SKKN giao vien gioi Dia li

Trờng PTDT nội trú huyện Ba Chẽ
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - --
phần thứ nhất
Cơ sở xuất phát và cách đặt vấn đề
1. lí do chọn đề tài
Để góp phần thực hiện mục tiêu đào tạo học sinh thành những ngời năng động
sáng tạo, tiếp thu những tri thức khoa học kỹ thuật hiện đại , biết vận dụng tìm ra các
giải pháp hợp lí cho những vấn đề trong cuộc sống của bản thân và xã hội. Cùng với
việc đổi mới chơng trình đổi mới phơng pháp dạy học để đáp ứng đợc yêu cầu đào tạo
trong bậc THCS nói chung và môn địa lí nói riêng là hớng dẫn học sinh hoạt động để
tìm tòi phát hiện kiến thức phát triển năng lực t duy, sáng tạo đồng thời là cơ sở hoạt
động của giáo viên .
Và thông qua việc giảng dạy thực tế tôi thấy sự cần thiết là hớng dẫn học sinh sử
dụng đồ dùng thiết bị dạy học (đặc biệt là bản đồ) trong giờ lên lớp là không thể thiếu
đợc, nó có tác dụng hình thành kĩ năng sử dụng bản đồ ,biểu đồ , tranh ảnh.......
Khi đã có khả năng sử dụng đồ dùng trực quan trong một giờ lên lớp thì học sinh
có thể tái tạo đợc hình ảnh lãnh thổ nghiên cứu với những đặc điểm cơ bản của chúng
mà không phải nghiên cứu trực tiếp ngoài thực địa.
Làm việc với bản đồ ( hoặc các thiết bị khác ) của một giờ lên lớp môn địa lí, học
sinh sẽ rèn đợc kĩ năng sử dụng, phân tích bản đồ, tranh ảnh ...... không chỉ trong học
tập nghiên cứu mà còn trong cuộc sống, đặc biệt đối với lĩnh vực quân sự, trong các
nghành kinh tế khác nhau. Nh vậy đối với một giờ học môn địa lí lớp 8 nói riêng và ở
các khối khác nói chung, việc hớng dẫn học sinh sử dụng đồ dùng thiết bị dạy học ( đặc
biệt là bản đồ ...) trong giờ lên lớp với môn địa lí là rất cần thiết và không thể thiếu đợc
đó là lí do tôi chọn đề tài "
Phơng pháp hớng dẫn học sinh khai thác sử dụng
đồ dùng dạy học trong một giờ học môn Địa lí 8 "
.
2. Đặc điểm tình hình của trờng
Trờng phổ thông dân tộc nội trú huyện Ba Chẽ là trờng tập trung các con em dân
tộc ít ngời đợc tuyển chọn từ 7 xã thuộc các thôn khe bản vùng cao với 5 dân tộc về

sinh hoạt, ăn ở và học tập.
Vì vậy đối tợng học sinh của trờng rất đa dạng, các em về trờng học tập mang
theo bản sắc riêng của từng dân tộc nh: Tiếng nói, cách ăn uống, ứng sử phong tục tập
quán, tình cảm gia đình, tâm sinh lý, tâm t nguyện vọng khác nhau ... Trong quá trình
tiếp xúc với học sinh bản thân tôi thấy đa phần học sinh biểu hiện tính hẹp hòi, bảo thủ,
cục cằn, bất cần, tự ái cao trớc suy nghĩ, không muốn học tập các bạn, không muốn tiếp
thu, không muốn sửa đổi phong tục tập quán lạc hậu, quen sự tự do của gia đình, độ
tuổi không đồng đều .... Cộng vào đó giữa các dân tộc điều kiện đi lại rất khó khăn, đời
sống kinh tế tinh thần hết sức thấp cha thoát khỏi tình trạng tự cấp tự túc. Vì vậy tình
trạng thiếu đói, thất học, mê tín lạc hậu .... là một vấn đề nổi cộm trong mỗi gia đình
học sinh. Nhiều gia đình học sinh cha nhận thấy đợc tầm quan trọng của việc học tập,
cha quan tâm đến việc học tập của con em mình. Đợc vào học ở trờng phổ thông dân
tộc nội trú chỉ là việc giảm bớt kinh tế gia đình là chính, vì vậy kiến thức của các em bị
hổng nhiều, thêm vào đó là chơng trình học trên các
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -- - -
Phơng pháp hớng dẫn học sinh khai thác sử dụng đồ dùng dạy học trong một giờ học
môn Địa lí 8
1
Trờng PTDT nội trú huyện Ba Chẽ
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - --
khe bản ( Có xã học chơng trình 100 tuần, có xã học chơng trình 120 tuần, 165
tuần), tiếng phổ thông cha sõi, việc giao tiếp còn hạn chế ....
Khi học sinh xuống trờng các thầy cô giáo ngoài việc hớng dẫn các em học sinh
từ những việc nhỏ nhất nh: Giặt phơi, gấp quần áo, đánh răng rửa mặt ... đến việc giáo
dục tình đoàn kết các dân tộc và thực hiện các nội quy, nề nếp của nhà trờng thì nhà tr-
ờng còn có một nhiệm vụ cung cấp cho học sinh một trình độ học vấn phổ thông, những
kiến thức cần thiết .... làm cho học sinh sớm thích nghi với sự thay đổi về môi trờng về
thực trạng của hoàn cảnh học sinh.
Xác định đợc nhiệm vụ này mặc dù còn nhiều khó khăn trong quá trình
giảng dạy nhng ngay từ đầu bản thân tôi đợc phân công giảng dạy bộ môn địa lí 8, tôi

