Đề cương ôn địa lí 12 theo bài

1

MỘT SỐ KỸ NĂNG VỀ BIỂU ĐỒ
1-Với yêu cầu vẽ biểu đồ cụ thể thể hiện nội dung bảng số liệu đã cho:( dạng biểu đồ
cho trước)
Vd:yêu cầu vẽ biểu đồ cột thì phải vẽ biểu đồ cột,yêu cầu vẽ biểu đồ tròn thì vẽ biểu đồ
tròn….;nếu yêu cầu vẽ biểu đồ cột mà vẽ biểu đồ đường thì sai hoàn toàn.
Nguyên tắc : Vẽ đúng dạng biểu đồ mà trong yêu cầu đã bắt buộc,nếu vẽ dạng khác thì sai
hoàn toàn.
2-Với yêu cầu vẽ biểu đồ thích hợp thể hiện ( không nói rõ loại cụ thể => vì vậy hs
phải tự xác định)
-Với dạng yêu cầu này thì có nhiều dạng biểu đồ vẽ được tuy nhiên học sinh sẽ khó biết
được loại nào là phù hợp nhất.
Vd: Cho bảng số liệu A…………………;Yêu cầu vẽ biểu đồ thích hợp thể hiện A.
- Một số điểm mà hs cần chú ý để nhận dạng biểu đồ phù hợp nhất đó là:
a-Với biểu đồ cột:
-Thường biểu đồ thể hiện cho các giá trị tuyệt đối (bảng số liệu dùng để vẽ gía trị của các
số liệu thường là tuyệt đối vd:Kg,tấn, ha, km2, người, tỷ USD..v v .
-Trong yêu cầu vẽ thường không xuất hiện các chữ như cơ cấu,tỷ trọng,tỷ lệ..
-Trong biểu đồ thường thì trục đứng thể hiện giá trị (đơn vị của số liệu trong bảng); trục
nằm ngang thường là năm hoặc chỉ thể hiện các đối tượng)
- Chú ý: Biểu đồ cột có cột đơn, cột đôi, cột ba, cột chồng.
b-Biểu đồ đường:( hoặc biểu đồ đồ thị)
Dạng 1-Biểu đồ đường thể hiện tốc độ phát triển => trong trường hợp này bảng số liệu
phải xử lí ra đơn vị %,năm đầu tiên =100% các năm sau tính theo năm đầu, tất cả các
đường đều xuất phát từ một gíá trị ban đầu là 100 % ; trong yêu cầu vẽ thường có chữ tốc
độ.
- Chú ý:Trục đứng đơn vị là %,trục ngang là năm )
Dạng 2-Biểu đồ đường vẽ theo gía trị tuyệt đối (tức là không xử lý số liệu) => giống như
vẽ biểu đồ cột nhưng không vẽ cột mà phải vẽ đường,thông thường trong yêu cầu người ta
yêu cầu vẽ biểu đồ đường hoặc đồ thị thể hiện( không có chữ tốc độ, dạng này không xử lý

số liệu)
c-Biểu đồ tròn hoặc biểu đồ miền:
- Trong yêu cầu vẽ luôn xuất hiện các chữ như tỷ lệ, tỷ trọng, cơ cấu.
- Các số liệu trong bảng mà dựa vào đó để vẽ luôn có mối quan hệ =100%.
- Biểu đồ tròn thường số năm (số vòng tròn) chỉ dao động từ 1-3 vòng tròn( đa số là 2),
Nếu vòng tròn thề hiện quy mô thì bán kính vòng tròn nhỏ nhất = 1(đơn vị ) => vòng tròn
lớn hơn sẽ bằng
- Biểu đồ miền thường số năm từ 4 năm trở lên.
3-Biểu đồ kết hợp (côt với đường)
-Trong bảng số liệu luôn có 2 loại đơn vị khác nhau (vd người và ha; tấn và %; 1000 đồng
và kg vv.
- Biều đồ luôn có 2 trục đứng thể hiện cho 2 loại đơn vị ( chẳng hạn 1 trục thể hiện người,
một trục thể hiện ha)
- Khi vẽ thì đối tượng nào thì dựa vào trục đơn vị đối tượng đó.
-Trên biểu đồ luôn có cột và đường tức là nếu đối tượng này vẽ cột thì đối tượng kia vẽ
đường.
- Chú ý :


2

+ Trục nằm ngang là trục thời gian chung cho các đôi tượng.
+ Biểu đồ có thể 2 cột + một đường hoặc cột chồng và đường tùy theo đối tượng và yêu
cầu vẽ.
BÀI 2:VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ PHẠM VI LÃNH THỔ
1- VỊ TRÍ ĐỊA LÍ:
-Vị trí trong khu vực: Thuộc khu vực Đông nam Á, rìa phía Đông bán đảo Đông dương
-Vị trí về tọa độ:
+ Trên đất liền :
* Cực Bắc nằm ở vĩ độ 23 023’Bắc, thuộc xã Lũng cú,huyện Đồng văn -tỉnh Hà

Giang
* Cực Nam vĩ độ 8 034’ Bắc. xã đất mũi, huyện Ngọc hiển- tỉnh Cà Mau
* Cực Đông kinh độ 109 024’ Đông, xã vạn thạnh,huyện Vạn ninh-tỉnh Khánh Hòa
* Cực Tây kinh độ 102 009’ Đông, xã sín thầu,huyện Mường nhé- tỉnh Điện Biên
+ Trên biển: tới 6050’ vĩ độ Bắc,117020’kinh độ Đông
-Múi giờ: Múi số 7 (GMT + 7)
2-PHẠM VI LÃNH THỔ:
a-Vùng đất:
- Diện tích: 331.212 km2 gồm cả diện tích các Đảo
- Biên giới:
+ Trên đất liền dài 4600 km ( giáp với TQ 1.400 km,Lào 2.100 km,CPC 1.100 km)
+ Trên biển: bờ Biển dài 3260 km (kéo dài từ Móng cái( Quảng Ninh) tới Hà
tiên(KG)
- Các đảo,Quần đảo: hơn 4000 trong đó có 2 quần đảo xa là Hòang sa
( Huyện đảo thuộc tp Đà nẵng) và Trường sa ( huyện đảo thuộc tỉnh Khánh hòa)
b- Vùng biển: ( hơn 1 triệu km2) giáp vùng biển các nước TQ,PLP,IN Đô,Malai,XGP,CPC
..….bao gồm các bộ phận:

-Vùng nội thủy: Giáp đất liền, nằm phía trong đường cơ sở.( là đường để tính chiều rộng
lãnh hải) vùng này cũng được xem như phần lãnh thổ trên đất liển.
-Vùng lãnh hải: Tiếp giáp với vùng Nội thủy, thuôc chủ quyến quốc gia ven biển, ranh
giới ngòai cách đường cơ sở 12 hải lí, ranh giới bên ngoài của lãnh hải này được xem như
đường biên giới quốc gia trên Biển.
- Vùng tiếp giáp lãnh hải: Rộng 12 hải lí vùng này nước ta được quyền kiểm sóat thuế
quan, an ninh, môi trường, nhập cư…


3

- Vùng đặc quyền kinh tế: Hợp với Lãnh hải thành vùng Biển rộng 200 hải lí tính từ

đường cơ sở. vùng này nước ta có chủ quyền hoàn toàn về kinh tế nhưng tàu thuyền nước
ngoài vẫn được phép tự do qua lại
- Thềm lục địa: Là phần ngầm dưới Biển và lòng đất thuôc phần lục địa kéo dài tới rìa lục
địa ( đến độ sâu 200m hoặc hơn) chúng ta có quyền về các tài nguyên thiên nhiên (thăm
dò,khai thác,bảo vệ các tài nguyên ở vùng thềm LĐ)
c-Vùng trời: Là khỏang không gian trên phần lãnh thổ.
Biển

