khi người cán bộ
quản lý có nhận thức đúng, có tâm huyết và quyết tâm cao thì giáo viên và học
sinh sẽ hưởng ứng và quyết tâm thực hiện. Hiện nay, về lý luận cũng như thực

tiễn người ta đã bắt đầu công nhận quản lý giáo dục là một nghề, nên để quản lý,
sử dụng TBDH có hiệu quả đòi hỏi người cán bộ quản lý phải có nhận thức đầy
11


đủ và thực tiễn thuộc lĩnh vực quản lý, có trình độ vững vàng về nghiệp vụ quản
lý chuyên ngành. Về vấn đề TBDH, người cán bộ quản lý cần phải thấy rõ:
+ Do nội dung chương trình, sách giáo khoa đã đổi mới, phương pháp dạy
học cũng đổi mới theo, TBDH đã được cung cấp với số lượng tương đối nhiều.
Tuy chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu dạy và học trong giai đoạn hiện nay nhưng
cũng cần thừa nhận rằng: Trong quá trình phát triển giáo dục Việt Nam, chưa
bao giờ có TBDH nhiều và tương đối đầy đủ như hiện nay. Một phần do đổi mới
phương pháp dạy học yêu cầu phải có TBDH, một phần do nền kinh tế của đất
nước đã cho phép trang bị TBDH cho ngành Giáo dục và Đào tạo, nhất là thiết
bị hiện đại hỗ trợ đắc lực cho việc giảng dạy ở các nhà trường.
+ TBDH góp phần đổi mới phương pháp dạy học. Muốn học sinh hoạt
động nhiều hơn, suy nghĩ nhiều hơn thảo luận nhiều hơn thì không thể thiếu
TBDH trong quá trình dạy học. Theo tôi, người cán bộ quản lý phải thấm nhuần
tinh thần này hơn ai hết. Chỉ có thấm nhuần như thế mới có thể quan tâm đúng
mức tới công tác TBDH và quyết tâm chỉ đạo giáo viên sử dụng TBDH thì giáo
dục mới đi tới đích cần đạt.
+ Cán bộ quản lý cần quan tâm đến nội dung về TBDH: máy móc, dụng cụ
thí nghiệm, mô hình, mẫu vật, hóa chất, tranh ảnh, bản đồ, dụng cụ giáo dục thể
chất, âm nhạc, mỹ thuật, thiết bị Nghe - Nhìn...; Nguồn gốc, chất lượng, số
lượng và sự bảo quản, sử dụng có hiệu quả; Sự phân biệt các loại dụng cụ thí
nghiệm chứng minh và thực hành; Kinh phí nào để mua TBDH và bù đắp tiêu
hao khi sử dụng.
- Hình thức tổ chức nâng cao nhận thức: Như vậy, cán bộ quản lý có thể
phải cần đến các phương pháp và phương tiện quản lý để quản lý TBDH (ghi
chép, phân loại, lập ma trận, sử dụng máy vi tính…). Muốn nâng cao nhận thức

về công tác TBDH người cán bộ quản lý cần:
+ Tham gia các đợt tập huấn chuyên đề, hội thảo, báo cáo khoa học hay các
lớp bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục tập trung, các lớp bồi dưỡng về quản lý
hiệu quả TBDH.
+ Trao đổi kinh nghiệm giữa các trường trong huyện, ngoài huyện qua
mạng Internet, trên trường học kết nối.
* Nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên:
- Nội dung nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên:
Nhận thức là cơ sở của hành động, nhận thức đúng thì hành động mới đem
lại hiệu quả cao. Như vậy, biện pháp “Nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên
về tầm quan trọng của TBDH trong việc đổi mới phương pháp” là biện pháp có
vị trí quan trọng, quyết định hướng đi và hiệu quả của của việc nâng cao chất
lượng giáo dục qua việc chỉ đạo giáo viên sử dụng có hiệu quả TBDH. Chính vì
vậy, để nâng cao hiệu quả sử dụng TBDH thì việc đầu tiên là phải nâng cao
nhận thức cho đội ngũ giáo viên về công tác này trong các nhà trường. Về lý
luận và thực tiễn đã cho thấy: Giáo viên mãi mãi là người làm chủ TBDH, là
người trực tiếp tổ chức cho học sinh sử dụng có hiệu quả TBDH. Muốn vậy
ngoài lòng yêu nghề, giáo viên cần phải hiểu rõ vị trí, vai trò, tầm quan trọng
12


