Câu hỏi ôn tập đảng cộng sản và lịch sử đảng cộng sản việt nam

Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

Câu 1: Hãy làm sáng tỏ những sáng tạo của Hồ Chí Minh trong việc vận dụng học
thuyết Mác-Lênin về Đảng của giai cấp công nhân vào xây dựng Đảng ta?
Câu 2: Trình bày những nội dung của nguyên tắc tập trung dân chủ.
Câu 3: Tính tất yếu lịch sử của sự ra đời của Đảng CSVN.
Câu 4: Nội dung và ý nghĩa đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp của Đảng giai
đoạn 1945 - 1954.
Câu 5: Vị trí và vai trò của miền Bắc đối với sự nghiệp cách mạng cả nước giai đoạn
1954-1975.
Câu 6: Nội dung cơ bản đường lối đổi mới được thông qua tại Đại hội đại biểu toàn
quốc lần thứ VI của ĐCSVN (12/1986).
Câu 7: Thành tựu, hạn chế và bài học kinh nghiệm của 25 năm đổi mới đất nước?


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

Câu 1: Hãy làm sáng tỏ những sáng tạo của Hồ Chí Minh trong việc vận dụng học
thuyết Mác-Lênin về Đảng của giai cấp công nhân vào xây dựng Đảng ta?
Học thuyết Mác là một học thuyết khoa học nhất, cách mạng nhất, đã chứng minh qua
phong trào đấu tranh của giai cấp vô sản. Là học thuyết duy nhất nêu lên con đường để đấu
tranh giải phóng dân tộc, giải phóng con người. Là học thuyết kế thừa những tinh hoa của
nhân loại, của xã hội. Lê nin viết: “Học thuyết của Mác là học thuyết vạn năng vì nó là một
học thuyết chính xác. Nó là một học thuyết hoàn chỉnh và chặt chẽ; nó cung cấp cho con người
ta một thế giới quan hoàn chỉnh, không thỏa hiệp với một thế giới quan mê tín nào, một thế
lực phản động nào, một hành vi nào bảo vệ sự áp bức của tư sản. Nó là người thừa kế chính
đáng của tất cả những cái tốt đẹp nhất mà loài người tạo ra hồi thế kỷ XIX, đó là triết học Đức,
kinh tế chính trị học Anh và chủ nghĩa xã hội Pháp”.
Những nội dung cơ bản trong học thuyết của V.I. Lênin về Đảng kiểu mới của giai cấp
công nhân phát triển sáng tạo những luận điểm của C. Mác và Ph. Ăngghen về chính đảng độc
lập của giai cấp công nhân, sau khi khái quát một cách khoa học và phân tích toàn bộ kinh

nghiệm đã tích lũy được của phong trào công nhân Nga, với những điều kiện lịch sử mới trong
thời đại đế quốc chủ nghĩa và cách mạng vô sản. V.I. Lênin đã xây dựng nên học thuyết về
Đảng cách mạng của giai cấp công nhân, một Đảng khác hẳn về chất so với các Đảng cơ hội
chủ nghĩa trong Quốc tế II. Sở dĩ có thể coi những luận điểm của V.I. Lênin về Đảng cách
mạng của giai cấp công nhân là học thuyết về Đảng kiểu mới là bởi V.I. Lênin đã khái quát
những tư tưởng của C. Mác và Ph. Ăngghen, phát triển lên tầm cao mới và đưa đến sự ra đời
một lý luận hoàn chỉnh về Đảng của giai cấp công nhân. Nền tảng tư tưởng của Đảng, theo V.I.
Lênin, một Đảng chân chính phải là một Đảng trung thành với chủ nghĩa Mác, kiên quyết đấu
tranh chống mọi thứ chủ nghĩa cơ hội hòng xét lại, xuyên tạc chủ nghĩa Mác. Đồng thời, phải
coi chủ nghĩa Mác không phải là giáo điều mà là kim chỉ nam cho hành động, phải biết phân
biệt chủ nghĩa Mác một cách sáng tạo, phát triển nó về mọi mặt. Và nhiệm vụ của những
người cộng sản, theo V.I. Lênin, là phải học tập ngày càng nhiều hơn tất cả các vấn đề lý luận,
phải tự giải thoát ngày càng nhiều hơn khỏi ảnh hưởng của những quan niệm cổ truyền về thế
giới quan cũ, và không bao giờ được quên rằng CNXH, từ khi trở thành một khoa học, đòi hỏi
phải được coi là một khoa học, nghĩa là phải được nghiên cứu xây dựng Đảng về chính trị
cùng với việc xây dựng nền tảng tư tưởng, lý luận thì vấn đề về bản chất giai cấp công nhân
của Đảng là một nội dung rất quan trọng trong công tác xây dựng Đảng kiểu mới của giai cấp
công nhân theo quan điểm của V.I. Lênin. Trên cơ sở xây dựng và củng cố nền tảng tư tưởng
cùng với bản chất giai cấp công nhân của Đảng, V.I. Lênin đã vạch ra một kế hoạch xây dựng
Đảng có tính sáng tạo để chuẩn bị về mặt tổ chức cho việc xây dựng Đảng công nhân dân chủ
- xã hội Nga. V.I. Lênin đã đề cập một cách toàn diện các nguyên tắc xây dựng Đảng như:
nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình trong Đảng, . . nhằm tăng cường sức
chiến đấu của Đảng, giúp Đảng lãnh đạo sự nghiệp cách mạng đi đến thắng lợi. Những
nguyên tắc của V.I. Lênin trong việc xây dựng Đảng và tổ chức có quan hệ với nhau rất chặt
chẽ, nó có ý nghĩa rất lớn, quyết định đến việc Đảng của giai cấp công nhân có hoàn thành
được sứ mệnh lịch sử của mình hay không? Có đủ sức lãnh đạo quần chúng nhân dân tiến
hành cuộc đấu tranh lật đổ giai cấp tư sản, xây dựng xã hội mới - xã hội cộng sản chủ nghĩa
hay không? Nhưng nếu Đảng chỉ mạnh về tổ chức thôi thì chưa đủ mà Đảng của giai cấp vô
sản phải được xây dựng dựa trên cơ sở lý luận, tư tưởng của chủ nghĩa Mác, Đảng phải đại
diện cho quần chúng nhân dân, là đội tiên phong lãnh đạo của giai cấp công nhân và nhân dân

lao động thông qua cương lĩnh, điều lệ của mình. Đó là những điều kiện cần và đủ để một


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

đảng kiểu mới của giai cấp công nhân có thể hoàn thành xuất sắc được nhiệm vụ của mình. Sự
ra đời của Đảng Công nhân dân chủ - xã hội Nga năm 1903 được tổ chức theo những nguyên
tắc trong học thuyết của V.I. Lênin về Đảng kiểu mới đã chứng minh sự thắng lợi của tư tưởng
của V.I. Lênin trong việc xây dựng Đảng trên cơ sở của chủ nghĩa quốc tế vô sản. Ý nghĩa lý
luận và thực tiễn của học thuyết của V.I. Lênin về Đảng kiểu mới của giai cấp công nhân
không những đã đem lại thắng lợi cho nhân dân Nga mà còn đem lại thắng lợi cho phong trào
giải phóng dân tộc ở nhiều nước trên thế giới.
Thực tế lịch sử của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế đã chứng minh rằng, học
thuyết Mác - Lênin về Đảng cộng sản đến nay vẫn có giá trị to lớn. Mặt khác, học thuyết Mác
- Lênin về chính đảng cách mạng của giai cấp công nhân với thuộc tính cách mạng và khoa
học của nó đòi hỏi các chính đảng cách mạng của giai cấp công nhân phải xuất phát từ điều
kiện cụ thể của dân tộc, giai cấp, thực tiễn chính trị và xã hội của đất nước mình mà vận dụng
sáng tạo.
Ngay từ năm 1924, Nguyễn Ái Quốc (Chủ tịch Hồ Chí Minh) đã xác định rất rõ ràng
rằng: Học thuyết Mác Lênin là học thuyết cách mạng nhất, đúng đắn nhất và đó cũng là học
thuyết duy nhất có thể soi đường cho cách mạng Việt Nam. Song, Người vẫn hết sức trăn trở,
bởi vì Người nhận thấy: “Mác đã xây dựng học thuyết của mình trên một triết lý nhất định của
lịch sử, nhưng lịch sử nào? Đó là lịch sử châu Âu. Mà châu Âu là gì? Đó chưa phải là toàn thể
nhân loại”. Từ đó, Người đi đến một quyết định, phải “Xem xét lại chủ nghĩa Mác về cơ sở
lịch sử của nó, củng cố nó bằng dân tộc học phương Đông”. Xuất phát từ ý tưởng đúng đắn
này, Người đã vận dụng học thuyết Mác - Lênin vào thực tiễn cách mạng Việt Nam hết sức
sáng tạo. Sự vận dụng sáng tạo học thuyết Mác - Lênin của Chủ tịch Hồ Chí Minh được thể
hiện trên tất cả các lĩnh vực:
Về tên Đảng và bản chất của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn xác định, cách mạng
Việt Nam muốn thắng lợi phải có một đảng cách mạng chân chính lãnh đạo để trong thì vận

