Giáo án công nghệ 11: Bài 22 đến bài 25

Giáo án Công nghệ 11 -
GV: Thu Huyền
Trờng THPT Cẩm thủy 1- Huyện Cẩm Thủy-
Thanh hóa
C
hơng6.cấu tạo của động cơ đốt
trong
Bài22- thân máy và nắp
máy
(Bài gồm 1 tiết: Tiết 29)
Ngày soạn: 15/02/2009
A/Mục tiêu
1/Kiến thức:
- Trang b cho HS mt s kin thc c bn v nhim v v cu to chung ca thõn
mỏy v np mỏy.
2/Kỹ năng:
- Sau khi hc song bi HS bit c: nhim v v cu to chung ca thõn mỏy v
np mỏy; bit c c im cu to ca thõn xilanh v np mỏy /c lm mỏt bng
nc v bng khụng khớ.
3/Thái độ:
- HS bit tm quan trng ca thõn mỏy v np mỏy; cỏc phng thc v tm quan
trng phi lm mỏt /c.
B.Chuẩn bị bài dạy
1.Chuẩn bị nội dung:
- Ni dung bi hc trong SGK v tham kho thờm cỏc thụng tin cú liờn quan trong
cỏc ti liu khỏc.
2.Chuẩn bị phơng tiện dạy học:
- Tranh v phúng to cỏc hỡnh trong SGK, mụ hỡnh thõn v np mỏy ng c (nu cú).
C/Tiến trình tổ chức dạy học
1.ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:

Câu hỏi:
1/ Nêu đặc điểm cấu tạo của động cơ 2kỳ?
2/ Trình bày nguyên lý làm việc của động cơ xăng 2kỳ?
3.Dạy bài mới:
1
Giáo án Công nghệ 11 -
GV: Thu Huyền
Trờng THPT Cẩm thủy 1- Huyện Cẩm Thủy-
Thanh hóa
*Đặt vấn đề vào bài mới
: (2phút)
Bài 20 đã nêu cấu tạo chung của ĐCĐT gồm 2 cơ cấu và 4 hoặc 5 hệ thống. HS
hiểu đợc rằng các cơ cấu và hệ thống nói trên có cấu tạo khá độc lập với nhau và
phải có một bộ phận chung để lắp ráp, bố trí chúng. Bộ phận chung này đợc coi
nh khung, xơng của động cơ, là phần hoàn toàn cố định của động cơ, đợc gọi là
thân máy và nắp máy.
*Nội dung tiết học
:
Hoạt động 1: (10phút) Giới thiệu chung thân máy và nắp máy
Hoạt động của GV và HS Nội dung
- GV sử dụng tranh hình 22.1 hoặc mô
hình yêu cầu HS nhận biết và giới thiệu
các phần chính của thân máy và nắp
máy.
- Trong hoạt động này GV nên nhấn
mạnh mấy ý sau:
+ Thân máy và nắp máy là khung, x-
ơng để lắp tất cả các cơ cấu và hệ thống
của động cơ.
+ Thân máy và nắp máy là 2 khối riêng

nhng thân máy có thể liền hoặc gồm
nhiều phần ghép với nhau.
- Có thể sử dụng một số câu hỏi sau:
+ Tại sao nói thân máy và nắp máy là
khung, x ơng của động cơ ? (Vì tất cả
các cơ cấu và hệ thống của động cơ đợc
lắp trên đó).
+ Trên hình 22.1 SGK thì xilanh và trục
khuỷu đợc lắp ở phần nào ? (Xilanh đợc
lắp ở phần thân xilanh còn trục khuỷu đ-
I/ Giới thiệu chung
Thân máy và nắp máy là những chi tiết
cố định, dùng để lắp các cơ cấu và hệ
thống của động cơ.
Cấu tạo của thân máy rất đa dạng tuỳ
thuộc mỗi loại động cơ. Thân máy có thể
đợc chế tạo liền khối hoặc gồm một số
phần lắp ghép với nhau bằng bulông hoặc
gugiông (hình22-1). Trong thân máy,
phần để lắp xilanh gọi là thân xilanh,
phần để lắp trục khuỷu đợc gọi là cacte
hoặc hộp trục khuỷu. Cacte cũng có thể
chế tạo liền khối hoặc chia làm hai nửa:
nửa trên và nửa dới. ở một số loại động
cơ, nửa trên của cacte đợc làm liền với
thân xilanh. ở động cơ xe máy, cacte đợc
chia thành 2 nửa theo mặt phẳng vuông
góc với trục khuỷu của động cơ.
2
Giáo án Công nghệ 11 -

