Một số kĩ thuật về tiết dạy môn toán 6 theo mô hình trường học mới

Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

MỘT SỐ KĨ THUẬT VỀ TIẾT DẠY
MÔN TOÁN 6 MÔ HÌNH THM
I. Quy trình dạy học 5 bước
Trong một tiết dạy học Toán hiện nay, ta thường thiết kế quá trình dạy học
theo phương pháp dạy học tích cực và thường sử dụng hai kiểu cấu trúc chính là:
Nghe giảng lí thuyết -> Theo dõi bài tập mẫu -> Luyện tập hoặc Theo dõi bài tập
mẫu -> Rút ra lí thuyết -> Luyện tập. Tuy nhiên, nếu giáo viên sử dụng không
hợp lí sẽ dẫn đến lối dạy học mang tính áp đặt, bình quân, đồng loạt.
Trong mô hình trường học mới, tài liệu hướng dẫn học môn Toán 6 được
thiết kế theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh, khuyến khích sử
dụng kiểu dạy học thông qua các hoạt động trải nghiệm, khám phá, phát hiện của
học sinh và thiết kế theo quy trình dạy học 5 bước.
Quy trình dạy học 5 bước

Các hoạt động trong sách

Bước 1: Gợi động cơ, tạo hứng thú
Bước 2: Trải nghiệm
Bước 3: Phân tích, khám phá, rút ra bài học
Bước 4: Thực hành
Bước 5: Vận dụng

1.1.1. Bước 1: Gợi động cơ, tạo hứng thú
Tạo cho học sinh một động cơ, một ham muốn tìm ra con đường đi tới đích,
tìm cách chiếm lĩnh kiến thức mới. Từ đó khêu gợi trí tò mò khoa học, sự hứng thú
khám phá cái mới. Đây chính là một biện pháp quan trọng để phát huy tính tự giác,
chủ động trong học tập của học sinh.
Kết quả cần đạt được trong bước 1:
- Kích thích sự tò mò, khơi dậy hứng thú của học sinh về chủ đề sẽ học; Học

sinh cảm thấy vấn đề nêu lên rất gần gũi với mình.
- Không khí lớp học vui, tò mò, chờ đợi, thích thú.
Cách làm: Đặt câu hỏi; Đố vui; Kể chuyện; Đặt một tình huống; Tổ chức
trò chơi… Có thể thực hiện với toàn lớp, nhóm nhỏ, hoặc cá nhân từng học sinh.
Trong một bài học Toán 6 theo mô hình trường học mới, bước 1 này chính
là hoạt động
. Ở đây ta hiểu “Khởi động” có 2 mục đích
cần đạt khi tổ chức tiết học:
+ Tạo ra các hoạt động vui chơi, giải trí với mục đích vận động thân thể
để học sinh có một tâm lý thoải mái trước khi bước vào một bài học.
+ Tạo ra một tình huống có vấn đề về kiến thức chưa được học, đòi hỏi
người học phải tìm cách giải quyết nó, muốn làm điều đó phải tìm một công cụ
mới hoặc ôn tập lại kiến thức đã học ở tiểu học để vận dụng vào bài mới.
Ví dụ 1: Tổ chức các hoạt động trò chơi vận động thân thể nhằm tạo ra tình
huống có vấn đề ngay trong trò chơi để dẫn dắt vào bài học mới.
Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

1


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

Chẳng hạn trong “§1: Tập hợp. Phần tử của tập hợp” – Sách HDH 6/Tr3

Ví dụ 2: Tổ chức các hoạt động trò chơi nhằm tạo ra tâm lý thoải mái và tình
huống có vấn đề ngay trong hoạt động khởi động.
Chẳng hạn trong “§2: Tập hợp các số tự nhiên” - Sách HDH 6/Tr9

Ví dụ 3: Tạo ra một tình huống có vấn đề về kiến thức chưa được học, đòi
hỏi người học phải tìm cách giải quyết nó, muốn làm điều đó phải tìm một công cụ

mới. Chẳng hạn trong “§4: Số phần tử của một tập hợp. Tập hợp con” - Sách
HDH 6/Tr18

Chú ý:
- Trong ví dụ 3 bài tập “tìm số tự nhiên x mà x + 5 = 2” là tình huống có vấn
đề rõ ràng và học sinh hoàn toàn bỡ ngỡ vì không có cách nào giải được, giáo viên
cần phải tận dụng tình huống để kích thích sự tò mò, hứng thú của học sinh.

Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

2


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

- Khi bài học không có thiết kế trò chơi thì giáo viên có thể thiết kế trò chơi
khác có liên quan bài học để thu hút học sinh.
- Có nhiều bài học không có hoạt động khởi động thì giáo viên tổ chức các
hoạt động (không nhất thiết phải gắn với bài học) nhằm mục đích vui chơi, vận
động thân thể như hát, chơi trò chơi tập thể, …
- Hoạt động với mục đích vận động thân thể thường rất lôi cuốn học sinh,
giáo viên cần chấm dứt hoạt động đúng lúc cần thiết để không làm mất thời gian
tiết học.
- Tổ chức hoạt động khởi động thành công là khi kết thúc hoạt động học
sinh không thể giải quyết các vấn đề phát sinh một cách trọn vẹn.
1.1.2. Bước 2: Trải nghiệm
Để nhận thức được về một đối tượng, một sự việc hay một vấn đề nào đó,
người học phải dựa trên vốn kiến thức, vốn kinh nghiệm đã có từ trước. Nếu học
sinh không có vốn kiến thức cần thiết, hoặc không có những trải nghiệm nhất định
thì không thể hình thành được kiến thức mới. Hơn nữa, trong dạy học môn toán,

kiến thức hình thành trước thường là cơ sở để hình thành, phát triển những kiến
thức tiếp theo. Do đó, trong dạy học, người giáo viên cần phải tìm hiểu vốn kinh
nghiệm và những hiểu biết sẵn có của học sinh trước khi học một kiến thức mới và
tổ chức cho học sinh trải nghiệm. Sự định hướng và tổ chức các hoạt động của
giáo viên là quan trọng, nhưng vốn kiến thức của học sinh, những trải nghiệm của
học sinh vẫn là yếu tố quyết định trong việc hình thành kiến thức mới.
Kết quả cần đạt trong bước 2:
- Huy động vốn hiểu biết, kinh nghiệm có sẵn của học sinh để chuẩn bị học
bài mới.
- Học sinh trải qua tình huống có vấn đề, trong đó chứa đựng những nội
dung kiến thức, những thao tác, kĩ năng để làm nảy sinh kiến thức mới.
Cách làm: Tổ chức các hình thức trải nghiệm gần gũi với học sinh. Nếu là
tình huống diễn tả bằng lời văn, thì câu văn phải đơn giản, gần gũi với học sinh.
Có thể thực hiện với toàn lớp, nhóm nhỏ, hoặc cá nhân từng học sinh.
Trong một bài học Toán 6 theo mô hình trường học mới, bước 2 này chính
là phần chuyển tiếp giữa hoạt động
và
và cả
trong suốt hoạt động
. Ở đây ta hiểu “trải nghiệm” là thông qua
những tình huống phát sinh thực tiễn dẫn đến những nhu cầu mới, kiến thức mới.
Ví dụ 1: - Trong “§1: Tập hợp. Phần tử của tập hợp” thì hoạt động trò chơi
“Thu thập đồ vật” là một hoạt động trải nghiệm cho kiến thức mới về tập hợp.
- Trong “§2: Tập hợp các số tự nhiên” thì trò chơi “1. Đố bạn viết số” và bài
tập “2. Thực hiện các hoạt động” là hoạt động trải nghiệm về tập hợp chỉ có các số
tự nhiên, từ đó đặt ra câu hỏi “Tập hợp đó là gì? Tên gọi? Kí hiệu?”
- Trong “§4: Số phần tử của một tập hợp. Tập hợp con” thì bài toán “tìm số
tự nhiện x biết x + 5 = 2” là một trải nghiệm bài toán thực tế mà không có đáp số,
từ đó đặt ra câu hỏi “vậy những phần tử x này là cái gì? Gọi nó thế nào? Kí hiệu ra
sao?”

Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

3


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

Ví dụ 2: Đối với môn hình học 6 thì hoạt động trải nghiệm thường dễ nhận
biết thông qua các yêu cầu “Thực hiện các hoạt động sau” như: Quan sát và nhận
xét, Đọc và làm theo, em vẽ, em viết, …

1.1.3. Bước 3: Phân tích, khám phá – Rút ra bài học
Là quá trình xem xét, nhìn nhận, tìm hiểu đối tượng, sự việc, phát hiện đặc
điểm, ý nghĩa của chúng, trên cơ sở đó tìm tòi, khám phá ý tưởng mới. Đúc rút
thành bài học, khái niệm, quy tắc lí thuyết hay thực hành mới.
Kết quả cần đạt được ở bước 3:
- Rút ra được kiến thức, khái niệm hay quy tắc lí thuyết, thực hành mới.
- Nếu là một dạng toán mới thì học sinh phải nhận biết được dấu hiệu, đặc
điểm và nêu được các bước giải dạng toán này.
Cách làm: - Dùng các câu hỏi gợi mở, câu hỏi phân tích, đánh giá để giúp
học sinh thực hiện tiến trình phân tích và rút ra bài học.
- Có thể sử dụng các hình thức thảo luận cặp đôi, thảo luận theo nhóm, hoặc
các hình thức sáng tạo khác nhằm kích thích trí tò mò, sự ham thích tìm tòi, khám
phá phát hiện của học sinh...
Trong một bài học Toán 6 theo mô hình trường học mới, bước 3 này chính
là hoạt động
. Ở bước này giáo viên cố gắng nêu ra các
câu hỏi từ bước 2 để học sinh có nhu cầu về tìm hiểu kiến thức mới và tìm hiểu nó.
Đặc trưng để nhận biết ở bước 3 này chính là hoạt động “đọc kĩ nội dung

sau” và các bài tập ngay sau đó.
Ví dụ 1: Trong “§1: Tập hợp. Phần tử của tập hợp” – Sách HDH 6/Tr3

Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

4


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

Chú ý: - Nên soạn những câu hỏi thích hợp giúp học sinh đi vào tiến trình
phân tích thuận lợi và hiệu quả.
- Vì học sinh học theo tiến độ cá nhân nên giáo viên không phải lo “chạy”
giáo án, do đó cần giành một ít thời gian thích hợp để các em trong nhóm kiểm tra
chéo nhau phần kiến thức mới.
- Khuyến khích học sinh đặt câu hỏi tình huống đối với giáo viên hoặc với
bạn để nâng cao khả năng tìm tòi, khám phá và nắm sâu kiến thức mới hơn.
- Khi gặp
có nghĩa bước 3
(trong tiết đang dạy) đã kết thúc, đây là lúc mà giáo viên cần chốt lại những kiến
thức cần thiết của bài học.
1.1.4. Bước 4: Thực hành
Ở bước này yêu cầu học sinh phải vận dụng những kiến thức vừa tiếp thu
được để giải quyết những nhiệm vụ cụ thể, qua đó giáo viên xem học sinh đã nắm
được kiến thức hay chưa và nắm được ở mức độ nào. Đây là những hoạt động như
trình bày, luyện tập, bài thực hành,… giúp cho các em thực hiện tất cả những hiểu
biết ở trên lớp và biến những kiến thức thành kĩ năng.
Kết quả cần đạt được ở bước 4:
- HS nhớ dạng cơ bản một cách vững chắc; làm được các bài tập áp dụng
dạng cơ bản theo đúng quy trình.

- HS biết chú ý tránh những sai lầm điển hình thường mắc trong quá trình
giải bài toán dạng cơ bản.
Cách làm:
- Thông qua việc giải những bài tập rất cơ bản để học sinh rèn luyện việc
nhận dạng, áp dụng các bước giải và công thức cơ bản. Giáo viên quan sát giúp
học sinh nhận ra khó khăn của mình, nhấn mạnh lại quy tắc, thao tác, cách thực
hiện.
- Tiếp tục ra các bài tập với mức độ khó dần lên phù hợp với khả năng của
học sinh. Giáo viên tiếp tục giúp các em giải quyết khó khăn bằng cách liên hệ lại
với các quy tắc, công thức, cách làm, thao tác cơ bản đã rút ra ở trên.
Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

5


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

Trong một bài học Toán 6 theo mô hình trường học mới, bước này là hoạt
động
. Ở bước này giáo viên yêu cầu học sinh hoạt
động cá nhân rồi đến hoạt động nhóm để các em học tập lẫn nhau, tự sửa lỗi cho
nhau, giúp cho quá trình học tập hiệu quả hơn.
Ví dụ: Trong “§9: Quy tắc dấu ngoặc” – Sách HDH 6/Tr129

Chú ý: - Có thể giao bài tập áp dụng cho cả lớp, cho từng cá nhân, hoặc theo
nhóm, theo cặp đôi, theo bàn, theo tổ HS.
- Các bài tập trong hoạt động luyện tập thường được thiết kế theo theo
3 mức: Thấp, trung bình, nâng cao. Tùy đối tượng học sinh mà giáo viên yêu cầu
mức độ cần đạt được ngay tại lớp hoặc ra thêm bài tập để nâng cao hơn.
1.1.5. Bước 5: Vận dung

Vận dụng điều đã học để giải quyết các tình huống trong thực hành, giải
thích các hiện tượng trong cuộc sống hoặc thay đổi cách làm cũ.
Kết quả cần đạt được ở bước 5:
- Học sinh củng cố, nắm vững các nội dung kiến thức trong bài đã học.
- Học sinh biết vận dụng kiến thức đã học trong hoàn cảnh mới, đặc biệt
trong những tình huống gắn với thực tế đời sống hàng ngày.
- Cảm thấy tự tin khi lĩnh hội và vận dụng kiến thức mới .
Cách làm:
- Học sinh thực hành, vận dụng từng phần, từng đơn vị kiến thức cơ bản của
nội dung bài đã học.
- Giáo viên giúp học sinh thấy được ý nghĩa thực tế của các tri thức toán
học, từ đó khắc sâu kiến thức đã học.
- Khuyến khích học sinh diễn đạt theo ngôn ngữ, cách hiểu của chính các
em, tập phát biểu, tập diễn đạt bước đầu có lí lẽ, có lập luận.
Bước
này
là
hoạt
động
và
. Ở bước này giáo viên yêu cầu học sinh hoạt động
với sự trợ giúp của cộng đồng, cha mẹ, bạn bè, ... tất cả các nguồn học liệu mà các
em có thể tìm được như sách báo, internet, ..
Kết quả của bước này sẽ được các em chia sẻ với nhau và báo cáo với thầy
cô của mình.
Ví dụ: Trong “§2: Ba điểm thẳng hàng” – Sách HDH 6/T1/Tr165

Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

6

Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

Chú ý: - Tuy không yêu cầu các em phải hoàn thành hết tất cả các hoạt động
này, nhưng giáo viên nên khuyến khích và động viên các em để nhằm mục đích
rèn luyện và hình thành dần kĩ năng sống.
1.1.6. Một số lưu ý khi giảng dạy
- Có thể hiểu “Quy trình 5 bước lên lớp” chính là phương pháp dạy học “bàn
tay nặn bột” được áp dụng vào trường hợp giảng dạy cụ thể là môn Toán. Quy
trình dạy học 5 bước và 5 hoạt động trong sách chỉ mang tính tương đối, cho nên
kế hoạch bài dạy cần phải được thiết kế linh hoạt và thực hiện mềm dẻo trong quá
trình dạy học. Ở bước 4 và bước 5 xét trong phạm vi tổ chức một tiết/bài dạy, cũng
có thể chia hai bước này cùng lúc với 3 hoạt động C, D, E.
- Các hoạt động có thể kết hợp với nhau hoặc bớt đi một, hai hoạt động tùy
đặc trưng của bài dạy, nhưng hoạt động có tính chất vui chơi, vận động không nên
bớt đi mà cần sắp xếp thời gian thêm vào trong mỗi tiết dạy. Nếu bài dạy có 2 tiết
dạy liền nhau thì nên có thời gian vui chơi giữa 2 tiết.
- Trong tài liệu hướng dẫn học, ở mỗi bài học, các hoạt động học tập đều
được chỉ dẫn cụ thể và chi tiết, nên cần rèn luyện kĩ năng cho mỗi học sinh, luôn ý
thức được mình phải bắt đầu và kết thúc hoạt động học tập như thế nào, không cần
chờ đến sự nhắc nhở của giáo viên.

Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

7


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

Sơ đồ quy trình 10 bước học tập

Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

8


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

2. Phương pháp dạy học theo nhóm
2.1. Các cách chia nhóm
Trong thực tế thì có nhiều kiểu nhóm khác, tôi nêu ra 11 kiểu điển hình,
cách chia và các hình thức chia các nhóm này. Cách chia như sau:

2.1.1. Nhóm đếm số: Muốn chia lớp thành n nhóm thì chia tổng số học sinh
của lớp cho n để xác định số học sinh trong một nhóm.
Ví dụ: Lớp có 30 học sinh, muốn chia thành 5 nhóm thì yêu cầu học sinh
đếm 1,2,3,4;5;6. Yêu cầu những học sinh có số đếm là 1 thì về nhóm 1, những học
sinh có số 2 về nhóm 2 …
Ưu điểm:Tốn ít thời gian, tạo cho học sinh có không khí học tập thoải mái,
phong cách nhanh nhẹn, áp dụng được cho tất cả các môn học.
2.1.2. Nhóm biểu tượng: Biểu tượng có thể là: (con vật, cây cối, hình ảnh,
các bông hoa … ) Muốn chia lớp thành n nhóm thì bạn phải chuẩn bị n biểu tượng
.
Ví dụ: Lớp có 30 học sinh, muốn chia thành 5 nhóm theo biểu tượng là con
vật, bạn phải chuẩn bị các con vật như: Chào mào, Vành khuyên, Thỏ ngọc, Sơn
ca, Hoàng yến, Sóc nâu …chẳng hạn. Mỗi con vật phải có 5 biểu tượng. Cho học
sinh chọn các biểu tượng đó, rồi chia nhóm theo biểu tượng từng con vật hoặc
nhóm có đủ 6 con vật.
Ưu điểm: Tốn ít thời gian, tạo cho học sinh có không khí học tập thoải mái,

lớp học sinh động, tạo cơ hội thể hiện sở thích của các em. Lớp học sôi nổi hứng
thú cho tất cả học sinh.
Nhược điểm: GV phải chuẩn bị nhiều, gây tốn kém.
2.1.3. Nhóm mã màu: Hình thức chia như nhóm biểu tượng.
2.1.4. Nhóm cặp đôi: Xếp 2 học sinh vào một cặp .
2.1.5. Nhóm sở thích: Những học sinh có cùng sở thích ngồi cùng một
nhóm. “Những người cùng sở thích thì sự thống nhất sẽ cao hơn.”

Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

9


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

2.1.6. Nhóm tương trợ: Xếp những học sinh có trình độ và năng lực khác
nhau (khá giỏi và trung bình- yếu) vào một nhóm, để học sinh khá giỏi có thể hỗ
trợ cho học sinh yếu.
2.1.7. Nhóm theo ghép hình: Cắt hình ra thành nhiều mảnh, cho học sinh
nhận mỗi em mỗi mảnh sau đó ghép lại thành hình lúc đầu. Cách này ít khi sử
dụng vì tốn nhiều thời gian cho một tiết học, chỉ thích hợp với các hoạt động
ngoại khoá hay dạy học theo dự án.
2.1.8. Nhóm theo trình độ: Những học sinh cùng năng lực và trình độ sẽ
ngồi một nhóm.
Ưu điểm: Giáo viên có thời gian giúp đỡ, hỗ trợ những nhóm có trình độ yếu
và phát huy tính tự lập cho nhóm khá giỏi.
2.1.9. Nhóm cùng tháng sinh: Nhóm này cũng ít khi sử dụng vì trong lớp
đôi khi cùng tháng nhiều hơn khác tháng, gây mất cân bằng. Chỉ thích hợp khi
mình có tổ chức Vui chơi…
2.1.10. Cách chia nhóm ngẫu nhiên từ một hoạt động cụ thể:

Trong quá trình dạy học, nếu tiết học nào đó mà học sinh nhàm chán, chúng ta
muốn tổ chức cho học sinh một trò chơi “phá băng” từ trò chơi đó ta cũng có thể
chia thành nhóm học tập mới.
Cách làm: Người quản trò hô “đoàn kết –đoàn kết”. Cả lớp đáp “kết mấy – kết
mấy” rồi đưa ra một con số (thường là số thành viên trong một nhóm) rồi kết thành
vòng tròn, từ đó ta chia nhóm tiếp.
Ví dụ: Giả sử lớp có 33 học sinh nhưng ta muốn chia lớp thành 5 nhóm thì ta
hô “đoàn kết đoàn kết” “ kết mấy kết mấy”: “ kết 5 - kết 5” sẽ dư 3 HS, ta có thể
bố trí ba học sinh này vào một nhóm thích hợp…
2.2. Vai trò các thành viên trong nhóm
Nhóm trưởng: Nhiệm vụ tổ chức, điều hành nhóm làm việc đồng thời cùng
các thành viên trong nhóm trao đổi, đóng góp ý kiến về nhiệm vụ được giao.
Thư kí: Nhiệm vụ ghi chép, tổng hợp ý kiến.
Các thành viên: Trao đổi, đóng góp ý kiến về nhiệm vụ được giao.
Nguyên tắc nhóm: Tôn trọng sự tổ chức của nhóm trưởng, ghi chép trung
thực ý kiến chung, báo cáo đầy đủ toàn bộ nội dung đã ghi chép, người nói phải có
người nghe, tôn trọng ý kiến cá nhân, thiểu số phải tuân thủ theo đa số.
Nguyên tắc làm việc nhóm: Cá nhân -> Cặp đôi -> Nhóm -> Kiểm tra chéo.
Lưu ý: Nhóm trưởng và các thành viên trong nhóm cần thay đổi tạo nên sự
tự tin trong khi làm việc nhóm.
3. Phương pháp tổ chức các hoạt động trò chơi
Để các trò chơi góp phần mang lại hiệu quả cao trong giờ học, khi tổ chức
và thiết kế trò chơi phải đảm bảo những nguyên tắc sau :
3.1. Thiết kế trò chơi học tập trong môn Toán:
Tổ chức trò chơi học tập để dạy môn Toán nói chung và môn Toán lớp 6
THM nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, điều kiện thời gian trong
mỗi tiết học cụ thể đưa các trò chơi cho phù hợp. Song muốn tổ chức được trò chơi
trong dạy toán có hiệu quả cao thì đòi hỏi mỗi giáo viên phải có kế hoạch chuẩn bị
chu đáo, tỉ mỉ, cặn kẽ và đảm bảo các yêu cầu sau :
Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

