Bài 11. Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh

Nhiệt liệt chào mừng quý thầy cô giáo đã về dự tiết học ngày h


Theo em, kể chuyện theo
ngôi thứ nhất sẽ có tác dụng
gì?


Tiết 44: TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH
I/ VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CHUNG
CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH

1. Văn bản thuyết minh trong đời sống
con người.
a. Văn bản CÂY DỪA BÌNH ĐỊNH

Văn bản: Cây dừa Bình
Định trình

bày điều gì?



Thân cây làm máng.

Lá làm tranh.

Cọng lá làm vách

Nước và cùi dừa: để uống, để làm thức ăn, bánh kẹo.

Dừa…mang nhiều lợi ích và gắn bó với cuộc sống đối với con người.


TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN
THUYẾT MINH
I/ VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CHUNG
CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH

1. Văn bản thuyết minh trong đời sống
con người.
a. Văn bản : CÂY DỪA BÌNH ĐỊNH
+ Trình bày lợi ích riêng của cây dừa.

b. Văn bản : TẠI SAO LÁ CÂY CÓ
MÀU XANH LỤC?
Văn bản: Lá cây có màu
xanh lục giải
điều gì?

thích

Văn bản: Cây dừa
Bình Định

trình

bày điều gì?

Chất diệp lục trong lá cây có màu xanh lục vì nó hút
các tia sáng có màu khác nhưng không thu nhận màu
xanh lục và lại phản chiếu màu này, do đó mắt ta mới
nhìn thấy màu xanh lục.


Nếu
Nếu ta
ta chiếu
chiếu chất
chất diệp
diệp lục
lục của
của lá
lá cây
cây bằng
bằng nguồn
nguồn
sáng
sáng màu
màu đỏ,
đỏ, chất
chất này
này sẽ
sẽ thu
thu nhận
nhận các
các tia
tia màu
màu đỏ,

đỏ,
nhưng
nhưng vì
vì không
không có
có tia
tia sáng
sáng màu
màu xanh
xanh lục
lục để
để
phản
phản chiếu
chiếu lại,
lại, nên
nên ta
ta nhìn
nhìn vào
vào lá
lá cây
cây chỉ
chỉ thấy
thấy một
một
màu
màuđen
đen sì.
sì.

TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN
THUYẾT MINH
I/ VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CHUNG
CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH

1. Văn bản thuyết minh trong đời sống
con người.
a. Văn bản : CÂY DỪA BÌNH ĐỊNH
+ Trình bày lợi ích riêng của cây dừa.

b. Văn bản : TẠI SAO LÁ CÂY CÓ
MÀU XANH LỤC?
+ Giải thích tác dụng của chất diệp lục làm cho
người ta thấy lá cây có màu xanh.

Văn bản : Tại sao lá cây có
màu xanh lục? Giải
điều gì?

thích

c. Văn bản : HUẾ
? Văn bản HUẾ giới
điều gì?

thiệu


Văn bản HUẾ

Sông núi hài hòa

Công trình văn hóa nghệ thuật nổi tiếng

Chùa Thiên Mụ

chùa Trúc Lâm


 Công trình văn hóa nghệ thuật nổi tiếng

đài Vọng Cảnh

điện Hòn Chén


Món ăn đặc sản Huế

Cơm hến

bánh bèo Huế

bún bò Huế

Sản phẩm - nón lá Huế


TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN
THUYẾT MINH

I/ VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CHUNG
CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH

1. Văn bản thuyết minh trong đời sống
con người.
a. Văn bản : CÂY DỪA BÌNH ĐỊNH
+ Trình bày lợi ích riêng của cây dừa.

b. Văn bản : TẠI SAO LÁ CÂY CÓ
MÀU XANH LỤC?
+ Giải thích tác dụng của chất diệp lục
đối với màu xanh đặc trưng của lá cây.

c. Văn bản : HUẾ
+ Giới thiệu Huế là một trung tâm văn
hóa nghệ thuật lớn của Việt Nam. Nơi có
đặc điểm riêng độc đáo.

? Văn bản HUẾ

giới thiệu điều
gì?


TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN
THUYẾT MINH

I/ VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CHUNG
CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH

+ Các sản phẩm tiêu dùng:
-Bản hướng dẫn sử dụng Ti vi, Tủ lạnh,…
1. Văn bản thuyết minh trong đời sống -Đồ ăn, thức uống: nước giải khát, bánh
kẹo, …. Đều có ghi xuất xứ, thành phần
con người.
các chất làm nên, ngày sản xuất, hạn sử
Được sử dụng rộng rãi, ngành nghề dụng, trọng lượng tịnh,…
nào cũng cần đến.
+Du lịch: Trước cổng vào có bảng ghi giới
thiệu lai lịch, sơ đồ danh lam thắng cảnh.
+Các bảng quảng cáo ngoài đường phố.
+Sách giáo khoa: Phần bìa sau.
+Phần chú thích ở các văn bản văn học.
? Em thường gặp văn bản
? Kể tên một số văn bản
Được
sử em
dụng
đó ở đâu ?
cùng loại mà
biết ?rộng rãi, phổ

biến trong tất cả mọi lĩnh vực
+ Các văn bản thuyết minh
- Cầu Long Biên một nhân chứngtrong đời sống.
lịch sử
- Ca Huế trên Sông Hương.
-...

TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN
THUYẾT MINH
I/ VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CHUNG
CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH

1. Văn bản thuyết minh trong đời sống
con người.
2. Đặc điểm chung của văn bản thuyết
minh

Thảo luận
nhóm (2 phút)


SỰ
SỰKHÁC
KHÁCNHAU
NHAUGIỮA
GIỮAVĂN
VĂNBẢN
BẢNTHUYẾT
THUYẾTMINH
MINHVỚI
VỚICÁC
CÁCVĂN
VĂN
BẢN
BẢNKHÁC
KHÁC
Tự sự

Miêu tả

Nghị luận

- Trình bày sự
việc, diễn biến,
nhân vật.

- Trình bày chi
tiết, cụ thể. Giúp
người đọc hình
dung ra sự vật,
con người…

-Trình bày ý
kiến, luận điểm
- Thể hiện quan
điểm của người
viết bằng suy
luận và lí lẽ…

Biểu cảm

- Bộc lộ cảm xúc
chủ quan của
người viết về đối
tượng…

Văn bản thuyết minh: là kiểu văn bản khác.

*Đặc điểm chung: Trình bày đặc điểm tiêu biểu của sự vật, hiện
tượng.


TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN
THUYẾT MINH
I/ VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH

1. Văn bản thuyết minh trong đời sống con người.
2. Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh
*Nhiệm vụ:

- Cung cấp tri thức về đặc điểm, tính chất, nguyên
nhân,….. của các sự vật, hiện tượng.

*Phương thức: - Trình bày, giới thiệu, giải thích.
*Tri thức:

- Khách

quan, xác thực, hữu ích cho con người.

* Trình bày :

- Chính

xác, rõ ràng, chặt chẽ, hấp dẫn.

? Văn bản thuyết minh có

đặc điểm gì?


II/ LUYỆN TẬP :
Bài tập 1: Các văn bản sau có phải là văn bản thuyết minh không ? Vì sao ?

a/ Văn bản khởi nghĩa Nông Văn Vân là văn bản thuyết minh vì: Cung
cấp kiến thức lịch sử, người thật, việc thật
b/ Văn bản con giun đất là văn bản thuyết minh vì: Cung cấp kiến
thức sinh vật,
Bài tập 2:
Bài tập 3 ; Các văn bản khác như tự sự, nghị luận, biểu cảm, miêu tả có cần yếu tố
thuyết minh không? Vì sao?


Các văn bản khác như tự sự, nghị luận, biểu cảm, miêu tả có
cần yếu tố thuyết minh không? Vì sao?
- Các văn bản nghị luận, tự sự, biểu cảm, miêu tả cần có yếu
tố thuyết minh.
- Vì :
+ Văn bản tự sự : Thuyết minh làm cho văn bản tự sự trở
nên sinh động.
+ Văn bản miêu tả: Thuyết minh làm cho hình ảnh miêu tả
nổi bật hơn.
+ Văn bản biểu cảm : Thuyết minh làm cho bài văn biểu cảm
thêm sinh động và sâu sắc.
+ Văn bản nghị luận: Thuyết minh làm cho vấn đề nghị luận,
luận điểm thuyết phục hơn.