Giáp TQ 1400km

Chí tuyến bắc (23027”B)

200B

Giáp lào
2100km
Bờ biển

Giáp cpc
1100km
0

10 B

X đạo

Đi tây
nam á,châu
âu,hoa
kỳ

3260 km

Đi
TQ,NB,Hàn
Quốc,Mỹ


4

3.Ý NGHĨA CỦA VỊ TRÍ ĐỊA LÍ:
a-Về tự nhiên:
-Vị trí ĐL Đã quy định thiên nhiên nước ta có tính nhiệt đới ẩm,gió mùa.
+ Nằm ở vùng nhiệt đới (nội chí tuyến ở Bắc bán cầu) khu vực có gió Mùa châu Á
hoạt động
+ Có nhiệt độ cao,số giờ nắng nhiều, độ ẩm lớn,thảm thực vật miền nhiệt đới phát
triển
- Vừa giáp L.Địa và Đ.Dương tạo cho nước ta nằm trong vành đai sinh khóang ,sinh vật đa
dạng,phong phú.
- Vị trí và hình thể tạo cho thiên nhiên nước ta có sự phân hóa đa dạng.(phân hóa BắCnam;Đông-tây,Độ cao…)
-Vị trí nước ta nằm ở vùng nhiều thiên tai.Bảo,lũ lụt,hạn hán
b-Về KT-XH-an ninh quốc phòng.
-KT: Nằm ở vị trí giao thông hàng hải, hàng không quan trọng, giao lưu bằng đường bộ
cũng có nhiếu thuận lợi cho phát triển và hội nhập nhất là trong điều kiện mở cửa,hội nhập
hiện nay.
-Văn hóa-xã hội: Có nhiều nét tương đồng vế VH-XH-lịch sử với các nước trong khu
vực, là điều kiện chung sống hòa bình hữu nghị cùng phát triển với các nước trong khu
vực.
-An ninh,quốc phòng: Có vị trí chiến lược quan trọng nằm ở khu vực nhạy cảm, kinh tế
năng động, nhất là vai trò của biển Đông với nước ta.

……………………………………………………………………………………….
1- Xác định,chỉ trên bản đồ các điểm cực,các đảo,quẩn đảo,các nước tiếp giáp trên đất
liền-trên biển
2-Phác họa (vẽ) bản đồ VN vớicác bộ phận của vùng biển VN
3- Chỉ trên bản đồ các đảo,bãi đá ngầm thuộc quần đảo Hoàng sa và Trường sa.
4-Dựa vào bản đồ Đông nam á và bản đồ Thế giới em hãy cho biết vai trò Biển đông với
giao thông hàng hải thế giới cũng như với việt nam ?
5-.Em hãy tìm hiểu công ước quốc tế về luật biển của liên hiệp quốc1982
6-Em hãy cho các ví dụ thể hiện những nét tương đồng về VH-XH của nước ta với các
nước láng giềng. .


5

BÀI 6: ĐẤT NƯỚC NHIỀU ĐỒI NÚI
1--ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỊA HÌNH:
a-ĐH đồi núi chiểm phần lớn diện tích :
-75% diện tích lãnh thổ là đồi núi ,đồng bằng chỉ chiếm 25% lãnh thổ.
- Đồi núi thấp chiếm đa số ( núi cao > 2000 m chí chiếm 1% lãnh thổ )
b-Cấu trúc Địa hình nước ta khá đa dạng:
- Địa hình mới được trẻ lại ở giai đọan Tân kiến tạo và có sự phân bậc
- Địa hình thấp dần từ Tây Bắc xuống Đông Nam
- Cấu trúc địa hình gồm 2 hướng chính:
+ Hướng TB-ĐN tập trung chủ yếu ở vùng núi Tây Bắc Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ
+ Hướng vòng cung chủ yếu ở vùng núi Đông Bắc Bắc Bộ và Nam Trung Bộ.
c-Địa hình của miền nhiệt đới ẩm gió mùa.(Xâm thực,bào mòn rửa trôi ở vùng núi và
bồi tụ ở vùng đồng bằng)
d-Địa hình chịu tác động mạnh mẽ của con người.( đắp đê,canh tác..)

6

s.hồng

Vùng núi ĐB

Vùng núi TB

ĐB

Em hãy xác định ranh giới các
khu vực địa hình núi ở nước
ta qua bản đồ ?

s.cả
Vùng núi
TSB

Dãy bạch mã
Vùng
núi
TSN

đbscl

Các khu vực địa hình núi của nước ta

2-CÁC KHU VỰC ĐỊA HÌNH:
a-Khu vực đồi núi:
-Vùng núi Đông Bắc:

+ Vị trí: Nằm phía tả ngạn sông Hồng ,chủ yếu là núi thấp và trung bình.
+ Gồm các dãy núi dạng cánh cung chụm lại ở dãy núi Tam đảo đó là cánh cung
sông Gâm, Ngân sơn, Bắc sơn, Đông triều.
+ Xen kẽ các dãy núi cánh cung là các thung lung các sông ( sông Cầu,sông
Thương,..)
+ Địa hình thấp dần từ Tây bắc xuống Đông nam
+ Những đỉnh núi cao trên 2000m nằm ở thượng nguồn Sông Chảy, giáp Trung
quốc là các khối núi đá vôi , ở trung tâm là vùng núi thấp cao trung bình chỉ 500-600m .
-Vùng núi Tây Bắc:


7

+ Vị trí : Nằm giữa sông Hồng và Sông Cả.
+ Là vùng có địa hình núi cao nhất nước ta
+ Hướng chính của địa hình núi ở vùng này là Tây Bắc- Đông Nam
+ Phía Đông là dãy Hòang Liên Sơn ( cao nhất nước ta 3.143 m), phía Tây gíap
Lào là 2
dãy núi cao trung bình Pu Đen Đinh và Pu Sam Sao .
+ Phần ở giữa thấp hơn chủ yếu là các dãy Núi, Cao nguyên ,Sơn nguyên đá vôi,
xen kẽ là các thung lũng sông (sông Đà, sông Mã, sông Chu..)
-Vùng núi Trường Sơn Bắc:
+ Vị trí : kéo dài từ nam sông Cả tới dãy núi Bạch mã .
+ Gồm Các dãy núi so le và song song nhau hướng TB-ĐN
+ địa hình cao ở 2 đầu (phía Bắc là vùng núi Tây Nghệ An, phía Nam là vùng núi
Thừa thiên -Huế) và thấp ở giữa ( ở giữa là vùng núi đá vôi Quảng bình)
+ Phía nam dãy Bạch mã đâm ngang ra biển trở thành ranh giới với vùng núi
Trường sơn nam
-Vùng núi Trường Sơn Nam:
+ Chủ yếu là các khối núi và Cao nguyên dốc ở sườn phía đông,thoải hơn ở sườn

phía tây ( sườn tây chủ yếu là các cao nguyên nằm ở khu vực Tây nguyên nước ta)
+ Có nhiều đỉnh cao > 2000m nằm ở phía Bắc và Nam ( ở giữa thì địa hình thấp
hơn)
+ Trên bề mặt các cao nguyên có địa hình khá bằng phẳng.
- Địa hình Bán bình nguyên và đồi Trung du:
+ Vị trí:Nằm chuyển tiếp giữa miền núi và Đồng bằng
+ Phân bố:
* Đông Nam Bộ (nằm ở độ cao 100 =>200m)
* Rìa phía Bắc và Tây của ĐBSH.
b- Khu vực Đồng bằng:
* Đồng bằng Châu thổ:
-Đồng bằng S.hồng
- Vị trí: Nằm ở khu vực đồng bằng Bắc bộ.
- Nguyên nhân hình thành: Do bồi tụ phù sa của SH và s,Thái bình ( được khai phá
từ lâu)
- Diện tích : 15000 km2
- Đặc điểm Đh: Cao ở rìa phía Tây và Tây Bắc, thấp dần ra Biển
- Đất phù sa nhưng đất phù sa trong đê kém màu mở hơn ngòai đê (do có hệ thống
đê điều)
- Bề mặt đồng bằng bị chia cắt nhiều.
-Đồng bằng SCl
- Vị trí: Nằm vùng Nam bộ, hạ lưu sông Mê công
- Nguyên nhân hình thành: Do bồi tụ phù sa của sông Tiền và sông Hậu (sông cửu
long)
- Diện tích : 40.000 km2
- Đặc điềm Đh thấp ( phần lớn chỉ cao < 4 m so với mực nước biển) và bằng
phẳng hơn ĐBSH và không có hệ thống đê, trên bề mặt còn một số ô trũng., hệ thống
sông ngòi dày đặc.mùa mưa nước ngập trên diện rộng.

