giao an lich su 10 bai 4 cac quoc gia co dai phuong tay

Tuần: 5-6
Tiết: 5-6
Bài 4: CÁC QUỐC GIA CỔ ĐẠI PHƯƠNG TÂY – HI LẠP VÀ RÔMA (2 tiết)
I/ Mục tiêu bài học:
1/ Về kiến thức: Bài này tiếp tục giúp HS thấy rõ quan hệ tương ứng tất yếu giữa cơ sở hạ tầng
và kiến trúc thượng tầng, thông qua những hiểu biết về:
-.Điều kiện thiên nhiên của vùng Địa Trung Hải với sự phát triển TCN và thương nghiệp đường
biển và với chế độ chiếm nô.
- Từ cơ sở KT-XH đã dẫn đến việc hình thành thể chế nhà nước dân chủ cộng hòa ở Hi Lạp và
Rôma.
2/ Về tư tưởng, tình cảm: Mâu thuẫn giai cấp gay gắt làm bùng cháy các cuộc khởi nghĩa của
nô lệ và dân nghèo. Qua đó GV làm cho HS hiểu được mô hình thứ hai của XH cổ đại, XH
chiếm nô vùng Địa Trung Hải, đồng thời giúp HS nhận thức rõ về vai trò của quần chúng nhân
dân trong lịch sử.
3/ Về kỹ năng: Biết sử dụng bản đồ để phân tích những thuận lợi, khó khăn và vai trò của điều
kiện địa lý ở các quốc gia cổ đại phương Tây.
II/ Thiết bị, tài liệu dạy học:
1. Sách giáo khoa, sách giáo viên Lịch sử 10.
2. Thiết kế bài giảng Lịch sử 10.
3. Hướng dẫn sử dụng kênh hình trong sách giáo khoa Lịch sử 10.
4. Tư liệu Lịch sử 10 – NXB GD.
5. Những mẩu chuyện Lịch sử thế giới Tập 1 – NXB GD.
6. Lịch sử văn minh thế giới – NXB GD.
7. Từ điển thuật ngữ lịch sử phổ thông.
8. Các công trình kiến trúc nổi tiếng trong LSTG cổ trung đại – NXB GD.
9. Hình ảnh sách giáo khoa, Lược đồ các quốc gia cổ đại phương Tây.
III/ Tiến trình tổ chức dạy học:
1/ Ổn định lớp:
2/ Kiểm tra bài cũ:
- Các quốc gia cổ đại phương Đông ra đời ở đâu? Vào thời gian nào? Điều kiện thuận lợi, khó
khăn? Các ngành kinh tế của các quốc gia cổ đại phương Đông?

- Trong XH cổ đại phương Đông có những giai cấp nào? Nguồn gốc, vai trò của các giai cấp
đó?
- Cư dân phương Đông thời cổ đại đã có những đóng góp gì về mặt văn hóa cho nhân loại?
3/ Giảng bài mới:
GV giới thiệu bài mới: Hi Lạp và Rôma bao gồm nhiều đảo và bán đảo nhỏ nằm trên bờ Bắc
Địa Trung Hải. Địa Trung Hải giống như một cái hồ lớn tạo nên sự giao thông thuận lợi giữa
các nước với nhau, do đó từ rất sớm đã có những hoạt động hàng hải, ngư nghiệp và thương
nghiệp biển. Trên cơ sở đó, Hi Lạp và Rôma đã phát triển rất cao về kinh tế và XH làm cơ sở
cho một nền văn hóa rất rực rỡ. Để hiểu được điều kiện tự nhiên chi phối sự phát triển KT-XH


của các quốc gia cổ đại Hi Lạp, Rôma, thể chế nhà nước, thành tựu văn hóa tiêu biểu ở Hi Lạp,
Rôma thời cổ đại, chúng ta cùng tìm hiểu nội dung bài 4.
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Kiến thức cơ bản
Bài 4: CÁC QUỐC GIA CỔ ĐẠI
HS nhắc lại ĐKTN của các quốc gia cổ đại
PHƯƠNG TÂY HI LẠP VÀ RÔMA
phương Đông.
1/ Thiên nhiên và đời sống của con người:
GVPV: ĐKTN của các quốc gia cổ đại Địa - Hi Lạp, Rôma nằm ở ven biển Địa Trung
Trung Hải có những thuận lợi và khó khăn Hải, nhiều đảo, đất canh tác ít và khô cứng:
gì? So sánh với phương Đông?
+ Thuận lợi: có biển, nhiều hải cảng, giao
HS xem SGK suy nghĩ trả lời, GV nhận xét, thông trên biển dễ dàng, nghề hàng hải sớm
giải thích kết luận:
phát triển.
GVPV: Các loại cây lâu năm trồng ở HiLạp, + Khó khăn: đất ít và xấu, nên chỉ thích hợp
Rôma? Giá trị kinh tế của nó?
trồng các loại cây lâu năm, do đó thường bị