III. Củng cố:

Đây là một tính chất tiêu biểu của văn bản thuyết
minh để phân biệt với các văn bản khác?

/
Từ khóa:
Câu hỏi:

1
2
3
4
5

3)
1)
2)
Để
thuyết
bản
thuyết
minh
sao
minh
cho
lá
một
cây
có

có
tính
đối
màu
tượng
chất
xanh
gì?
ta
5)Văn
Muốn
có“Tại
tri
thức
cho
văn
bản
thuyết
lục?”
thường
cung
dùngcấp
những
kiến phương
thức
về phải
lĩnh
thứcvực
nào?
nào?

minhvăn
“Huế”,
trước
hếtvăn
em
làm
gì?
4) Đoạn
sau thuộc
loại
bản nào?
Đêm Trung thu các em rước đèn, múa sư tử.
Ngoài Bắc gọi là múa sư tử, trong Nam gọi là múa
Đáp án:
Trình
Khoa
Thuyết
Khách
học
bày,
quan,
quan,
minh
giới
chân
vật
thiệu,
sát
thực,
giải

hữu
thích
ích đực, lân là
lân. LânTham
còn gọi
làsinh
kìquan
lân.
Kì
là tên
con
tên con cái. Tục truyền lân là con vật hiền lành, chỉ
có người tốt mới nhìn thấy nó được. Thoạt nhìn, đầu
lân giống đầu sư tử. Do vậy, người ta gọi múa lân
thành múa sư tử.


EMEM
EM HY NHN XẫT V C IM CA MI TH LOI VN HC V SA LI CHO NG?
HY

Tự sự

Trình
bàyđánh
diễn giá,
biếnbàn
sự việc
Nêu
ý kiến

luận.

Miêu tả

Tái Trình
hiện trạng
bày diễn
thái sự
biến
vật,
sựcon
việc
ngi

Biểu cảm

cảm, cảm xúc
xúc
Bày tỏ tình cảm,

Nghị luận

TáiNêu
hiện
trạngđánh
thái sự
vật,
con
ngời
ý kiến

giá,
bàn
luận.

Thuyết minh

Trình
bày
ý muốn,
thể hiện
Giới
thiệu
đặc quyết
điểm,định
tính chất,
quyền phng
hạn, trách
phápnhiệm

H.CCông vụ

Trình
bày
ý muốn,
thể hiện
Giới
thiệu
đặc quyết
điểm,định
tính chất,

quyền
trách
nhiệm
phhạn,
uuơng
pháp


Ngôn ngữ của văn bản thuyết minh có
đặc điểm gì?
A. Tính hình tng giàu
cảm xúc
B B. Có tính đa nghĩa và giàu
cảm xúc.
C C. Có tính cá thể giàu
hình ảnh
D D. Có tính chính xác, cô đọng chặt
chẽ và sinh động.
A


SỰ
SỰKHÁC
KHÁCNHAU
NHAUGIỮA
GIỮAVĂN
VĂNBẢN
BẢNTHUYẾT
THUYẾTMINH
MINHVỚI

VỚICÁC
CÁCVĂN
VĂN
BẢN
BẢNKHÁC
KHÁC
Tự sự

Miêu tả

-Trình bày sự -Trình bày chi
việc, diễn biến, tiết, cụ thể. Giúp
nhân vật.
người đọc hình
dung ra sự vật,
con người…

Nghị luận
-Trình bày ý
kiến, luận điểm
- Thể hiện quan
điểm của người
viết bằng suy
luận và lí lẽ…

Biểu cảm
- Bộc lộ cảm xúc
chủ quan của
người viết về đối
tượng…

Văn bản thuyết minh: là kiểu văn bản khác.

*Đặc điểm chung: Trình bày đặc điểm tiêu biểu của
sự vật, hiện tượng.


Bản đồ tư duy