động và tổ chức dân chúng, ngoài thì liên hệ với các dân tộc bị áp bức và giai cấp vô sản toàn
thế giới. Đảng ấy có vững thì cách mạng mới thành công, cũng như người cầm lái có vững thì
thuyền mới chạy nhanh và đúng hướng. Đảng ấy ở Việt Nam là Đảng Cộng sản theo chủ nghĩa
Mác - Lênin. Trong các văn kiện quan trọng của Hội nghị thành lập Đảng tháng 2.1930:
“Chánh cương vắn tắt của Đảng”, “Sách lược vắn tắt của Đảng”, “Điều lệ vắn tắt của Đảng”,
“Chương trình tóm tắt của Đảng”, tên Đảng được xác định là “Đảng Cộng sản Việt Nam”. Và
bản chất Đảng cũng được xác định: “Đảng là đội tiên phong của vô sản giai cấp”. Đến năm
1951, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II, Đảng ra hoạt động công khai với tên gọi mới là
“Đảng Lao động Việt Nam”. Lúc này, Chủ tịch Hồ Chí Minh bổ sung thêm những ý mới rất
quan trọng vào nội hàm khái niệm “bản chất Đảng”. Người khẳng định dứt khoát: “Đảng Lao
động Việt Nam là Đảng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, cho nên nó phải là Đảng
của dân tộc Việt Nam”. Khi Đảng ta đổi tên là Đảng Lao động Việt Nam và tuyên bố đó là
Đảng của dân tộc Việt Nam, đã bị Ban lãnh đạo Quốc tế Cộng sản phê phán kịch liệt. Họ cho
rằng như thế là Đảng ta đã làm lu mờ bản chất giai cấp công nhân của Đảng, xóa bỏ ranh giới
giữa giai cấp công nhân với các giai cấp và tầng lớp khác, sa vào quan điểm “Đảng toàn dân”
của chủ nghĩa xét lại. Song, nhận xét như thế là chưa hiểu đúng về Hồ Chí Minh, về Đảng ta
và về thực tiễn mang tính rất đặc thù của cách mạng Việt Nam. Dân tộc Việt Nam có tới 90%
dân số là nông dân; giai cấp công nhân còn nhỏ bé; giai cấp tư sản phần lớn là tư sản dân tộc,
họ cũng yêu nước, ghét đế quốc. Ngay từ những ngày đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp,
đã có không ít các nhà tư sản dân tộc hiến nhà cửa, vàng bạc cho cách mạng. Còn giai cấp địa


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

chủ cũng phần lớn là địa chủ nhỏ và đi theo kháng chiến; số đại địa chủ phản động, độc ác, đi
theo đế quốc, bóc lột nông dân đến tận xương tủy không nhiều. Ngoài ra, còn có hàng loạt
những nhân sĩ, trí thức yêu nước đã từ bỏ cuộc sống giàu sang ở nước ngoài, trở về Tổ quốc,
phục vụ đất nước theo tiếng gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong bối cảnh như vậy mà lúc
nào cũng cứng nhắc tuyên bố Đảng là của giai cấp công nhân thì làm sao có thể tập hợp được
lực lượng, dốc sức cho cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi. Phải thấy rằng, dù tên Đảng có

thay đổi nhưng bản chất Đảng vẫn không thay đổi. Đảng bao giờ cũng là đội tiền phong của
giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiền phong của nhân dân lao động và của cả dân tộc Việt
Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và của cả dân
tộc. Mục đích của Đảng là xây dựng một nước Việt Nam độc lập, dân chủ, giàu mạnh, xã hội
công bằng, văn minh, không có người bóc lột người. Đó cũng chính là một nước Việt Nam hòa
bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh mà Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mơ ước.
Về mối quan hệ giữa Đảng của chủ nghĩa Mác Lênin với phong trào công nhân và
phong trào yêu nước, V. I. Lênin cho rằng, sự ra đời của đảng cộng sản là quá trình kết hợp
chủ nghĩa Mác với phong trào công nhân. Điều đó hoàn toàn đúng với thực tế ở các nước châu
Âu. Còn ở Việt Nam thì khác. Yêu nước là truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam đã có
từ lâu đời. Mỗi khi có giặc ngoại xâm thì phong trào yêu nước lại dâng cao. Giai cấp công
nhân Việt Nam ra đời sau khi thực dân Pháp đã thiết lập nền thống trị của chúng trên đất nước
ta và qua hai lần khai thác thuộc địa. Phong trào công nhân mới bắt đầu hình thành và phát
triển từ những năm 20 của thế kỷ trước. Khi đó, phong trào yêu nước vẫn là phong trào rộng
lớn nhất, lôi cuốn giai cấp nông dân chiếm tới 90% dân số. Đấy là chưa kể những bộ phận hợp
thành khác của phong trào yêu nước như tầng lớp tiểu tư sản, tư sản dân tộc, các nhân sĩ, trí
thức yêu nước... Giai cấp công nhân mặc dù là giai cấp tiên tiến, nhưng còn nhỏ bé, nếu không
biết gắn chặt với phong trào yêu nước, làm hạt nhân của phong trào yêu nước thì cũng không
thể tập hợp được lực lượng, mở rộng được cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân và đưa
cách mạng đến thắng lợi hoàn toàn. Nói cho thật chính xác thì ở Việt Nam vào thời điểm đó,
phong trào công nhân mới chỉ là một bộ phận của phong trào yêu nước và nằm trong phong
trào yêu nước. Chính vì lẽ đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: chủ nghĩa Mác Lênin kết
hợp với phong trào công nhân và phong trào yêu nước dẫn tới việc thành lập Đảng Cộng sản
Việt Nam. Như vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đánh giá rất cao phong trào yêu nước ở Việt
Nam, coi nó là một thành tố không thể thiếu được cho sự ra đời của Đảng Cộng sản và chỉ có
như thế thì giai cấp công nhân Việt Nam mới trở thành dân tộc như C. Mác, Ph. Ăngghen đã
yêu cầu đối với giai cấp công nhân toàn thế giới từ khi viết “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản”.
Với sự vận dụng đúng đắn và sáng tạo này mà trong suốt cả cuộc đời hoạt động cách mạng
của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã giải quyết rất thành công mối quan hệ giữa Đảng chủ
nghĩa Mác Lênin phong trào công nhân phong trào yêu nước. Lịch sử cách mạng Việt Nam

đã kiểm chứng điều đó.
Về mối quan hệ giữa giai cấp và dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa
Mác - Lênin từ chủ nghĩa yêu nước. Chính vì thế Người cũng đã giải quyết rất tốt, rất đúng
đắn mối quan hệ giữa vấn đề giai cấp và vấn đề dân tộc. Chủ tịch Hồ Chí Minh gắn rất chặt
giai cấp với dân tộc. Song, quan điểm của Người hơi khác với quan điểm của các nhà lý luận
Mácxít đương thời. Trong mối quan hệ này, các nhà lý luận Mácxít trên thế giới, kể cả một số
nhà lý luận Mácxít ở nước ta, thường đề cao vấn đề giai cấp mà có phần xem nhẹ vấn đề dân
tộc. Còn Chủ tịch Hồ Chí Minh coi trọng cả hai. Song, mặc dù vậy vẫn phải thừa nhận là
Người có phần ưu tiên hơn tới vấn đề dân tộc. Quan điểm này của Người đã có lúc bị phê phán
là nặng về dân tộc, nhẹ về giai cấp. Song, thực tiễn của phong trào cách mạng thế giới cũng


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

như thực tiễn của phong trào cách mạng Việt Nam đã kiểm nghiệm và chứng minh luận điểm
của Người là hoàn toàn đúng đắn. Sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nước
Đông Âu là minh chứng rõ ràng cho việc họ không quan tâm và không giải quyết đúng đắn
mối quan hệ giai cấp dân tộc. Nếu họ giải quyết đúng đắn mối quan hệ này và quan tâm nhiều
hơn tới vấn đề dân tộc thì đã không xảy ra tình trạng bi đát đó. Chính vì tầm quan trọng đặc
biệt của vấn đề dân tộc, cho nên ngày nay, hầu như tất cả các quốc gia trên thế giới đều đưa
vấn đề dân tộc lên hàng đầu và coi nó như một động lực lớn của đất nước.
Về một số nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng: Để luôn luôn là một tổ chức chặt chẽ
và mạnh mẽ của những người cộng sản, Đảng phải tổ chức và hoạt động theo những nguyên
tắc về Đảng kiểu mới mà V. I. Lênin đã đề ra, như: nguyên tắc tập trung, dân chủ; nguyên tắc
tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách; nguyên tắc tự phê bình và phê bình... Mỗi vấn đề này, Chủ
tịch Hồ Chí Minh đều có sự vận dụng rất sáng tạo.. Lênin luôn nói “tập trung dân chủ” và luôn
đặt “tập trung” lên trên “dân chủ”. Các nhà lý luận Mácxít - Lêninnít và các sách giáo khoa về
học thuyết Mác - Lênin cũng thống nhất dùng câu chữ như vậy. Chi phối nguyên tắc này chính
là quan điểm chuyên chính vô sản. Đã chuyên chính thì dứt khoát phải đưa tập trung lên hàng
đầu. Còn Chủ tịch Hồ Chí Minh hầu như chỉ nói “dân chủ, tập trung”. Tại sao lại như vậy? Cốt

lõi của vấn đề chính là ở chỗ Người khẳng định chế độ ta là chế độ dân chủ và dân chủ là thứ
quý báu nhất của nhân dân. Người nói “dân chủ, tập trung” là có ý nhấn mạnh tới vấn đề dân
chủ. Phải dân chủ trước đã, sau đó mới tính đến tập trung. Ngay cả nguyên tắc “tập thể lãnh
đạo, cá nhân phụ trách”, Người cũng giải thích: tập thể lãnh đạo là dân chủ (lên trước); cá
nhân phụ trách là tập trung (xuống sau). Nói dân chủ, tập trung không phải chỉ là sự đảo vế,
mà chính là sự thay đổi cấu trúc của khái niệm; là sự sắp xếp lại thứ tự nội hàm của khái niệm;
là sự chú trọng tới hàm lượng của yếu tố cần nhấn mạnh. Yếu tố cần nhấn mạnh ở đây chính là
dân chủ. Chỉ một vấn đề nhỏ này thôi cũng cho thấy Chủ tịch Hồ Chí Minh rất chú ý vận dụng
học thuyết Mác - Lênin sao cho phù hợp với thực tiễn của cách mạng nước ta.
Vấn đề đảng vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ trung thành của nhân dân: Mác
và Ănghen quan niệm, Đảng là Đảng cầm quyền; còn đối với Hồ Chí Minh Đảng là đảng của
nhân dân. Vào đảng là để phục vụ nhân dân chứ không phải vào đảng là để làm quan, phát tài.
Vậy đảng vừa là người nhân văn sâu sắc nhất, vừa là người lãnh đạo vừa là người đầy tớ thật
trung thành của nhân dân, phát huy vai trò làm chủ của nhân dân và liên hệ mật thiết với nhân
dân. Đảng phải được thường xuyên chăm lo, xây dựng và chỉnh đốn để đảng ngày càng vững
mạnh, có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao. Hoàn thành nhiệm vụ của từng giai đoạn
cách mạng, đưa cách mạng nước ta đi đến thắng lợi.