GV: Thu Huyền
Trờng THPT Cẩm thủy 1- Huyện Cẩm Thủy-
Thanh hóa
ợc lắp ở phần cacte).

Hoạt động 2: (15phút) Tìm hiểu về cấu tạo của thân máy
Hoạt động của GV và HS Nội dung
- GV sử dụng hình 22.2 yêu cầu HS
nhận biết và giới thiệu hai loại thân máy
động cơ làm mát bằng nớc và bằng
không khí. Trong hoạt động này GV cần
giúp HS hiểu đợc ngoài nhiệm vụ dùng
để lắp xilanh, thân xilanh còn có nhiệm
vụ làm mát. Chính vì vậy trên thân
xilanh có cấu tạo áo nớc hoặc cánh tản
nhiệt. Vùng cần làm mát nhất là vùng
bao quanh buồng cháy nên cacte không
có bộ phận làm mát.
- Có thể sử dụng các câu hỏi sau:
+ Động cơ xe máy thờng làm mát
bằng gì ? Tại sao có thể nói nh vậy ?
(Bằng không khí. Vì bên ngoài thân
xilanh (và cả nắp xilanh) có các cánh
tản nhiệt).
+ Tại sao trên cacte lại không có áo
nớc hoặc cánh tản nhiệt ? (Vì cacte ở
xa buồng cháy nên nhiệt độ của nó
không cao đến mức phải có bộ phận
làm mát).
II/ Thân máy

1. Nhiệm vụ
Thân máy dùng để lắp các cơ cấu và hệ thống
của động cơ.
2. Cấu tạo

Cấu tạo của thân máy phụ thuộc vào sự
bố trí các xilanh, cơ cấu và hệ thống của
động cơ. Hình dạng cơ bản của thân máy đ-
ợc minh họa trên hình 22.2. Nhìn chung
cấu tạo của cacte tơng đối giống nhau, sự
khác biệt chủ yếu là ở phần thân xilanh.
- Thân xilanh của động cơ làm mát bằng n-
ớc có cấu tạo khoang chứa nớc làm mát,
khoang này đợc gọi là "áo nớc".
- Thân xilanh của động cơ làm mát bằng
không khí có đúc các cánh tản nhiệt.
Xilanh đợc lắp trong thân xilanh, có dạng
3
Hình 22-1
Sơ đồ cấu tạo thân máy, nắp máy
1. Nắp máy; 2.Thân máy; 3.Các te
a) b) c) d)
Hình 22-2
Thân máy ĐC làm mát bằng nớc và không khí
a,b) Động cơ làm mát bằng nớc
c,d) Động cơ làm mát bằng khôn khí
1.Thân xi lanh; 2.Xi lanh; 3.áo nớc làm mát;
4. Các te; 5. Cánh tản nhiệt
Giáo án Công nghệ 11 -
GV: Thu Huyền