8

- Đất: Phù sa song 2/3 diện tích là bị nhiễm phèn -mặn và lãnh thổ đang được bồi tụ
hàng năm.
* Đồng bằng ven biển:
- Vị trí nằm ở các tỉnh ven biển miền Trung ( kéo dài từ Thanh hóa-=> Bình thuận)
- Nguồn gốc hình thành: Chủ yếu do phù sa của Biển bồi tụ.
- Tổng diện tích: 15000 km2
- Đặc điểm địa hình: Hẹp ngang và bị chia cắt mạnh, nơi có Sông thì được mở rộng
(vd đồng bằng s. Mã,s.Cả..)
- Đất: Phù sa nhưng kém màu mỡ do bị pha cát.
3-THẾ MẠNH VÀ HẠN CHẾ VỀ TN Ở VÙNG NÚI VÀ ĐỒNG BẰNG CHO PHÁT
TRIỂN KT-XH
a- Khu vực đồi núi:
Thế mạnh:
- Khóang sản: Giàu khoáng sản như than sắt, đồng chì, bô xít, man gan….
=> Thuận lợi: phát triển công nghiệp như khai khoáng, luyện kim
- Rừng và đất: độ che phủ rừng lớn.giàu gỗ quý,đất đai còn nhiều…..
=> Thuận lợi: Phát triển Nông-Lâm nghiệp, trồng CCN ,nuôi gia súc ..
- Thủy năng: Địa hình đồi núi nhiều sông giàu thủy năng.
=> Thuận lợi: Phát triển thủy điện
- Tiềm năng du lịch: Rừng ,cảnh quan thiên nhiên, sinh thái
=> Thuận lợi: phát triển các hoạt động du lịch thiên nhiên-sinh thái….
Hạn chế
- Cho giao thông do địa hình rừng,núi,cao nguyên,hẻm vực,dốc,sạt lở…
- Cho khai thác các tài nguyên (Lâm nghiệp.k/s.,đất.)
- Nhiều thiên tai ( lũ lụt,xói mòn,lở đất,hạn hán)
b- Vùng Đồng bằng:
Thế mạnh:
- Cho phát triển Nông nghiệp ( lúa,cây ăn quả , cây thực phẩm) do địa hình đồng

bằng bằng phẳng,đất phù sa màu mỡ
- Thế mạnh về Thủy sản ( nuôi trồng-đánh bắt),lâm sản
- Thế mạnh cho phát triển CN, dịch vụ,cư trú
- Phát triển giao thông, giao lưu ( đường bộ,đường thủy )
Hạn chế:
Nhiều thiên tai bão lụt,hạn hán
…………………………………………………………………………………….
1- Xác định,chỉ trên hình 6 SGK các khu vực có địa hình núi cao trên 1500m;từ 10001500m;các sơn nguyên cao nguyên đá vôi; cao nguyên badan……… những khu vực có
nhiều đầm lầy.
2-Xác định,chỉ trên bản đồ hoặc atlat: Tên các đỉnh núi (dãy núi)-độ cao(mét),các cao
nguyên,sơn nguyên ở từng khu vực địa hình (vùng núi ĐB;TB;Trường sơn bắc;Trường
sơn nam)
3-So sánh Đh vùng núi ĐB và TB; TSB và TSN.( độ cao;các dạng đh,phân bố…….vv)
4- Tự trả lời các câu hỏi SGK.


9

BÀI 8 :THIÊN NHIÊN CHỊU ẢNH HƯỞNG SÂU SÁC CỦA BIỂN
1- KHÁI QUÁT VỀ BIỂN ĐÔNG:
- Là biển rộng ( > 3,4 tr.km2) lớn thứ 2 trong các biển thuộc Thái Bình Dương.
- Là biển tương đối kín được bao bọc bởi nhiều đảo-quần đảo.
- Nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới ẩm, gió mùa
2-ẢNH HƯỞNG CỦA BIỂN ĐÔNG TỜI THIÊN NHIÊN VIỆT NAM:
a- Khí hậu:
- Có độ ẩm cao biến động theo mùa, nên mang mưa lớn khi được gió đưa vào Lục
địa.
- Giảm bớt nóng bức trong mùa Hè và bớt đi tính lạnh - khô trong mùa Đông
(mang tính hải dương)
b-Địa hình và hệ sinh thái ven biển:

- Đh tạo nên các vịnh cửa sông, bờ biển mài mòn, bãi cát,vịnh biển, đảo ven bờ,
rặng san hô…
- Hình thành các hệ sinh thái ven biển :
+Rừng ngập mặn cho năng suất cao (có diện tích 450 ngàn ha), lớn thứ 2 TG song
đang bị thu hẹp.
+Hệ sinh thái trên đất phèn, trên các Đảo cũng đa dạng
c- Tài nguyên thiên nhiên vùng Biển:
-Khóang sản:
+ Dầu- khí có trữ lượng lớn đang được khai thác (bể Nam Côn Sơn và Cửu Long) và
thăm dò.
+ Ti tan có ở các bãi cát ven Biển.
+ Tiềm năng về SX Muối ( Nam trung bộ)
- Hải sản: Biển đông có sinh vật giàu có ( cá, tôm, san hô…), năng suất sinh học cao
d-Thiên tai:
- Bão: Mỗi năm có 9-10 cơn bão ở biển Đông trong đó 3-4 cơn đổ bộ vào nước ta
- Sạt lở bờ Biển: Chủ yếu xảy ra vùng bờ Biển Trung Bộ
- Cát bay: Ven biển Miền Trung
……………………………………………………………………………………….
1-Dựa vào bản đồ khí hậu giải thích tại sao KH nước ta có độ ẩm cao và mang tính hải
dương.
2-Tại sao sạt lở bờ Biển và hiện tượng cát bay lại diễn ra mạnh ở các tỉnh ven biển miền
trung?
3- Chỉ các mỏ,dầu-khí, Titan trên bản đồ.
4-Chỉ các vịnh biển, dải đất cát vùng ven biển nước ta trên bản đồ?
5. Cho biết các loài thủy sản ở vùng biển nước ta.
BÀI 9:THIÊN NHIÊN NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA
1-KHÍ HẬU NHIỆT ĐỚI ẨM,GIÓ MÙA:
a-Tính chất nhiệt đới:
- Nước ta nằm hòan tòan trong vùng nội chí tuyến ( 8 034’=> 23o23’ độ vĩ Bắc), bức xạ
mặt trời lớn, có 2 lần mặt trời lên thiên đỉnh trong năm.

