Sử dụng phần mềm crocodile ICT 605 và kĩ thuật dạy học khăn phủ bàn để nâng cao chất lượng dạy học bài cấu trúc lặp tiết 1 (chương trình tin học 11) tại trường THPT thường xuân 2

SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO THANH HÓA

TRƯỜNG THPT THƯỜNG XUÂN 2

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

Sử dụng phần mềm Crocodile ICT 605 và kĩ thuật dạy học
khăn trải bàn để nâng cao chất lượng dạy học bài CẤU
TRÚC LẶP – tiết 1 (chương trình tin học 11) tại trường
THPT Thường Xuân 2

Người thực hiện: Lê Thị Hoa
Chức vụ: Giáo viên

SKKN thuộc mơn: Tin học

THANH HĨA NĂM 2017


MỤC LỤC
1. Mở đầu ................................................................................................................1
1.1. Lí do chọn đề tài.................................................................................................1
1.2. Mục đích nghiên cứu..........................................................................................2
1.3. Đối tượng nghiên cứu........................................................................................2
1.4. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................2
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm.......................................................................2

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến................................................................................2
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến.................................................2
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề..................................................4
2.4. Hiệu quả của sáng kiến....................................................................................19
3. Kết luận, kiến nghị............................................................................................19

2


1. Mở đầu
1.1. Lí do chọn đề tài
Xuất phát từ thực tiễn giảng dạy tin học tại trường THPT Thường Xuân 2 tôi

thấy rằng, để đạt hiệu quả cao trong mỗi tiết học cần có cách thiết kế bài giảng cho
phù hợp với mục tiêu cần đạt được của từng đơn vị kiến thức; phương pháp,
phương tiện dạy học phải phù hợp với từng đối tượng học sinh. Để qua tiết học học
sinh thích thú với kiến thức mới, qua đó hiểu được kiến thức đã học trên lớp, đồng
thời học sinh thấy được tầm quan trọng của bài học từ đó học sinh biết vận dụng để
giải quyết các vấn đề thực tiễn.
Theo kinh nghiệm dạy học bộ môn Tin Học, ngoài việc giúp học sinh lĩnh
hội những kiến thức cơ bản người giáo viên cịn phải biết kích thích tính tích cực,
sự sáng tạo say mê học hỏi của học sinh, giúp học sinh là người chủ động chiếm
lĩnh tri thức trong việc học tập của các em. Đồng thời để giúp các em nâng cao khả
năng làm việc nhóm, kỹ năng thuyết trình trước tập thể để thích ứng với sự phát
triển của học sinh trong xã hội mới và tiếp cận với các công nghệ tiên tiến trong xã

hội, trên thế giới. Bên cạnh đó, trong các kỹ thuật dạy học mới, vai trò của người
thầy có sự thay đổi là: “hướng dẫn học sinh biết tự mình tìm ra hướng giải quyết
những vấn đề nảy sinh trong quá trình học tập, biết cách làm việc độc lập, làm việc
tập thể. Giáo viên là người định hướng, là người cố vấn giúp học sinh tự đánh giá,
cũng như giúp học sinh luôn đi đúng con đường tìm hiểu, lĩnh hội kiến thức …”[5].
Nhận thấy đa số học sinh là người dân tộc thiểu số với xuất phát điểm đầu
vào thấp (2.5 điểm/3 môn) và đặc thù của bộ môn Tin học, học sinh phải được thực
hành nhiều trên máy tính, trong khi cơ sở vật chất nhà trường có 1 phịng máy chỉ
có hơn 20 máy chưa thể đáp ứng nhu cầu cần thực hành của hơn 800 học sinh. Điều
đó dẫn đến việc dạy – học tin học còn nhiều hạn chế. Đặc biệt với chương trình tin
học lớp 11 yêu cầu học sinh phải có tư duy về tốn học tốt, hiểu rõ bản chất của
ngơn ngữ lập trình nhưng đại đa số học sinh khả năng tư duy chưa cao, đa số các

em chỉ học máy móc, học vẹt nên việc tự lập trình giải một bài tốn đối với học
sinh là rất khó khăn. Mặt khác kiến thức về lập trình cũng khá mới mẻ với học sinh,
môn Tin học là môn học các em mới được làm quen bắt đầu vào THPT, học sinh và
phụ huynh chỉ xem tin học là mơn học phụ nên chưa có ý thức đầu tư thời gian cho
bộ môn này. Để dạy học với mục tiêu dạy học theo hướng: “Phương pháp giáo dục
phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh,
phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học,
rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại
niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”(Luật giáo dục, điều 24.2). Với những lí
do trên tơi quyết định chọn đề tài: “Sử dụng phần mềm Crocodile ICT 605 và kĩ
thuật dạy học khăn trải bàn để nâng cao chất lượng dạy học bài CẤU TRÚC
LẶP – tiết 1 (chương trình tin học 11) tại trường THPT Thường Xuân 2” để

phục vụ cho q trình dạy và học có hiệu quả tốt hơn.
1


1.2. Mục đích nghiên cứu
Nâng cao chất lượng dạy học bài CẤU TRÚC LẶP (chương trình tin học 11)
từ đó góp phần nâng cao hiệu quả dạy học Tin học 11 tại Trường THPT Thường
Xuân 2.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Kĩ thuật dạy học “khăn trải bàn”; phần mềm Crocodile ICT 605; Học sinh
lớp 11 trường THPT Thường Xuân 2 năm học 2016-2017.
1.4. Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp phân tích, xây dựng cơ sở lý thuyết.
- Thu thập thông tin trên Internet, kinh nghiệm và thực tế giảng dạy.
- Phương pháp thơng kê tốn học phân tích kết quả.
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến
Để nâng cao chất lượng dạy học thì người giáo viên cần phải tích cực hóa hoạt
động dạy học tức là lấy người học làm trung tâm, làm đối tượng chủ động phát hiện
và lĩnh hội tri thức. Tích cực hóa hoạt động dạy học nhằm làm cho những mục tiêu
sư phạm biến thành những mục tiêu của cá nhân học sinh, chứ không phải chỉ là sự
vào bài, đặt vấn đề một cách hình thức.
Quá trình dạy học là một quá trình điều khiển hoạt động và giao lưu của học
sinh nhằm đạt được những mục tiêu dạy học. Đây là q trình điều khiển con người