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

Câu 2: Trình bày những nội dung của nguyên tắc tập trung dân chủ.
Tập trung dân chủ là nguyên tắc cơ bản về xây dựng tổ chức và hoạt động của Đảng. Nó
đảm bảo sự thống nhất ý chí và hành động, tạo nên sức mạnh vô địch của Đảng cách mạng.
Hiện nay, Đảng ta đang hoạt động trong hoàn cảnh môi trường mới rất phức tạp, nó mở ra thời
cơ và cả những thách thức mới hết sức gay gắt, đòi hỏi Đảng ta hơn bao giờ hết phải được củng
cố vững mạnh không những về chính trị, tư tưởng mà cả về tổ chức. Đảng phải trở thành một
khối đoàn kết thống nhất chặt chẽ mới hoàn thành được vai trò, sứ mệnh của mình trong giai
đoạn hiện nay. Muốn vậy, Đảng phải thực hiện nghiêm túc nguyên tắc tập trung dân chủ và cụ
thể hóa những nội dung của nguyên tắc này trong sinh hoạt và hoạt động của Đảng, xem đó là

nguyên tắc sống còn của Đảng.
Trên cơ sở quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lê nin, Hồ Chí Minh đã khái quát nội dung
của nguyên tắc tập trung dân chủ có nghĩa là:
1. Các cơ quan lãnh đạo đều do quần chúng đảng viên bầu cử lên.
2. Phương châm, chính sách, nghị quyết của Đảng đều do quần chúng Đảng viên tập
trung kinh nghiệm và ý kiến lại mà thành. Rồi lại do các cuộc hội nghị của Đảng thảo luận giải
quyết, chứ không ai được tự ý độc đoán.
3. Quyền lực của cơ quan lãnh đạo là do quần chúng đảng viên giao phó cho, chứ không
phải tự ai tranh giành được. Vì vậy, người lãnh đạo phải gần gũi và học hỏi quần chúng đảng
viên, nghe ngóng ý kiến của họ. Nếu lên mặt với quần chúng, lạm dụng quyền lực, thế là sai
lầm.
4. Trật tự của Đảng là: Cá nhân phải phục tùng tổ chức; số ít phải phục tùng số nhiều; cấp
dưới phải phục tùng cấp trên; các địa phương phải phục tùng trung ương”.
Còn đối với dân chủ dưới sự chỉ đạo tập trung, Hồ Chí Minh cho rằng:
“Ở trong Đảng, mọi đảng viên có quyền nêu ý kiến, đặt đề nghị, tham gia giải quyết vấn
đề. Nhưng quyết không được trái sự lãnh đạo tập trung của Đảng, trái nghị quyết và trái kỷ luật
của Đảng. Quyết chống: không xét thời gian, địa điểm, điều kiện mà nói lung tung; tự do hành
động; dân chủ quá trớn.
1. Chỉ có cơ quan lãnh đạo có quyền khai thác các cuộc hội nghị.
2. Tất cả các nghị quyết của Đảng phải do cơ quan lãnh đạo chuẩn bị kỹ càng, rồi giao
cho các cấp thảo luận. Không được làm qua loa, sơ sài.
3. Khi bầu cử các cơ quan lãnh đạo trong Đảng, phải xem xét rất kỹ lưỡng để lập danh
sách những đảng viên ứng cử.
4. Toàn thể đảng viên phải theo đúng đảng chương thống nhất, kỷ luật thống nhất của
Đảng. Toàn thể đảng viên phải theo sự lãnh đạo thống nhất của trung ương.
Đảng Cộng Sản Việt Nam trước sau như một kiên trì thực hiện nguyên tắc tập trung dân
chủ. So sánh các nội dung cơ bản của nguyên tắc tập trung dân chủ ghi trong điều lệ Đảng qua
các kỳ đại hội Đảng, chúng ta thấy rằng, Đảng ta đã luôn coi trọng nguyên tắc tập trung dân chủ
và cụ thể hóa nguyên tắc này trong tổ chức và hoạt động của Đảng phù hợp với tình hình nội bộ
Đảng và thực tiễn cách mạng.

Hiện nay, nước ta bước vào thời kỳ mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong
bối cảnh tình hình quốc tế, trong nước có nhiều biến đổi sâu sắc, nội dung cơ bản của nguyên


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

tắc tập trung dân chủ đã được Đảng ta chỉ rõ trong Điều 9 - Điều lệ Đảng do Đại hội đại biểu
toàn quốc lần thứ XI của Đảng thông qua:
1. Cơ quan lãnh đạo các cấp của Đảng do bầu cử lập ra, thực hiện tập thể lãnh đạo, cá
nhân phụ trách.
2. Cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng là Đại hội đại biểu toàn quốc. Cơ quan lãnh đạo ở
mỗi cấp là đại hội đại biểu hoặc đại hội đảng viên. Giữa 2 kỳ đại hội, cơ quan lãnh đạo của
Đảng là Ban Chấp hành Trung ương, ở mỗi cấp là Ban Chấp hành Đảng bộ, chi bộ (cấp ủy).
3. Cấp ủy các cấp báo cáo và chịu trách nhiệm về hoạt động của mình trước đại hội cùng
cấp, trước cấp ủy cấp trên và cấp dưới; định kỳ thông báo tình hình hoạt động của mình đến các
tổ chức đảng trực thuộc, thực hiện tự phê bình và phê bình.
4. Tổ chức Đảng và đảng viên phải chấp hành nghị quyết của Đảng. Thiểu số phục tùng
đa số, cấp dưới phục tùng cấp trên, cá nhân phục tùng tổ chức, các tổ chức trong toàn Đảng
phục tùng Đại hội đại biểu toàn quốc và Ban Chấp hành Trung ương.
5. Nghị quyết các cơ quan lãnh đạo của Đảng chỉ có giá trị khi có hơn một nửa số thành
viên trong cơ quan đó tán thành. Trước khi biểu quyết, mỗi thành viên được phát biểu ý kiến của
mình. Đảng có ý kiến thuộc về thiểu số được quyền bảo lưu và báo cáo lên cấp ủy cấp trên cho
đến Đại hội đại biểu toàn quốc, song phải chấp hành nghiêm chỉnh nghị quyết, không được
truyền bá ý kiến trái với nghị quyết của Đảng. Cấp ủy có thẩm quyền nghiên cứu xem xét ý kiến
đó; không phân biệt đối xử với đảng viên có ý kiến thuộc về thiểu số.
6. Tổ chức Đảng quyết định các vấn đề thuộc phạm vi quyền hạn của mình, song không
được trái với nguyên tắc, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và nghị quyết
của cấp trên
Qua các nội dung trên, tính tập trung trên cơ sở dân chủ trong Đảng được thể hiện ở tính
tự giác của toàn thể đảng viên. Tính tập trung trong Đảng đòi hỏi Đảng phải có cương lĩnh,

đường lối, mục tiêu cách mạng thống nhất, được mọi tổ chức Đảng và đảng viên tuân thủ và
thực hiện, toàn dân hướng vào phấn đấu. Đảng phải có điều lệ thống nhất - Điều lệ chính là bộ
luật của toàn Đảng mà mọi tổ chức Đảng và đảng viên phải chấp hành vô điều kiện cả về mặt
nhận thức và chấp hành. Tập trung trong Đảng còn đòi hỏi Đảng phải có một cơ quan lãnh đạo
thống nhất, đó là đại hội đại biểu toàn quốc, giữa 2 kỳ đại hội là Ban chấp hành TW do đại hội
bầu ra. Về mặt tổ chức, Đảng phải thống nhất về quy mô và hình thức tổ chức của Đảng. Đảng
phải có kỷ luật thống nhất mà mọi tổ chức Đảng, đảng viên không phân biệt đều phải chấp hành
nghiêm túc kỷ luật của Đảng, không có những đặc quyền đặc lợi.
Tính dân chủ trong Đảng được thể hiện ở nội dung toàn thể Đảng viên đều bình đẳng về
quyền và lợi ích, đều được tham gia trực tiếp hoặc thông qua đại biểu để thực hiện quyền của
mình, thể hiện ý kiến của mình trong mọi công việc của Đảng, khi thảo luận thì phải thực sự dân
chủ, nhưng khi hành động thì thống nhất trăm người như một. Tất cả những người có trách
nhiệm trong Đảng và tất cả các cơ quan lãnh đạo của Đảng đề do dân chủ bầu cử mà lập nên,
đều có trách nhiệm thực hiện và báo cáo trước tổ chức đã bầu ra mình và họ có thể bị bãi miễn
bất kỳ lúc nào nếu không xứng đáng và không hoàn thành nhiệm vụ tổ chức giao.
Có ý kiến xuyên tạc cho rằng tập trung đối lập với dân chủ. Cần phải nhận thức đúng đắn
rằng tập trung dân chủ thể hiện sự thống nhất hài hòa và biện chứng giữa hai mặt tập trung và
dân chủ trong một sự việc, một hiện tượng. Đó là những yếu tố không hề loại trừ lẫn nhau mà
còn làm tiền đề cho nhau, lập thành một chỉnh thể và là một tất yếu khách quan trong tổ chức và
hoạt động của Ðảng. Chúng ta biết rằng ở đâu có hoạt động của số đông, ở đó cần đến tổ chức,
cần đến sự phân công, phối hợp, cần đến vai trò điều khiển, chỉ huy của người nhạc trưởng như


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

Mác nói. Ðảng Cộng sản là một Ðảng cách mạng, Ðảng chiến đấu và Ðảng hành động, sức
mạnh của tổ chức và hiệu quả của hoạt động trong toàn Ðảng chỉ có thể đạt được khi dựa trên
sức mạnh và hiệu quả của tập trung dân chủ, của việc thực hành dân chủ và tập trung dân chủ
một cách tự giác, thống nhất và nhất quán từ các cơ quan lãnh đạo đến mọi cán bộ, đảng viên.
Có dân chủ mới có sự thúc đẩy và phát huy tính chủ động, sáng tạo, mới nuôi dưỡng và phát

triển được các tài năng. Có tập trung mới tạo ra được sức mạnh chung, thống nhất ý chí và hành
động vì mục tiêu chung của cách mạng. Tập trung đúng đắn, hợp lý sẽ làm tăng sức mạnh của
dân chủ. Dân chủ lành mạnh phải dựa trên cơ sở tập trung. Tóm lại, giữa 2 mặt tập trung và dân
chủ phải được coi trọng như nhau, không được xem nhẹ mặt nào, không nên tuyệt đối hóa một
mặt nào đều dẫn đến sai lầm nguy hiểm, có hại cho sự lãnh đạo của Đảng
Tóm lại, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong Ðảng không những là vấn đề cốt
tử, sống còn của Ðảng mà còn là nhân tố bảo đảm sự lãnh đạo bền vững của Ðảng đối với Nhà
nước và xã hội. Ý thức đầy đủ, sâu sắc điều này là điều kiện đầu tiên để toàn Ðảng tích cực
nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, tìm tòi những hình thức, biện pháp thích hợp hơn để mở
rộng dân chủ và thực hành nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ trong Ðảng. Chúng ta tin tưởng
sâu sắc rằng, với trí tuệ và bản lĩnh chung của toàn Ðảng, với sự ủng hộ của nhân dân, các đảng
cộng sản cầm quyền sẽ luôn là chính đảng kiểu mẫu về dân chủ, về đoàn kết, thống nhất ý chí và
hành động.