của TBDH đối với việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục. Bản thân TBDH đã chứa đựng những thông tin cần thiết của nội
dung bài học, nó chứa đựng trình độ khoa học kỹ thuật, chứa đựng những yếu tố
lịch sử, nó là một thành tố không thể thiếu được trong việc nâng cao chất lượng
dạy học. Đặc biệt với học sinh THCS thì TBDH vì đặc điểm tư duy của học sinh
ở lứa tuổi này chủ yếu là tư duy trực quan hình ảnh, nhận thức qua trực quan.
Giáo viên cần nhận thức rõ, phải xác định được nếu không có TBDH thì không
thể chuyển tải được kiến thức mới với những môn khoa học thực nghiệm, nhất
là những trường dạy học theo mô hình trường học mới như THCS Đông Hoàng.

Khi đã có TBDH thì vấn đề tiếp theo là giáo viên cần có trình độ chuyên môn
nghiệp vụ cao, phải hiểu biết về TBDH: nội dung, cấu tạo, chức năng của từng
thiết bị, kỹ thuật sử dụng TBDH, hiểu biết sâu sắc về phương pháp dạy học, nắm
được tâm lý của học sinh… để sử dụng TBDH có hiệu quả.
- Hình thức tổ chức nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên:
- Phòng GD&ĐT đã tổ chức tập huấn quản lý và sử dụng TBDH cho cán
bộ phụ trách TBDH và tổ trưởng tổ chuyên môn ngay từ đầu năm học.
Việc quản lý sử dụng TBDH có hiệu quả được đưa vào chuyên đề bồi
dưỡng thường xuyên của giáo viên. Phòng GD&ĐT kiểm tra việc sử dụng
TBDH có hiệu quả ở tất cả các nhà trường, là những tiêu chí đặt ra cho giáo viên
thao giảng các cấp.
2.5. Đẩy mạnh việc bồi dưỡng nghiệp vụ sử dụng TBDH, cách khai
thác sử dụng TBDH:
Nếu TBDH không được sử dụng hoặc sử dụng không đúng cách thì việc
đầu tư trang bị, xây dựng hệ thống TBDH cũng trở thành thừa và gây lãng phí.
Thực chất bản thân TBDH chỉ là vật vô tri, vô giác, nếu con người không sử
dụng thì không thể phát huy được tác dụng và khả năng sư phạm của nó. Nhưng
nếu sử dụng sai hoặc không đúng mục đích thì có thể sẽ phản tác dụng. Để sử
dụng TBDH có hiệu quả đòi hỏi người giáo viên phải có trình độ chuyên môn
nghiệp vụ về yêu cầu sử dụng TBDH. Cần hiểu biết về TBDH, kỹ thuật sử dụng
chúng và hiểu biết sâu sắc về phương pháp dạy học trực quan: sử dụng TBDH
với mục đích gì, vào lúc nào, trong thời gian bao lâu, học sinh cần tham gia hoạt
động như thế nào?, những hoạt động sư phạm nào thì sử dụng…Sử dụng TBDH
có hiệu quả để tránh những lãng phí về kinh phí, vật tư- khoa học - kỹ thuật giáo dục. Sử dụng TBDH còn nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo
cảu cả người dạy và người học. Công tác TBDH phải làm thường xuyên, liên tục
và toàn diện từ khâu trang bị, sử dụng và bảo quản. Trong những vấn đề đó nổi
cộm lên là công tác tập huấn cho giáo viên sử dụng TBDH phục vụ cho bài
giảng, và tăng cường việc sử dụng TBDH trong dạy học để đạt đến cái đích giáo
dục đã đề ra.
* Tập huấn kỹ năng, nghiệp vụ sử dụng TBGD cho giáo viên:

Hàng năm ngay từ đầu tháng Phòng GD&ĐT mở các lớp bồi dưỡng nghiệp
vụ sử dụng TBDH cho giáo viên:
13