đã cố gắng và quyết tâm thực hiện giảng dạy tốt bộ môn này và đặc biệt chú ý đến khâu
hớng dẫn học sinh sử dụng đồ dùng thiết bị trong dạy học địa lí 8.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -- - -
Phơng pháp hớng dẫn học sinh khai thác sử dụng đồ dùng dạy học trong một giờ học
môn Địa lí 8
2
Trờng PTDT nội trú huyện Ba Chẽ
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - --
Phần thứ hai
Nội dung và phơng pháp thực hiện
Nh chúng ta đã biết bản đồ, tranh ảnh ... là phơng tiện dạy học địa lí có sẵn
và thông dụng đợc sử dụng phổ biến trong dạy học địa lí THCS từ trớc đến nay. Trong
chơng trình và sách giáo khoa mới các loại phơng tiện này rất đợc coi trọng vì tính đơn
giản, rẻ tiền, dễ xây dựng dễ vận dụng và phổ biến ở tất cả các bài học. Tuy nhiên để
nâng cao hiệu quả dạy học, việc sử dụng chúng cần đợc triệt để tuân thủ theo hớng đề
cao vai trò chủ thể nhận thức của học sinh, xem chúng là cơ sở để học sinh chủ động
tích cực tìm tòi khai thác kiến thức dới sự tổ chức hớng đẫn chỉ đạo của giáo viên.
Trờng PT DTNT cũng là năm thứ năm thực hiện đổi mới chơng trình SGK.
Qua một thời gian vận dụng phơng pháp mới vào dạy học để khắc phục những nhợc
điểm còn tồn tại và nâng cao chất lợng dạy và học của học sinh là hết sức cần thiết
nhằm giúp học sinh học tốt và chuẩn bị tiếp thu kiến thức ở lớp 9 có liên quan.Tôi đa ra
một số phơng pháp hớng dẫn học sinh sử dụng đồ dùng thiết bị trong dạy học địa lí 8
đặc biệt là bản đồ.
I. Điều tra khảo sát chất l ợng đầu năm .
1) Khảo sát chất lợng đầu năm.
Tổng số học sinh toàn khối là 54 học sinh.
Giỏi: 0
Khá: 10 - 18,5%
TB : 23 - 42,6%
Yếu: 13 - 24,1%