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

Câu 3: Tính tất yếu lịch sử của sự ra đời của Đảng CSVN.
* Những tác động tình hình thế giới (t/g)
Sau khi chủ nghĩa tư bản (CNTB) tự do cạnh tranh phát triển nhiều công ty xuyên quốc
gia, tư bản độc quyền… trở thành hệ thống chủ nghĩa đế quốc trên toàn thế giới, đã chiếm hầu
hết các vùng đất trên thế giới, biến những nước nhỏ thành thuộc địa và phụ thuộc bóc lột tài
nguyên, sức lao động và mở rộng thị trường. Từ đó đã xảy ra những mâu thuẫn: nhân dân thuộc
địa và đế quốc; giai cấp(g/c) vô sản chính quốc và giai cấp tư sản chính quốc. Lênin và quốc tế
cộng sản bổ sung và phát triển tư tưởng đó bằng khẩu hiệu chiến lược “Vô sản toàn thế giới và
các dân tộc bị áp bức đoàn kết lại”; tư tưởng HCM “Những người lao động trên toàn thế giới
đoàn kết lại”.
Thắng lợi CM/10 Nga 1917, CNXH trở thành hiện thực có ý nghĩa mở ra thời đại mới
trong lịch sử loài người, thời đại quá độ từ CNTB lên CNXH trên toàn thế giới; đối với các dân
tộc thuộc địa và phụ thuộc, CM tháng 10 Nga là tấm gương cổ vũ cho các dân tộc bị áp bức noi

theo trong quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc, tác động sâu sắc đến phong trào yêu nước Việt
Nam.
Hai năm sau CM/10 Nga, ngày 2/3/1919 Quốc tế Cộng sản III được thành lập do Lênin
sáng lập, trở thành bộ tham mưu chiến đấu, tổ chức lãnh đạo các phong trào đấu tranh giải
phóng dân tộc ở các nước thuộc địa.
Nhờ ảnh hưởng CM /10 Nga và Quốc tế CS cùng sự ra đời nhiều ĐCS trên t/g: Mỹ 1919,
Anh 1920, Mông Cổ 1921, Trung quốc 1921, Nhật 1922, mở ra thời đại quá độ lên CNXH. Tư
tưởng, lý luận CNCS đã ảnh hưởng và thức tỉnh phong trào dân tộc ở các thuộc địa, trong đó có
VN.
* Tình hình trong nước:
Năm 1858 Thực dân Pháp (TD. P) xâm lược Việt Nam (nổ phát súng đầu tiên tại bán đảo
Sơn Trà- Đà Nẵng), gần 30 năm sau (Hiệp ước Patơnốt năm 1884), triều Nguyễn đã đầu hàng,
dâng nước ta cho Pháp; về cơ bản TD.P đã đặt ách thống trị lên VN.
TD.P thực hiện chính sách cai trị, bóc lột hà khắc; về chính trị, chúng thực hiện chính trị
chuyên chế điển hình( chia đất nước ta thành 3 miền để dễ cai trị), về kinh tế phụ thuộc vào
chính quốc, về VH-XH thực hiện chính sách ngu dân. Tóm lại TD.P thâu tóm quyền lực và biến
VN từ xã hội phong kiến trở thành nước thuộc địa, nửa phong kiến (Mọi quyền hành tập trung
vào TD.P).
* Chuyển biến về cơ cấu g/c XH
Phong kiến ( phong tước, kiến địa ruộng đất) đã bị tan rã, một số ít g/c phong kiến phản
động, đầu hàng kẻ thù: bộ phận ít g/c phong kiến cam tâm làm tay sai cho địch; đa số g/c phong
kiến còn lại có tinh thần yêu nước và dân tộc.
Nông dân(chiếm 90% dân số); về mặt tích cực: có lòng yêu nước nồng nàn, tinh thần dân
tộc cao, sẵn sàng theo g/c công nhân làm cách mạng giải phóng dân tộc; hạn chế: có ý thức về tư
hữu của sản xuất nhỏ.
Công nhân: (năm 1929: chiếm 1,2% dân số); tính tích cực: gắn bó với nông dân và cũng
xuất thân từ nông dân trở thành công nhân khi TD.P khai thác nước ta sớm tiếp nhận chủ nghĩa
Mác – Lê nin. G/c công nhân là g/c tiên tiến nhất lãnh đạo CM thông qua chính Đảng của mình;
hạn chế: lực lượng còn ít, trình độ chuyên môn thấp đã làm giảm vai trò của g/c công nhân VN.

Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

Tư sản: (Đặc biệt ra đời sau g/c công nhân); tư sản dân tộc(đa số): có tinh thần yêu nước
và tinh thần dân tộc, sẵn sàng tham gia vào CM giải phóng dân tộc ; tư sản mại bản(ít): gắn
quyền lợi chính trị, kinh tế với thực dân P.
Tiểu tư sản (nhiều thành phần): đặc biệt đội ngũ trí thức và HCM xem là lực lượng châm
ngòi pháo CM; hạn chế: tinh thần dao động trong giờ phút quyết định nhất.
Do vậy giai cấp công nhân VN có sứ mệnh lịch sử to lớn lãnh đạo CM VN tiến hành
cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc (g/c công nhân VN được tiếp nhận và trang bị lý luận Mác –
Lênin tư tưởng tiên tiến của thời đại thể hiện là g/c có năng lực lãnh đạo CM; do Đảng CS lãnh
đạo)
Mâu thuẫn cơ bản của dân tộc VN trong giai đoạn này là: mẫu thuẫn giữa toàn thể dân
tộc VN với thực dân pháp ngày càng sâu sắc (đấu tranh chống TD.P giành độc lập cho dân tộc),
trở thành mâu thuẫn chủ yếu nhất. Mâu thuẫn cơ bản của XH VN thay đổi bên cạnh mâu thuẫn
giữa nông dân với địa chủ, phong kiến đã có từ trước (lật đổ giai cấp phong kiến giành ruộng
đất cho nông dân).
* Các phong trào yêu nước
Kế thừa truyền thống yêu nước của dân tộc.
- Các phong trào đấu tranh chống TD.P xảy ra rất nhiều nơi và nhiều tầng lớp tham gia
khởi xướng:
Nhìn chung có hai khuynh hướng:
Phong kiến: phong trào Cần Vương do Tôn Thất Thuyết đứng đầu (1885-1896) điển hình
là các cuộc khởi nghĩa Ba Đình (Thanh Hóa), Bãi Sậy (Hưng Yên), Hương Khê (Hà Tĩnh);
phong trào khởi nghĩa Yên Thế do Hoàng Hoa Thám đứng đầu (1884-1913)... đều bị thất bại.
Dân chủ tư sản: Phan Bội Châu (Đứng đầu phong trào Đông Du); Phan Chu Trinh (phong
trào Duy Tân: đổi mới, cải cách nâng cao dân trí) nhưng theo chủ nghĩa cải lương đấu tranh
bằng cách thông qua nghị trường nhưng đều bị thất bại.
Tóm lại CMVN đầu thế kỷ XX bị bế tắc về đường lối, không có tổ chức chân chính lãnh
đạo và chưa tập hợp được sức mạnh tổng hợp các lực lượng trong xã hội tham gia.

Vai trò của Nguyễn Ái Quốc (NAQ): Ngày 19/5/1890, NAQ sinh ra tại Nghệ An. Từ nhỏ,
Người đã kế thừa và sớm tiếp thu được các giá trị truyền thống quý báu của dân tộc đó là tinh
thần yêu nước, thương dân; có tính chủ động và sáng tạo, có bản lĩnh và cực kỳ thông minh.
Ngày 5/6/1911, Bác ra đi tìm đường cứu nước. Người đã đi năm châu bốn biển (qua thực tiễn,
trí tuệ cộng với bản lĩnh của mình) đã thấy được bản chất của chủ nghĩa thực dân là bóc lột. Tiếp
cận sơ thảo lần thứ nhất Luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của Lênin đăng trên
báo Nhân đạo. Điều đó đã làm chuyển biến quyết định tư tưởng và lập trường chính trị của
NAQ từ lập trường yêu nước chuyển sang lập trường cộng sản và trở thành người CS đầu tiên
của VN.
NAQ tham gia đảng XH Pháp, là một đảng tiến bộ nhất lúc đó ở Pháp. Sau một năm rưỡi
hoạt động ở Liên Xô tháng 11/1924 người quyết định về Quảng Châu (TQ) để chuẩn bị về chính
trị, tư tưởng, tổ chức thành lập Đảng CSVN cụ thể:
Về Chính trị: đấu tranh giai cấp (độc lập dân tộc gắn với CNXH); mối quan hệ giữa CM
chính quốc với CM thuộc địa (tính chủ động) là động lực; nền tảng CM: khối liên minh công
nông; thành lập Đảng; lực lượng CM tập hợp được toàn dân.