+ Do toàn huyện chưa có biên chế giáo viên phụ trách thiết bị và cán bộ
kiêm nhiệm lại thay đổi theo từng năm nên trong năm học vừa qua Phòng chỉ tổ
chức tập huấn cho cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn và giáo viên phụ trách
thiết bị và từ đó nhà trường triển khai đại trà cho giáo viên toàn trường.
+ Trong các lần sinh hoạt chuyên môn cụm đã đưa nội dung trao đổi
nghiệp vụ sử dụng TBDH, có tiết làm mẫu, thao giảng với từng môn học, từng
tiết học (sử dụng TBDH vào lúc nào, bố trí trình bày sao cho hợp lý, mức độ và
cường độ sử dụng ra sao), từ đó đúc rút thành nghiệm. Yêu cầu quản lý các nhà
trường xây dựng những bộ tài liệu để hỗ trợ giải quyết các câu hỏi về chuyên
môn, kỹ thuật, bồi dưỡng lý luận, nghiệp vụ cho giáo viên. Gới thiệu các đơn vị,
các cá nhân làm tốt để cùng thăm quan học hỏi, trao đổi kinh nghiệm với nhau.
* Bồi dưỡng sử dụng TBDH thường xuyên trong quá trình dạy học:
Để nâng cao hiệu quả sử dụng TBDH nhằm nâng choa chất lượng giáo
dục, khi giáo viên đã nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của TBDH trong
quá trình dạy học, đã có kỹ năng nghiệp vụ sử dụng TBDH thì việc làm tiếp theo
hết sức cần thiết đó là làm sao để nâng cao tần suất sử dụng các TBDH, TBDH
phải được sử dụng thường xuyên và có hiệu quả, như vậy việc đầu tư trang bị
mới không lãng phí vô ích.
- Biện pháp hành chính:
Phòng GD&ĐT yêu cầu các nhà trường yêu cầu giáo viên nghiêm chỉnh
chấp hành các quy chế hiện hành của Bộ Giáo dục và Đào tạo, quy chế quản lý
tài sản, tài chính của Nhà nước. Yêu cầu Hiệu trưởng các nhà trường xử lý
nghiêm những giáo viên vi phạm. Phòng GD&ĐT kiểm tra theo chuyên đề,
kiểm tra đột xuất và cương quyết sử lý nghiêm các tập thể, cá nhân vi phạm.
Việc sử dụng có hiệu quả TBDH được xét thành tiêu chí đánh giá thi đua của

các nhả trường, là một tiêu chí đánh giá cán bộ quản lý. (Ảnh minh họa Phụ lục 1)
2.6. Phân loại thiết bị dạy học theo môn:
- Xắp xếp các loại thiết bị dạy học, tranh ảnh, bản đồ theo khối, theo môn.
- Phân công các giáo viên trực tiếp dạy môn sắp xếp theo thứ tự các tiết dạy.
- Đánh số ở kệ, hộp thiết bị và đánh số lên vị trí để các thiết bị đó.
- Dùng các ký tự chữ cái để đánh lên các giá để thiết bị hoặc tủ đựng TB.
Khi phân loại các thiết bị và đánh số vị trí giúp CBQL thiết bị dễ thấy, dễ
tìm khi cho mượn.
2.7. Chỉ đạo tích cực công tác bảo quản, sử dụng TBDH có hiệu quả:
Việc sử dụng và khai thác TBDH có hiệu quả phụ thuộc vào nhiều yếu tố:
Sự quan tâm của lãnh đạo các nhà trường đối với việc đổi mới phương pháp dạy
và học, đối với công tác tổ chức quản lý nghiệp vụ TBDH, khả năng và trình độ
chuyên môn quản lý của cán bộ phụ trách TBDH, sự nhiệt tình và trách nhiệm
của các giáo viên, cách bảo quản, bố trí sắp xếp các TBDH,…Như vậy, Một
trong những điều kiện để sử dụng, khai thác có hiệu quả TBDH là phải được bảo
quản tốt. Mặt khác, tất cả các TBDH (từ đơn giản đến phức tạp) đều có thể bị
14


hỏng hóc hay mất mát qua quá trình sử dụng và qua thời gian. Cần tăng cường
việc bảo quản TBDH để kéo dài tuổi thọ và giá trị sử dụng của nó. Bảo quản
TBDH đạt được hai mục đích: bảo vệ được TBDH, loại trừ hoặc hạn chế về cơ
bản những hư hỏng không đáng có và đảm bảo hiệu quả, thuận lợi cho việc sử
dụng. Muốn bảo quản TBDH tốt người cán bộ quản lý cần chỉ đạo cán bộ phụ
trách thiết bị làm tốt công việc của họ, cần đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng (kho
tàng, phòng thiết bị, Phòng học bộ môn,…) và hệ thống sổ sách theo dõi, quản lý.
* Lựa chọn cán bộ phụ trách phòng thiết bị:
Đây là yếu tố tiên quyết, hàng đầu của mỗi nhà trường khi muốn nâng cao
chất lượng sử dụng và khai thác TBDH có hiệu quả. Muốn đáp ứng được yêu
cầu quản lý và sử dụng có hiệu quả TBDH, Hiệu trưởng cần lưu ý lựa chọn cán