chứ khơng phải điều khiển máy móc, vì vậy cần phải quan tâm đến những yếu tố
tâm lý, chẳng hạn những học sinh có sẵn sàng, có hứng thú thực hiện hoạt động
này, hoạt động khác hay không.
Mỗi nội dung dạy học đều liên hệ với những hoạt động nhất định mà ta có thể
khai thác để tổ chức trong q trình dạy học có hiệu quả. Những hoạt động như vậy
được coi là tương thích với những nội dung cho trước. Xuất phát từ một nội dung
dạy học, ta cần phát hiện những hoạt động tương thích với nội dung đó rồi căn cứ
vào mục tiêu dạy học mà lựa chọn để luyện tập cho học sinh một số hoạt động
trong những hoạt động thành phần cũng giúp cho ta tổ chức cho học sinh tiến hành
những hoạt động với độ phức tạp vừa sức học sinh.
2.2. Thực trạng của vấn đề
2.2.1. Việc sử dụng kĩ thuật “khăn trải bàn” trong dạy học Tin học tại trường

THPT Thường Xuân 2
Kĩ thuật dạy học “khăn trải bàn” là một kĩ thuật dạy học mới (đối với giáo
dục nước ta), đáp ứng được một phần nhu cầu đổi mới phương pháp dạy học trong
nhà trường, phù hợp với nguyện vọng của người học và yêu cầu xã hội.
Các giáo viên dạy môn Tin học đã được trang bị tài liệu và được tập huấn về
kĩ thuật dạy học “khăn trải bàn”, Ban giám hiệu nhà trường quan tâm tạo điều kiện
để giáo viên nghiên cứu và sử dụng kĩ thuật trong dạy học bộ môn.

2


Tuy nhiên, việc sử dụng kĩ thuật dạy “khăn trải bàn” trong các tiết dạy môn

Tin học 11 tại trường THPT Thường Xn 2 cịn chưa nhiều vì một số lí do chủ
quan hoặc khách quan sau:
+ Điều kiện cơ sở vật chất trong trường chưa thật phù hợp để triển khai
+ Số lượng học sinh quá đông trong một lớp học (3842 học sinh), nhóm
học (68 học sinh) gây khó khăn về khâu tổ chức, thời gian triển khai hoạt động,
hiệu quả giờ dạy.
+ Học sinh phần lớn chưa được làm quen hoặc có thì rất ít với kĩ thuật dạy
học mới. Ý thức học tập của các em chưa thật sự tự giác, còn ỷ lại, dựa dẫm.
+ Đặc trưng môn Tin học 11 nhiều kiến thức, yêu cầu khả năng tư duy cao, ...
giáo viên cần thuyết trình, gợi mở - vấn đáp, thao tác trực tiếp trên phần mềm để
học sinh quan sát nên tốn khá nhiều thời gian trong giờ dạy.
2.2.2. Lựa chọn phần mềm hỗ trợ dạy học trực quan

Ngơn ngữ lập trình Pascal hoàn toàn mới với học sinh trường THPT Thường
Xuân 2. Cấu trúc câu lệnh diễn đạt theo ngôn ngữ tiếng anh đối với học sinh của
trường cũng là một khó khăn. Do vậy để nhớ được bản chất các câu lệnh làm việc
của Pascal là một việc không dễ dàng với phần đa số học sinh có học lực từ trung
bình trở xuống. Mặt khác, tư duy về giải thuật lại yêu cầu khả năng tư duy sáng tạo
nên các em lại càng thấy khó khăn hơn.
Để học sinh có thể nhanh chóng tiếp cận với ngơn ngữ lập trình Pascal, đồng
thời rèn luyện được kĩ năng lập trình cho học sinh thì trong các tiết học cần minh
họa bằng các chương trình cụ thể, thực hiện một số thao tác mẫu cho học sinh quan
sát. Chính vì vậy cần sử dụng phần mềm hỗ trợ học sinh rèn luyện kĩ năng lập trình
và tư duy giải thuật trong các tiết học để đạt hiệu quả hơn. Phần mềm Crocodile
ICT 605 có thể đáp ứng được yêu cầu trên. Bởi Crocodile ICT 605 là một phần

mềm mô phỏng hay, cung cấp mơi trường lập trình linh hoạt, khơng dùng ngơn ngữ
để thể hiện giải thuật mà dùng các sơ đồ khối, giao diện đẹp mắt và dễ sử dụng. Nó
là cơng cụ lập trình mạnh, có khả năng giải quyết một số bài tốn trong chương
trình Tin học, các bài toán thực tế với giao diện đồ họa sinh động hơn so với ngơn
ngữ lập trình Pascal hay với các ngơn ngữ lập trình khác.
2.2.3. Đối với bài “Cấu trúc lặp”
Cấu trúc lặp là cấu trúc điều khiển hoạt động trong lập trình, đây là một nội
dung quan trọng trong chương trình tin học 11 ở trường THPT. Mục tiêu của bài
học nhằm giúp học sinh hiểu ý nghĩa của cấu trúc lặp trong biểu diễn thuật toán;
hiểu câu lệnh lặp với số lần biết trước và câu lệnh For - Do; Sử dụng cấu trúc lặp
trong mô tả thuật toán của một số bài toán đơn giản.
Hoạt động sử dụng hữu hiệu cấu trúc lặp trong lập trình tạo điều kiện cho học

sinh khả năng phát triển tư duy sáng tạo, rèn luyện tính độc lập và tính kỹ luật. Do
đó việc sử dụng hữu hiệu cấu trúc lặp chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng. Tuy