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

Về tư tưởng: tố cáo chủ nghĩa TD.P; đồng thời tuyên truyền chủ nghĩa Mác – Lê nin vào
phong trào yêu nước VN.
Về tổ chức: Tháng 6/1925 thành lập Hội VN CM thanh niên tại Quảng Châu, nòng cốt là
Cộng sản đoàn (tiền thân của Đảng CSVN); tập hợp lực lượng, mở các lớp đào tạo, bồi dưỡng lý
luận Chủ nghĩa M-LN và rèn luyện cán bộ đưa về nước thành lập các tổ chức Đảng.
Phát động phong trào vô sản hóa (1928) của Hội VN CM thanh niên đã có tác dụng thúc
đẩy phong trào yêu nước VN theo khuynh hướng CM vô sản, nâng cao ý thức giác ngộ và lập
trường CM của g/c công nhân; luân chuyển điều động cán bộ về nước và cử đi học tại trường
Đại học CS Đông phương… Công tác chuẩn bị đó đã thúc đẩy phong trào công nhân nổ ra và
phát triển mạnh mẽ đều khắp 3 kỳ và các năm 1928,1929 dẫn đến CM VN phát triển mạnh mẽ.
* Sự ra đời của 3 tổ chức CS

Ngày 17/6/1929 tại số nhà 312 phố Khâm Thiên (Hà Nội) Đông Dương CS Đảng (Bắc
Kỳ) được thành lập thông qua tuyên ngôn, điều lệ và xuất bản báo Búa Liềm. Trước ảnh hưởng
của Đông Dương CS Đảng, kỳ bộ Nam Kỳ quyết định thành lập An Nam Cộng sản
Đảng(11/1929), xuất bản tờ báo Đỏ làm cơ quan ngôn luận. Tại Trung kỳ, Tân Việt CM Đảng
(một tổ chức thanh niên yêu nước) chịu tác động của hội VN CM thanh niên đã thành lập Đông
Dương CS Liên đoàn vào 1/1/1930 tại Hà Tĩnh.
Ba tổ chức CS ra đời khẳng định bước phát triển quan trọng của phong trào CMVN. Cả 3
tổ chức CS ở ba miền đều tuyên bố ủng hộ quốc tế cộng sản, tuy nhiên không tránh khỏi phân
tán về lực lượng và thiếu thống nhất về tổ chức. Yêu cầu cấp thiết đặt ra là chấm dứt hiện tượng
biệt phái, chia rẽ giữa các nhóm CS, phải thống nhất các tổ chức CS thành một chính đảng duy
nhất ở VN.
* Hội nghị hợp nhất 3 Đảng
Trước nhu cầu cấp bách của phong trào CM trong nước, NAQ đã đến Hương Cảng (TQ)
chủ trì, triệu tập hội nghị (từ 6/1/1930 đến 8/2/ 1930) hợp nhất các tổ chức CS lại thành 1 chính
đảng duy nhất tại VN. Hội nghị thống nhất hợp nhất 3 tổ chức Đảng và lấy tên là Đảng CSVN;
hội nghị thông qua các văn kiện do lãnh tụ NAQ soạn thảo đó là: Chánh cương vắn tắt của Đ,
Sách lược vắn tắt của Đ, Chương trình tóm tắt của Đ, Điều lệ của Đ CSVN.
Cương lĩnh chính trị đầu tiên đề ra: phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cụ
thể:
Con đường CM VN là CM dân tộc dân chủ nhân dân tiến lên chủ CNXH.
Nhiệm vụ: đánh đổ đế quốc pháp và bọn phong kiến và giành độc lập dân tộc (làm cho
nước Nam hoàn toàn độc lập.)
Lực lượng CM: xác định lực lượng CM phải đoàn kết công nhân, nông dân-đây là lực
lượng cơ bản trong đó giai cấp công nhân lãnh đạo, đồng thời chủ trương đoàn kết tất cả các g/c,
các lực lượng tiến bộ, yêu nước tập trung chống đế quốc và tay sai.
Phương pháp tiến hành CM giải phóng dân tộc, cương lĩnh khẳng định phải bằng con
đường bạo lực CM.
Vai trò của Đ với tư cách là đội tiên phong của g/c vô sản.
Phát huy tinh thần tực lực, tự cường đồng thời tranh thủ sự đoàn kết, ủng hộ của các dân
tộc bị áp bức và g/c vô sản thế giới.

* Ý nghĩa sự ra đời của Đảng


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

ĐCSVN ra đời là bước ngoặt quan trọng trong lịch sử CMVN. Sự kiện lịch sử vĩ đại ấy
đã chấm dứt sự khủng hoảng về đường lối cứu nước và tổ chức lãnh đạo phong trào yêu nước
VN đầu TK XX. Đ CSVN ra đời đáp ứng khát vọng giải phóng dân tộc của nhân dân VN. Chỉ
sau 15 năm đi theo đường lối CM của Đ, dân tộc VN đã làm nên kỳ tích vĩ đại trong CM
8/1945. Thắng lợi vĩ đại ấy đã khẳng định thực tế đường lối đúng đắn, năng lực và hiệu quả lãnh
đạo của ĐCSVN, là mốc son chói lọi trên con đường CM do NAQ-HCM đã hoạch định từ năm
1930 và là nền tảng vững chắc cho dân tộc VN tiếp nối trên con đương độc lập dân tộc và
CNXH.
Sự ra đời của ĐCSVN là sản phẩm sự kết hợp CN Mác-Lê nin, tư tưởng HCM với phong
trào công nhân và phong trào yêu nước VN (cách mạng nhất và khoa học nhất). Đồng thời là sự
vận dụng sáng tạo CN Mác-Lê nin vào đặc điểm của dân tộc VN và là công lao to lớn của lãnh
tụ NAQ-HCM trong công cuộc vận động thành lập một chính đảng vô sản ở VN. Công lao to
lớn ấy không chỉ là sự lựa chọn con đường CM cho dân tộc VN, mà còn linh hoạt, sáng tạo
trong phương thức truyền bá CN Mác-Lê nin và phong trào công nhân VN.
Với tinh thần chủ động sáng tạo và uy tín chính trị lãnh tụ NAQ đã “có sáng kiến” kịp
thời giải quyết yêu cầu cấp bách của cách mạng VN là hợp nhất 3 Đảng. Như tác giả Hồng Hà
Công (Hà Huy Tập) “Là đã tập hợp được các lực lượng CS phân tán lại thành một khối, nhờ đó
mà đưa lại cho những người lao động Đông Dương một đội tiên phong chiến đấu và kiên quyết
CM ”.
ĐCSVN thành lập đã khẳng định dứt khoát nội dung, xu hướng phát triển của XHVN là
gắn liền độc lập dân tộc với CNXH; là Đảng duy nhất lãnh đạo CM VN, là một bước ngoặt
quyết định sự phát triển của dân tộc, tạo những tiền đề và nhân tố hàng đầu quyết định đưa
CMVN đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.

Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

Câu 4: Nội dung và ý nghĩa đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp của Đảng
giai đoạn 1945 - 1954.
Sau ngày CM/8 thành công, đất nước VN có những thay đổi sâu sắc. Ngày 28/8/1945,
danh sách Chính phủ lâm thời được công bố gồm 15 thành viên do HCM làm chủ tịch Chính
phủ. Ngày 2/9/1945 vào lúc 14h tại Quảng trường Ba Đình(Hà Nội), Chủ tịch HCM đọc tuyên
ngôn độc lập khai sinh nhà nước VN dân chủ cộng hòa. Chính phủ lâm thời chính thức ra mắt
quốc dân đồng bào. Cùng với việc thành lập Chính phủ từ TW tại Hà Nội, hệ thống chính quyền
CM các cấp nhanh chóng được thiết lập và củng cố trên phạm vi cả nước. Đảng CS đông dương
ra hoạt động công khai và trở thành một Đ lãnh đạo chính quyền. Mặt trận Việt Minh và các
đoàn thể tổ chức chính trị XH như: Hội thanh niên, Hội công thương… phát triển nhanh chóng.
Nhân dân phấn khởi tin tưởng vào Đ, Chính phủ và Chủ tịch HCM. Toàn dân tộc bắt tay vào
xây dựng chế độ mới, lập Hiến pháp
Đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp của Đảng
Nhân tố quyết định thắng lợi của cuộc kháng chiến chống TDP là Đ ta có đường lối
kháng chiến đúng đắn ngay từ đầu. Ngày 19/12/1946, thay mặt Đ và Chính phủ, Chủ tịch HCM
dã ra lời kêu gọi toàn quôc kháng chiến. Từ Tuyên ngôn độc lập đến Chỉ thị về kháng chiến kiến
quốc (25/11/1945); Công việc khẩn cấp bây giờ (10/1946); Chỉ thị toàn dân kháng chiến
12/12/1946 và Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch HCM (19/12/1946), những quan
điểm cơ bản của đường lối kháng chiến đã hình thành. Giữa năm 1947, Tổng bí thư Trường
Chinh đã viết một loạt các bài báo tập hợp thành cuốn sách Kháng chiến nhất định thắng lợi. Về
cơ bản, đây là những văn kiện chỉ đạo đường lối chung của cuộc kháng chiến tập trung ở một số
nội dung sau:
Mục đích của cuộc kháng chiến là giành độc lập dân tộc, thống nhất Tổ quốc, xây dựng
chế độ dân chủ nhân dân, góp phần bảo về hào bình thế giới. Cuộc kháng chiến chống TDP là
tiếp tục sự nghiệp của CM/8 năm 1945
Tính chất của kháng chiến lúc này vẫn là “ cuộc cách mạng giải phóng. Cuộc cách mạng
ấy đang tiếp diễn, nó chưa hoàn thành, vì nước chưa được hoàn toàn độc lập”.
Nhiệm vụ của cuộc kháng chiến được xác định ngay từ đầu là “vừa kháng chiến, vừa

kiến quốc”. Hai nhiệm vụ đó bổ sung, hỗ trợ cho nhau đưa sự nghiệp cách mạng đến thắng lợi.
Lực lượng kháng chiến: Huy động sức mạnh toàn dân tộc, các tầng lớp nhân dân tập hợp
trong Mặt trận Việt Minh, Hội Liên hiệp quốc dân Việt Nam và các tổ chức quần chúng khác,
lâu dài, .
Phương châm của cuộc kháng chiến chống thực dân P được khái quát: toàn dân, toàn
diện, lâu dài và dựa vào sức mình là chính để đưa cuộc kháng chiến đi đến thắng lợi.
Đường lối kháng chiến chống thực dân P về bản chất là đường lối chiến tranh nhân dân
VN. Trong quá trình tiến hành cuộc kháng chiến, Đảng và Chủ tịch HCM luôn coi trọng việc bổ
sung, phát triển, cụ thể hóa đường lối kháng chiến phù hợp với yêu cầu thực tế của từng giai
đoạn lịch sử. Đường lối đó đã trở thành ngọn cờ dẫn dắt và là động lực chính trị, tinh thần đưa
nhân dân ta tiến lên chiến đấu và chiến thắng thực dân P xâm lược.
Ý nghĩa lịch sử:
Dưới sự lãnh đạo của Đ và Chủ tịch HCM, nhân dân ta đã tiến hành cuộc kháng chiến vĩ
đại, đánh bại cuộc chiến tranh xâm lược thực dân cũ của đế quốc P và can thiệp Mỹ. Thắng lợi
của nhân dân ta có ý nghĩa vô cùng to lớn và sâu sắc, mang tầm vóc thời đại. Đó là thắng lợi của
tinh thần đấu tranh quật cường của toàn thể nhân dân VN được Đ và Chủ tịch HCM khơi dậy