bộ phụ trách thiết bị, phải có đủ một số tư chất sau đây:
+ Hiểu được kiến thức chuyên môn, kỹ năng quản lý nghiệp vụ công tác
TBDH.
+ Hiểu rõ tầm quan trọng của công việc chuẩn bị TBDH phục vụ cho việc
dạy của thầy và học của trò. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, chúng ta đang
thực hiện đổi mới nội dung chương trình và đổi mới phương pháp dạy học,
người cán bộ phụ trách TBDH phải nắm chắc kiến thức chuyên môn, phương
pháp dạy học có sử dụng TBDH.
+ Có tinh thần, thái độ, trách nhiệm cao với công việc, bền bỉ, tỉ mỉ và cần
cù làm việc, xây dựng tác phong làm việc khoa học. Có tinh thần đoàn kết thân
ái, giữ đúng nguyên tắc xuất nhập các TBDH với thái độ ôn hòa, giúp giáo viên
hoàn thành chất lượng các bài lên lớp. Sau khi lựa chọn được cán bộ phụ trách
thiết bị, hiệu trưởng cần hướng dẫn họ lập các loại sổ sách và sắp đặt TBDH
trong phòng cho khoa học, tiện lợi cho người dùng.
2.8. Tăng cường công tác kiểm tra đánh giá việc sử dụng hiệu quả
TBDH nhằm nâng cao chất lượng giáo dục:
Công tác kiểm tra gồm điều tra, xem xét, đánh giá quá trình quản lý và sử
dụng TBDH có hiệu quả, có phù hợp với mục tiêu, kế hoạch chuẩn mực, quy
chế đã đề ra hay không; chỉ ra những lệch lạc, từ đó có thể xác định lại phương
hướng, mục tiêu, điều chỉnh, uốn nắn, giúp đỡ nhằm nâng cao chất lượng và sử
dụng TBDH có hiệu quả. Kiểm tra để tạo lập mối liên hệ thông tin ngược trong
quản lý và sử dụng TBDH. Việc sử dụng TBDH trong quá trình dạy học phức
tạp, đa dạng, phong phú song không được phép sai lầm. Do đó cần thường
xuyên kiểm tra để phát hiện, phòng ngừa, đánh giá chính xác nhằm động viên,
nhắc nhở, điều chỉnh kịp thời cho phù hợp với mục tiêu đề ra.
Phòng GD&ĐT qua các đợt kiểm tra chuyên môn, kiểm tra đột xuất để
nắm bắt được tình trạng sử dụng TBDH của giáo viên và công tác quản lý của
Hiệu trưởng.
Kiểm tra công việc của cán bộ phụ trách thiết bị thông qua việc kiểm tra sự
sắp xếp phòng thiết bị, thông qua hệ thống sổ sách hay qua trao đổi với giáo

viên. Kiểm tra góp phần tăng cường hiệu lực quản lý trường học, nó tác động tới
15


ý thức, hành vi và hoạt động của giáo viên, nâng cao tinh thần trách nhiệm, động
viên thúc đẩy việc thực hiện nhiệm vụ của cán bộ giáo viên trong công tác.
* Qua gần 1 năm thực hiện các biện pháp trên trong việc chỉ đạo quản lý và
sử dụng có hiệu quả TBDH trong các nhà trường kết quả cho thấy:
- 100% giáo viên dạy sử dụng thường xuyên thiết bị dạy học trong các giờ
dạy, không có giáo viên vi phạm quy chế. Việc sử dụng thường xuyên các thiết
bị dạy học của giáo viên đã tạo nên những giờ học hay, phát huy được tính tích
cực chủ động sáng tạo học tập của học sinh, rèn cho học sinh ý thức mạnh dạn
và kết quả học tập của học sinh được nâng lên. Các giờ học trong năm nay của
các nhà trường như các giờ “hội giảng, thao giảng”.
- Phòng GD&ĐT kiểm tra hoạt động của thiết bị trong các nhà trường
- Kiểm tra chất lượng sử dụng thiết bị dạy học và hiệu quả sử dụng qua các
đợt thanh kiểm tra. (Ảnh minh họa Phụ lục 2)
- Thao giảng giáo viên giỏi cấp huyện nếu tiết dạy không sửa dụng đồ dùng
dạy học - thiết bị dạy học thì không đáng giá.
* Kết quả sử dụng có hiệu quả TBDH nhằm nâng cao chất lượng giáo dục
toàn ngành đã thu được kết quả khả quan, được mô ta theo biểu đồ sau:
Bảng 1: Xếp loại hạnh kiểm bậc THCS trong 3 năm
Năm

