Tuần 1. Tổng quan văn học Việt Nam

Click to edit Master title style

NGHỆ THUẬT CHƠI THƯ PHÁP


THƯ PHÁP CHỮ HÁN

THƯ PHÁP CHỮ QUỐC NGỮ


1
2

L

Ê
T

H

Ữ
H

U
U

5

Đ
V

3
4

T

N
T

6
7

G

Á

R
N

I

G

T

N
H

Ô

I

C
U

V
Ỗ

N

V

Á
Ế

Ấ

N

Ị

R

Ả

I

C

Á

S
Ầ

N

A
N

O
E

O

Câu
gồm
chữ
Từ
nào
thiếu
câu
văn
sautế(trích
“Từng
nghe
nóiCâu
gồm
57
chữ
cái:
Câuthể

thơ
“Quanh
bán
ở mom
Thương
vợ
Câu 236
gồm
7 chữ
cái:
Bàicái:
thơ
hiện
sựcòn
cảmnăm
nhậnbuôn
vàtrong
nghệ
thuật
gợi
tảsông”
tinh
của Nguyễn
Khuyến
Câu 7
bài
“Câu
cá
mùa
thu”

củachữa
Nguyễn
Khuyến
có soạn
cách
1 gồm
gồm 5
9 chữ
chữcái:
cái:Trong
Ông
là
một
danh
y, chúa
không
chỉ
bệnh
mà
5
8
Đoạn
trích
“Vào
phủ
Trịnh”
nói “…
về
việc
Lê

Hữu
Trác
4
7
chữ
cái:
Từ
nào
còn
thiếu
trong
câu
thơ
sau
xuân
đicòn
xuân
lại
về cảnh
sắc
mùa
thu
bằng
Bắc
cho
thấy
tình
yêu
thiên
nhiên,

đất
tâm
Trần
TếNgười
Xương),
gợi đồng
lên cho
người
đọcđồng
thấy
được
hoàn
cảnh
buôn
bán
của bà
Túnước,
như
thế
rằng:
hiền
xuất
hiện
ở Bộ,
đời,
thì thời
như
…
sáng
trên

trời
cao.”(
Trích
“Chiếu
gieo
vần
rất
đặc
biệt
thể
hiện
sự tài
tình
của
Khuyến.
Đó
là vần gì?
sách
vàkinh
mở
trường
nghề
thuốc
để
truyền
bá
ý học.
Đó
ai?
lên tới

đô,
được
dẫn
vàoHương)?
phủ
chúa
để
bắtNguyễn
mạch
kê
đơnlàcho
ai?
lại”
(trích
Tự
tình
– dạy
Hồ
Xuân
trạng thời thế của tác giả. Đó là bài thơ nào?
nào?hiền” của Ngô Thì Nhậm)
cầu


Chủ đề: TRUYỆN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM

Bài: CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
- Nguyễn Tuân

I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
- Nguyễn Tuân (1910-1987) sinh ra trong một gia đình nhà nho khi Hán học đã tàn.
Quê ở Hà Nội.
- Trước Cách mạng tháng Tám 1945, Nguyễn Tuân là cây bút văn xuôi trong thời kì
cuối cùng của xu hướng văn học lãng mạn.

- Sau cách mạng, Nguyễn Tuân tự nguyện dùng ngòi bút phục vụ hai cuộc kháng
chiến của dân tộc.

- Nguyễn Tuân là một người rất mực tài hoa, uyên bác. Nhà văn am hiểu sâu sắc nhiều lĩnh vực đời sống, đặc biệt là các
môn nghệ thuật: hội họa, điêu khắc, điện ảnh, sân khấu,…

- Các tác phẩm của Nguyễn Tuân:

(SGK)


2. Truyện ngắn “Chữ người tử tù”

Truyện “Chữ người tử tù” lúc đầu có tên là “Dòng chữ cuối cùng”, khi in trong
tập truyện“Vang bóng một thời” mới được đổi tên thành “Chữ người tử tù”


II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
1. Tình huống truyện

Tình huống là “cái tình thế xảy ra truyện”, là “một khoảnh khắc mà
trong đó sự sống hiện ra rất đậm đặc”, là cái “khoảnh khắc chứa đựng
cả một đời người” (Nguyễn Minh Châu)

Tình huống truyện còn được hiểu là mối quan hệ đặc biệt giữa nhân vật
này với nhân vật khác, giữa nhân vật với hoàn cảnh và môi trường
sống, qua đó, nhân vật bộc lộ rõ tâm trạng, tính cách, thân phận của
họ, góp phần thể hiện sâu sắc tư tưởng của tác phẩm.


II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
1. Tình huống truyện
HUẤN CAO

Người cầm đầu cuộc khởi nghĩa, một tên tử
tù.

Có tài viết chữ đẹp, khí phách, khinh bỉ những kẻ
ở chốn nhơ bẩn.

VIÊN QUẢN NGỤC

Trên bình diện xã hội

Đối lập nhau
Trên bình diện NT

Tri âm, tri kỉ

Người đại diện cho trật tự xã hội, có quyền
lực.

Say mê và trân trọng chữ Huấn Cao, muốn xin chữ

Huấn Cao.

Tình huống truyện độc đáo, làm nổi bật tính cách của hai nhân vật, đồng thời thể hiện sâu sắc chủ đề
của tác phẩm.