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

bằng đường lối kháng chiến toàn dân, toàn diện, lâu dài, dựa vào sức mình là chính. Thắng lợi
của tinh thần đoàn kết quốc tế với sự giúp đỡ của các nước xã hội chủ nghĩa và sự ủng hộ của
phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới. Đồng thời, thắng lợi của nhân dân ta có sự đóng góp
quý báu của nhân dân P và nhân dân tiến bộ trên thế giới đã ủng hộ giúp đỡ nhân dân ta kháng
chiến chống cuộc chiến tranh phi nghĩa của đế quốc P.
Cuộc kháng chiến chống thực dân P được kết thúc bằng chiến thắng vĩ đại Điện Biên
Phủ, một bản anh hùng ca của một cuộc chiến tranh nhân dân thần kỳ, thật xứng đáng “được ghi
vào lịch sử dân tộc như một Bạch Đằng, một Chi Lăng hay một Đống Đa trong thế kỷ XX, và đi
vào lịch sử thế giới như một chiến công chói lọi đột phá thành của hệ thống nô dịch thuộc địa
của chủ nghĩa đế quốc”.

Với thắng lợi của cuộc kháng chiến, chúng ta đã bảo vệ và phát triển thành quả của Cách
mạng tháng Tám. Giải phóng hoàn toàn miền Bắc. Thắng lợi đó đã đưa cách mạng VN chuyển
qua một giai đoạn mới, giai đoạn xây dựng miền Bắc theo con đường XHCN, tạo cơ sở vững
chắc để tiền hành cách mạng giải phóng dân tộc ở miền Nam, hoàn thành độc lập dân tộc, dân
chủ và thống nhất đất nước.
Thắng lợi của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống thực dân P đã tác động mạnh
mẽ và làm bùng nổ phong trào đầu tranh tự giải phóng của các nước thuộc địa P, mở đầu sự sụp
đổ của chủ nghĩa thực dân cũ trên toàn thế giới. Nó cổ vũ mạnh mẽ phong trào giải phóng dân
tộc trên các lục địa Á, Phi, Mỹ Latinh, góp phần tích cực làm suy yếu chủ nghĩa đế quốc, thu
hẹp dinh lũy của chúng, góp phần dán một đòn đau vào chiến lược toàn cầu phản cách mạng của
đế quốc Mỹ.
Đánh giá về ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống thực dân P xâm lược, chủ tịch
HCM viết: “Lần đầu tiên trong lịch sử, một nước thuộc địa nhỏ yếu đã đánh thắng một nước
thực dân hùng mạnh. Đó là thắng lợi vẻ vang của nhân dân VN, đồng thời cũng là thắng lợi của
các lực lượng hòa bình, dân chủ và xã hội chủ nghĩa trên thế giới”.
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân P là bằng chứng sinh động về sự đúng
đắn và khoa học của đường lối kháng chiến trên cơ sở lý luận Mác-Lênin và tư tưởng HCM;
khẳng định tính ưu việt của chế độ mới và sức sống mãnh liệt của cuộc kháng chiến vì đại nghĩa
của cả một dân tộc, vì khát vọng độc lập, tự do của nhân dân Việt Nam.


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

Câu 5: Vị trí và vai trò của miền Bắc đối với sự nghiệp cách mạng cả nước giai đoạn
1954-1975.
Chiến tranh chính là sự kế tục chính trị bằng thủ đoạn mới. Chiến tranh là sự thử thách
khắc nghiệt và toàn diện 2 bên tham chiến cả về chính trị, kinh tế, văn hóa, vật chất lẫn tinh thần
ý chí, quyết tâm lòng dũng cảm của con người… Trong chiến tranh ai mạnh người ấy thắng
không có sự ngẫu nhiên. Vì vậy khi bàn về chiến tranh cách mạng, Lênin có một luận điểm nổi
tiếng: “Muốn tiến hành chiến tranh một cách nghiêm chỉnh phải có một hậu phương tổ chức

vững chắc”. Hậu phương và tiền tuyến có mối quan hệ vô cùng mật thiết. Hậu phương mạnh thì
tiền tuyến mạnh. Tiền tuyến đánh thắng sẽ bảo vệ được hậu phương, động viên và tạo điều kiện
thuận lợi để hậu phương củng cố và xây dựng. Ngược lại, việc xây dựng hậu phương vững
mạnh có tác dụng quyết định đến thắng lợi ở tiền tuyến.
Sau hiệp định Giơnevơ đất nước bị chia cắt thành hai miền với hai chế độ chính trị – xã
hội khác nhau. Miền Bắc nước ta hoàn toàn giải phóng đã hoàn thành nhiệm vụ cách mạng dân
tộc dân chủ nhân dân. Đó là một chuyển biến cực kì trọng yếu quyết định phương hướng phát
triển của cách mạng Việt Nam trong giai đoạn mới. Trong khi đó, Miền Nam nước ta còn bị đặt
dưới ách thống trị của đế quốc Mĩ và tay sai Ngô Đình Diệm, nhiệm vụ cách mạng dân tộc dân
chủ nhân dân chưa hoàn thành. Nằm trong nhiệm vụ chiến lược chung của cả dân tộc – nhằm
chấm dứt tình trạng đất nước bị chia cắt, trên cơ sở thử nghiệm, tìm tòi, thăm dò dư luận, độc
lập, tự chủ, sáng tạo, Đảng Lao động Việt Nam xác định bản chất đường lối cách mạng VN là
độc lập dân tộc gắn liền với CNXH, nhưng phải được sáng tạo và cụ thể hóa phù hợp trong từng
thòi kỳ. Vì vậy, đối với cách mạng cả nước lúc này thì: Miền Bắc là hậu phương lớn và Miền
Nam là tiền tuyến lớn. Miền Bắc tất yếu phải tiến lên CNXH, thực hiện cải tạo CNXH và bước
đầu phát triển kinh tế, xã hội, làm cơ sở tiền đề vững chắc cho cách mạng miền Nam phát triển.
Miền Bắc –,hậu phương lớn, có vai trò quyết định nhất đối với sự phát triển của cách mạng cả
nước, đối với sự nghiệp thống nhất đất nước, đồng thời chuẩn bị những điều kiện vật chất và
tinh thần cho cả nước tiến lên CNXH sau này. Vì thế, Miền Bắc phải có mối quan hệ gắn bó,
phối hợp với miền Nam tạo điều kiện cho nhau phát triển. Thắng lợi giành được ở mỗi miền là
thắng lợi chung cho cách mạng hai miền.
Ngay sau khi hiệp đinh Giơnevơ về Đông Dương được kí (7/1954), Mĩ đã tiến hành
chiến lược chiến tranh đặc biệt (1960 – 1965), chiến tranh cục bộ (1965 – 1968). Đến năm 1968,
khi bước vào Nhà Trắng, Nichxơn đề ra chiến lược toàn cầu mang tên mình – “Học thuyết
Nichxơn”, Học thuyết này thực hiện đầu tiên ở miền Nam Việt Nam với chiến lược “Việt Nam
hóa chiến tranh”. Trong khi đó, ở Miền Nam lúc này quân và dân ta gặp không ít khó khăn về
vũ khí, lương thực thực phẩm, lực lượng chiến đấu... Để giữ vững và phát triển phong trào tấn
công địch, Đảng và Hồ Chí Minh đã xác định: xây dựng miền Bắc thật sự “vững mạnh và tiến
bộ”, “thiết thực chiếu cố miền Nam”, “là nền tảng là gốc rễ của lực lượng đấu tranh”,“Miền Bắc
là chỗ đứng của ta. Bất kể trong tình hình nào, miền Bắc cũng phải củng cố”, “Muốn thực hiện

cương lĩnh của Mặt Trận, thì chúng ta phải ra sức cũng cố Miền Bắc về mọi mặt, ….Nền có
vững, nhà mới chắc, gốc có mạnh, cây mới tốt”. Thực hiện chủ trương chi viện lực lượng, vật
chất cho miền Nam, ngay từ tháng 7 năm 1954, Trung ương Đảng đã quyết định thành lập đoàn
vận tải trên biển Đông, đặt tên là Đoàn 759. Bộ Chính trị cũng quyết định tổ chức tuyến giao
liên vận tải quân sự trên bộ và trên biển (sau này là tuyến đường Trường Sơn, đường Hồ Chí
Minh trên biển) để vận chuyển hàng quân sự vào miền Nam, tổ chức đưa cán bộ, bộ đội, chuyển
công văn, tài liệu đi lại giữa hai miền. Như vậy, ngay từ đầu, Đảng và nhà nước đã nhận thấy
được tầm quan trọng, vai trò quyết định của hậu phương lớn miền Bắc với tiền tuyến lớn Miền
Nam. Đây là một đường lối hoàn toàn đúng đắn của Đảng. Từ khi hòa bình lập lại, dưới sự lãnh
đạo của Đảng, nhân dân ta ở miền Bắc đã khắc phục mọi khó khăn gian khổ, hoàn thành cải tạo