10


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

+ Trò chơi mang ý nghĩa giáo dục
+ Trò chơi phải nhằm mục đích củng cố, khắc sâu nội dung bài học
+ Trò chơi phải phù hợp với tâm lý học sinh lớp 6, phù hợp với khả năng
người hướng dẫn và cơ sở vật chất của lớp học.
+ Hình thức tổ chức trò chơi phải đa dạng, phong phú.
+ Trò chơi phải được chuẩn bị chu đáo
+ Trò chơi phải gây được hứng thú đối với học sinh
3.2. Cấu trúc của Trò chơi học tập:
+ Tên trò chơi
+ Mục đích: Xác định rõ mục đích của trò chơi nhằm ôn luyện, củng cố kiến
thức, kỹ năng nào.
+ Đồ dùng, đồ chơi: Mô tả đồ dùng, đồ chơi được sử dụng trong Trò chơi
học tập.
+ Luật chơi: Chỉ rõ quy tắc của hành động chơi quy định đối với người chơi,
quy định thắng thua của trò chơi.
+ Số người tham gia chơi: Cần chỉ rõ số người tham gia trò chơi
+ Nêu cách chơi.
3.3. Cách tổ chức trò chơi
Thời gian tiến hành: thường từ 5 - 7 phút
- Đầu tiên là giới thiệu trò chơi :
+ Nêu tên trò chơi.
+ Hướng dẫn cách chơi bằng cách vừa mô tả vừa thực hành, nêu rõ quy định
chơi.
- Chơi thử và qua đó nhấn mạnh luật chơi

- Chơi thật
- Nhận xét kết quả chơi, thái độ của người tham dự, giáo viên có thể nêu
thêm những tri thức được học tập qua trò chơi, những sai lầm cần tránh.
- Thưởng - phạt: Phân minh, đúng luật chơi, sao cho người chơi chấp nhận
thoải mái và tự giác làm trò chơi thêm hấp dẫn, kích thích học tập của học sinh.
Phạt những học sinh phạm luật chơi bằng những hình thức đơn giản, vui (như chào
các bạn thắng cuộc, hát một bài, nhảy lò cò...)
3.4. Một vài trò chơi điển hình
Trò chơi: Hái hoa dân chủ
(Áp dụng trong những tiết luyện ôn tập)
- Mục đích : Rèn các kỹ năng tính toán, ôn tập kiến thức, kỹ năng giải toán.
- Chuẩn bị : + Một cây cảnh, trên có đính các bông hoa bằng giấy màu trong
có các đề toán.
+ Phần thưởng
+ Đồng hồ
- Cách chơi: + Cho các em chơi trong lớp. Lần lượt từng em lên hái hoa. Em
nào hái được hoa thì đọc to yêu cầu cho cả lớp cùng nghe. Sau đó suy nghĩ trong
vòng 30 giây rồi trình bày câu trả lời trước lớp. Em nào trả lời đúng thì được khen
và được một phần thưởng.
+ Tổng kết chung khen những em chơi tốt .
Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

11


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

Trò chơi : Rồng cuốn lên mây
- Mục đích: Kiểm tra kỹ năng tính nhẩm của học sinh.
- Chuẩn bị: Một tờ giấy viết sẵn các bài toán đã học.

- Cách chơi : Một em được chỉ định làm đầu rồng lên bảng.
+ Em cất tiếng hát :
"Rồng cuốn lên mây
Rồng cuốn lên mây
Ai mà tính giỏi về đây với mình"
+ Sau đó em hỏi :
"Người tính giỏi có nhà hay không ?"
- Một em học sinh bất kỳ trả lời :
"Có tôi ! Có tôi !"
- Em làm đầu rồng ra phép tính đó, ví dụ : "- 2 + 3 - 5 bằng bao nhiêu ?"
- Em tính giỏi trả lời (nếu trả lời đúng thì được đi tiếp theo em đầu rồng). Cứ
như thế em làm đầu rồng cứ ra câu hỏi và cuốn đàn lên mây.
4. Các phương pháp tích cực thường dùng khi dạy học
4.1. Phương pháp trực quan
Phương pháp trực quan trong dạy học Toán nói chung và dạy học Toán 6
mô hình trường học mới nói riêng là phương pháp đặc biệt quan trọng, phương
pháp này đòi hỏi nhóm trưởng tổ chức hướng dẫn các bạn hoạt động trực tiếp theo
yêu cầu trong mỗi hoạt động, dựa vào đó nắm bắt được kiến thức kĩ năng.
4.2. Phương pháp gợi mở - vấn đáp
Phương pháp gợi mở vấn đáp là phương pháp dạy học không trực tiếp đưa
ra những kiến thức hoàn chỉnh mà sử dụng một hệ thống câu hỏi để hướng dẫn
giúp đỡ học sinh khi các nhóm không thể hoàn thành được kiến thức cho riêng
mình. Giáo viên giúp học sinh suy nghĩ và lần lượt trả lời từng câu hỏi, từng bước
tiến dần đến kết luận cần thiết, giúp học tìm ra những kiến thức mới.
4.3. Phương pháp giảng giải minh hoạ
Phương pháp giảng giải minh hoạ trong dạy học Toán là phương pháp dùng
lời nói để giải thích tài liệu Toán, kết hợp các phương tiện trực quan để hỗ trợ cho
việc giải thích. Tuy nhiên với phương pháp này giáo viên cần điều hành nhóm
trưởng rút ra kiến thức trong nhóm, nói ngắn gọn, rõ ràng, dễ hiểu.
4.4. Phương pháp thực hành luyện tập:

Phương pháp thực hành luyện tập là phương pháp giáo viên tổ chức cho học
sinh luyện tập các kiến thức kĩ năng của học sinh thông qua các hoạt động thực
hành luyện tập. Hoạt động thực hành luyện tập chiếm hơn 50% tổng thời lượng
dạy học ở lớp 6. Vì vậy phương pháp này được sử dụng thường xuyên trong các
tiết dạy như học kiến thức mới, trong các tiết ôn tập, luyện tập. Nhiệm vụ chủ yếu
của dạy học thực hành luyện tập là củng cố kiến thức và kĩ năng cơ bản của
chương trình, rèn luyện các năng lực thực hành, giúp học sinh nhận ra rằng: học
không chỉ để biết mà học còn để làm, để vận dụng.
Tóm lại: Tuy có những điểm khác nhau trong các phương pháp dạy học tích
cực nhưng đều tuân theo con đường nhận thức chung. Trong dạy học Toán 6 mô
hình trường học mới, người giáo viên cần biết vận dụng linh hoạt và lựa chọn các
Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

12


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

phương pháp phù hợp từng hoạt động bài học phù hợp với từng đối tượng học
sinh, để hướng dẫn học sinh tự tìm tòi chiếm lĩnh kiến thức mới, hướng dẫn học
sinh thực hành hình thành và rèn luyện kĩ năng, hướng dẫn học sinh giải Toán, kết
hợp việc vận dụng phương pháp dạy học hợp tác theo nhóm nhỏ, dạy học dự án,
hay trò chơi Toán học, nhằm đáp ứng nhu cầu đổi mới trong dạy học Toán 6 theo
mô hình trường học mới.
II. Một số kĩ thuật tổ chức hoạt động học và tiến trình các bước lên lớp
1. Kĩ thuật tổ chức hoạt động học theo kí hiệu
Sách hướng dẫn học Toán 6 được thiết kế theo một cấu trúc trình tự, mỗi hoạt
động học đều được kí hiệu cách học:

Trước khi bước vào một tiết học giáo viên yêu cầu nhóm trưởng kiểm tra các

dụng cụ hỗ trợ học tập của các thành viên như giấy nháp, bút, thước kẻ, ...
Khi tổ chức mỗi hoạt động học của học sinh cần theo các bước sau:
B1: Chuyển giao nhiệm vụ
B2: Thực hiện nhiệm vụ
B3: Tranh luận, khái quát hóa, vận dụng
a. Hoạt động nhóm
: Khi gặp kí hiệu này thì giáo viên yêu cầu học
sinh thực hiện bài tập theo nhóm theo nguyên tắc: Cá nhân -> Cặp đôi -> Nhóm
chung. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng theo nguyên tắc trên mà tùy bài tập,
thông thường thì cả nhóm thảo luận và thống nhất chung luôn, bỏ qua làm việc cá
nhân và cặp đôi. Nếu hoạt động có nhiều bài tập thì nhóm trưởng chia cho các cặp
để giải quyết riêng rồi sau đó thống nhất chung.
Yêu cầu trong hoạt động này là:
- Thư ký nhóm phải ghi kết quả thảo luận chung.
- Nhóm trưởng phải đảm bảo các thành viên trong nhóm hiểu nội dung đang
học.
- Nhóm trưởng đưa bảng báo cáo và các nhóm phải cử người kiểm tra chéo
kết qủa của nhau.
b. Hoạt động cặp đôi
: Khi gặp kí hiệu này thì nhóm trưởng chia cặp
(2 hoặc 3 bạn) thảo luận.
Yêu cầu của hoạt động này:
- 2 bạn quay mặt lại với nhau cùng giải quyết bài tập (đổi vai cho nhau).
- Từng cặp phải ghi kết quả chung của mình.
Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

13


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

- Nhóm trưởng kiểm tra kết quả lần lượt của các cặp.
- Thư ký nhóm ghi thống nhất kết quả chung của từng nội dung hoạt động.
- Nhóm trưởng đưa bảng báo cáo và các nhóm cử người kiểm tra chéo nhau.
c. Hoạt động chung cả lớp
: Thông thường đến hoạt động này giáo
viên nên ngừng lớp học lại, yêu cầu tất cả học sinh chú ý vào nội dung hoạt động.
Cách tổ chức hoạt động:
- Giáo viên hoặc Chủ tịch HĐTQ mời 1 hoặc 2 bạn đọc nội dung hoạt động
(thường đây là phần kiến thức mới cần ghi nhớ), tất cả học sinh phải chú ý vào nội
dung không làm việc riêng.
- Giáo viên giải thích thêm hoặc đặt thêm câu hỏi để làm rõ nội dung kiến
thức.
- Dành một ít thời gian để từng học sinh đọc lại thật kĩ nội dung.
- Cho các em trong cùng nhóm hoặc khác nhóm kiểm tra chéo nhau phần kiến
thức mới (nên khuyến khích đặt câu hỏi liên quan đến kiến thức mới hoặc cho ví
dụ).
Chú ý:
- Thông thường hoạt động này là phần nội dung kiến thức mới được ghi trong
khung và diễn ra ngay trong hoạt động B. Hình thành kiến thức. Nếu bài học có
bao nhiêu kiến thức mới cần học thì sẽ có bây nhiêu hoạt động chung cả lớp.
Trong sách thường là 1a, 2a, 3a, … như hình dưới:

- Vì học sinh học theo tiến độ, có nghĩa sẽ có nhóm chưa hoàn thành để đến
hoạt động chung tiếp theo. Do đó giáo viên cần tìm cách đảm bảo tiến độ chung
cho cả lớp để tránh phải trình bày cùng một nội dung kiến thức ở từng nhóm riêng
lẻ. Thực tế, sách thiết kế hoạt động tiếp theo 1b, 1c, 2b, 2c, … như hình:

Thường thì đây là hoạt động cặp đôi hoặc nhóm với những bài tập không khó
như phần luyện tập mà rất đơn giản bám sát kiến thức mới, nên rất dễ để đảm bảo

tiến độ chung các nhóm.

Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

14


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

d. Hoạt động cá nhân
: Cá nhân tự làm các bài tập rồi báo cáo kết quả
với thầy/cô giáo. Sự phân hóa khả năng học sinh thể hiện rõ nhất trong hoạt động
này. Lúc này là lúc mà giáo viên phải chú ý đến hai đối tượng là học sinh yếu và
khá giỏi.
Chú ý:
- Mặc dù là hoạt động cá nhân để làm các bài tập nhưng giáo viên nên yêu
cầu nhóm cùng tham gia vào bài tập và đảm bảo tiến độ chung theo cả nhóm. Hiểu
“nôm na” là gắn tiến độ cá nhân là trách nhiệm chung của nhóm.
- Phải rèn được ý thức “Cá nhân tự giác yêu cầu trợ giúp từ bạn, thầy cô”.
- Vì thời gian tiết học hạn chế nên giáo viên không thể trợ giúp hết tất cả học
sinh yếu, nên cần áp dụng chia các cặp hỗ trợ học tập để những em học lực khá
giỏi hướng dẫn cho các bạn yếu hơn hoàn thành bài tập.
- Cũng có thể bỏ qua thiết kế bài tập của sách mà chỉ chọn một vài bài đặc
trưng nhất cho những bạn học yếu hoàn thành, phần còn lại về nhà các em hoàn
thành tiếp.
- Chuẩn bị các bài tập khó hơn cho các em học sinh khá giỏi (nếu thật sự
cần).
e. Hoạt động cộng đồng :
là hoạt động của học sinh trong mối
tương tác với xã hội, bao gồm các hình thức từ đơn giản đến phức tạp như:

nói chuyện với bạn bè trong và ngoài lớp, hỏi thầy cô giáo trong trường, hỏi
người thân trong gia đình, tham gia bảo vệ môi trường, tham quan di tích văn
hóa - lịch sử, ...
f. Hoạt động báo cáo: Có 3 lần báo cáo kết quả trong một bài học như sau:
Sau hoạt động
sẽ có:
Lúc này là lúc giáo viên chốt lại phần lý thuyết là những kiến thức chính của
bài học. Cần rèn cho học sinh cách trả lời và kiểm tra bằng cách bám vào mục tiêu
bài học. Có nghĩa mục tiêu có bao nhiêu ý thì trả lời bấy nhiêu ý. Để khắc sâu hơn
giáo viên có thể chuẩn bị nội dung này trên máy chiếu để chiếu cho học sinh nắm
lại một lần nữa những vấn đề chính. Phần chốt kiến thức này trong chương trình
dạy hiện hành thường để cuối giờ học, đối với chương trình mới thì chốt kiến thức
ngay để các em nắm và áp dụng vào luyện tập.
Sau hoạt động
sẽ có:
Phần báo cáo này là báo cáo kết quả các bài tập mà các em đã làm được.
Sau hoạt động
sẽ có:
Thường phần này là kiểm tra các hoạt động cho về nhà gồm các hoạt động C,
D, E và ghi nhận xét vào vở bài tập các em hoặc phiếu kiểm tra tiến độ học tập
hoặc nhật ký riêng của giáo viên.
Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

15


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

Chú ý:
- Trong một tiết dạy giáo viên cố gắng tổ chức đến hoạt động C. Luyện tập,

không có nghĩa là phải hết hoạt động C. Thực tế, khi giảng dạy chỉ có thể hoàn
thành một phần của hoạt động C, như vậy các bài tập còn lại phải cho học sinh về
nhà hoàn thành tiếp. Nên giáo viên cần lựa chọn bài tập phù hợp cho học sinh
luyện tập tại lớp.
- Giáo viên thường có tâm lý cho bài tập nâng cao trong tiết học, điều này
không nên vì đối tượng khá giỏi đã có những giờ học khác để nâng cao, mà chủ
yếu là rèn các em học sinh yếu kém để bắt kịp tiến độ chung cả lớp, vì các bài toán
nâng cao chiếm quá nhiều thời gian của giáo viên khi giảng giải.
2. Cấu trúc cơ bản của hoạt động hình thành kiến thức trong một bài học
Sách HDH Toán 6 thiết kế hoạt động hình thành kiến thức (đổi khi cả bài
học) về cơ bản theo cấu trúc sau:
Phần khởi đầu (1a; 2a, ... ): thường là quan sát => rút ra nhận xét/giải thích
hoặc đọc => nhận xét/giải thích. Phần này thường phát sinh những tình huống có
vấn đề mà học sinh cần tìm ra.