2. Nhân vật Huấn Cao
a. Huấn Cao là một nghệ sĩ tài hoa trong lĩnh vực thư pháp

Thể hiện qua lời nói, thái độ trầm

Thể hiện qua sự khát khao của

trồ, ngưỡng mộ của thầy trò viên

viên quản ngục: “Chữ ông Huấn

quản ngục: “Hay là … đó không?”,

Cao …vuông lắm” “Có được … trên

“ thế ra …tài cả”.

đời”

Thể hiện trực tiếp qua lời Huấn
Cao: “ Chữ thì quý thực. Ta nhất
sinh… ta thôi ”.

Ca ngợi tài hoa của Huấn Cao, tác giả thể hiện quan niệm tư tưởng và nghệ thuật của mình: Kính

trọng, ngưỡng mộ bậc tài hoa, trân trọng nghệ thuật thư pháp cổ truyền của cha ông.


b. Huấn Cao là một trang anh hùng, có khí phách hiên ngang, bất khuất.

Coi thường cái chết, bình tĩnh, ung dung sống nốt những ngày
cuối của cuộc đời oanh liệt, khinh bỉ bọn tiểu nhân đắc chí.

Đây là khí phách
Thản nhiên nhận rượu thịt của quản ngục và khinh bạc, mắng
đuổi quản ngục

của một nhà nho tiết
tháo “ uy vũ bất
năng khuất”

Không vì quyền lực, tiền bạc mà ép mình cho chữ, viết chữ. Cả
đời, ông chỉ viết cho ba người bạn thân.


c. Huấn Cao là người có tâm hồn trong sáng, cao đẹp.

Khi chưa hiểu tấm lòng

Khi nhận rõ tấm lòng và sở thích

viên quản ngục. Huấn Cao

của viên quản ngục. Huấn Cao

tỏ thái độ khinh bỉ xem

sẵn lòng cho chữ, và cho rằng

thường

“Thiếu chút nữa, .. thiên hạ”

Theo quan niệm của Nguyễn Tuân cái tài hoa phải đi đôi với cái tâm trong sáng, cái đẹp và cái
thiện không tách rời nhau. Đây là quan điểm nghệ thuật tiến bộ.


3. Nhân vật viên quản ngục

Không phải là người sáng tạo ra

Khi nhận tử tù Huấn Cao:

cái đẹp nhưng là người say mê

tâm trạng ngục quan mừng

và quí trọng cái tài, cái đẹp.

Quý trọng người ngay, cảm phục
tài năng và nhân cách của Huấn

lo lẫn lộn:

Mừng: Có dịp tiếp cận với người nổi

tiếng viết chữ đẹp, có dịp để xin chữ.

Cao. Kính trọng, đối xử rất tốt
với

Huấn Cao

Lo: Vì sợ không xin được chữ, muốn biệt
đãi Huấn Cao nhưng sợ bị tố giác, lo vì
Huấn Cao sắp bị án chém .

Quản ngục là người có nhân cách, có thiên lương, thật lòng yêu cái đẹp, cái tài hoa nhưng lại chọn nhằm
nghề.


4. Cảnh cho chữ

Thời gian: đêm khuya,

Không gian: nhà tù chật

Hoàn cảnh của người cho

Phong thái của người cho

Thái độ của người nhận chữ:

trước ngày Huấn Cao bị án

hẹp, ẩm ướt, tối tăm, bẩn

chữ: cổ đeo gông,chân vướng

chữ:

khúm núm, run sợ, thành kính,

chém.

thỉu.

xiềng.

ung dung, đường bệ.

lĩnh nhận.

Cảnh cho chữ là một cảnh tượng xưa nay chưa từng có vì:

Việc cho chữ vốn là một việc thanh cao, một sáng tạo
nghệ thuật lại diễn ra trong nhà ngục bẩn thỉu, tối tăm,
chật hẹp.

Người cho chữ cổ mang gông, chân vướng xiềng, với một

Trật tự nhà tù bị đảo lộn hoàn toàn: tù nhân trở thành

hình ảnh uy nghi đối lập với hình ảnh khúm núm của

người ban phát cái đẹp, răn dạy ngục quan, còn ngục

quản ngục và co ro của thầy thơ lại.

quan thì khúm núm vái lạy tù nhân.

Ý nghĩa: Đây là sự chiến thắng của ánh sáng đối với bóng tối, cái đẹp đối với cái xấu xa, cái thiện đối với cái ác  tôn vinh cái
đẹp, cái thiện.


TRANH MINH HỌA
CẢNH CHO CHỮ


5. Nghệ thuật

- Nghệ thuật tả cảnh, tả người, đối lập giữa:
+ Ánh sáng - bóng tối
+ Cái hỗn độn, xô bồ, nhơ bẩn của nhà giam - Cái thanh khiết, cao cả của nền lụa trắng, nét chữ đẹp.

+ Kẻ tử tù - viên quan coi ngục

- Sử dụng thành công thủ pháp đối lập, tương phản.
- Ngôn ngữ nhiều góc cạnh, giàu hình ảnh, có tính tạo hình, vừa cổ xưa vừa hiện đại.

- Nhịp điệu chậm rãi, câu văn giàu hình ảnh.


III. Ý NGHĨA VĂN BẢN

Qua tác phẩm, nhà văn Nguyễn Tuân thể hiện niềm tin và khẳng định sự chiến thắng của

ánh sáng. Dù trong hoàn cảnh nào con người vẫn luôn khát khao hướng tới Chân- thiệnMĩ. Đây chính là chiều sâu giá trị nhân văn của tác phẩm.


Xin cảm ơn và kính chào quý thầy cô!