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

ruộng đất, kết thúc thắng lợi thời kì khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh và hăng
hái thi đua ra sức thực hiện kế hoạch nhà nước “3 năm”, “5 năm”, cải tạo kinh tế, phát triển kinh
tế, văn hoá… để nâng cao thêm một bước đời sống vật chất và văn hóa cho nhân dân và hơn hết
làm nhiệm vụ hậu phương chi viện cho miền Nam, cùng miền Nam hoàn thành sự nghiệp giải
phóng dân tộc từ đó làm cơ sở vững chắc cho công cuộc đấu tranh thống nhất nước nhà. Miền
Bắc khẩn trương tổ chức động viên sức người, sức của nhằm chi viện nhanh chóng, kịp thời,
liên tục đáp ứng yêu cầu của chiến trường miền Nam trong các cuộc tiến công và nổi dậy.Công
tác động viên lực lượng ở miền Bắc được thực hiện trên quy mô lớn nhằm tăng cường hơn nữa
sức mạnh chiến đấu cho quân đội, đáp ứng yêu cầu bổ sung quân số cho chiến trường miền
Nam.
Thực hiện lời kêu gọi của Hồ Chí Minh “Mỗi người làm việc bằng hai”, “vì miền Nam
ruột thịt” nhân dân miền Bắc từ thành thị tới nông thôn, từ miền xuôi đến miền ngược, đã hăng
hái thi đua lao động sản xuất, tiết kiệm tiêu dùng, chi viện cao nhất cho đồng bào và chiến sĩ
Miền Nam. Khẩu hiệu “Tay cày tay súng” với các phong trào thi đua như “Sóng Duyên Hải”
trong công nghiệp, “Gió Đại Phong” trong nông nghiệp, “Cờ Ba Nhất” trong lực lượng vũ trang,
“Hai tốt” trong trường học, “Thầy thuốc như mẹ hiền” trong ngành y tế, “Ba cải tiến” trong các

cơ quan, “Ba đảm đang” trong phụ nữ, “Ba sẵn sàng” trong thanh niên…phát triển rộng khắp,
trở thành cao trào. “Trong 15 năm qua, Miền Bắc nước ta đã tiến những bước dài chưa từng thấy
trong lịch sử dân tộc. Đất nước, xã hội và con người đều đổi mới” (Hồ Chí Minh). Miền Bắc đã
tạo cơ sở mới về chính trị, kinh tế, quốc phòng để chi viện lực lượng và vật chất cho miền Nam.
Với chế độ chính trị ưu việt, với lực lượng kinh tế và quốc phòng lớn mạnh cùng với sự hậu
thuẫn của quốc tế, Miền Bắc đã trở thành căn cứ địa vững chắc cho cách mạng Việt Nam trong
cả nước, tạo tiền đề cho cách mạng miền Nam Việt Nam chuyển hướng, giúp miền Nam vượt
qua muôn vàn khó khăn gian khổ, vùng lên đúng lúc, trụ vững trong những lúc ác liệt nhất, hình
thành thế trận chiến tranh nhân dân rộng khắp trên cả ba vùng chiến lược. Đây là cơ sở vững
chắc để Đảng ta củng cố và nâng cao quyết tâm chiến đấu chống đế quốc Mĩ xâm lược. Nhận
thấy vai trò của hậu phương lớn miền Bắc đối với chiến trường miền Nam, đế quốc Mĩ đã hai
lần tiến hành chiến tranh phá hoại với quy mô lớn, với mức độ đánh phá ác liệt đối với Miền
Bắc và đối với tuyến giao thông vận tải chiến lược hòng ngăn chặn sự chi viện của hậu phương
lớn đối với miền Nam. Mĩ muốn phá hoại tận gốc tiềm lực quân sự kinh tế của Việt Nam, “kéo
lùi miền Bắc Việt Nam trở lại thời kì đồ đá”, làm cho ta không còn khả năng chiến đấu. Miền
Bắc đã tập trung lớn khả năng về lực lượng, phương tiện để khắc phục tại chỗ và kịp thời hậu
quả của chiến tranh, vượt qua vòng vây phong tỏa của địch để tiếp nhận tốt hàng viện trợ của
bên ngoài và tiếp viện theo yêu cầu của tiền tuyến miền Nam. Cuộc chiến tranh phá hoại của
Mỹ đến đỉnh cao và hết sức ác liệt vẫn không ngăn được miền Bắc làm nghĩa vụ hậu phương.
Dưới bom đạn ác liệt của kẻ thù, miền Bắc vừa chiến đấu, vừa sản xuất, tiếp tục xây dựng chủ
nghĩa xã hội trong khói lửa chiến tranh; duy trì, phát triển tiềm lực về mọi mặt, tiếp tục tăng
cường lực lượng ngày càng lớn cho tiền tuyến, đồng thời về cơ bản vẫn giữ vững đời sống nhân
dân hậu phương ổn định, đảm bảo càng đánh càng mạnh. Từ năm 1965 đến năm 1975, miền Bắc
đã động viên hàng triệu lao động, mở rộng lực lượng vũ trang và phục vụ chiến đấu. Trong thời
gian diễn ra những cuộc tiến công chiến lược (1968, 1972, 1975), nhân lực động viên ở miền
Bắc phục vụ nhu cầu chiến tranh tăng gấp 4 đến 5 lần so với trước.
Về vật chất, miền Bắc đã tiếp nhận hàng triệu tấn vũ khí, phương tiện kỹ thuật do nước
ngoài viện trợ tổ chức nghiên cứu thiết kế cải biên cải tiến nhiều vũ khi, khí tài, tổ chức vận
chuyển vượt hàng nghìn km dưới bom đạn đánh phá của kẻ địch tới các chiến trường, các vùng
giải phóng. Miền Bắc đưa vào miền Nam khối lượng vật chất gấp 10 lần so với những năm từ

1961 đến năm 1964. Con số đó trong những năm chống chiến lược “Viêt nam hóa chiến tranh”


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

còn tằng gấp nhiều lần. Miền Bắc thực sự là chỗ dựa vững chắc về tinh thần cho những người ra
trận, cho đồng bào, chiến sĩ đang ngày đêm chiến đấu ở miền Nam, đặc biệt trong những lúc
cách mạng miền Nam bị tổn thất, gặp nhiều thử thách, khó khăn… Đề cập đến mối quan hệ cách
mạng hai miền, đồng chí Lê Duẩn khái quát: “Nếu không xây dựng CNXH ở miền Bắc thì
không thể đánh Mĩ ở miền Nam, nếu không đánh Mĩ ở miền Nam thì cũng không thể xây dựng
được XHCN ở miền Bắc”.
Ở miền Nam, Đảng ta chỉ đạo xây dựng chiến khu trong các vùng tự do và chủ trương
mở rộng các vùng giải phóng mà hạt nhân là các căn cứ địa được xây dựng từ trong kháng chiến
chống Pháp. Đến cuối cuộc kháng chiến, vùng giải phóng từng bước được mở rộng, nối liền các
căn cứ địa từ Trị - Thiên đến Liên khu V, từ Tây Nguyên tới Đông Nam Bộ vây quanh Sài Gòn,
nối liền với Đồng bằng sông Cửu Long, trở thành hậu phương chiến lược tại chỗ vững chắc ở
miền Nam, tiêu biểu là Chiến khu Dương Minh Châu, Chiến khu Đ.
Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, hậu phương tại chỗ ở miền Nam được Đảng chỉ
đạo xây dựng phát triển rất phong phú. Hậu phương tại chỗ không chỉ là vùng giải phóng và các
căn cứ vững chắc mà còn bao gồm cả các “căn cứ lõm”, các cơ sở nằm sâu trong vùng địch
kiểm soát. Tuy nhiên, trong chỉ đạo xây dựng căn cứ địa cách mạng, thành công lớn nhất của
Đảng ta là đã xây dựng được “thế trận trong lòng dân”, “căn cứ trong lòng dân”.
Ngoài những căn cứ được xây dựng ở trong nước, Đảng ta còn phối hợp với hai nước bạn
Lào và Cam-pu-chia xây dựng căn cứ địa, mở rộng vùng giải phóng dựa lưng vào nhau tạo
thành hậu phương chiến lược tại chỗ trên chiến trường miền Nam. Đây là một nhân tố quan
trọng góp phần quyết định trực tiếp đến thắng lợi của cuộc kháng chiến.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Đảng ta chỉ đạo xây dựng hậu phương
vững chắc, tạo điều kiện để duy trì, đẩy mạnh đấu tranh quân sự, chính trị đưa cuộc kháng chiến
đến giành thắng lợi hoàn toàn, giải phóng miền Nam thống nhất Tổ quốc.
Đảng lãnh đạo xây dựng hậu phương cách mạng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ,

không chỉ có ý nghĩa lịch sử mà còn có giá trị hiện thực sâu sắc. Trong tình hình mới, để sẵn
sàng ứng phó thắng lợi với các tình huống chiến lược, nhất là tình huống chiến tranh, ngay từ
thời bình Đảng và nhân dân ta có nhiều việc phải làm. Đặc biệt Đảng cần có chủ trương, biện
pháp đúng đắn chỉ đạo xây dựng các căn cứ hậu phương, nhất là “hậu phương lòng dân”, “thế
trận lòng dân” tạo chỗ dựa vững chắc cho chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc (nếu xảy ra)
giành thắng lợi.