3


nhiên, nội dung này vẫn chưa hoàn toàn đạt kết quả như mong muốn thể hiện ở
chỗ:
- Học sinh chưa có kỹ năng, chưa thành thạo trong việc sử dụng cấu trúc lặp
để lập trình.
- Học sinh chưa linh hoạt, sáng tạo trong việc vận dụng cấu trúc lặp vào xây
dựng chương trình. Chưa thấy rõ mối quan hệ của cấu trúc lặp với dữ liệu cơ sở.

Không thấy hết những ứng dụng của cấu trúc lặp trong kiến thức cơ bản, trong lĩnh
vực tin học và trong cuộc sống
- Mặt khác, qua nhiều lần dạy bài Cấu trúc lặp tại trường THPT Thường Xuân
2 tôi nhận thấy rằng với bài học này yêu cầu học sinh phải sử dụng khả năng tư duy
để phát hiện kiến thức cần đạt nhưng với chất lượng mặt bằng chung của học sinh
khối 11 thì 2 bài tốn trong sách giáo khoa với học sinh đa phần các em còn lúng
túng trong việc xử lý hoặc đưa ra thuật toán một cách máy móc theo sự hướng dẫn
trong sách giáo khoa. Vì vậy, tơi mạnh dạn đưa vào 2 bài tốn sau đơn giản hơn
nhằm mục đích phát huy tính tích cực, chủ động tìm tịi của học sinh:
+ Bài số 1: Tính và đưa ra màn hình tổng: S = 1 + 2 + 3 + … + N (Với N = 100)
thay thế cho bài toán: S =

1
1
1
1
1
+
+
+
+…+
a a +1 a + 2 a + 3
a + 100

+ Bài số 2: Tính và đưa ra màn hình tổng: S = 1 + 2 + 3 + … + N + ...
Cho đến khi S>100.
1
a

Thay thế cho bài toán: S = +
1
 0.0001
a+N

1
1

1
1
+
+
+…+
+ …. cho đến khi
a +1 a + 2 a + 3
a+N

Để giải quyết mâu thuẫn giữa yêu cầu dạy và học bài “Cấu trúc lặp” với tình
hình thực tế dạy nội dung này ở trường THPT THƯỜNG XUÂN 2, tôi chọn đề tài:
“Sử dụng phần mềm Crocodile ICT 605 và kĩ thuật dạy học khăn trải bàn để

nâng cao chất lượng dạy học bài CẤU TRÚC LẶP – tiết 1 (chương trình tin học
11) tại trường THPT Thường Xuân 2”
2.3. Các giải pháp sử dụng để giải quyết vấn đề
2.3.1. Sử dụng kĩ thuật dạy học “khăn trải bàn”, hướng dẫn học sinh thông
hiểu kĩ thuật
- Kĩ thuật dạy học “khăn trải bàn” là gì?
Là hình thức tổ chức hoạt động mang tính hợp tác kết hợp giữa hoạt động cá
nhân và hoạt động nhóm nhằm: Kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực; tăng
cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân học sinh; Phát triển mô hình có sự
tương tác giữa học sinh với học sinh [1].
- Cách tiến hành kĩ thuật “khăn trải bàn”
+ Hoạt động theo nhóm (4 người/nhóm) (có thể nhiều người hơn). Mỗi

người ngồi vào vị trí như hình vẽ minh họa. Tập trung vào câu hỏi (hoặc chủ đề,…)
4


1
Viết ý kiến cá nhân

Viết
ý
kiến
cá
hân

4

Ý kiến chung của cả nhóm
về chủ đề

Viết ý kiến cá nhân
3

2

Vi
ết

ý
kiế
n
cá
nh
ân

+ Viết vào ô mang số của bạn câu trả lời hoặc ý kiến của bạn (về chủ đề...). Mỗi cá
nhân làm việc độc lập trong khoảng vài phút. Kết thúc thời gian làm việc cá nhân,
các thành viên chia sẻ, thảo luận và thống nhất các câu trả lời. Viết những ý kiến
chung của cả nhóm vào ơ giữa tấm khăn trải bàn (giấy A0) [1].
- Đối với bài dạy Cấu trúc lặp – tiết 1, khi xét bài toán 1: S = 1 + 2 + 3 + … + N

( Với N = 100)
Giáo viên hướng dẫn học sinh phân tích quy luật của bài tốn:
S0 = 0;
S1=S0+1;
S2=S1+2;
Học sinh hình thành ý tưởng giải quyết bài toán
………….;
S100 =S99+100;
Ssau=Strước+i;
Giáo viên:
- Sử dụng kĩ thuật “khăn trải bàn” chia lớp 4 nhóm, ổn định nhóm.
- Với ý tưởng giải quyết bài tốn mà học sinh đã tìm tịi phát hiện được, học

sinh vận dụng các kiến thức đã học về thuật toán để viết thuật tốn hồn chỉnh cho
bài tốn: S = 1 + 2 + 3 + ... + N (với N=100) theo phương pháp liệt kê các bước.
5