10

- Tổng bức xạ trong năm lớn, cán cân bức xạ dương, nhiệt độ TB/năm >20 oC, số giờ nắng
nhiều từ 1400-3000 giờ/năm.
b- Lượng mưa lớn,độ ẩm cao:
- Lượng mưa lớn trung bình 1500-2000 mm/năm
- Nguyên nhân do có lượng hơi nước lớn từ Biển được gió Mùa thổi vào
- Độ ẩm cao ( >80%), cân bằng ẩm luôn dương.


11

Đầu mùa Đông
Lạnh – khô

Mùa đông

Cuối mùa Đông

T(11- 4 )

Lạnh - ẩm- có mưa
phùn

Dãy bạch mã

Mùa

Khô
Tháng (11-4)

Ven biển miền
trung gió Đông
bắc yếu nên gió
Tín phong hoạt
động mạnh và gây
mưa cho ven biển

Mùa

Mùa

khô

KHÍ HẬU THỜI KỲ GIÓ MÙA ĐÔNG BẮC (tháng 11 => tháng 4 năm sau)


12

Chú thích
Mưa
Khô nóng nhiều
đầu mùa giữa và
cuối mùa

Khu vực ảnh hưởng của gió
phơn

Mưa
nhiều
Khô nóng
giửa và
cuối mùa
Đầu mùa

Khô nóng
Hướng

Mưa
nhiều cuối
mùa

đi của

bão
Gió
mùa

Nóng ẩm
có mưa Mưa
nhiều

TN
(tháng
5-10)

vào cuối
mùa

Nóng ẩm
có mưa
Nóng ẩm
có mưa

KHÍ HẬU THỜI KỲ GIÓ MÙA TÂY NAM (tháng 5 => tháng 10)

c- Gió mùa:
* Gió mùa mùa Đông (Gió mùa ĐB)
-Thời gian họat động: Từ tháng 11 => tháng 4 năm sau.
- Nguyên nhân: Khối khí lạnh phương Bắc (vùng Xibia-áp cao) thổi tới vùng áp thấp
(Ôtrâylia)


13

- Khu vực họat động chính: Miền bắc ( từ dãy Bạch mã trở ra)
- Hướng gió: ĐB
- Đặc điểm thời tiết:
+ Miền bắc (gồm bắc bộ và bắc trung bộ) Lạnh- khô nửa mùa đầu và lạnh- ẩm nửa
cuối mùa đồng thời có mưa phùn
+ ở ven biển miền Trung gió Đông Bắc yếu nên gió tín phong Bắc bán cầu chiếm ưu
thế nên có gây mưa
+ ở Nam bộ và Tây nguyên thời kỳ này là gọi là mùa khô ( ít mưa,độ ẩm thấp,trời
nóng)
* Gió mùa mùa hạ (gió TN)
- Thời gian họat động : Từ tháng 5 => tháng10
- Khu vực họat động chính: Nam bộ và Tây Nguyên ( Phía nam dãy Bạch mã)
- Nguyên nhân: Gió thổi từ các áo cao ở Ấn độ dương(Nam Bán Cầu) thổi về các áp thấp ở
Bắc bán cầu)

- Hướng gió chính: Tây nam
- Đặc điểm thời tiết:
+ Đầu mùa: Nóng ẩm, mưa nhiều cho Nam bộ và Tây nguyên khi qua dãy Trường Sơn
thì mang tính khô nóng (fơn) nên ở Tây Bắc, Bắc Trung Bộ,ven biển Miền trung rất ít
mưa
+ Giữa và cuối mùa: gió TN hoạt động mạnh kết hợp dải hội tụ nhiệt đới và bão nên
mưa đều cho khắp cả nước.
…………………………………………………………………………………….
* Miền bắc có mùa đông lạnh ít mưa,mùa hạ ẩm mưa nhiều
* Miền nam có 2 mùa mưa-khô rõ rệt ( mùa mưa ứng với mùa hè, mùa khô ứng với mùa
đông ở ngoài bắc)
* Tây nguyên và vùng ven biển trung trung bộ có sự tương phản về mùa mưa và mùa khô
…………………………………………………………………………
1-Dựa vào hình trang 41.42 Sgk giải thích sự hình thành các vùng áp thấp,áp cao trong
tháng 1 và tháng 7 ( gợi ý căn cứ vào kiến thức lớp 10)
2-Hệ quả của gió mùa với khí hậu từng khu vực:Miền núi tây bắc,đông bắc,bắc trung
bộ,duyên hải nam trung bộ,tây nguyên,nam bộ trong năm.
3-Tại sao miền bắc có mùa Đông lạnh ít mưa;mùa hạ nóng,mưa nhiều; miền nam nóng
quanh năm có 2 mùa mưa khô rõ rệt.
4-Dựa vào bàn đồ Kh trong Atlat:
- Nước ta có mấy miền KH?,mấy vùng KH?
- Nhưng khu vực nào có gió Phơn (tây khô nóng)tại sao?
- Sự phân bố nhiệt độ Tb năm;Tb tháng 1;Tb tháng 7 ( xem bản đồ nhiệt độ)
- Sự phân bố lượng mưa tb năm;từ tháng 11-4;từ tháng 5-10.
- Giải thích sự phân bố nhiệt độ,lượng mưa TB năm một số nơi( xem bđ lượng mưa
Tbnăm,nhiệt độ Tb năm)
- Nhận xét sự phân bố mưa (theo tháng trong năm ) ở ở các tỉnh Bắc bộ,Trung bộ,Nam bộ
- Tại sao các tỉnh cực nam trung bộ như ninh thuận,bi2nhthua65n lại có lượng mưa rất
thấp?
- Kết hợp bản đồ địa hình giải thích tại sao các tỉnh miền trung hay bị lũ ( vào tháng

nào?)
- Trong bài hát “Trường sơn đông-trường sơn tây” em hãy giải thích nghĩa của lới bài hát
liên quan tới khí hậu thời tiết.


14

5-Làm các bài tập cuối SGK.

Sơ đồ hình thành gió phơn ở VN

Tại sao gió TN tạo
nên sự khác biệt
thời tiết sườn Tây
(lào)và sườn
Đông( vn)

BÀI 10:THIÊN NHIÊN NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA (tt)
2: CÁC THÀNH PHẦN TỰ NHIÊN KHÁC
a.Địa hình:
-Xâm thực mạnh ở vùng miền núi.
Hình ảnh sạt lở đất ở vùng núi

+ Nguyên nhân: Khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều, lớp phủ TV bị mất, địa hình dốc do
nhiều đồi núi.
+ Biểu hiện: Xói mòn ,rửa trôi, sạt lở đất nhất là ở vùng miền núi vào mùa mưa
bão.
-Bồi tụ nhanh vùng đồng bằng:
+ Bồi tụ những vật liệu bị xói mòn, rửa trôi vùng miền núi.
+ Tập trung ở vùng hạ lưu sông nhất là ở đồng bằng châu thổ SH, SCL,những vùng

trũng, thấp.
b.Sông ngòi:
- Mạng lưới sông ngòi dày đặc ( dọc bờ biển trung bình 20 km có 1 sông), phần lớn là
sông nhỏ.
- Sông ngòi nhiều nước ( tổng khối lượng nước sông 840 tỷ m 3/n) ,giàu phù sa (200 tr.
Tấn/n)