Chú ý: Khác với chương trình dạy học hiện hành, ở đây học sinh không nhất
thiết phải rút ra nhận xét/giải thích đúng, các em trả lời theo suy nghĩ của cá nhân
các em, GV căn cứ vào tình hình chung các câu trả lời để đưa ra quyết định có giải
thích lại hay không ở sau phần 1b, 2b, ...
Phần kiến thức nền (1b, 2b, .... ): là phần kiến thức mới dùng để giải thích
những kiến thức hay tình huống vấn đề mà học sinh vừa theo dõi và rút ra nhận xét
từ 1a, 2a, ..

Chú ý: Đây chính là kiến thức trọng tâm của bài học, thường là quy tắc, tính
chất, ... và luôn đi kèm yêu cầu “đọc kỹ nội dung sau” ... Trong chương trình dạy
học hiện hành đến phần này giáo viên thường chốt kiến thức bằng cách ghi lên
bảng hoặc chiếu trên máy chiếu và yêu cầu một vài học sinh đọc lại rồi chuyển
sang bài tập luyện tập với 3 dạng bài tập chính là cơ bản, nâng cao và phản ví dụ.
Với toán 6 THM thì ta không ghi lên bảng, không yêu cầu học sinh ghi vào vở nên
ta tổ chức như sau: mời 2 em học sinh đọc to rõ cho cả lớp nghe => GV giải thích

lại cho cả lớp/nhóm nghe bằng cách lấy các ví dụ minh họa hoặc giải thích phần
Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

16


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

1a, 2a,... => giành khoảng thời gian từ 2 đến 5 phút để cá nhân tự đọc kỹ lại một
lần nữa => cho các bạn trong nhóm kiểm tra chéo nhau => nhóm trưởng báo cáo
hoàn thành => GV và thành viên nhóm khác đến kiểm tra lại và lấy thêm các ví dụ
hoặc phản ví dụ nếu có thể (học sinh thường không biết lấy phản ví dụ nên GV cần
gợi ý cho các em) => kết thúc hoạt động.
Phần luyện tập/vận dụng (1c, 2c, ...): đây là lúc mà các học sinh vận dụng
kiến thức mới (1b, 2b, ...) để hoàn thành bài tập.

Chú ý: có rất nhiều bài học sách yêu cầu học sinh trình bày theo mẫu rồi mới
làm thêm các bài tập khác tương tự theo mẫu, tức là sách đang hướng dẫn học sinh
cách trình bày dạng bài tập đó. Do đó GV phải yêu cầu học sinh hoàn thành lại bài
mẫu này vào vở và làm các bài tập còn lại vào vở theo mẫu (nếu có nhiều bài tập
thì GV linh hoạt chọn một số bài cần thiết, số còn lại cho về nhà hoặc yêu cầu
nhóm trưởng chia đều bài tập cho các cặp trong nhóm hoàn thành, rồi gộp lại
chung cho cả nhóm).

3. Kĩ thuật dạy học dựa trên tính kế thừa
Sách HDH Toán 6 thiết kế việc tiếp nhận kiến thức mới thường dựa trên tính
kế thừa kiến thức từ cấp tiểu học, do đó khi giảng dạy GV cần phát huy tính kế
thừa này một cách hiệu quả bằng cách chỉ ra điểm giống nhau và khác nhau (tính
mới) so với kiến thức đã biết để học sinh nhanh chóng nắm và vận dụng ngay.
Ví dụ:

Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

17


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

4. Thiết kế tiến trình các bước lên lớp trong một tiết
Cho tới nay, chưa có một định hướng chung các bước lên lớp như trong
chương trình giáo dục hiện hành, cho nên mỗi GV khi đứng lớp cần thiết kế cho
mình một tiến trình các bước lên lớp phù hợp với học sinh của mình.
Dưới đây là một gợi ý tiến trình các bước lên lớp:
Tiến trình các bước
Người tổ chức hoạt động
B1. Giới thiệu thành phần tham dự tiết học (nếu có)
Giáo viên bộ môn
B2. Báo cáo tiến độ học tập
HĐTQ. GV nhận xét, đánh giá.
B3. Giới thiệu bài học
HĐTQ hoặc GV
B4. Đọc mục tiêu bài học
HĐTQ
B5. Hoạt động khởi động
HĐTQ
B6. Hoạt động hình thành kiến thức
HĐTQ
1a. Hoạt động chung cả lớp
HĐTQ hoặc GV
1b. Hoạt động cặp đôi -> 1c. Hoạt động HĐTQ. GV kiểm tra song song

nhóm -> Các nhóm báo cáo
và độc lập với các nhóm.
(Các hoạt động 2a -> 2b -> 2c, ....)
B7. Báo cáo kiến thức đã học được
GV. Khuyến khích học sinh
nhận xét bổ sung.
B8. Luyện tập
HĐTQ và GV.
B9. Báo cáo kết quả bài tập các nhóm
HĐTQ và GV.
B10. Kết thúc bài học, nhận xét và dặn dò về nhà. GV
Chú thích các bước:
B1. Thông thường khi thầy/cô vào lớp thì học sinh sẽ phải đứng dậy ngay
ngắn để chào, chỉ là phần chào hỏi đầu giờ trong một tiết học.
Nếu trong tiết học đó, có giáo viên khác dự giờ thăm lớp, dự giờ thanh tra
hoặc có mời phụ huynh dự giờ thì giáo viên trực tiếp giảng dạy giới thiệu trước
lớp. Phần này không nên để học sinh giới thiệu, vì chỉ có giáo viên trực tiếp đứng
lớp mới có quyền đồng ý ai tham dự vào trong tiết dạy của mình.
Sau khi giáo viên giới thiệu xong, thì mời HĐTQ giới thiệu chung tổ chức lớp
học cho đại biểu biết, nếu không có ai dự giờ thì bỏ qua.
B2. Chủ tịch HĐTQ hoặc Phó chủ tịch báo cáo tiến độ học tập chung cả lớp
với giáo viên, bao gồm cả phần bài tập về nhà. Nếu tiến độ đảm bảo để có thể cả
Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

18


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

lớp cùng học bài mới thì giáo viên giao nhiệm vụ học tập là bài mới. Trường hợp

có nhóm chưa kịp thì giáo viên phải giao nhiệm vụ học tập theo nhóm. Nên cố
gắng xử lý để hạn chế xảy ra tình trạng lệch tiến độ, bằng cách tận dụng các tiết
học phụ kém và kết hợp với cha mẹ học sinh để giúp các em chưa hoàn thành tiến
độ.
B3. Thông thường giáo viên là người dẫn dắt và giới thiệu bài học, nhưng với
mô hình trường học mới nên rèn cho học sinh kỹ năng này.
B4. Chủ tịch HĐTQ mời 1 hoặc 2 bạn đọc mục tiêu cho cả lớp nghe hoặc yêu
cầu các bạn đọc thầm trong 1 hoặc 2 phút.
B5. HĐTQ tổ chức các hoạt động khởi động có sự trợ giúp của giáo viên.
Giáo viên chú ý tình huống có vấn đề trong hoạt động này để chuyển giao nhiệm
vụ học tập bước sau. Đôi khi khởi động chỉ đơn giản là hát một bài tập thể, chơi
một trò chơi vận động nào đó không liên quan đến bài học.
B6. Các hoạt động học tập ở bước này rất quan trọng, GV và HĐTQ cùng
tiến hành tổ chức hoạt động này, thông thường từ tình huống có vấn đề ở bước trên
giáo viên dẫn đắt vào nội dung hình thành kiến thức và chuyển giao nhiệm vụ cho
lớp. Tiến trình thực hiện ở hoạt động này như sau:
Tiến trình hoạt động B6
Phần kiến thức
- HĐTQ yêu cầu các bạn đọc hoạt động “Đọc kĩ nội dung sau”
Phần 1a
- Giáo viên giải thích, cho ví dụ, đặt thêm câu hỏi khắc sâu kiến
thức nếu cần.
- GV chuyển giao nhiệm vụ cho các nhóm
- Các nhóm tổ chức nghiên cứu lại một lần nữa phần kiến thức
mới, các thành viên trong nhóm kiểm tra chéo nhau.
- Nhóm trưởng giao nhiệm vụ học tập tiếp theo cho các cặp.
Phần 1b
- Nhóm trưởng thống nhất kết quả trong nhóm, rồi giao tiếp Phần 1c, 1d, ...
nhiệm vụ tiếp theo (nếu còn).
(Từ 1a, 1b, 1c, ... nếu học sinh có vướng mắc cần trợ giúp thì