Học sinh:
+ Vòng 1: Suy nghĩ độc lập, nghiên cứu tự viết thuật toán theo ý kiến riêng
của cá nhân (vào vị trí qui định) (3 phút).
+ Vịng 2: Thảo luận đưa ý kiến chung hồn thiện thuật tốn vào giữa tờ A 0
(2 phút).
Giáo viên: Mời đại diện các nhóm lên trình bày sau đó sửa chữa, bổ sung, chốt ý.
Qua hoạt động này học sinh chủ động nắm được cấu trúc hoạt động của câu

lệnh lặp với số lần biết trước đó là cơ sở để giáo viên hướng dẫn học sinh tự lĩnh
hội được cấu trúc câu lệnh lặp với số lần biết trước và câu lệnh For – Do.
Sau khi học sinh đã nắm được cấu trúc câu lệnh For – Do và ý nghĩa khi
thực hiện câu lệnh lặp với số lần biết trước.
Giáo viên:
- Áp dụng kĩ thuật: “ Khăn trải bàn” chia lớp 6 nhóm, ổn định nhóm.
- Yêu cầu học sinh vận dụng câu lệnh lặp tiến và lặp lùi để hoàn thành các
chương trình sau:
+ Nhóm 1,2: Hồn thành chương trình trong phần kiểm tra bài cũ sử dụng
cấu trúc lặp.
+ Nhóm 3,4: Hồn thành chương trình thuật tốn lặp tiến với số lần biết
trước của bài toán S= 1 + 2 + 3 +…+ N (với N = 100).

+ Nhóm 5,6: Hồn thành chương trình thuật tốn lặp lùi với số lần biết trước
của bài toán S= 1 + 2 + 3 +…+ N (với N = 100).
Học sinh:
+ Vòng 1: Suy nghĩ độc lập, viết đoạn lệnh lặp vào vị trí quy định (2 phút).
+ Vịng 2: Thảo luận đưa ý kiến chung hồn thiện chương trình trên giấy A 0
(2 phút).
Giáo viên: Mời đại diện các nhóm lên trình bày sau đó sửa chữa, bổ sung, chốt ý.
2.3.2. Sử dụng phương tiện trực quan trong dạy học
Trực quan trong giảng dạy sẽ huy động được tất cả các giác quan tham gia
vào quá trình nhận thức. Theo nghiên cứu về phương pháp lĩnh hội và ghi nhớ kiến
thức ở học sinh: “Nếu chỉ nghe thì chỉ lĩnh hội được 20% lượng thơng tin, nếu chỉ
nhìn thì lĩnh hội được 30% lượng thông tin. Nếu dùng phối hợp cả nghe – nhìn và

hành động thì lượng thơng tin tiếp thu được sẽ là 70%” [5].
Trong dạy học Tin học, ngun tắc trực quan rất quan trọng khơng chỉ vì nó
có ý nghĩa to lớn trong q trình nhận thức mà cịn vì nó có nhiều điều kiện thuận
lợi để thực hiện (máy tính, máy chiếu, thiết bị truyền thơng).
Để làm rõ được Cấu trúc lặp trong thuật toán của bài toán S = 1 + 2 + 3 + ...+
N (với N = 100), ngoài dùng sơ đồ thuật tốn trên bảng phụ, có thể minh họa sơ đồ
thuật toán bằng phần mềm Crocodile ICT 605. Giáo viên giới thiệu thuật toán trên
phần mềm Crocodile ICT 605 đưa ra bộ giá trị cụ thể, yêu cầu học sinh dự đốn
q trình hoạt động của thuật tốn ứng với bộ giá trị đưa vào và trực tiếp thực hiện
6

thuật tốn trên. Từ đó, học sinh sẽ thấy rõ bản chất của cấu trúc lặp trong bài tốn
và có thể áp dụng để giải quyết các bài toán về sau nhanh chóng và chính xác.
2.3.3. Các biện pháp tổ chức thực hiện
Tiết thứ: 12
Tên bài: CẤU TRÚC LẶP (tiết 1)
2.3.3.1. Mục tiêu
Sau tiết học, học sinh đạt được:
1. Về kiến thức:
Hiểu nhu cầu của cấu trúc lặp trong biểu diễn thuật toán; Hiểu cấu trúc lặp với số
lần biết trước và câu lệnh For –Do [4].
2. Về kỹ năng:
Mô tả được thuật toán của một số bài toán đơn giản có sử dụng lệnh lặp; Viết

đúng lặp với số lần định trước; Viết được thuật toán giải một số bài tốn đơn giản
[4].
3. Về thái độ:
Hứng thú, tích cực học tập.
4. Định hướng phát triển năng lực:
Năng lực hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sử dụng CNTT – TT.
2.3.3.2. Quá trình chuẩn bị:
1. Chuẩn bị của học sinh:
a. Chuẩn bị bài:
- Đã học bài cũ, đọc trước nội dung bài “Cấu trúc lặp”.
b. Chuẩn bị đồ dùng học tập:
- Bút lông, giấy A0 để ghi ý kiến cá nhân, ý kiến của nhóm.

2. Chuẩn bị của giáo viên:
- Thiết kế giáo án mẫu theo hướng đổi mới phương pháp dạy học sử dụng kỹ
thuật dạy học khăn trải bàn và phương pháp trực quan
- Chuẩn bị một số phương tiện dạy học như: Máy chiếu, máy vi tính (có cài
sẵn phần mềm Turbo Pascal, phần mềm Crocodile ICT 605), chương trình của bài
tốn tính tổng với số lần lặp biết trước dạng lặp tiến và dạng lặp lùi (bằng phần
mềm mơ phỏng thuật tốn Crocodile và phần mềm Turbo Pascal).
- Phiếu học tập, bảng phụ.
2.3.3.3 Cách thức tiến hành:
1. Ổn định lớp: (1 phút)
- Ổn định tổ chức.
- Kiểm tra sĩ số, nhắc nhở học sinh.