15

- Chế độ nước sông thay đổi theo mùa ( mùa mưa, bão nhiều nước,giàu phù sa ; mùa khô
hạn thì ngược lại)
c.Đất:
- Đất fenalit là lọai đất chính ở nước ta, giàu ôxít sắt và nhôm , màu đỏ-vàng
- Đất này hình thành trong điều kiện nhiệt ẩm cao, phong hóa diễn ra mạnh, tạo lớp Đất
dày.
d. Sinh vật:
- Hệ sinh thái rừng nhiệt đới ẩm lá rộng thường xanh, hiện nay đã bị biến đổi nhiều.
- Các lọai SV nhiệt đới chiếm ưu thế ở nước ta (TV,ĐV kể ra trong bản đồ động thực vật)
3.ẢNH HƯỞNG CỦA THIÊN NHIÊN NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA TỚI SX-ĐS:
a.SX Nông nghiệp:
- Nhiệt ẩm cao: Là ĐK cho phát triển nền nông nghiệp nhiệt đới (cây trồng,vật nuôi miền
nhiệt đới)
- Phân mùa: Tạo ĐK phân vụ, đa dạng hóa SX nông nghiệp.
=> Cần tận dụng đặc điểm này để tăng năng suất, tăng lớp phủ TV trên đất trống
- Hạn chế: Sự thất thừơng của thời tiết, khí hậu ,thiên tai ảnh hưởng lớn tới mùa vụ, năng
suất,sâu bệnh,quá trình SX..
b.Các họat động SX khác và đời sống:
- Thiên nhiên nước ta có nhiều thuận lợi cho phát triển lâm nghiệp, thủy sản, GTVT, du
lịch, xây dựng.. nhất là vào mùa khô

- Trở ngại:
+ Một số họat động SX,ĐS phụ thuộc vào mùa, khí hậu, thời tiết.
+ Độ ẩm cao ảnh hưởng tới bảo quản máy móc ,nông sản.
+ Thiên tai………..
+ Bất ổn thời tiết……………
+ Môi trường dễ bị suy thóai.
…………………………………………………………………………………………
1-Nêu ảnh hưởng của xâm lực và bồi tụ tới sử dụng đất ở nước ta? Tại sao hiện tượng sạt
lở lại xảy ra nhiều ở vùng núi.?
2-Cho các ví dụ thêm về ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa tới địa hình
nước ta.
3-Tại sao qúa trình bồi tụ diễn ra mạnh ở các đồng bằng
4-Cho thêm các vd cụ thể về ảnh hưởng của KH nhiệt đới ẩm gió mùa tới các hoạt động
SX và đời sống
5-Tại sao trong SX nông nghiệp lại có tính mùa vụ.
6- Theo em chúng ta thường trồng cây ( rừng) vào mùa nào? Vì sao?
BÀI 11: THIÊN NHIÊN PHÂN HÓA ĐA DẠNG
1:THIÊN NHIÊN PHÂN HÓA BẮC –NAM
a.Phía Bắc ( từ dãy Bạch mã trở ra )
b.Phía Nam ( từ dãy Bạch mã trở vào )


16

-KH nhiệt đới ẩm, gío mùa có
mùa Đông lạnh
+ Nhiệt độ TB/năm > 200c,
một số tháng mùa Đông nhiệt
độ TB <18 0c
+ Biên độ nhiệt trong năm lớn.

- Cảnh quan:Rừng nhiệt đới
gío mùa có sự phân hóa
+ Mùa đông: Nhiều mây,trời
lạnh,ít mưa,nhiều cây rụng lá.
+ Mùa hạ: Nóng,mưa nhiều,TV
xanh tươi

Phía bắc

y
Dã

ch
bạ

mã

Phía nam

- KH cận xích đạo,gió mùa với 2
mùa mưa khô rõ rệt
+ Nóng nhiệt độ Tb/n >25 0c
,không tháng nào nhiệt độ < 200c
+ Biên độ nhiệt trong năm nhỏ
- Cảnh quan: Rừng cận xích đạo
gió mùa,nhiều
lọai cây chịu hạn,rụng lá vào mùa
khô như các cây thuộc họ dầu, Đv
đa dạng voi,hổ,rắn,cá sấu..

Đặc điểm thiên nhiên phần lãnh thổ phía Bắc và phía Nam

2:THIÊN NHIÊN PHÂN HÓA THEO ĐÔNG –TÂY:

2- THIÊN NHIÊN PHÂN HÓA THEO HƯỚNG ĐÔNG –TÂY:
a.Vùng biển và thềm lục địa: Độ nông – sâu của thềm lục địa có quan hệ chặt với vùng
Đh trong đất liền.( vùng đồng bằng,đồi núi- vùng thềm lục địa)
b.Vùng đồng bằng ven biển:
- Thiên nhiên vùng đồng bằng có quan hệ chặt với vùng núi phía Tây và vùng biển phía
Đông


17

- Các đồng bằng châu thổ:Mở rộng,bãi triều phẳng,biển nông,cảnh quan thay đổi theo mùa
- Đồng bằng ven biển: Hẹp ngang bị chia cắt,bờ biển khúc khuỷu,biển sâu,địa hình bồi tụ
mài mòn xen kẽ,đất kém màu mỡ
- Có điều kiện phát triển Kt biển,du lịch
c.Vùng đồi núi:
-Vùng ĐB: khí hậu cận nhiệt đới gió mùa
- Vùng TB: nhiệt đớ ẩm gío mùa,khu vực núi cao lại có cảnh quan như vùng ôn đới.
+ Vùng núi thấp: Nhiệt đới ẩm gió mùa
+ Vùng núi cao: cảnh quan của vùng ôn đới
- Vùng Đông trường sơn: có mưa vào mùa thu- đông trong khi Tây nguyên ( Tây Ts) lại bị
khô,hạn ( ngược lại khi Tây nguyên (Tây Ts) mưa nhiều thì Đông Ts lại khô nóng,ít mưa
……………………………………………………………………………………..
1- Dựa vào atlat:
- Sự khác nhau về nhiệt độ giữa Bắc và Nam (dãy Bạch mã là ranh giới-xem trong 3 bản
đồ nhiệt độ) ,giải thích.
-Sự khác nhau về thảm thực vậy (bản đồ thực vật-động vật)

-Mối tương quan giữa thềm lục địa (độ sâu-địa hình) phía đ và địa hình,độ cao trong đất
liền phía tây.
-Cho vd về một số cây rụng lá theo mùa ở nước ta.giải thích.
2-Tại sao nhiệt độtrung bình phía nam lại cao hơn phía bấc trong khi biện độnhiệt phía
bác lại cao hơn phía nam?
3.Tại sao có sự phân hóa thiên nhiên theo hướng bắc –nam.
BÀI 12: THIÊN NHIÊNPHÂN HÓA ĐA DẠNG (tt)
3.THIÊN NHIÊN PHÂN HÒA THEO ĐỘ CAO:
a.Đai nhiệt đới gió mùa:
-Kh:Mùa hạ nóng (TB > 250C),độ ẩm khô hoặc ẩm tùy nơi.
-Nhóm đất:
+ Phù sa 24% diện tích cả nước gồm phù sa ngọt,phèn,mặn,cát
+ Nhóm đất fenalit vùng núi thấp chiếm 60% phát triển trên đá badan và đá vôi
- Sinh vật:
+ Rừng nhiệt đới ẩm thường xanh phát triển ở vùng núi thấp,mưa nhiều,ẩm ướt,
rừng có nhiều tầng,lớp
+Rừng nhiệt đới gió mùa:Thừơng xanh, rụng lá và rừng thưa
b:Đai cận nhiệt đới gió mùa trên núi:
- Miền bắc:Nằm ở độ cao 600, 700-2600 m
- Miền nam: 900,1000-2600 m
- KH: Mát mẻ nhiệt độ hàng tháng < 250c,mưa nhiều,độ ẩm tăng.
+ Từ 700-1700m:Khí hậu mát mẻ,độ ẩm tăng với rừng cận nhiệt,lá rộng và lá kim
0
+ Từ 1700 m-2600 +-Kh:Mùa
m:
Rừng
Rừng
nhiệt
hạ nóng
kém

