Bài 9. Nói quá

TIẾT 37
I.NÓI QUÁ VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI QUÁ
1. Ví dụ:
a/ Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng.
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)
b/ Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
(Ca dao)

Nói quá sự thật

Đêm tháng năm rất
ngắn
Ngày tháng mười rất
ngắn
Mồ hôi đổ rất nhiều

Cách nói đúng sự thật


Nói quá sự thật

Cách nói phóng đại mức độ, quy mô tính chất
của sự vật, hiện tượng được miêu tả.


SO SÁNH HAI CÁCH NÓI

CA DAO, TỤC NGỮ

a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng.
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
b.- Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần

NÓI ĐÚNG SỰ THẬT

Đêm tháng năm rất ngắn
Ngày tháng mười rất ngắn
Mồ hôi đổ rất nhiều

Cách nói của ca dao, tục ngữ hay hơn vì cách nói của ca dao, tục
ngữ gây ấn tượng mạnh cho người đọc (người nghe).
Câu a nhấn mạnh :đêm tháng năm và ngày tháng mười rất ngắn, ngắn đến mức độ chưa
nằm đã sáng, chưa cười đã tối qua đó giúp người nông dân biết về thời gian mà điều
chỉnh công việc cho hợp lí.
Câu b nhấn mạnh Mồ hôi đổ nhiều như thế để mọi người thấy được người nông dân vất
vả như thế nào khi làm ra lúa gạo.


I.- NÓI QUÁ VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI QUÁ:

Cách nói
phóng đại
mức độ, quy mô
tính chất

của sự vật,
hiện tượng

Nhằm
nhấn mạnh,
gây ấn tượng,
tăng sức
biểu cảm

BIỆN
PHÁP
TU TỪ

NÓI QUÁ


Ghi nhớ

Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại
mức độ, quy mô, tính chất của sự vật,
hiện tợng đợc miêu tả để nhận mạnh,
gây ấn tợng, tăng sức biểu cảm.


Bài tập nhanh
Xác định phép nói quá trong những câu
sau:
a.
quên.

Nhớ, tôi nhớ đến chết cũng không

b.

Bác ơi, tim Bác mênh mông thế
Ôm cả non sông mọi kiếp ngời.
(Tố Hữu )

c.

Lỗ mũi mời tám gánh lông
Chồng yêu chồng bảo tơ hồng trời cho.
( Ca

dao )


I. Nói quá và tác dụng của nói quá
II. Luyện tập
1. Bài tập 1: Tìm biện pháp nói quá và ý
nghĩa của
chúng
trong
cáccả
câu sau:
a.
Bàn tay
ta làm
nên tất
sỏi đá cũng thành cơm.

Có sức ngời
=> Công sức của con ngời sẽ tạo ra thành quả lao
động (niềm tin vào sức lao động).
b. Anh cứ yên tâm, vết thơng chỉ sớt da thôi. Từ
giờ đến sáng
em
có thể
đi lên
đến
tận trời đ
ợc. chẳng có nghĩa lí gì, không phải
=> Vết thơng
bận tâm.
thét ra lửa
c. [...] Cái cụ bá
ấy lại xử nhũn mời hắn
vào nhà xơi nớc. (Chí Phèo, Nam Cao )
=> Kẻ có quyền sinh, quyền sát đối với ngời khác.


I. Nãi qu¸ vµ t¸c dông cña
nãi qu¸
II. LuyÖn tËp

1. Bµi tËp 1: Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ
2. Bµi tËp
2: thành biện pháp tu từ nói quá: Bầm
trống/....../
để tạo
gan tím ruột; Chó ăn đá gà ăn sỏi; Nở từng khúc ruột;

Ruột để ngoài da; Vắt chân lên cổ.
ăn đá gà ăn sỏi thế này, cỏ không mọc nổi
a. Ở nơi chó
...............................
nữa là trồng rau trồng cà.
gan tím ruột
b. Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng bầm
.........................
ruột để ngoài da
c. Cô Nam tính tình sởi lởi,.........................
từng khúc ruột
d. Lời khen của cô giáo làm cho nó nở
...........................
vắt chân lên cổ mà chạy.
e. Bọn giặc hoảng hồn ..........................


I. Nói quá và tác dụng của nói quá
II. Luyện tập

1. Bài tập 1:
2. Bài tập 2:
3. Bài tập 3:
Đặt câu với các thành ngữ dùng biện
pháp nói quá
- Thuý Kiều là cô gái đẹp nghiêng nớc
nghiêng thành.
- Có sự đoàn kết thì sẽ dời non lấp biển đ
ợc thôi.
- Mình nó mà đòi vá trời lấp biển.

TIẾT 37
II.LUYỆN TẬP

KHỎE NHƯ VOI

1


TIẾT 37
II.LUYỆN TẬP

ĐEN NHƯ CỘT NHÀ CHÁY

2


TIẾT 37
II.LUYỆN TẬP

NHANH NHƯ GIÓ

3


TIẾT 37
II.LUYỆN TẬP

CHẬM NHƯ RÙA

4


TIẾT 37
II.LUYỆN TẬP

GẦY NHƯ QUE CỦI

5


TIẾT 37
II.LUYỆN TẬP

ĂN NHƯ MÈO

6


• QUẢ BÍ KHỔNG LỒ
•
Hai anh chàng đi qua một khu vườn trồng
bí , anh A thấy quả bí to vội kêu lên :
• - Chà quả bí to thật !
Noùi
khoaùc
•
Anh B cười mà rằng :
• - Thế thì lấy gì làm to ! Tôi đã từng thấy quả

bí to hơn nhiều . Có lần tôi trông thấy quả bí
to bằng cả cái nhà đằng kia kìa .
•
Anh A nói ngay :
• - Thế thì lấy gì làm lạ ! Tôi nhớ có bận tôi
còn trông thấy
cái nồi to bằng cả cái
đình làng ta .
.
(Theo : Truyện cười dân gian )


Lu ý: Phân biệt nói quá với nói
khoác.
Đều phóng đại quy mô, tính
Giốn
chất của sự vật, hiện tợng.
g
Nói quá

Khác

Nói khoác

Là biện pháp
Nhằm phô tr
tu từ nhằm ơng bản thân,
gây ấn t
tạo sự hiểu
ợng, tăng

nhầm cho ngời
sức biểu
khác, ngời nói
cảm, có tác
bị chê cời.
động tích


TIẾT 37
Lưu ý:
1. Nói quá còn có tên gọi khác là khoa trương, ngoa dụ, thậm
xưng, phóng đại, cường điệu.
2. Để nhận ra biện pháp nói quá cần đối chiếu nội dung lời nói
với thực tế. Phải nắm được cái ý nghĩa hàm ẩn của lời nói (tức là
hiểu theo nghĩa bóng chứ không hiểu theo nghĩa đen).
3. Phân biệt nói quá và nói khoác
4. Nói quá thường được sử dụng trong thơ ca châm biếm, thơ
ca trữ tình, thành ngữ, tục ngữ và trong lời nói hằng ngày


Sơ đồ hệ thống hóa kiến thức
Nói
quá
Phóng
đại
Mức
độ

Qu
y

mô

Tác
dụng
Tín
h
chấ
t

Sự vật, hiện t
ợng

Nhấ
n
mạn
h

Gây
ấn t
ợng

Tăng
sức
biểu
cảm