2. Kiểm tra bài cũ: (5 phút)
Câu hỏi:
Cho chương trình sau:
Program Vidu;
7


Begin
Writeln(‘ Tin hoc 11’);
Writeln(‘ Tin hoc 11’);
Writeln(‘ Tin hoc 11’);
Writeln(‘ Tin hoc 11’);

Writeln(‘ Tin hoc 11’);
Writeln(‘ Tin hoc 11’);
Writeln(‘ Tin hoc 11’);
Writeln(‘ Tin hoc 11’);
Writeln(‘ Tin hoc 11’);
Writeln(‘ Tin hoc 11’);
End.
Cho biết chương trình trên xuất ra màn hình dữ liệu như thế nào? Em có nhận xét gì
về các câu lệnh trong chương trình?
Đáp án:
- Chương trình trên xuất ra màn hình 10 dịng có nội dung: Tin Hoc 11
- Nhận xét: Các câu lệnh trong chương trình giống nhau hoàn toàn và được

lặp đi lặp lại là 10 lần  Chương trình dài, cồng kềnh.
3. Tiến trình dạy học
HOẠT ĐỘNG 1 (1’): Dẫn nhập
(1) Phương pháp/Kĩ thuật dạy học: Thuyết trình
(2) Hình thức tổ chức hoạt động: Cả lớp
Nội dung
Hoạt động của GV và HS
- GV: Quay lại nội phần kiểm tra bài cũ với
nhận xét về các câu lệnh, nội dung chương
trình: Các câu lệnh trong chương trình được
viết lặp đi lặp lại  Chương trình dài, cồng
kềnh, phức tạp, …Với các câu lệnh tuần tự và

cấu trúc rẽ nhánh không đáp ứng được việc
DẪN NHẬP
rút gọn các thao tác giống nhau?  Ngơn ngữ
lập trình cung cấp cấu trúc điều khiển lặp.
- HS: chú ý lắng nghe, định hướng nội dung
cần đạt của bài mới.
HOẠT ĐỘNG 2 (5’)
Tìm hiểu các dạng lặp
(1) Phương pháp/Kĩ thuật dạy học: Vấn đáp + Kỹ thuật dạy học “khăn trải bàn”
(2) Hình thức tổ chức hoạt động: Phân từng nhóm
Nội dung
Hoạt động của GV và HS

8


1. Lặp [3]

- GV: Nêu 2 ví dụ , Mẹ An đưa cho An 1 cái
ca và 1 cái thùng rồi giao nhiệm vụ:
- Xét ví dụ thực tiễn:
+TH1: Múc 100 ca nước đổ vào thùng.
+TH2: Lấy ca múc nước đổ vào thùng đến khi
đầy thùng.
- Hỏi:

+TH1: An phải múc bao nhiêu ca nước?
+TH2: An phải múc bao nhiêu ca nước? Việc
dừng múc nước khi nào?
- HS: Chú ý lắng nghe, suy nghĩ trả lời câu
- Xét 2 bài toán:
hỏi  hình thành kiến thức lặp với số lần lặp
Bài số 1: Tính và đưa ra màn hình tổng
biết trước và lặp với số lần chưa biết trước.
S = 1 + 2 + 3 + … + N (với N = 100)
- GV: Tương tự, trong tốn học cũng có
những thao tác được lặp đi lặp lại nhiều lần.
 Lặp với số lần biết trước.

Giới thiệu 2 ví dụ tốn học (Trên máy chiếu)
- HS: Chú ý theo dõi.
- GV: Yêu cầu hs tìm sự giống và khác nhau
của 2 bài tốn trên:
Bài số 2: Tính và đưa ra màn hình tổng
+ Với bài tốn 1 việc tính S thực hiện bao
S = 1 + 2 + 3 + … + N + ...
nhiêu lần? Số lần lặp biết trước hay khơng?
Cho đến khi S>100.
+ Với bài tốn 2 việc tính S thực hiện bao
 Lặp với số lần chưa biết trước.
nhiêu lần? Việc tính S dừng lại khi nào?

- HS: Suy nghĩ trả lời câu hỏi
- GV: Ngôn ngữ lập trình cung cấp câu trúc để
thực hiện các lệnh lặp như trên  Lặp với số
lần biết trước và lặp với số lần chưa biết
trước.
- HS: Chú ý lắng nghe.
HOẠT ĐỘNG 3 (20’)
Tìm hiểu lặp với số lần biết trước và câu lệnh For - Do
(1) Phương pháp/Kĩ thuật dạy học: Kỹ thuật “khăn trải bàn” + vấn đáp
(2) Hình thức tổ chức hoạt động: Phân từng nhóm
Nội dung
Hoạt động của GV và HS

2. Lặp với số lần biết trước và câu lệnh - GV: Yêu cầu học sinh theo dõi bài toán 1.
For - Do [3]
Yêu cầu học sinh phân tích bài tốn với N =
Xét bài tốn 1:
100
S = 1 + 2 + 3 + … + N (Với N = 100)
- HS: Suy nghĩ, phân tích bài tốn
Phân tích bài tốn:
S0 = 0;

- GV: u cầu học sinh viết thuật toán giải bài
toán 1 theo phương pháp liệt kê từng bước.