đưa bảng trợ giúp, GV hỗ trợ hoặc cử học sinh khác hỗ trợ.)
- Nếu hết hoạt động thì nhóm trưởng đưa bảng báo cáo, GV
hoặc học sinh khác đến kiểm tra, nhận xét với nhóm trưởng và
giao nhiệm vụ học tập tiếp theo.
Lặp lại như trên các phần 2a, 2b, 3a, 3b, ... cho đến hết các hoạt
động B. Hình thành kiến thức.
Chú ý B6:
- Sau mỗi phần hoạt động nhỏ 1; 2; 3; ... các nhóm cần báo cáo kết quả và cho
tiến hành kiểm tra chéo.
- Giáo viên kiểm tra song song và độc lập với học sinh, chủ yếu là theo dõi
các em kiểm tra nhận xét rồi giáo viên bổ sung thêm. Tránh việc gì giáo viên cũng
làm thì không thể rèn được kỹ năng cho các em.
- Cố gắng để các nhóm hoàn thành cùng thời điểm để tiến hành hoạt động
chung cả lớp (1a, 2a, 3a, ...) thì tiết dạy đỡ vất vả hơn.

Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

19


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

B7. Bước này GV yêu cầu học sinh tóm tắt các kiến thức mới vừa được học.
Chú ý thêm các nội dung nếu cần và chuyển giao nhiệm vụ C.Luyện tập cho cả
lớp.
B8. Trong bước này học sinh sẽ hoàn thành bài tập theo cá nhân, lúc này GV
cần đến từng nhóm kiểm tra trợ giúp cho học sinh.
B10. Khi tiết học gần hết giờ (còn khoảng 2 – 3 phút), Giáo viên nên ngừng
lớp học để các nhóm báo cáo tình hình chung của nhóm.
B10. GV nhận xét thái độ học tập các nhóm, yêu cầu nhóm/học sinh ghi vào

bảng tiến độ học tập và giao nhiệm vụ về nhà.
Chú ý:
- Trên đây chỉ là gợi ý mẫu cho một tiết học, không nhất thiết phải tổ chức
các bước như trên, nhưng nên có một tiến trình thống nhất với học sinh lớp mình
giảng dạy để rèn kỹ năng tổ chức cơ bản cho các em. GV có thể tự linh hoạt các
bước của tiến trình tiết dạy theo cách của mình.
5. Kết hợp kiểm tra của thầy và của trò trong giờ học
Hầu hết giáo viên mới giảng dạy mô hình này lo lắng đến kết quả học tập của
học sinh, nên thường can thiệp rất nhiều vào quá trình tự học và “nói rất nhiều”
trong giờ học.
Tinh thần là “đi lại nhiều hơn, quan sát nhiều hơn, lắng nghe nhiều hơn,
trợ giúp khi cần và nói ít thôi”.
Khi kiểm tra kết quả hoạt động học của học sinh, cần:
- GV kiểm tra, đánh giá kết quả độc lập với học sinh và cùng tiến hành song
song. Có nghĩa, việc kiểm tra chéo của học sinh chỉ nhằm mục đích rèn các kĩ
năng cho các em như trình bày, giao tiếp, nhận xét, đánh giá, .... Còn giáo viên
kiểm tra là để theo dõi và đánh giá kết quả, thái độ học tập từ đó điều chỉnh việc
dạy và học.
- Rèn luyện kĩ năng kiểm tra, khuyến khích đặt thêm câu hỏi hoặc ví dụ.
- Rèn kĩ năng nhận xét, đánh giá, chuyển giao nhiệm vụ của học sinh đến
kiểm tra và kĩ năng trình bày của học sinh được kiểm tra.
Cách làm đơn giản là GV hãy đứng bên cạnh các em, nghe các em đặt câu hỏi
và câu trả lời, theo dõi kết quả hoạt động, can thiệp khi cần thiết, không nên làm
trước việc của các em. Nếu cảm thấy mọi việc tạm ổn thì nên đến nhóm khác,
không nên đứng chờ tại một nhóm.
6. Điều chỉnh thiết kế bài học cho phù hợp với học sinh
Sách Hướng dẫn học là tài liệu “3 trong 1”, là sách có tính định hướng duy
nhất (cho tới nay) để học sinh căn cứ theo đó mà tự học. Nhưng trong một tiết học,
không phải lúc nào cũng có thể bám theo sách, đôi lúc tùy đối tượng học sinh giáo
viên có thể thiết kế lại bài học cho phù hợp, nhưng vẫn phải yêu cầu học sinh hoàn

thành các bài tập trong sách Hướng dẫn học.
Ví dụ: “§21: Luyện tập về ước chung lớn nhất” - Sách HDH 6/T1/Tr81.
Bài này mục tiêu: Luyện tập kĩ năng tìm ƯCLN, tìm ƯC thông qua ƯCLN.
Nhưng trước đó “§20. Ước chung lớn nhất” học trong 2 tiết nên học sinh đã rèn hai
kĩ năng này rồi. Như vậy nếu bám theo sách thì tiết học có thể sẽ nhàm chán. Ta có

Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

20


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

thể thiết kế lại yêu cầu bài học đơn gian hơn nhưng vẫn đáp ứng được mục tiêu.
Chẳng hạn:

Chú ý: - Hạn chế thiết kế lại bài học, chỉ những bài học thực sự cần thiết
hoặc việc thiết kế lại không ảnh hưởng nhiều đến cấu trúc bài học trong sách. Lí
do: Sách HDH là tài liệu duy nhất (cho tới nay) mang tính định hướng, nếu giáo
viên thường xuyên thiết kế lại nội dung bài học khác sách thì HS sẽ rất lúng túng
và PHHS sẽ gặp khó khăn với việc dạy con mình tại nhà.
- Mục tiêu của mô hình là dạy học và giáo dục học sinh song song giữa kiến
thức và kĩ năng sống (khác kĩ năng mang tính bộ môn như hiện nay) nên kiến thức
trình bày trong sách thường “nhẹ hơn”. Do đó tránh tình trạng “chắp vá” kiến thức,
bài tập của SGK hiện hành sang sách HDH 6 THM
7. Kĩ thuật sử dụng bảng và chốt kiến thức
Theo tinh thần chỉ đạo của công văn “số 6359/BGDĐT-GDTrH v/v đánh giá
kết quả bước đầu triển khai mô hình trường học mới cấp THCS và lưu ý trong quá
trình triển khai tiếp theo” ngày 04 tháng 12 năm 2015:

Như vậy, không nên chép lại toàn bộ nội dung những gì có trong sách, cũng
không nên trình bày bảng theo kiểu viết lại:
Chương …: ……
Tiết ….: Bài …: …..
A.Hoạt động khởi động
B. Hoạt động hình thành kiến thức
1. Ví dụ
2. Tính chất/định nghĩa
(trích nguyên văn trong sách)