HS xem SGK suy nghĩ trả lời, GV nhận xét, bổ thiếu lương thực và luôn phải nhập khẩu
sung, chốt ý:
lương thực.
GVPV: Kinh tế chính của phương Tây? Sự - Kinh tế chính: thủ công nghiệp và thương
phát triển kinh tế biểu hiện như thế nào? (Họ nghiệp.
mua gì? Bán gì? Mua bán với những vùng + Thủ công nghiệp: làm đồ gốm, đồ mĩ nghệ,
nào?)
đồ dùng kim loại, sản xuất rượu nho, dầu ô
HS xem SGK trả lời, GV nhận xét, bổ sung, liu, quy mô xưởng thủ công lớn.
phân tích, kết luận:
+ Thương nghiệp: chủ yếu là buôn bán bằng
đường biển, nhiều hải cảng (Đê-lốt, Pi-rê), có
thuyền lớn, có buồm và nhiều mái chèo.
 Bán: sản phẩm thủ công nghiệp.
 Mua: lúa mì, súc vật, lông thú, tơ lụa,
GVPV: Công cụ lao động để khai thác đất đai
hương liệu, xa xỉ phẩm.
trồng trọt? Tác dụng của việc sử dụng công cụ => tiền tệ ra đời.
lao động bằng sắt?
- Khoảng đầu thiên niên kỷ I TCN, cư dân
HS xem SGK trả lời, GV nhận xét, bổ sung, vùng Địa Trung Hải biết chế tạo công cụ bằng
phân tích, kết luận:
sắt.
- Ý nghĩa của việc sử dụng công cụ bằng sắt:
diện tích trồng trọt tăng, sản xuất thủ công và
GVPV: Nguyên nhân ra đời của thị quốc? Tại kinh tế hàng hóa phát triển.
sao gọi là thị quốc? Mô tả quang cảnh trong Như vậy cuộc sống ban đầu của cư dân Địa
thị quốc? Các giai cấp chính trong XH cổ đại Trung Hải là sớm biết buôn bán, đi biển và
phương Tây? Đặc điểm, tính chất của nhà trồng trọt.
nước cổ đại phương Tây? So sánh với phương 2/ Thị quốc Địa Trung Hải:

Đông?
- Nguyên nhân ra đời của thị quốc: tình trạng
HS xem SGK suy nghĩ trả lời, GV nhận xét, bổ đất đai phân tán nhỏ và đặc điểm của cư dân


sung, phân tích, kết luận:
- Tính chất:
+ Phương Đông: quân chủ.
+ Phương Tây: dân chủ.
- Tuy tính chất dân chủ được đề cao nhưng
bản chất của nền dân chủ cổ đại ở Hi Lạp,
Rôma đó là nền dân chủ chủ nô. Những người
có quyền bầu cử phải là nam, trưởng thành,
có tài sản. Phụ nữ và nô lệ không có quyền
công dân. Vai trò của chủ nô rất lớn trong XH
vừa có quyền kinh tế vừa có quyền chính trị.
Ví dụ như nhà nước Aten điển hình cho nhà
nước cộng hòa dân chủ, nhưng chỉ khoảng
15% dân số được hưởng quyền công dân, còn
khoảng 40 vạn nô lệ, 3 vạn dân tự do là phụ
nữ và 1 vạn kiều dân không có quyền công
dân.
GV giới thiệu về Pêcrilét: Ông xuất thân
trong gia đình quý tộc chủ nô giàu có, chủ
trương thực hiện dân chủ trong đời sống chính
trị Aten. Ông chủ trương duy trì quyền hạn,
chức năng của Đại hội nhân dân 500 người và
Tòa án nhân dân gồm 6000 thẩm phán, bầu cử
quan chức nhà nước bằng cách bốc thăm, trả
lương cho viên chức, mở rộng phúc lợi XH…