9


S1=S0+1;
S2=S1+2;
………….;
S100 =S99+100; ý tưởng thuật toán:
Ssau=Strước+i;
a. Thuật toán giải bài tốn 1:
- Thuật tốn tong_1a
Bước 1: Sß0; iß0;
Bước 2: ißi+1;

Bước 3: Nếu i>100 thì sang bước 5;
Bước 4: Sß S+i; Rồi quay lại bước 2;
Bước 5: Đưa ra S rồi kết thúc.
- Thuật tốn tong_1b
Bước 1: Sß0; iß101;
Bước 2: iß i-1;
Bước 3: Nếu i<1 thì chuyển đến bước 5;
Bước 4: Sß S+i; Rồi quay lại bước 2;
Bước 5: Đưa ra S rồi kết thúc
b. Câu lệnh For – Do
* Trong Pascal, dạng lặp tiến:
For <Biến đếm>:= < Giá trị đầu> To

<Giá trị cuối> DO <Câu lệnh>; [3]
* Trong Pascal, dạng lặp lùi:
For <Biến đếm>:= <Giá trị cuối>
Downto <Giá trị đầu> Do <Câu lệnh>;
[3]
- Trong đó:
+ Biến đếm: Là kiểu số nguyên hoặc kiểu
kí tự [1].
+ Giá trị đầu, giá trị cuối cùng kiểu với
biến đếm, giá trị đầu <= giá trị cuối [3].
- Hoạt động:
+ CL For – Do dạng lặp tiến:

Câu lệnh sau từ khóa Do được thực hiện
tuần tự với biến đếm nhận giá trị liên tiếp
tăng dần từ giá trị đầu đến giá trị cuối [3].
+ CL For – Do dạng lặp lùi:
Câu lệnh sau từ khóa Do được thực hiện
tuần tự với biến đếm nhận giá trị liên tiếp

Áp dụng kĩ thuật: “ Khăn trải bàn” chia lớp 4
nhóm.
+ Vịng 1: Học sinh suy nghĩ độc lập (3 phút).
+ Vòng 2: Học sinh thảo luận đưa ý kiến
chung hồn thiện thuật tốn (2 phút).

- HS: Tập hợp theo nhóm thực hiện yêu cầu,
cử đại diện báo cáo nội dung thực hiện của
nhóm (3 phút).
- GV: Yêu cầu các nhóm nhận xét, bổ sung.
- HS: Nhận xét, bổ sung
- GV: Nhận xét, bổ sung (nếu cần) hoàn thành
thuật tốn.
- HS: Theo dõi, ghi chép.
- GV: Ngồi thuật tốn trên cịn cách nào để
tính tổng S nữa khơng?
- HS: Cho i từ 100  1 tính tổng lùi s = s+i
- GV: Yêu cầu học sinh lên trình bày thuật

tốn theo dạng lặp lùi.
- HS: Lên bảng trình bày
- GV: Nhận xét bổ sung, chiếu thuật toán
Tong_1b để học sinh đối chiếu.
- HS: chú ý rút kinh nghiệm
- GV: Giới thiệu cú pháp câu lệnh For – Do
dạng tiến và dạng lặp lùi.
- HS: Chú ý, ghi bài
- GV: Lưu ý: Giá trị của biến đếm được điều
chỉnh tự động, vì vậy câu lệnh sau Do khơng
được thay đổi giá trị của biếm đếm.
- HS: ghi chú lắng nghe.

- GV: Y/c học sinh dựa vào cú pháp nêu hoạt
động của câu lệnh lặp dạng tiến, dạng lặp lùi.
- HS: Trả lời câu hỏi.
- GV: Nhận xét, bổ sung (nếu cần)
- HS: Chú ý, ghi bài

10


giảm dần từ giá cuối về giá trị đầu [3].

HOẠT ĐỘNG 4 (10)

Hồn thiện chương trình sử dụng câu lệnh For - Do
(1) Phương pháp/Kĩ thuật dạy học: Kỹ thuật “khăn trải bàn” + Trực quan
(2) Hình thức tổ chức hoạt động: Phân từng nhóm
Nội dung
Hoạt động của GV và HS
- GV: Áp dụng kĩ thuật: “ Khăn trải bàn”
chia lớp 6 nhóm, ổn định nhóm. Yêu cầu học
sinh vận dụng câu lệnh lặp tiến và lặp lùi để
hoàn thành các chương trình sau:
+ Nhóm 1,2: Hồn thành chương trình trong
phần kiểm tra bài cũ sử dụng cấu trúc lặp.
+ Nhóm 3,4: Hồn thành chương trình thuật

Ví dụ 1:
tốn lặp tiến với số lần biết trước của bài toán
Program vidu;
S= 1 + 2 + 3 +…+ N (với N = 100).
Begin
+ Nhóm 5,6: Hồn thành chương trình thuật
For i:=1 to 10 Do
toán lặp lùi với số lần biết trước của bài toán
Writeln(‘Tin hoc 11’);
S= 1 + 2 + 3 +…+ N (với N = 100).
End.
HS:

+ Vòng 1: Suy nghĩ độc lập tự viết đoạn lệnh
lặp (2 phút).
Ví dụ 2:
+ Vịng 2: Thảo luận đưa ý kiến chung hoàn
Program Tong1a;
thiện chương trình trên giấy A0 (2 phút).
Var S,i: integer;
+ Đại diện nhóm báo cáo.
Begin
- GV: Mời đại diện các nhóm báo cáo, các
S:=0;
nhóm khác nhận xét, bổ sung hồn thành

For i:=1 To 100 Do S:=S+i;
chương trình, chốt ý.
Writeln(‘Tong S la:’, S);
- HS: Chú ý, rút kinh nghiệm
Readln;
- GV: Chiếu nội dung 2 chương trình dạng lặp
End.
tiến và chương trình dạng lặp lùi của bài tốn
Ví dụ 3:
1 bằng phần mềm Crocodile ICT 605 để hs
Program Tong1b;
quan sát thấy được sự lặp lại của chương

Var S, i: integer;
trình.
Begin
S:=0;
For i:=100 Downto 1 Do
S:=S+i;
11


Writeln(‘Tong S la:’, S);
Readln;
End.