Kém: 8 - 17,5%
2) Chỉ tiêu phấn đấu cuối năm
- 100% học sinh hiểu và năm đợc những kiến thức, phơng pháp cơ bản về khai
thác sử dụng đồ dùng dạy học trong một giờ học của chơng trình môn Địa lí ở trờng
THCS.
- 60% học sinh có khả năng quan sát suy luận hợp lý và hợp lôgíc, khả năng dự
đoán, sử dụng ngôn ngữ hợp lý, chính xác xong trình bày có thể cha thật chặt chẽ.
- 40% học sinh có khả năng suy luận tốt, tìm ra cách khai thác, sử dụng có hiệu
quả, tổng hợp một cách thông minh nhanh chóng, trình bày khoa học chặt chẽ, có phẩm
chất t duy linh hoạt, độc lập và sáng tạo. Bớc đầu hình thành thói quen diễn đạt chính
xác và khoa học ý tởng của mình và hiểu đợc ý tởng của ngời khác.
+ Chỉ tiêu về chất lợng:
`a) Đối với học sinh :
Giỏi : 6 - 11,1%
Khá : 18 - 33,3%
TB : 30 - 55,6%
Không có học sinh yếu kém
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -- - -
Phơng pháp hớng dẫn học sinh khai thác sử dụng đồ dùng dạy học trong một giờ học
môn Địa lí 8
3
Trờng PTDT nội trú huyện Ba Chẽ
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - --
b) Đối với giáo viên :
Soạn giảng có chất lợng, sử dụng tốt thiết bị và phơng pháp giảng dạy giúp học
sinh hoạt động tích cực, tự tin, nắm bắt bài tốt hơn.
Giáo án có chất lợng :
Tốt : 70%
Khá: 30%
Giờ dạy đạt loại :

Giỏi : 60%
Khá : 40%
II . Cơ sở lí luận :
1. Vị trí chơng trình địa lí 8:
Chơng trình địa lí 8 là phần nối tiếp chơng trình địa lí 7 và chuẩn bị cho học sinh
học chơng trình địa lí 8. Nó cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản và tơng đối
hoàn thiện có hệ thống về đặc điểm tự nhiên đân c, xã hội, sự phát triển kinh tế của
Châu á và về địa lí tự nhiên của Việt Nam. Những hiểu biết về dịa lí Châu á sẽ giúp
các em củng cố kiến thức về địa lí tự nhiên lớp 6; 7 và giúp các em học tốt phần địa lí tự
nhiên Việt Nam.
Ngày nay xu thế hội nhập giữa các nớc, các dân tộc ngày càng mở rộng, việc hợp
tác trong kinh tế, văn hoá, giáo dục đang diễn ra sôi động trên thế giới cũng nh trong
từng khu vực .Việc hiểu biết về địa lí các châu lục, các nớc trên thế giới có vai trò hết
sức quan trọng bởi lẽ khi chúng ta hiểu rõ về điều kiện tự nhiên, con ngời, cuộc sống và
phơng pháp khai thác sử dụng các nguồn tài nguyên của các nớc thì chúng ta mới có
thể học tập và vận dụng kinh nghiệm của các nớc đó vào nớc ta, đồng thời mới có khả
năng đề xuất nội dung hợp tác sát với hoàn cảnh của các nớc muốn hợp tác với ta.
Những kiến thức địa lí Việt Nam có tác dụng giúp các em học tập tốt chơng trình
địa lí kinh tế xã hội Việt Nam ở lớp 9 đồng thời đó là vốn hiểu biết cho các em trong
quá trình công tác và cuộc sống sau này.
2. Mục tiêu của môn địa lí 8:
Khi học xong chơng trình địa lí 8 học sinh phải nắm đợc các yêu cầu sau:
1). Kiến thức:
Nắm đợc những kiến thức cơ bản về các đặc điểm tự nhiên, dân c , xã hội, đặc
điểm phát triển kinh tế chung cũng nh một số khu vực của Châu á.
- Đặc điểm địa lí tự nhiên và nguồn tài nguyên thiên nhiên của đất nớc chúng ta
- Thông qua những điều đó học sinh sẽ hiểu đợc tính đa dạng của tự nhiên, các
mối quan hệ tơng tác giữa các thành phần tự nhiên với nhau, vai trò của điều kiện tự
nhiên đối với sự phát triển kinh tế xã hội và các tác động của con ngời đối với môi trờng
xung quanh.