Tốt
79.52
84.81
84.62

2014 - 2015

2015 - 2016
2016 - 2017

Xếp loại hạnh kiểm
Khá
Trung bình
18.49
2.55
14.08
1.09
14.28
1.07

Yếu
0.07
0.03
0.03

Biểu đồ tỉ lệ xếp loại hạnh kiểm học sinh THCS

90
80
70
60
50
40
30
20
10
0

Tỉ lệ%

Tốt
Khá
Trung bình
Yếu

2014 - 2015

2015 - 2016
Năm học

2016 - 2017

Bảng 2: Xếp loại học lực bậc THCS trong 3 năm
Năm
2014 - 2015
2015 - 2016
2016 - 2017

Giỏi
13.30
15.50
15.90

Xếp loại học lực
Khá
Trung bình
45.20

38.04
45.30
36.90
48.90
32.69

Yếu
3.46
2.30
2.51

Kém
0
0
0
16


Biểu đồ tỉ lệ xếp loại học lực học sinh THCS

60
50

Giỏi
40

Tỉ lệ %

Khá

30

Trung bình

20

Yếu
Kém

10
0
2014 - 2015

2015 - 2016
Năm học

2016 - 2017

Bảng 3: Kết quả thi học sinh các môn văn hóa bậc THCS trong 3 năm
Số học sinh gỏi các môn văn hóa các cấp
Năm
2014 - 2015
2015 - 2016
2016 - 2017
250

Huyện

Tỉnh

Xếp thức của tỉnh

218
217
225

42
40
45

9
15
8

Biểu đồ thể hiện học sinh giỏi các môn văn hóa các cấp

200
Huyện

Tỉ lệ%

150

Tỉnh

100

Xếp thức của tỉnh

50

0
2014 - 2015

2015 - 2016
Năm học

2016 - 2017

C - KẾT THÚC VẤN ĐỀ
1. KẾT LUẬN:
Từ việc nghiên cứu lý luận và trên cơ sở thực tiễn quá trình chỉ đạo quản lý
và sử dụng thiết bị dạy học ở các trường TH&THCS và THCS trên địa bàn
huyện Đông Sơn tôi có thể rút ra một số kết luận cơ bản sau:
- Quản lý trường học là một khoa học nghệ thuật đòi hỏi người cán bộ quản
lý không ngừng tự nâng cao trình độ lao động của mình, từng bước cải tiến lao
động một cách khoa học, từ đó có khả năng tiếp cận và vận dụng những kỹ năng
quản lý vào thực tiễn để nâng cao chất lượng dạy và học.
17


- Người cán bộ quản lý phải gần gũi mọi người để nắm bắt được những
thông tin chính xác, để rút ra được các quyết định kịp thời, đúng đắn trong việc
sử lý các công việc. Bên cạnh việc quản lý quá trình dạy và học, để nâng cao
chất lượng thì người cán bộ quản lý phải biết huy động tối đa cộng đồng tham
gia đóng góp vào sự nghiệp giáo dục, làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục, xây
dựng cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học để đáp ứng được mục tiêu đổi mới
giáo dục hiện nay.
Việc chỉ đạo quản lý và sử dụng thiết bị dạy học tuy bước đầu đã có kết
quả khả quan song không tránh khỏi những thiếu sót, chúng tôi rất mong được
các đồng nghiệp đóng góp ý kiến bổ sung để nội dung chuyên đề này ngày càng

hoàn thiện, từ đó có thể góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy trong trường học.
2. NHỮNG ĐỀ XUẤT:
2.1 Đối với Sở GD&ĐT:
Hàng năm Sở GD&ĐT cần mở các lớp bồi dưỡng chuyên sâu về công tác
quản lý sử dụng thiết bị dạy học để đội ngũ cán bộ quản lý các trường được học
hỏi, trao đổi kinh nghiệm.
2.2. Đối với các đơn vị trường học:
Cần làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục, liên kết được các lực lượng giáo
dục ở địa phương hỗ trợ nhà trường xây dựng cơ sở vật chất trang thiết bị dạy
học để phục vụ việc dạy và học ở trường.
Thanh Hóa, ngày 05 tháng 03 năm 2017
Tôi xin cam đoan SKKN là của tôi, tôi không sao chép của ai khác.
TRƯỞNG PHÒNG
Người viết
(Tác giả ký và ghi rõ họ tên)