- HS: Chú ý theo dõi.
- GV: chạy 2 chương trình bằng phần mềm
Pascal để học sinh quan sát một cách trực
quan cách thực hiện chương trình.

12


- HS: Chú ý theo dõi.
4. Tổng kết và hướng dẫn học tập
a, Tổng kết (2 phút)

- Cấu trúc lặp trong biểu diễn thuật toán
- Lặp với số lần biết trước.
b, Hướng dẫn học tập (1 phút)
- Xem lại nội dung bài học, làm ví dụ sgk T.44, 45.
- Xem trước nội dung mục 3 lặp với số lần chưa biết trước và câu lệnh While – Do
để tiết sau học tiếp.
2.3.3.4. Tổ chức kiểm tra, đánh giá hiệu quả giờ dạy học:
Tổ chức cho HS trả lời trắc nghiệm nhanh. Sau đây tôi xin đưa ra hệ thống
câu hỏi để kiểm tra khả năng hiểu bài của HS:
Câu 1: For <biến đếm>:=<giá trị đầu> to <giá trị cuối> Do <....>;
Điền cụm từ cịn thiếu vào dấu .... để hồn thiện câu lệnh:
a. Câu lệnh

b. Biến đếm
c. Giá trị đầu
d. End
Câu 2: Cú pháp câu lệnh dạng lặp lùi với số lần lặp biết trước:
a. For <biến đếm>:=<giá trị đầu> to <giá trị cuối> Do <câu lệnh>;
b. For <biến đếm>:=<giá trị cuối> to <giá trị đầu> Do <câu lệnh>;
c. For <biến đếm>:=<giá trị cuối> Downto <giá trị đầu> Do <câu lệnh>;
d. For <biến đếm>:=<giá trị đầu> Downto <giá trị cuối> Do <câu lệnh>;
Câu 3: Biến đếm trong vòng lặp For-Do có kiểu dữ liệu nào?
a. Biến đếm là biến kiểu số nguyên hoặc kiểu kí tự.
b. Biến đếm là biến kiểu kí tự.
c. Biến đếm là biến kiểu số nguyên.

d. Biến đếm là biến kiểu số nguyên hoặc kiểu số thực
Câu 4: Cú pháp câu lệnh dạng lặp tiến với số lần lặp biết trước:
a. For <biến đếm>:=<giá trị đầu> to <giá trị cuối> Do <câu lệnh>;
b. For <biến đếm>:=<giá trị cuối> to <giá trị đầu> Do <câu lệnh>;
c. For <biến đếm>:=<giá trị cuối> Downto <giá trị đầu> Do <câu lệnh>;
d. For <biến đếm>:=<giá trị đầu> Downto <giá trị cuối> Do <câu lệnh>;

13


Câu 5: Cho câu lệnh sau: S:=0; For i:= 1 To 5 Do S:=S+i; Cho biết i khai báo kiểu
dữ liệu nào?

a. Byte
b. Real
c. Boolean
d. Char
Câu 6: Điền cụm từ còn thiếu vào trong dấu ... để được phát biểu đúng về câu lệnh
For – Do dạng lặp tiến.
Câu lệnh sau từ khóa Do được thực hiện tuần tự với biến đếm nhận giá trị ... từ giá
trị đầu đến giá trị cuối.
a. Liên tiếp tăng dấn
b. Liên tiếp giảm dần
c. tăng dần
d. giảm dần [2].

Câu 7: Điền cụm từ còn thiếu vào trong dấu ... để được phát biểu đúng về câu lệnh
For – Do dạng lặp lùi. Câu lệnh sau từ khóa Do được thực hiện tuần tự với biến
đếm nhận giá trị ... từ giá trị cuối về giá trị đầu.
a. Liên tiếp tăng dấn
b. Liên tiếp giảm dần
c. tăng dần
d. giảm dần
Câu 8: Cho đoạn chương trình: S:=0;
For i:=1 to 5 do S:= S+i;
Sau khi kết thúc vòng lặp giá trị của S là:
a. 15
b. 0

c. 5
d. 4
Câu 9: Cho đoạn chưowng trình: t:=3;
For i:=6 to 15 Do Write(t);
Sau khi kết thúc vòng lặp giá trị của i là:
a. 6
b. 3
c. 10
d. 15 [2].
Câu 10: Cho đoạn chương trình: For i:=5 to j Do Write(j);
Với giá trị nào của j thì số lần thực hiện của vòng lặp là 10:
a. 10

b. 5
c. 14
d.15

14


2.3.3.5. Sử dụng phần mềm Crocodile để xây dựng thuật tốn tính tổng
Sau khi tải phần mềm tại địa chỉ và cài
đặt phần mềm, giao diện làm việc của phần mềm Crocodile như sau:

Để xây dựng thuật tốn tính tổng như trên ta tiến hành như sau:

1
2

3

4

5

6

8

9
7

15


1) Chọn Parts Library  Flowcharts  Start and stop. Click chuột vào Start và
kéo rê ra màn hình, thả chuột ra màn hình ta có

- Tại Flowchart nhập tên chương trình Tinh tổng _1a

2) Nhập giá trị cho N:
- Chọn Parts Library  Flowcharts Tại Flowcharts  Input and Output 
Get Property kéo rê ra màn hình ta có

click vào x để đổi thành N

- Tại Presentaion chọn  Input – Outputs  Editbox
Label nhập nhãn “Nhap N” trong tính năng Properties.