2). Kĩ năng:
- Sử dụng tơng đối thành thạo các kĩ năng địa lí chủ yếu sau:
+ Đọc, sử dụng bản đồ địa lí : xác định phơng hớng, quan sát sự phân bố các
hiện tợng, đối tợng địa lí trên bản đồ, nhận xét mối quan hệ giữa các thành phần tự
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -- - -
Phơng pháp hớng dẫn học sinh khai thác sử dụng đồ dùng dạy học trong một giờ học
môn Địa lí 8
4
Trờng PTDT nội trú huyện Ba Chẽ
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - --
nhiên với tự nhiên, giữa tự nhiên với sự phát triển kinh tế xã hội, thông qua sự so sánh
đối chiếu các bản đồ với nhau.
+ Đọc phân tích nhận xét các biểu đồ địa lí nh : biểu đồ các yếu tố nhiệt độ, lợng ma,
độ ẩm, biểu đồ phát triển dân số kinh tế xã hội.
+ Đọc phân tích nhận xét các lát cắt về địa hình, cảnh quan, lát cắt tổng hợp địa lí tự
nhiên.
+ Đọc phân tích nhận xét các bảng số liệu thống kê các tranh ảnh về tự nhiên, dân c,
kinh tế xã hội của các châu lục, các quốc gia khu vực trên thế giới và của nớc ta.
- Vận dụng các kiến thức đã học để hiểu và giải thích các hiện tợng, các vấn đề về tự
nhiên kinh tế xã hội xảy ra trên thế giới và ở nớc ta.
- Hình thành thói quen quan sát, theo dõi thu thập các thông tin, tài liệu về địa lí
qua các phơng tiện thông tin đại chúng ( nh sách báo tranh ảnh ... ) tổng hợp và
trình bày lại các tài liệu đó.
3).Về tình cảm thái độ và hành vi:
- Hình thành ở học sinh tình yêu thiên nhiên yêu quê hơng đất nớc, yêu mến ngời
lao động và các thành quả của lao độnh sáng tạo.
Có thái độ căm ghét và chống lại sự áp bức đối sử bất công của các thế lực phản
động, phản đối các hành động phá hoại môi trờng và chống lại các tệ nạn xã hội.
Tham gia tích cực các hoạt động bảo vệ môi trờng xây dựng nếp sống văn minh
của gia đình cộng đồng và xã hội.

3. Yêu cầu nghiên cứu .
Qua nhận thức về việc tiếp cận phơng pháp giảng dạy học sinh sử dụng đồ dùng
thiết bị dạy học trong giờ lên lớp môn địa lí lớp 8 tôi thấy cần đợc quan tâm nh sau:
- Trớc khi yêu cầu HS thực hiện một hoạt động, giáo viên cần có sự định hớng
cho HS về việc sắp phải làm.
- Cần phải nêu thật cụ thể nhiệm vụ, yêu cầu đối với HS.
- Phải giành thời gian cho HS hoàn thành nhiệm vụ và trình bày kết quả học tập
theo đúng kế hoạch đã định.
a) Về kĩ năng sử dụng bản đồ:
- Bản đồ là nguần kiến thức quam trọng và đợc coi nh quyển sách địa lí thứ
hảitong việc nghiên cứu và học tập địa lí nó có tác dụng tái tạo hình ảnh khai thác đối t-
ợng địa lí.
- Phục vụ học tập nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực quân sự và trong các ngành
kinh tế.
- Khi phân tích nội dung các bản đồ so sánh chúng với nhau học sinh sẽ phát
triển t duy lôgic, biết thiết lập mối liên hệ giữa các đối tợng địa lí. Thực hiện việc so
sánh và phát hiện ra các mối liên hệ nhân quả giữa chúng.
b) Mối liên hệ giữa tri thức bản đồ và hình thành kĩ năng bản đồ cho học sinh.
- Kĩ năng xuất phát từ tri thức nên muốn dạy cho học sinh kĩ năng hiểu, đọc và
vận dụng bản đồ, việc sử dụng các tri thức tối thiểu về bản đồ, sơ đồ... là rất cần thiết.
- Tri thức bản đồ sẽ giúp học sinh giải mã các kí hiệu bản đồ, lợc đồ, sơ đồ
tranh ảnh và xác lập mối quan hệ giữa chúng. Từ đó phát hiện ra các kiến thức địa lí
mới ẩn trong bản đồ. Tất nhiên ở đây chỉ có những tri thức bản đồ cũng cha đủ mà cần
phải có cả những tri thức địa lí.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -- - -
Phơng pháp hớng dẫn học sinh khai thác sử dụng đồ dùng dạy học trong một giờ học
môn Địa lí 8
5