đới ẩm
(TB
phát
thường
> 25triển
C),độ
xanh
với
ẩm
phát
khô
rêu,địa
triển
hoặcởẩm
y,các
vùng
tùynúi
thực
nơi.
thấp,mưa
vật ônnhiều,ẩm
đới ướt,
c. Đai ôn đới gió mùa
trên
núi
-Nhóm
rừng
cóđất:
nhiều tầng,lớp
Độ cao >2600m trở lên, chỉ có ở vùng núi Hòang liên sơn

- KH:Mang tính ôn+Rừng
đới,nhiệt
độgió
thấp
150c,vào
mùa
đông
còn
thấp dưới 50c
+ Phù
sa
nhiệt
24%đới
diện
tích
mùa:Thừơng
cảgồm
xanh,
phù
rụng
sa ngọt,phèn,mặn,cát
lá và rừng
thưa
-Thực vật ôn đới phát triển trên đất mùn thô như đỗ quyên,lãnh sam..
+ Nhóm đất fenalit vùng núi thấp chiếm 60% phát triển trên đá badan và đá vôi
- Sinh vật:


18

4: CÁC MIỀN TỰ NHIÊN
a.Miền bắc và Đông bắc Bắc bộ:
- Ranh giới: phía tây-tây nam dọc theo tả ngạn sông hồng và rìa tây-tây nam đồng bằng
bắc bộ.
- Địa hình:núi thấp là chủ yếu, hướng vòng cung,có đồng bằng màu mở
- KH:có mùa đông lạnh,cảnh quan thay đổi theo mùa
- Địa hình bờ biển đa dạng :Nhiều vịnh,đảo,quần đảo
- Khóang sản:Than,đá vôi,thiếc,chì kẽm ,dầu khí
- Hạn chế: Sự biến động của KH,thời tiết
b.Miền TB và BTB
- Giới hạn: Từ hữu ngạn Sông hồng tới dãy Bạch mã.
- Địa hình:Cao,các dãy núi xen kẽ thung lũng sông hướng TB-ĐN,các đồng bằng bị thu
hẹp.
- Là vùng cao nhất nước,có nhiếu sơn nguyên,cao nguyên,long chảo
- Rừng còn nhiếu nhất là vùng Nghệ an ,Hà tĩnh.
- Khóang sản:Sắt,crôm,titan,thiếc,vật liệu xd.
- Ven biển có nhiếu đầm phá,bãi biển đẹp,cảng biển.
- Vùng có nhiếu thiên tai,bão,lũ lụt,hạn hán.
c.Miền nam trung bộ và Nam bộ
- Giới hạn: Nằm về phía Nam dãy Bạch mã
- ĐH:Các núi cổ,cao nguyên,đồng bằng châu thổ,ven biển
- Kh:có sự phân hóa Đông -Tây bờ Biển khúc khuỷu,vịnh sâu, mang tính xích đạo gío mùa
với 2 mùa mưa-khô rõ rệt
- K/s :Dầu khí,bô xít
- Hạn chế:Xói mòn vùng miến núi,ngập lụt vùng đồng bằng..
………………………………………………………………………………….
1-Phác họa bằng hình vẽ ( dạng như tháp dân số)sự phân hóa của thiên nhiên theo độ cao
ở nước ta.
2-Hãy chỉ trên bản đổ địa hình sự phân bố các đai cao ở nước ta

3-Tai sao có sự phân hóa thiên nhiên theo đai cao?
4-Hãy lập bảng so sánh các miền tự nhiên nước ta ( dh-kh-đất-sông-k/s-sv…)
BÀI 14:SỬ DỤNG VÀ BẢO VỆ TỰ NHIÊN
1-SỬ DỤNG VÀ BẢO VỆ TÀI NGUYÊN SV
a-Tài nguyên rừng:
- Độ che phủ rừng những năm gần đây đang tăng lên ( năm 1943 là 43 %,1983 là 22% và
tới năm 2005 tăng lên đạt 38%)
- Chất lượng rừng còn kém,chủ yếu là rừng nghèo, rừng mới trồng chiếm diện tích
lớn( 70% là rừng nghèo, rừng mới phục hồi)
- Nguyên nhân:
+ Do dân số tăng nhanh nên nhu cầu đất lớn => phá rừng,khai thác rừng bừa bãi
+ Hậu quả của chiến tranh tàn phá, công tác bảo vệ, khai thác,trồng rừng chưa
tốt,chưa hiệu quả.
- Biện pháp bảo vệ:
+ Tăng độ che phủ lên 45-50%, vùng núi, dốc là 70-80%
+ Với rừng phòng hộ: Bảo vệ, nuôi dưỡng, trồng rừng nhất là những vùng núi trọc.


19

+ Với rừng đặc dụng: Bảo vệ cảnh quan, đa dạng sinh vật, các vườn quốc gia,khu
bản tồn
+ Với rừng SX: Duy trì diện tích,chất lượng rừng,tăng độ phì, chất lượng rừng.
=> Triển khai luật bảo vệ rừng,giao đất, rừng cho dân quản lý.
b-Đa dạng sinh học:
- Sự suy giảm đa dạng sinh học:
+ Giảm về số lượng lòai
+ Giảm về chất lượng
+ Giảm hệ sinh thái và nguồn gen.
- Nguyên nhân:

+ Do sự suy giảm tài nguyên rừng
+ Sự khai thác quá mức của con người( ds tăng,nhu cầu tăng)
=> Một số đã tuyệt chủng
- Biện pháp bảo vệ:
+ Xây dựng, phát triển bảo vệ các vườn quốc gia, khu dự trữ, bảo tồn thiên nhiên
+ Ban hành sách đỏ Việt nam nhằm bảo vệ những lòai ĐV-TV nguy cơ tuyệt chủng
+ Quy định về khai thác ĐV-TV ( cấm k/t gỗ quý,đốt rừng,sử dụng chất nổ…)
2-SỬ DỤNG VÀ BẢO VỆ TÀI NGUYÊN ĐẤT:
a-Hiện trạng sử dụng tái nguyên đất:
-Đất rừng 12,7 triệu ha
-Đất nông nghiệp 9,4 triệu ha= 28,4% lãnh thổ
-Đất chưa sử dụng 5,35 triệu ha ( chủ yếu ở miền núi)
* Đất đang có nguy cơ hoang mạc hóa 9,3 triêu ha =28% lãnh thổ
=>Gần đây chúng ta đang tập trung khai hoang đất hoang hóa,phủ xanh vùng đồi trọc tuy
nhiên diện tích đất hoang hóa còn lớn .
- Nguyên nhân:
+ Do rừng bị phá
+ Do canh tác mà chưa có sự bảo vệ tốt
+ Công tác bảo vệ,cải tạo đất bị hạn chế
b-Các biện pháp bảo vệ đất
- Vùng núi:Hạn chế xói mòn=>Làm ruộng bậc thang,phát triển Nông- Lâm kết hợp,ổn
định định canh địng cư
- Mở rộng ,quản lý chặt đất Nông nghiệp
- Thâm canh,cải tạo đất,chống ô nhiễm đất
3-Sử dụng,bảo vệ các tài nguyên khác:
- Nước:Đảm bảo cân bằng nước,chống ô nhiễm nguồn nước
- Khóang sản:Quản lý chặt việc khai thác,chống lãng phí
- Tài nguyên du lịch:Bảo tồn,tôn tạo,phát triển du lịch sinh thái
- Tái nguyên khí hậu,biển……….
……………………………………………………………………………………..