Ngoài ra Pêcrilét còn có nhiều cống hiến về
các mặt văn hóa, khoa học, nghệ thuật, đưa
Aten vào thời đại hoàng kim của văn hóa Hi
Lạp cổ đại. Vì thế lịch sử thường gọi thời kì
Pêcrilét cầm quyền là thế kỉ vĩ đại hoặc thế kỉ
Pêcrilét.
Thảo luận:
- N1: Lịch và chữ viết.
- N2: Sự ra đời của khoa học.
- N3: Văn học.
- N4: Nghệ thuật.
HS xem SGK thảo luận và trình bày, GV nhận
xét, bổ sung, giải thích thêm và chốt ý:

sống bằng nghề thủ công và thương nghiệp
nên đã hình thành các thị quốc (thành thị là
quốc gia).
- Giai cấp chính: chủ nô và nô lệ.
- Tổ chức của thị quốc:
+ Trong nước thành thị là chủ yếu. Thành thị
có phố sá, lâu đài, đền thờ, sân vận động, nhà
hát, bến cảng,…
+ Tính chất dân chủ của thị quốc: quyền lực
không nằm trong tay quý tộc mà nằm trong
tay Đại hội công dân, Hội đồng 500, mọi công
dân đều được phát biểu và biểu quyết những
công việc lớn của quốc gia.
+ Bản chất của nền dân chủ cổ đại ở Hi Lạp,
Rôma: đó là nền dân chủ chủ nô dựa vào sự
bóc lột thậm tệ của chủ nô đối với nô lệ.

3/ Văn hóa cổ đại Hi Lạp và Rôma:
a/ Lịch và chữ viết:
- Lịch: cư dân cổ đại Địa Trung hải đã tính
được lịch 1 năm có 365 ngày và ¼ nên họ
định ra 1 tháng lần lượt có 30 vá 31 ngày,
riêng tháng 2 có 28 ngày. Phép tính lịch của
người Rôma cổ đại rất gần với những hiểu
biết ngày nay.


- Chữ viết: phát minh ra hệ thống chữ cái A,
B, C… Lúc đầu có 20 chữ sau thêm 6 chữ tạo
thành hệ thống chữ cái hoàn chỉnh như ngày
nay.
b/ Sự ra đời của khoa học:
- Khoa học đến thời Hi Lạp, Rôma mới thực
sự trở thành khoa học vì có độ chính xác đạt
tới trình độ khái quát thành định lý, lý thuyết
đặt nền móng cho các ngành khoa học.
- Chủ yếu là thành tựu trên các lĩnh vực: toán,
lý, sử, địa,… Các nhà khoa học tiêu biểu:
+ Toán học: Talét, Pitago, Ơclít…
+ Vật lý: Acsimét.
+ Sử học: Hêrôđốt.
+ Triết học: Platôn, Đêmôcrít.
c/ Văn học:
- Hi Lạp:
+ Tiêu biểu nhất là anh hùng ca Iliát và Ôđixê
của Hôme.

+ Có nhiều nhà biên kịch nổi tiếng, kịch (có
kèm theo hát) là hình thức nghệ thuật phổ
biến và được ưa chuộng nhất.
- Rôma: xuất hiện nhiều nhà văn hóa, nhà thơ
nổi tiếng của Rôma như Lucrexơ, Viếcgin…
d/ Nghệ thuật:
- Nghệ thuật tạc tượng thần và xây đền thờ
thần đạt trình độ cao:
+ Hi Lạp: tượng lực sĩ ném đĩa, tượng thần vệ
nữ Milô, đền Páctênông…
+ Rôma: đấu trường Côlidê, đền đài.
4/ Củng cố bài học:
- Điều kiện tự nhiên, kinh tế chính của cư dân phương Tây.
- Sự ra đời các nhà nước cổ đại Hi Lạp, Rôma, thời gian, địa điểm hình thành.
- Sự khác nhau cơ bản giữa chế độ chuyên chế cổ đại phương Đông và nền dân chủ chủ nô Hi
Lạp, Rôma.
- Những nét đặc trưng của văn hóa cổ đại Hi Lạp, Rôma.
5/ Dặn dò:
- Học bài, trả lời câu hỏi sách giáo khoa.
- HS tìm hiểu thêm về các công trình kiến trúc cổ đại.


- Chuẩn bị bài 5: “Trung Quốc thời phong kiến”.