Trờng THPT Cẩm thủy 1- Huyện Cẩm Thủy-
Thanh hóa
hình ống, mặt trụ bên trong đợc gia công có
độ chính xác cao. Xilanh có thể đợc làm rời
(hình 22.2b, d) hoặc đúc liền với thân
xilanh.
Hoạt động 3: (10phút) Tìm hiểu về cấu tạo của nắp máy
Hoạt động của GV và HS Nội dung
- Trớc hết GV cần giúp HS hiểu đợc:
+ Nhiệm vụ chính của nắp máy là
cùng với xilanh và đỉnh pittông tạo
thành buồng cháy của động cơ.
+ Ngoài ra nắp máy còn dùng để lắp
các chi tiết, bộ phận nh bugi hoặc vòi
phun, bố trí các đờng ống nạp - thải và
bộ phận làm mát v.v...
- GV sử dụng hình 22.3 để giới thiệu
một nắp máy của động cơ làm mát bằng
nớc.
- Có thể sử dụng các câu hỏi sau:
+ Tại sao trên nắp máy cũng phải
có bộ phận làm mát ? (Vì nắp máy là
một trong những phần tạo thành buồng
cháy động cơ. Do vậy khi động cơ làm
việc, nhiệt độ của nắp máy rất cao).
+ Dựa vào dấu hiệu nào mà nói nắp
máy trên hình 22.3 là nắp máy của
động cơ xăng? (Vì trên đó có lỗ lắp
bugi).
III/Nắp máy

1. Nhiệm vụ
- Nắp máy (còn gọi là nắp xilanh) cùng
với xilanh và đỉnh pit-tông tạo thành
buồng cháy của động cơ.
- Nắp máy còn dùng để lắp các chi tiết và
cụm chi tiết nh bugi hoặc vòi phun, một số
chi tiết của cơ cấu phân phối khí ; để bố
trí các đờng ống nạp - thải, áo nớc làm
mát hoặc cánh tản nhiệt v.v...
2. Cấu tạo
Cấu tạo của nắp máy tuỳ thuộc vào việc
lắp đặt, bố trí các chi tiết và cụm chi tiết
trên nó.
- Nắp máy động cơ làm mát bằng nớc, dùng
cơ cấu phân phối khí xupap treo có cấu tạo
khá phức tạp (hình 22.3) do phải cấu tạo áo
nớc làm mát, cấu tạo đờng ống nạp, thải và
lỗ lắp các xupap v.v...
- Nắp máy động cơ làm mát bằng không khí,
dùng cơ cấu phân phối khí xupap đặt hoặc
động cơ 2 kì thờng có cấu tạo đơn giản hơn.

4
Hình 22-3
Sơ đồ cấu tạo nắp máy động cơ xăng 4kỳ
1.áo nớc làm mát 2.Lỗ lắp xupap
3.Đờng ống nạp thải 4.Lỗ lắp Buzi
5. Buồng cháy.
Giáo án Công nghệ 11 -
GV: Thu Huyền

Trờng THPT Cẩm thủy 1- Huyện Cẩm Thủy-
Thanh hóa
3.Tổng hợp - Đánh giá: (8 phút)
- GV tổng hợp bài học theo đề mục và yêu cầu HS đọc hình vẽ và trả lời câu hỏi trong
SGK
a) Hớng dẫn đọc hình vẽ: Lu ý HS khi đọc các hình trong bài 22 cần liên hệ với
chú thích và liên hệ với khái niệm hoặc nguyên lí làm việc.
b) Hớng dẫn trả lời câu hỏi trong SGK:
Câu hỏi Gợi ý cách trả lời
2. Em có nhận xét gì về đặc điểm
cấu tạo thân xilanh của động cơ
làm mát bằng nớc và bằng không
khí ?
Thân xilanh động cơ làm mát bằng nớc thì có
cấu tạo áo nớc còn động cơ làm mát bằng
không khí thì có cánh tản nhiệt.
3. Tại sao không dùng áo nớc
hoặc cánh tản nhiệt để làm mát ở
cacte ?
Vì cacte xa buồng cháy nên nhiệt độ của
cacte cha cao đến mức cần phải làm mát nh
thân máy và nắp máy.
- GV yêu cầu HS đọc trớc bài 23-SGK Công nghệ 11.
5
Giáo án Công nghệ 11 -
GV: Thu Huyền
Trờng THPT Cẩm thủy 1- Huyện Cẩm Thủy-
Thanh hóa
A/Mục tiêu
1/Kiến thức:

- Trang b cho HS mt s kin thc c bn v nhim v v cu to chung ca thõn
A/ Mục tiêu
1.Kiến thức:
Sau bài này, HS phải biết đợc nhiệm vụ và cấu tạo của các chi tiết chính trong cơ cấu
trục khuỷu thanh truyền.
2.Kỹ năng:
Đọc đợc sơ đồ cấu tạo của pit-tông, thanh truyền và trục khuỷu.
3.Thái độ:
Có ý thức tìm hiểu các chi tiết của cơ cấu trục khuỷu thanh truyền trong thực tế và
liên hệ với bài học.
B/ Chuẩn bị bài dạy
1.Chuẩn bị nội dung:
-Nghiên cứu kỹ bài 23-SGK và lập kế hoạch bài giảng.
- Tham khảo tài liệu có liên quan.
2.Chuẩn bị phơng tiện dạy học:
- Tranh giáo khoa hoặc tranh vẽ các hình 23.1, 23.2, 23.3 23.4 trên giấy khổ lớn.
- Phần mềm mô phỏng các loại pit-tông, thanh truyền, trục khuỷu và phơng tiện
trình chiếu.
C/ Tiến trình tổ chức dạy học
1.ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi: 1/ Nêu nhiệm vụ, cấu tạo của thân máy?
2/ Nêu nhiệm vụ, cấu tạo của nắp máy?
3.Dạy bài mới:
*Đặt vấn đề vào bài mới
: (2phút)
Trong động cơ đốt trong, mỗi cơ cấu, hệ thống đều đóng vai trò rất quan trọng
để động cơ hoạt động đợc ? Vậy cơ cấu trục khuỷu thanh truyền có nhiệm vụ gì,
cấu tạo ra sao ? Chúng ta hãy nghiên cứu bài 23 : Cơ cấu trục khuỷu thanh
truyền

*Nội dung tiết học
:
Hoạt động 1: (5phút) Giới thiệu chung về cơ cấu trục khuỷu thanh truyền
Hoạt động của GV và HS Nội dung
- GV sử dụng tranh hình 22.1 hoặc
mô hình để giới thiệu khái quát về
cơ cấu trục khuỷu thanh truyền và
đặt câu hỏi:
I/ Giới thiệu chung về cơ cấu trục khuỷu
thanh truyền
- Khi động cơ làm việc, xi lanh đứng yên, pít
tông chuyển động tịnh tiến trong xi lanh,
6
Bài23- cơ cấu trục khuỷu thanh truyền
(Bài gồm 1tiết: Tiết30)
Ngày soạn: 20/02/2009
Giáo án Công nghệ 11 -
GV: Thu Huyền
Trờng THPT Cẩm thủy 1- Huyện Cẩm Thủy-
Thanh hóa

+ Khi động cơ làm việc hoạt động
của pít tông, thanh truyền, trục khuỷu
nh thế nào?
+ Cơ cấu trục khuỷu thanh truyền
chia làm mấy nhóm, những chi tiết
nào là chi tiết chính?
thanh truyền chuyển động lắc còn trục khuỷu
quay tròn.
Cơ cấu trục khuỷu thanh truyền đợc chia

thành ba nhóm, mỗi nhóm có một chi tiết
chính. Đó là:
- Nhóm pit-tông có các chi tiết: pit-tông
(chi tiết chính của nhóm), xecmăng,chốt pit-
tông và khoá hãm chốt pit-tông.
- Nhóm thanh truyền có các chi tiết:
thanh truyền (chi tiết chính của nhóm),
bulông thanh truyền và bạc lót hoặc vòng bi.
- Nhóm trục khuỷu có các chi tiết: trục
khuỷu (chi tiết chính của nhóm), bạc lót hoặc
vòng bi, các phớt, vòng chặn,...