1-Làm sao để bảo vệ các nguồn tài nguyên k/s;du lịch;tài nguyên nước? cho vd cụ thể.
2-Biểu hiện của sự suy giảm tài nguyên đất? biện pháp bảo vệ.tại sao cần c1o quy
hoạch,sử dụng đất hợp lý ?
3-Em hãy cho các ví dụ chứng minh cho sự suy giảm đa dạng sinh học.
4-Xác định trên atlat các vườn quốc gia,khu dự trử sinh quyển ở VN


20

5-Tại sao nói “ Bảo vệ rừng là bảo vệ sự phát triển bền vững”
6-Tại sao ở miền núi người ta thường làm ruộng bậc thang?


21

BÀI 15-:BẢO VỆ MỘI TRƯỜNG VÀ PHÒNG CHỐNG THIÊN TAI
1-BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG:

Băng
tan ở
nam
cực

Bảo vệ mội trường gồm:
- Chống lại sự mất cân bằng về sinh thái (Gia tăng thiên tai,bất ổn thời tiết,khí hậu)
- Chống lại tình trạng ô nhiễm môi trường:( ô nhiễm nguồn nước,không khí,thoái hóa
đất…)
2-MỘT SỐ THIÊN TAI CHỦ YẾU VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG:
a-Bão:
- Thời gian xảy ra trong mùa mưa:Tháng 6 =>11

- Nơi xảy ra: Tập trung chủ yếu ở khu vực Trung bộ, Bắc bộ trong khi Nam bộ rất ít
- Hậu quả: Ngập lụt,tàn phá nhà cửa ,mùa màng,tàu thuyến,đường sá,thiết hại vế người…
- Phòng chống: Tăng cường dự báo,phòng tránh nhất là chuẩn bị dự kiến tình hình trước
khi Bão tới
b.Ngập lụt:
- Thời gian xảy ra: Vào mùa mưa bão
- Nơi hay xảy ra:Vùng trũng thấp nhất là ở các Đồng bằng
- Hậu quả: Thiệt hại về người và của nhất là cho SX nông nghiệp,giao thông…..
- Phòng chống: Xây dựng hệ thống đê điều,quy họach xây dựng, bố trí dân cư,mùa vụ hợp
lí
c-Lũ quét:
- Thời gian xảy ra:Mùa mưa lũ
- Nơi thường xảy ra:Miền núi bơi có độ dốc lớn,rừng bị phá,địa hình bị chia cắt mạnh.
- Hâu quả:Thiệt hại về người,nhà cửa,sx Nông nghiệp,đường sá,môi trường
- Phòng chống:Trồng rừng đầu nguồn,quy họach bố trí dân cư hợp lí
d.Hạn hán;


22

- Thời gian xảy ra:Mùa khô
- Nơi xảy ra:Cả ở Đồng bằng lẫn miền núi
- Hậu quả:Thiếu nước cho Sx (nhất là Nông nghiệp),sinh họat,nguy cơ cháy rừng
- Phòng chống:Trồng rừng,phát triển thủy lợi(để chứa và lấy nước)
đ-Thiên tai khác:
- Vùng Tây Bắc có khả năng Động đất,vùng khác ít hơn
- Lốc,Mưa đá,Sương muối….
3-CHIẾN LƯỢC QUỐC GIA VỀ BẢO VỆ TNMT
- Duy trì hệ sinh thái và các quá trình sinh thái chủ yếu có ý nghĩa quyết định
- Đảm bảo các nguồn gen liên quan tới nước ta và cả nhân lọai

- Sử dụng hợp lí TNTN
- Đảm bảo chất lượng môi trường phù hợp với yêu cầu đời sống con người.
- Phấn đấu đạt tới trạng thái ổn định của Ds cân bằng với sự ổn định của tài nguyên
- Ngăn ngừa,kiểm sóat ô nhiễm môi trường,cải tạo một trường
…………………………………………………………………………..
1-Trình bày các biện pháp phòng chống từng loại thiên tai ở nước ta.
2-Trình bày đặc điểm bão ở nước ta (dựa vào bản đồ kh)
3-Em hiểu áp thấp nhiệt đới là gì ?Bão là gì ?Tại sao miền trung nước ta thường bị bão
hơn so với vùng khác?
4-Tại sao vùng núi tây bắc có khả năng xảy ra động đất cao hơn các vùng khác.
5-Em hiểu thế nào về hiệu ứng nhà kính.các biện pháp nào được đưa ra nhằm chống lại
sự biến đổi khí hậu? tại sao cần có sự phối hợp toàn cầu trong giải quyết những vần đề
này.
6-Vai trò các nước phát triển,đang phát triển trong việc giải quyết vấn đề môi trường.
7-Em hiểu phát triển bền vững là gì?
……………hết chương trình kỳ 1…………………………………………
BÀI 16: ĐẶC ĐIỂM DÂN SỐ VÀ PHÂN BỐ DÂN CƯ NƯỚC TA

I-ĐÔNG DÂN,NHIỀU THÀNH PHẦN DÂN TỘC:
- Ds: Là nước đông dân với hơn 84 triệu (2006), đứng thứ 3 Đná,thứ 13 thế giới.
=> Thuận lợi: Có nguồn lao động dồi dào, thị trường tiêu thụ rộng lớn.


23

=> Khó khăn: Sức ép cho giải quyết việc làm, y tế,lương thực, nhà ở, tài nguyên, môi
trường..
- Dân tộc:(Nhiều dân tộc -54 dt) trong người Kinh chiếm đa số ( hơn 86% DS)
Nước ta còn có khỏang hơn 3,2 triệu người đang sống ở nước ngòai ( nhiếu ở Mỹ ,Úc,
châu âu.)

- Các DT đếu đòan kết nhau nhưng trình độ phát triển còn có chênh lệch giữa các DT
II-DÂN SỐ CÒN TĂNG, CƠ CẤU DS TRẺ:
- DS tăng nhanh từ nửa sau thế kỷ 20 ,gần đây do thực hiện KHH-GĐ nên mức tăng có
giảm dù vậy mỗi năm vẫn có thêm 1 triệu người tăng thêm.
=> Hậu quả: Thiếu lưong thực, nhà ở , gây nhiều khó khăn cho việc giải uyết việc làm,ý
tế,giáo dục,môi trường…
- Cơ cấu DS trẻ (dưới tuổi lao động 27 %, trong Lđ 64 %, quá Lđ 9 %-năm 2005), Xu thế
hiện nay là giảm tỷ lệ dưới tuổi LĐ,tăng tỷ lệ quá tuổi LĐ.
III-PHÂN BỐ DÂN CƯ CHƯA HỢP LÍ:
Mật độ dân số trung bình nước ta là 254 người/km2 ( 2006) nhưng phân bố không đồng
đều)
a- Giữa đồng bằng và trung du,miền núi:
Đồng bằng tập trung 75% Ds và có mật độ cao: ĐBSH 1225 người/km 2,đông Nam bộ
550 người và đbscl 430 người/km2… trong khi miền núi chỉ có 25% Ds và có mật độ thấp
( Tây bắc 69,tây nguyên 89 người/km2)
=> Thuận lợi:ở đồng bằng có nguồn lao động dồi dào,thị trường tiêu thụ lớn => thúc đẩy
sx phát triển song thiếu đất cho sx,đời sống
Thuận lợi ở miền núi: Tài nguyên đất còn nhiều nhưng thiếu lao động
b- Giữa thành thị và nông thôn:
- Tỷ lệ Ds Thành thị đang tăng lên chiếm 26,9%,trong khi tỷ lệ DS ở Nông thôn đang
giảm xuống chiếm 73,1% dân số-2005
- Hậu quả:ảnh hưởng tới khai thác tài nguyên,sử dụng phân bố lao động,tổ chức đời sống
xã hội.
IV-CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN DS HỢP LÍ VÀ SỬ DỤNG HIỆU QUẢ NGUỒN
LAO ĐỘNG NƯỚC TA.
- Hạn chế gia tăng DS => thực hiện tốt KHHGĐ
- Chuyển cư (di cư) phù hợp giữa các vùng miền,giữa đô thị và nông thôn
- Xây dựng quy họach và chính sách phù hợp nhằm đáp ứng xu thế chuyển dịch cơ cấu DS
ở nông thôn và thành thị.
- Đẩy mạnh xuất khẩu lao động, đạo tạo nguồn LĐ.