, tại mục

- Click chuột vào

trên Get Property và rê chuột đến hộp thoại Editbox để
liên kết hai thành phần này. Sau đó click vào Property trên part này để chọn tính
năng phù hợp. Đối với biến N ta chọn value. Part này dùng để gán giá trị vừa nhập
từ bàn phím vào hộp thoại Editbox cho biến đã được đặt tên.

16


3) Để gán giá trị cho S:
- Tại Flowcharts  Processes  Set Variable kéo rê ra màn hình ta có
click vào x để đổi thành S.

4) Đề gán giá trị cho i ta làm tương tự.
5) Kiểm tra i<=N đúng hay sai:

- Chọn Parts Library 
Decisions  Text kéo rê ra màn hình ta có

Flowcharts



Sau đó click vào x để đổi thành i và click vào dấu = để chọn <=, kích vào 0 để đổi
thành N, ta được:

6) Tăng giá trị của S:

- Tại Flowcharts  Processes  Set Variable kéo rê ra màn hình ta có
17


click vào x để đổi thành S, kích vào 0 đổi thành s+i ta được:

7) Tăng giá trị của i tương tự ở bước 6
8) Đưa tổng S ra màn hình:

- Chọn Parts Library  Flowcharts  Inputs and Outputs  Set property kéo
rê ra màn hình ta có:

- Click vào 0 đổi thành S, Click vào Property chọn Value ta được:

- Tại Presentaion chọn Editbox
Click chọn hộp thoại Editbox , tại
mục Label nhập nhãn “ Tổng S” trong tính năng Property.

- Click chuột vào
trên Get Property và rê chuột đến hộp thoại Editbox để
liên kết hai thành phần này. Sau đó click vào Property trên part này để chọn tính

năng phù hợp. Đối với biến S ta chọn value. Part này dùng để gán giá trị S vừa tính
được và đưa ra màn hình.
9) Để kết thúc sơ đồ click vào Flowchart  Start and stop  Stop rê chuột ra màn
hình, ta có part Stop như sau
Với thuật tốn tính tổng _1b thực hiện tương tự như trên.

18


2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản
thân, đồng nghiệp và nhà trường
- Với hoạt động giáo dục

Đề tài này tôi đã áp dụng giảng dạy tại lớp 11B1 (38 học sinh) trường THPT
Thường Xuân 2. Bên cạnh đó sử dụng các phương pháp dạy học truyền thống vào
dạy học bài Cấu trúc lặp – tiết 1 ở lớp 11B2 (39 học sinh). Đây là 2 trong số 8 lớp
11 của trường được phân chia đồng đều về chất lượng. Sau khi dạy xong và tiến
hành kiểm tra, đánh giá có thể thấy được kết quả trong bảng so sánh sau:
Lớp 11B1 (lớp thử nghiệm)
Lớp 11B2 (lớp đối chứng)
G
K
TB
Y
Kém G

K
TB
Y
Kém
Kết quả thu
được sau khi
tiến hành kiểm
26 53
21 0
0
5
26

51
18
0
tra, đánh giá
(tính theo %)
Với đề tài trên trong quá trình áp dụng cho học sinh trường THPT Thường
Xuân 2, căn cứ vào kết quả học tập của các em tôi thấy việc sử dụng kĩ thuật dạy
học mới vào việc dạy học bài Cấu trúc lặp đã góp phần nâng cao hiệu quả nhận
thức của học sinh, giúp cho học sinh tích cực, chủ động nắm vững bài giảng và vận
dụng vào thực hành đạt kết quả tốt nhất.
- Với bản thân: Bản thân tơi đúc rút được nhiều kinh nghiệm trong q trình
dạy học.

- Với đồng nghiệp và nhà trường: Với đề tài này có tính khả thi cao thể ứng
dụng rộng dãi cho các học sinh trong nhà trường, các đồng nghiệp có thể sử dụng
áp dụng trong giảng dạy để nâng cao hiệu quả dạy học trong bộ môn tin học, đặc
biệt tin học 11.
3. Kết luận, kiến nghị
- Kết luận:
Từ thực tiễn dạy học để nâng cao chất lượng bộ mơn Tin học tại trường
THPT Thường Xn 2 thì người giáo viên phải nghiên cứu sách tham khảo và học
hỏi kinh nghiệm của các giáo viên dạy bộ môn lâu năm để tìm cho mình một
phương pháp hiệu quả nhất. Từ đó truyền tải cho học sinh lĩnh hội được những kiến
thức Tin học một cách nhạy bén nhất. Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ trong
quá trình dạy học ở trường THPT Thường Xuân 2. Rất mong được sự đóng góp ý

kiến của các đồng chí đồng nghiệp và Hội đồng khoa học để sáng kiến trên được
hoàn thiện hơn.
- Kiến nghị:
Để nâng cao hiệu quả việc dạy và học bộ mơn Tin học thì cần bổ sung thêm số
lượng máy trong phòng thực hành, lắp đặt máy chiếu trong phòng thực hành Tin học.
19


TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Đổi mới phương pháp dạy học trung học phổ thông – Dự án PTGD THPT, Hà
Nội, 2006.
[2]. Kiểm tra đánh giá thường xuyên và định kỳ tin học 11 – Quách Tất Kiên, Đỗ

Đức Đông – Nhà xuất bản Giáo dục, 2010
[3]. Sách giáo khoa tin học 11 – Hồ Sĩ Đàm – Nhà xuất bản Giáo dục, 2013
[4]. Sách giáo viên tin học 11 – Hồ Sĩ Đàm – Nhà xuất bản Giáo dục, 2013
[5]. Tham khảo một số tài liệu trên Internet
- Nguồn:
- Nguồn:
- Nguồn: />XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh hóa, ngày 25 tháng 05 năm 2017
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, khơng sao chép nội dung của
người khác.

Lê Thị Hoa

1