Hoạt động 2: (8phút) Tìm hiểu nhiệm vụ và cấu tạo của pit-tông
Hoạt động của GV và HS Nội dung
*GV yêu cầu HS trình bày nhiệm vụ
của pit-tông
* Sau khi trình bày nhiệm vụ của
pittông, GV sử dụng hình 23.1 và
23.2 giới thiệu cấu tạo của pittông.
Để giúp HS biết đợc đặc điểm cấu
tạo của pittông, GV có thể sử dụng
các câu hỏi:
+ Đỉnh piston có nhiệm vụ gì ?
Đỉnh piston có mấy dạng ? (Tơng tự
nhiệm vụ của pittông, đợc nêu trong
SGK. Có 3 dạng: bằng, lồi, lõm).
+ Đầu pittông có nhiệm vụ gì ?
II/ Pit-tông
1. Nhiệm vụ
Pit-tông có nhiệm vụ cùng với xilanh và nắp

máy tạo thành không gian làm việc; nhận lực
đẩy của khí cháy rồi truyền lực cho trục
khuỷu để sinh công và nhận lực từ trục khuỷu
để thực hiện các quá trình nạp, nén và thải
khí.
2. Cấu tạo

7
a)
b)
c)
Hình 23-1
Cấu tạo của pít tông
1.Rãnh xecmăng khí
2.Rãnh xecmăng dầu
3.Lỗ thoát dầu
4.Lỗ lắp chốt pit-tông
AĐỉnh; B.Đầu; C.Thân;
Hình 23-2
Các dạng đỉnh pit-tông
a) Đỉnh bằng
b) B)Đỉnh lồi
c) Đỉnh lõm
Giáo án Công nghệ 11 -
GV: Thu Huyền
Trờng THPT Cẩm thủy 1- Huyện Cẩm Thủy-
Thanh hóa
(Đầu pittông có nhiệm vụ bao kín
buồng cháy (vì thế trên đầu pittông
có các rãnh lắp xecmăng)).

+ Thân pittông có nhiệm vụ gì ?
(Thân pittông có nhiệm vụ dẫn hớng
cho pittông chuyển động trong
xilanh và liên kết với thanh truyền
để truyền lực).
Pit-tông đợc chia làm 3 phần chính : đỉnh,
đầu và thân (hình 23.1).
- Đỉnh pit-tông có 3 dạng (hình 23.2) : đỉnh
bằng, đỉnh lồi và đỉnh lõm.
- Đầu pit-tông có các rãnh để lắp xecmăng
khí và xecmăng dầu. Xecmăng dầu đợc lắp ở
phía dới. Đáy rãnh lắp xecmăng dầu có khoan
các lỗ nhỏ thông vào bên trong để thoát dầu.
- Thân pit-tông có nhiệm vụ dẫn hớng cho
pit-tông chuyển động trong xilanh và liên kết
với thanh truyền để truyền lực. Trên thân pit-
tông có lỗ ngang để lắp chốt pit-tông.

Hoạt động 3: (8phút) Tìm hiểu nhiệm vụ và cấu tạo của thanh truyền
Hoạt động của GV và HS Nội dung
- Sau khi trình bày nhiệm vụ của
thanh truyền, GV sử dụng hình 23.3
hoặc mô hình, vật thật để giới thiệu
cấu tạo của thanh truyền. Trong hoạt
động này GV cần giúp HS hiểu đợc
nhiệm vụ của thanh truyền, biết đợc
hình dạng cơ bản của đầu nhỏ, đầu
to và thân thanh truyền.
- Có thể đặt câu hỏi:
+ Tại sao ở đầu nhỏ và đầu to

thanh truyền lại phải lắp bạc lót
hoặc ổ bi ?
+Tại sao tiết diện ngang thanh
truyền lại thờng có dạng hình chữI?
III/Thanh truyền
1. Nhiệm vụ
Thanh truyền là chi tiết dùng để truyền
lực giữa pit-tông và trục khuỷu.
2. Cấu tạo

Thanh truyền đợc chia làm ba phần : đầu
nhỏ, thân và đầu to.
- Đầu nhỏ thanh truyền có dạng hình trụ rỗng
để lắp chốt pit-tông.
- Thân thanh truyền nối đầu nhỏ với đầu to,
8
Hình 23-3. Cấu tạo thanh truyền
1.Đầu nhỏ ; 2.Bạc lót đầu nhỏ ; 3.Thân ;
4,6.Đầu to ; 5.Bạc lót đầu to ; 7.Đai ốc ; 8.Bulông