- Phát triển công nghiệp vùng miền núi và nông thôn.
…………………………………………………………………………………….
1-Dựa vào bản đồ dân cư trình bày sự phân bố mật độ dân số nước ta?giải thích?
2- Giải thích xu thế chuyển dịch cơ cấu dân số theo độ tuổi ở nước ta.
3- Dựa vào bản đồ dân tộc(atlat) trình bày sự phân bố dân tộc theo nhóm ngôn ngữ ở
nước ta.
4-Tại sao chúng ta phải xây dựng quy hoạch và chính sách chuyển cư phù hợp giữa vùngmiền;đô thị-nông thôn.
5-Tại sao mật độ ds ở đồng bằng lại cao hơn miền núi ?hãy đánh giá tỷ lệ tăng ds tự
nhiên ở đồng bằng so với miền núi,tỷ lệ tăng ds cơ học giữa đb với miền núi,giải thích.
6-Lập sơ đồ thế mạnh và hạn chế của dân cư-dân số nước ta.


24

7-Giải thích mối quan hệ giữa số dân và tỷ lệ gia tăng ds nước ta (biểu đồ trong Atlat và
hình 16.1 sgk.
8-Tính mật độ DS của Hà nội và TPHCM (người/km2- dựa vào trang 5 Atlat)
9-Em hiểu thế nào về chất lượng dân số?
Bài 17 :LAO ĐỘNG VÀ VIỆC LÀM
I-NGUỒN LAO ĐỘNG
- Dồi dào hơn 42,5 triệu người,chiếm 51,2% tổng Ds(2005)
- Mỗi năm có thêm hơn 1 triệu người lao động mới
- Người LĐVN cần cù,sáng tạo,có kinh nghiệm,khả năng tiếp thu khoa học kỹ thuật.
- Chất lượng nguồn LĐ đang ngày càng tăng lên.( đạt 25 % LĐ đã qua đào tạo-2005)
- Hạn chế: Lao động có trình độ cao còn thấp nhất là cán bộ quản lí ,công nhân kỹ thuật
,thợ lành nghề.
II-CƠ CẤU LAO ĐỘNG:
a-Theo ngành:
-Nông –Lâm-Ngư :Đang có xu thế giảm song vẫn chiếm tỷ lệ lớn nhất : 57,3% tổng LĐ
(2005)

-CN-XD: Tăng nhanh ,chiếm 18,2% năm 2005
-Dịch vụ: Tăng ,chiếm 24,5% -năm 2005
=> Nguyên nhân: Do nước ta đang tiến hành CNH-hiện đại hóa,cơ cấu kt đang chuyển
dịch theo hướng tích cực.
b-Cơ cấu lao động theo thành phần kt:
-Khu vực nhà nước: Chiếm 9,5 % tổng số LĐ
-Khu vực ngòai nhà nước: 88,9 % tổng số lao động và là khu vực đông đảo nhất.
-Khu vực có vốn đầu tư nước ngòai : Chiếm tỷ lệ thấp song đang tăng mạnh (đạt 1,6%2005)
=> Do chúng ta đang tiến hành đổi mới, mở cửa, thừa nhận sự phát triển của nhiều TP k.tế,
kêu gọi đầu tư nước ngòai.
c-Giữa thành thị và nông thôn:
-Nông thôn vẫn tập trung phần lớn lao động mặc dù đang có xu thế giảm (chiếm 75%
tổng số LĐ năm 2005)
-Thành thị :Đang tăng lên, đạt 25%-2005)
=> Đánh giá chung: Năng suất LĐ có tăng nhưng còn thấp,chuyển dịch LĐ chậm, hiệu
quả sử dụng chưa cao.

Tóm tắt cơ cấu lao động nước ta(2005)

Theo
ngành

Theo
thành
phần kt

Theo khu
vực nông
thônthành thị

25

N-L-N

CNXD

Dv

57.3%

18.2%

24.5%

(+ )

( +)

--\-(( -)

Nhà
nước
9.5 %

Ngoài
nhà
nước
89 %

Đầu tư
nước
ngoài

Nông
thôn
75%

Thành
thị
25%

1.6%.

III-VẤN ĐỀ VIỆC LÀM VÀ HƯỚNG GIẢI QUYẾT:
-Thực trạng:
+ Là vấn đề KT-XH gay gắt của nước ta hiện nay.
+ Năm 2005 tỷ lệ thất nghiệp cả nước là 2,1%, thiếu việc làm là 8,1% tổng số lao động
+ Thất nghiệp ở thành thị cao hơn nông thôn trong khi thiếu việc làm ở nông thôn cao hơn
thành thị.
=> Nguyên nhân :Do ds tăng, nguồn LĐ tăng nhanh, nhu cầu sức ép việc làm lớn, không
giải quyết hết.
-Hướng gỉai quyết:
+ Phân bố lại dân cư nguồn LĐ
+ Thực hiện tốt chính sách DS-KHHGĐ
+ Đa dạng các họat động SX,nhất là các ngành D.Vụ
+ Tăng cường thu hút đầy tư nước ngòai,đẩy mạnh Sx hàng xuất khẩu.
+ Nâng cao chất lượng nguồn lao động, đa dạng các lọai hình đào tạo nguồn lao động
+ Đẩy mạnh xuất khẩu lao động ra nước ngoài.
……………………………………………………………………….

1-Em hiểu thất nghiệp, thiếu việc làm là gì ? Tại sao có sự khác nhau về thất nghiệp, thiếu
việc làm giữa nông thôn và thành thị ?
2- Công cuộc đổi mới và mở cửa đã ảnh hưởng thế nào tới sử dụng lao động ở nước ta.
3-Em hãy phân tích ý nghĩa của các biện pháp giải quyết việc làm ở nước ta?
4-Là một hs lớp 12 sắp thi đại học.em lựa chọn ngành nghề dựa trên cơ sở nào? Vì sao?
5-Tại sao chính sách xuất khẩu lao động là chủ trưởng lớn của nước ta ?
BÀI 18: ĐÔ THỊ HÓA
I-ĐẶC ĐIỂM:
a-Đô thị hóa nước ta diễn ra chậm,trình độ đô thị thấp:
- Từ TK thứ 3 trước công nguyên đô thị đã xuất hiện ở nước ta. Tới TK XI có đô thị là
Thăng long,TK XIII có Phú xuân, Hội An,Đà nẵng,Phố hiến
- Những năm 30 của thế kỷ XX có các đô thị lớn như Hà nội,Hải phòng,Nam định
- Từ 54-75
+ Miền Nam: Đô thị phát triển mạnh
+ Miền Bắc:Đô thị phát triển gắn với CN hóa, bị chiến tranh phá hoại
- Từ 75 => Nay: Đô thị phát triển mạnh
b-Tỷ lệ dân Thành thị tăng:
- Tỷ lệ ds thành thị nước ta đang có xu thế tăng lên do nước ta đang thực hiện CNH-HĐH
(tỷ lệ dân thành thị đạt 26,9%-2005)
- Tỷ lệ DS thành thị ở nước ta còn thấp so với các nước trong khu vực và thế giới( do trình
độ phát triển kt nước ta còn thấp)