Làm như trên là thừa thao tác. Mà tốt nhất tìm cách nào viết những vấn đề
chính mà học sinh cần đạt được trong bài học đó.
Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

21


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

Ví dụ 1: Trong “§8: Phép trừ hai số nguyên” – Sách HDH 6/T1/Tr122 như
sau:

Trình bày bảng:

Giải thích ý tưởng:
Quy tắc: “Muốn trừ số nguyên a cho số nguyên b, ta cộng a với số đối của
b” có nghĩa thực hiện phép trừ thông qua phép cộng, như vậy trọng tâm chính của
bài này là giúp học sinh biết chuyển phép trừ thành phép cộng, còn việc thực hiện
phép cộng như thế nào đó là vấn đề của bài trước đó, không phải là trọng tâm của
bài này. Xong khi dạy ta rèn luôn học sinh trình bày thẳng vào đó phép cộng. Như

vậy vừa giải quyết được trọng tâm của bài, vừa ôn lại được kiến thức cũ. Đến cuối
bài học ta chốt luôn với học sinh là “khi đã thành thạo rồi, nếu không có yêu cầu
trình bày, các em có thể viết luôn 15 – 237 = -222”.
Ví dụ 2: “§21: Luyện tập về ước chung lớn nhất” - Sách HDH 6/T1/Tr81.

Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

22


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

Chỉ cần thay đổi các con số trong ý a) b) là ta có thể rèn được cả 2 đối tượng
yếu kém, khá giỏi đồng thời cũng ôn lại được toàn bộ kiến thức đúng theo mục
tiêu bài dạy.
8. Giảm bớt giải thích kiến thức khó hiểu
Khi giảng dạy thực tế sẽ gặp những tình huống phải giải thích rõ ràng để
làm sáng tỏ kiến thức, cũng như logic toán học. Xong đối tượng học sinh trung
bình yếu thì việc giải thích này sẽ làm cho các em rối thêm, tốt nhất nếu có cách
giải thích nào đơn giản nhất mà vẫn đảm bảo mục tiêu, trọng tâm thì ta làm.
Ví dụ 1: Trong “§8: Phép trừ hai số nguyên” – Sách HDH 6/T1/Tr122:
Bài toán: 4 – (-1)
Đúng nguyên tắc phải giải thích:
4 – (-1) = 4 + [-(-1)] = 4 + (số đối của -1) = 4+1 = 5
Xong chỉ cần ta giải thích chung với cả lớp 1 lần như trên để đối tượng khá
giỏi hiểu bản chất, xong ta chốt “nếu các em gặp –(- thì viết thành dấu +, có nghĩa:
4 –(-1) = 4+1=5.
Ví dụ 2: Trong “§7: Tích chất phép cộng các số nguyên” – Sách HDH
6/T1/Tr119 như sau:
Bài này yêu cầu điền vào chỗ chẫm (…) có nghĩa chỗ nào có (…) là học

sinh điền vào. Vậy ta chỉ cần trình bày như sau:
x + (-57) = 12 + (-57) = -(57 – 12) = -45 biết x = 12.
Xong học sinh có thể viết: x + (-57) = - 45
Tránh trường trình bày:
Thay x = 12 vào ta có: x + (-57) = 12 + (-57) = -(57 – 12) = -45
Giải thích: Đây không phải là bài toán tính giá trị biểu thức, mà là bài tập
điền vào chỗ trống.
9. Sử dụng hợp lý công cụ đánh giá và linh hoạt hình thức đánh giá
Sử dụng hợp lý công cụ đánh giá: Trong quá trình dạy học, giáo viên phải
biết ưu điểm, nhược điểm của các công cụ đánh giá (đánh giá bằng nhận xét, đánh
giá bằng cho điểm, …) để từ đó lựa chọn và sử dụng công cụ đánh giá sao cho hợp
lý, thuận tiên và có hiệu quả.
Linh hoạt phương pháp và hình thức đánh giá: trong đánh giá phải sử
dụng ưu thế của các phương pháp và hình thức khác nhau sao cho phù hợp với các
hoạt động và tình huống dạy học cụ thể.
Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

23


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

Chú ý: Công cụ đánh giá bằng cho điểm số rất hiệu quả trong quá trình dạy
học, được xem là “bàn tay sắt” của giáo viên trong chương trình dạy học hiện
hành. Trong mô hình THM công cụ “bàn tay sắt” không được khuyến khích sử
dụng nhiều, ngược lại công cụ đánh giá bằng nhận xét được khuyến khích sử dụng
nhiều hơn. Do đó, trong khi giảng dạy tùy trường hợp cụ thể giáo viên vận dụng
cho hợp lý để đảm bảo được hiệu quả của giờ dạy và kích thích được tính chủ
động học tập của học sinh, không nhất thiết phải rập khuôn cứng nhắc theo bảng
mô tả trên.

10. Chú thích trực tiếp trong sách, xem như một giáo án lên lớp
Theo thói quen thông thường, khi lên lớp giáo viên không cầm sách, không
xem lại giáo án. Có nghĩa phải nhớ giáo án, phải nhớ nội dung trong sách, phải
nhớ ý tưởng bài dạy. Xong bộ nhớ con người có giới hạn đôi lúc ta sẽ quên, khi đó
vô tình ta lại không làm tròn ý tưởng, trọng tâm bài dạy. Vậy cách tốt nhất là dùng
băng kéo giấy, viết các chú thích vào đó, để khi dạy nhìn vào sách ta biết mình
phài làm gì.
Ví dụ 1: Trong “§7: Tích chất phép cộng các số nguyên” – Sách HDH
6/T1/Tr119 như sau:

Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

24


Chuyên đề: Một số kĩ thuật về tiết dạy môn Toán 6 theo mô hình trường học mới

Ví dụ 2: Trong “§13: Nhân hai số nguyên cùng dấu” – Sách HDH
6/T1/Tr1399 như sau:

11. Rèn kĩ năng của HĐTQ nhưng không là “tiểu giáo viên”
Trong những tiết dạy học thông thường hằng ngày, hạn chế yêu cầu HĐTQ
làm thay các hoạt động của giáo viên. Nhưng nếu có tổ chức hội thảo, chuyên đề,
giáo viên dự, … nên thiết kế một kịch bản bài dạy có sự tham gia tổ chức các hoạt
động của HĐTQ và thống nhất trước với các em. Việc làm này chỉ nhằm mục đích
là rèn cho các em các kĩ năng như sự tự tin trình bày trước đám đông, tổ chức các
hoạt động, lên kế hoạch, soạn thảo kịch bản … không nhằm mục đích “gà bài”
trước. Có nghĩa chỉ thống nhất kịch bản tiến trình, tuyệt đối cấm các nhóm chuẩn
bị “bài giải” các bài tập trước.
(tham khảo một kịch bản phần phụ lục)

12. Kĩ thuật dự giờ góp ý
Thực tế khi dự giờ góp ý vẫn còn chịu nhiều ảnh hưởng của chương trình
dạy học hiện hành, còn có nhiều góp ý mang tính “chắp vá” mà chưa thật sự thay
đổi hoàn toàn theo định hướng mô hình trường học mới. Có nghĩa, khi dự giờ góp
ý thầy/cô vẫn đứng trên nền của phương pháp dạy học hiện hành để góp ý sang
phương pháp THM hoặc là đứng ở giữa, chưa hoàn toàn đứng trên nền mô hình
THM. Như vậy để một tiết dự giờ góp ý hoàn thiện thì nên xác định tư tưởng rõ
ràng:
- Đứng trên nền mô hình THM
- Góp ý phương pháp dạy học theo THM
- Tìm ra những cái hạn chế của THM
- Tìm kiếm những cái ưu của nền hiện hành có thể lấp vào hạn chế đó

Thực hiện: GV Nguyễn Tấn Phong – THCS Đồng Nai – Cát Tiên – Lâm Đồng

25