Bài 9. Nói quá

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
ẨN DỤ
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
SÁNH
như
tiên
Đẹp
SO

Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
NGỮ
Thương em, ĐIỆP
thương
em, thương em
biết mấy

Áo chàm đưa buổi phân li
HOÁN DỤ
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay
Bàn tay ta làm nên tất cả
NÓIsỏi
QUÁ
Có sức người
đá cũng thành
cơm

Bà đồ Nứa, đi
võng
đòn tre,
đến

CHƠI
CHỮ
khóm trúc, thở
dài hi hóp



Đêm tháng năm rất
ngắn

a/ Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng.
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)
b/ Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
(Ca dao)

Nói quá sự thật

Ngày tháng mười rất
ngắn
Mồ hôi đổ rất nhiều

Cách nói đúng sự thật


SO SÁNH HAI CÁCH NÓI
CAO DAO, TỤC NGỮ

a/ Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng.
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
b/ Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần

NÓI ĐÚNG SỰ THẬT

Đêm tháng năm rất ngắn
Ngày tháng mười rất ngắn
Mồ hôi đổ rất nhiều


Nhằm
nhấn mạnh,
gây ấn tượng,
tăng sức
biểu cảm

BIỆN
PHÁP
TU TỪ

NÓI QUÁ


Nói qua

Cach nói phóng đại
mức độ, quy mô, tính
chất của sự vật hiện
tượng được miêu ta

Nhằm nhấn mạnh,
gây ấn tượng, tăng
sức biểu cam


Hai anh bạn cùng đi qua khu vườn trồng bí. Một anh thấy
quả bí to, kêu lên: “Chà, quả bí này to thật!”. Anh kia cười
bảo: “Thế thì đã lấy gì làm to. Tôi có lần trông thấy một quả
bí to bằng cả cái nhà kia”…
trích Quả bí khổng lồ

Nói khoác

Tạo ra tiếng cười hoặc sự chê bai
những kẻ khoác lác làm gì có quả bí
to bằng cái nhà.


THẢO

LUẬN

? Nói quá và nói khoác giống và khác nhau chỗ nào?
* Giống: cùng nói quá sự thật, cùng phóng đại sự việc, hiện tượng lên.
* Khác

Nói quá phóng đại sự việc lên nhằm nhấn mạnh, gây ấn tượng,
tăng giá trị biểu cảm, tạo độ tin cậy cao cho người đọc (người
nghe) → tác động tích cực.
Nói khoác làm cho người nghe tin vào điều không có thực,
tạo ra sự khôi hài hoặc chê bai làm cho người đọc (người nghe)
bật cười chế nhạo → tác động tiêu cực


Lưu ý:
1. Nói quá còn có tên gọi khác là khoa trương, ngoa dụ, thậm xưng,
phóng đại, cường điệu.
2. Để nhận ra biện pháp nói quá cần đối chiếu nội dung lời nói với
thực tế. Phải nắm được cái ý nghĩa hàm ẩn của lời nói (tức là hiểu
theo nghĩa bóng chứ không hiểu theo nghĩa đen).
3. Phân biệt nói quá và nói khoác
4. Nói quá thường được sử dụng trong thơ ca châm biếm, thơ ca trữ
tình, thành ngữ, tục ngữ và trong lời nói hằng ngày


 Bài 1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng.
a/ Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
 Niềm tin vào lao động và thành quả lao động của con người.
b/ Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em
có thể đi lên đến tận trời được.
 Trấn an người nghe rằng vết thương nhỏ, rất nhẹ, không sao cả,
chỉ vết thương ngoài da thôi.
c/ […] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.
 Kẻ có quyền uy, cụ bá rất hống hách, nhấn mạnh tính cách nhân
vật

 Bài 2: Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống /..../ để tạo
thành biện pháp tu từ nói quá: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn
sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.

a. Ở nơi chó
...............................
ăn đá gà ăn sỏi thế này, cỏ không mọc nổi
nữa là trồng rau trồng cà.
bầm gan tím ruột
b. Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng .........................
ruột để ngoài da
c. Cô Nam tính tình xởi lởi.........................
từng khúc ruột
d. Lời khen của cô giáo làm cho nó nở
...........................
vắt chân lên cổ
e. Bọn giặc hoảng hồn ..........................mà
chạy.




Bài 3: Đặt câu với các thành ngữ sau đây: nghiêng
nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời,
mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.

• Thúy Kiều trong tác phẩm cùng tên của Nguyễn Du là người
phụ nữ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.

• Khi có sức mạnh của sự đoàn kết thì chúng ta có thể dời non
lấp biển.
• Nếu anh em trong nhà mà biết yêu thương, giúp đỡ nhau thì dù
lấp biển vá trời cũng có thể làm xong.
• Mẹ giống như một chiến sĩ mình đồng da sắt đã chống chọi với
mọi khó khăn trong cuộc đời để bảo vệ con.
• Mình nghĩ nát óc mà vẫn chưa giải được bài toán này.


 Bài 4:


KHỎE NHƯ VOI

1


ĐEN NHƯ CỘT NHÀ CHÁY

2


NHANH NHƯ GIÓ

3


CHẬM NHƯ RÙA

4

ĂN NHƯ MÈO

5


 Bài 5: Viết một đoạn văn hoặc làm một bài thơ có sử
dụng biện pháp nói quá.
Gợi ý: Dựa vào những câu văn sau để phát triển ý thành
đoạn văn
1/ Chúng tôi rất thân nhau, tôi vẫn hay đùa rằng bạn ấy
cao như cây chuối hột.
2/ Ngày bạn lên đường theo gia đình đi xa tôi chỉ biết
chúc bạn bình yên mà nước mắt rơi như mưa.
3/ Sau này, dù có phải đi lên đến tận trời, tôi cũng sẽ nhất
định tìm gặp lại bạn.


- Làm bài tập 5
-Học bài
-Soạn bài Nói giảm, nói tránh
Soạn theo câu hỏi SGK
?Tìm những cách sử dụng nói giảm, nói tránh khác
nhau?