Chu Quang Phúc

Nguyễn Văn Tuấn

18


TÀI LIỆU THAM KHẢO
TT

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1

Nghị quyết 88/2014/QH13, ngày 28/11/2014 của Quốc Hội khóa XIII 1 .

3

Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 tại hội nghị Trung ương 8
khóa XI đã chỉ rỏ  2  .
Nghị quyết TW 2 (khoá VIII), ngày 26 tháng 12 năm 1996 3 .

4

Thông tư số 19/2009/TT-BGD ĐT ngày 11/8/2009  4  .

2

5
6
7
8
9

10

Trần Kiều - (Đổi mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông Viện khoa
học giáo dục 1998) 5
Văn kiện Đại hội Đại biểu lần thứ IX của Đảng, ngày 22/4/2001  6 .
Đảng bộ huyện Đông Sơn (2015), Văn kiện Đại hội Đại biểu lần thứ
XXIV, huyện Đông Sơn
Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Đông Sơn (2016), kế hoạch phát triển
GD&ĐT huyện Đông Sơn giai đoạn 2016 - 2020
Quyết định của Chủ tịch UBND huyện phê duyệt (kèm theo KH số:1335

/KH-UBND ngày 13 tháng 10 năm 2016 của UBND huyện Đông Sơn về
phát triển GD&ĐT giai đoạn 2016 - 2020 )
Luật giáo dục Số 44/2009/QH12 (Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ
nghĩa Việt Nam khoá XII, kỳ họp thứ 6 thông qua ngày 25 tháng 11 năm
2009). Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội .

19


DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ
CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN

Họ và tên tác giả: Nguyễn Văn Tuấn
Chức vụ và đơn vị công tác: Viên Chức, Phòng GD&ĐT huyện Đông Sơn, tỉnh
Thanh Hóa

TT

1

2

3

4

Tên đề tài SKKN

Một số kinh nghiệm chỉ đạo sử
dụng có hiệu quả thiết bị dạy
học ở các trường THCS huyện
Đông Sơn xếp Loại A cấp
huyện.
Một số kinh nghiệm chỉ đạo sử
dụng có hiệu quả thiết bị dạy
học ở các trường THCS huyện
Đông Sơn xếp Loại A cấp
huyện.
Một số kinh nghiệm chỉ đạo sử
dụng cải tiến và sáng tạo đồ
dùng dạy học môn Vật Lý tại
huyện Đông Sơn xếp
Một số kinh nghiệm chỉ đạo sử
dụng có hiệu quả thiết bị dạy
học ơ các trường THCS nhằm
nâng cao chất lượng giáo dục
huyện Đông Sơn.

Kết quả
Cấp đánh
đánh
giá xếp loại giá xếp
(Phòng, Sở, loại (A,
Tỉnh...)
B, hoặc
C)

Năm học

đánh giá
xếp loại

Phòng GDĐT huyện
Đông Sơn

A

2014 - 2015

Sở GD- ĐT
Thanh Hóa

B

2014 - 2015

Phòng GDĐT huyện
Đông Sơn

A

2015 - 2016

Phòng GDĐT huyện
Đông Sơn

A

2016 - 2017

20


PHỤ LỤC 1: HÌNH ẢNH MỘT TIẾT DẠY VẬT LÝ
TẠI TRƯỜNG THCS ĐÔNG NAM

21


PHỤ LỤC 1: HÌNH ẢNH MỘT TIẾT DẠY VẬT LÝ
TẠI TRƯỜNG THCS ĐÔNG NAM

22


PHỤ LỤC 1: HÌNH ẢNH MỘT TIẾT DẠY VẬT LÝ
TẠI TRƯỜNG THCS ĐÔNG THỊNH

23


PHỤ LỤC 1: HÌNH ẢNH MỘT TIẾT DẠY VẬT LÝ
TẠI TRƯỜNG THCS ĐÔNG THỊNH

24