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

Câu 6: Nội dung cơ bản đường lối đổi mới được thông qua tại Đại hội đại biểu toàn
quốc lần thứ VI của ĐCSVN (12/1986).
1. Giới thiệu: ĐCSVN - Đội tiên phong của giai cấp CNVN – người quyết định mọi
thắng lợi của CMVN. Trong suốt chặng đường dài lãnh đạo của mình, Đảng luôn luôn có những
xây dựng, đổi mới đưa CMVN vượt qua những thử thách, đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.
Trong hành trình gian nan ấy, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng (12/1986) là một
trong những mốc son chói lọi, quyết định cho đường lối đổi mới toàn diện của Đảng, của cách
mạng.
2. Bối cảnh lịch sử:
- Về lý luận: Đổi mới là một quy luật tất yếu của đời sống tự nhiên, xã hội và cả tư duy.
Những yếu tố cũ sẽ lạc hậu, lỗi thời cần phải đào thải, những nhân tố mới sẽ xuất hiện, phát
triển theo xu thế tiến bộ tích cực.
- Về thực tiễn:
+ Tình hình quốc tế:
Thế giới có nhiều thay đổi. Liên Xô tiến hành cải tổ nhằm tạo những bước đột phá, song
cách thức tiến hành mang tính chủ quan, duy ý chí, thiếu biện chứng và đã đi đến thất bại. Hệ
thống XHCN ở Đông Âu đang rạn nứt. Trung Quốc cũng có những chủ trương cải cách. Đảng
cộng sản tiếp tục lãnh đạo công cuộc cải cách mở cửa, thực hiện chuyên chính nhân dân, xây
dựng CNXH dựa trên nền tảng chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Mao Trạch Đông và lý luận
Đặng Tiểu Bình. Chủ trương cải cách của Trung Quốc đã đạt được nhiều thành tựu phát triển

kinh tế, chính trị. Nhiều nước trong khu vực đông bắc Á và đông nam Á cũng tiến hành những
bước cải cách và phát triển mạnh mẽ như Hàn Quốc, Sin-ga-po. Những chuyển biến của thế giới
đã có những tác động đến đời sống kinh tế, chính trị, xã hội của nước ta.
+ Trong nước:
Trước 1986, nền kinh tế - xã hội Việt Nam đứng trước những khủng hoảng trầm trọng.
Sản xuất bị đình trệ trên nhiều mặt nông nghiệp và công nghiệp. Năng suất lao động và hiệu quả
kinh tế giảm sút, nhiều mặt bị mất cân đối nghiêm trọng. Phân phối lưu thông rối ren. Lạm phát
ở mức 3 con số (1986: 774,7%). Đời sống vô cùng khó khăn. Niềm tin của nhân dân vào đường
lối, chính sách của Đảng, Nhà nước bị giảm sút nhiều. Nguyện vọng của nhân dân là phải đổi
mới.
Trước tình hình bức bách ấy, Đảng CSVN đã dám nhìn thẳng sự thật, nói lên sự thật và
sửa chữa những sai lầm trong công tác lãnh đạo của mình, có những quyết định mạnh mẽ về
việc đổi mới toàn diện đất nước trong tình hình mới.
3. Nội dung đường lối đổi mới của Đại hội đại biểu ĐCSVN khóa VI:
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI Đảng CSVN họp từ ngày 15/12 – 18/12/1986 tại
thủ đô Hà Nội. Dự Đại hội có 1.192 đại biểu đại diện cho 1,9 triệu đảng viên. Đại hội đã nghe
và thảo luậ Báo cáo chính trị của BCH Trung ương Đảng khóa V do Tổng Bí thư Trường Chinh
trình bày và nhiều văn kiện quan trọng khác. Đại hội đã bầu BCH Trung ương Đảng khóa VI
gồm 124 ủy viên chính thức và 49 ủy viên dự khuyết. BCH Trung ương đã bầu ra Bộ Chính trị
gồm 13 đồng chí. Dồng chí Nguyễn Văn Linh được bầu làm Tổng Bí thư. Các đồng chí Trường
Chinh, Phạm Văn Đồng, Lê Đức Thọ là cố vấn BCH Trung ương Đảng.
Đại hội đã đề ra đường lối đổi mới toàn diện, gồm những nội dung cơ bản:
- Đổi mới cơ cấu kinh tế:
Có chính sách sử dụng và cải tạo đúng đắn các thành phần kinh tế XHCN theo quan điểm
của Lênin: “Có nên kinh tế cơ cấu nhiều thành phần là một đặc trưng của thời kỳ quá độ”. Các
thành phần đó là: kinh tế XHCN (quốc doanh, tập thể); kinh tế tiểu sản xuất hàng hóa; kinh tế tư


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

bản tư nhân; kinh tế tư bản nhà nước; kinh tế tự nhiên, tự túc tự cấp. Nhận thức và vận dụng
đúng quy luật sản xuất phải phù hợp với tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất.
Bố trí lại cơ cấu sản xuất, điều chỉnh lại cơ cấu đầu tư, tập trung thực hiện ba chương
trình kinh tế lớn: lương thực, thực phẩm; hàng tiêu dùng; hàng xuất khẩu.
- Đổi mới cơ chế quản lý kinh tế:
Kiên quyết xóa bỏ cơ chế quản lý tập trung quan liêu hành chính bao cấp; đổi mới kế
hoạch hóa, kết hợp kế hoạch hóa với thị trường, từng bước đưa nền kinh tế vận hành theo cơ chế
thị trường có sự quản lý nhà nước. Phương hướng đổi mới cơ chế mới phù hợp với quy luật
khách quan với trình độ phát triển của nền kinh tế. Trong cơ chế quản lý đó, tính kế hoạch là đặc
trưng số một và sử dụng đúng đắn quan hệ hàng hóa - tiền tệ là đặc trung thứ hai
- Đổi mới và tăng cường vai trò quản lý, điều hành Nhà nước về kinh tế:
Tăng cường bọ máy quản lý Nhà nước từ Trung ương đến địa phương thnhf ột thể thống
nhất, có sự phân biệt rành mạch nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm tùy cấp theo nguyên tắc tập
trung dân chủ: “Phân biệt rõ chức năng quản lý hành chính - kinh tế của các cơ quan nhà nước
Trung ương và địa phương với chức năng quản lý sản xuất kinh doanh của các đơn vị kinh tế cơ
sở”. Thực hiện chức năng quản lý nhà nước về kinh tế-xã hội, thực hiện cơ chế “quản lý đất
nước bằng pháp luật, chứ không chỉ bằn đạo lý”.
- Đổi mới hoạt động kinh tế đối ngoại:
Đổi mới hoạt động kinh tế đối ngoại trên cơ sở mở rộng và nâng cao hiệu quả kinh tế đối
ngoại. Mở rộng hợp tác đầu tư với nước ngoài thông qua việc công bố chính sách đầu tư với
nhiều hình thức, nhất là những ngành đòi hỏi kỹ thuật cao và sản xuất hàng xuất khẩu. Bên cạnh
đó, tạo điều kiện cho người nước ngoài và Việt kiều về nước đầu tư, hợp tác kinh doanh.
- Đổi mới tư duy lý luận và phong cách lãnh đạo của Đảng:
Nâng cao nhận thức lý luận, vận dụng đúng quy luật khách quan, khắc phục bệnh chủ
quan, duy ý chí hoặc bảo thủ trì trệ. Đổi mới bắt đầu từ đổi mới tư duy, trước tiên là đổi mới tu
duy kinh tế trên cơ sở nắm vững bản chất cách mạng, khoa học của chủ nghĩa Mác-Lênin, kế
thừa tư tưởng cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đảng phải quán triệt tư tưởng “lấy dân làm
gốc”, phải nắm vững thực tiễn và không ngừng nâng cao trình độ trí tuệ và đổi mới phong cách,
phương pháp làm việc.
4. Kết luận: Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng có ý nghĩa lịch sử trọng đại,

đánh dấu bước ngoặt trong sự nghiệp quá độ lên CNXH ở nước ta. Đại hội đã tìm ra lối hoát cho
cuộc khủng hoảng kinh tế-xã hội bằng việc đề ra đường lối đổi mới, đặt nền tảng cho việc tìm ra
con đường đi lên CNXH. Mục tiêu tổng quát của Đại hội VI đã chuẩn bị những tiền đề quan
trọng trong chặng đường đầu tiên để đẩy mạnh CNH, HĐH trong những chằng đường tiếp theo.


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

Câu 7: Thành tựu, hạn chế và bài học kinh nghiệm của 25 năm đổi mới đất nước?
1. Giới thiệu: Sau 25 năm đổi mới đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng, công cuộc cách
mạng đã gặt hái được nhiều thành công lớn lao, đồng thời cũng xuất hiện một số hạn chế nhất
định, để lại những bài học sâu sắc.
2. Những thành tựu cơ bản:
- Về thực tiễn:
Công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã đạt được những bước tiến có ý nghĩa lịch sử.
Tăng trưởng kinh tế cao và tương đối ổn định: khoảng trên 7% trong suốt thời gian dài từ 1991
đến 2010. Phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, định hướng XHCN. Từng bước
hình thành các loại thị trường: thị trường dịch vụ hàng hóa, thiij trường sức lao động, thị trường
tài chính-tiền tệ, thị trường bất động sản, thị trường khoa học-công nghệ… Sự nghiệp CNH
được đẩy mạnh trên cơ sở hình thành các vùng kinh tế trọng điểm và các khu công nghiệp, khu
chế xuất
Sản xuất nông nghiệp phát triển đã đưa Việt Nam nhiều năm liền trở thành nước xuất
khẩu gạo đứng thứ hai trên thế giới và nhiều mặt hàng nông sản xuất khẩu trong tốp đầu thế giới
như: hạt tiêu, cà phê, cao su…
Văn hóa-xã hội đạt được nhiều thành tự quan trọng. Đời sống vật chất và tinh thần của
nhân dân được cải thiện rõ rệt. Đến năm 2013, thu nhập bình quân đầu người ước đạt
1.800USD. Những gía trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc được bảo tồn và phát huy. Phong trào toàn
dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa mới được đẩy mạnh trên cả nước. Thực hiện hiệu quả
các chính sách xã hội, trở thành điểm sáng về xóa đói, giảm nghèo và là một trong những nước
sớm hoàn thành mục tiê thiên niên kỷ.

Chính trị-xã hội ổn định. Hệ thống chính trị và khối đại đoàn kết dân tộc được củng cố và
tăng cường. Sự nghiệp xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN được đẩy mạnh. Bộ máy hành
chính nhà nước được cải cách một bước. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị-xã hội từng
bước đổi mới nội dung và phương thức hoạt động. Công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng được
tăng cường nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, đáp ứng yêu cầu của
tình hình mới.
An ninh quốc phòng được củng cố. Trước những diễn biến phức tạp của tiinhf hình thế
giới và trong nước, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững. Lực lượng vũ trang ngày
càng vững mạnh, được xây dựng theo hướng chính quy và từng bước hiện đại. Quan hệ đối
ngoại ngày càng mở rộng. Vị thế của Việt Nam được nâng cao trên trường quốc tế.
- Về lý luận:
Sau 25 năm tiến hành sự nghiệp đổi mới, nhận thức của Đảng về CNXH và con đường đi
lên CNXH ngày càng sáng tỏ; hệ thống luận điểm lý luận về công cuộc đổi mới, về xã hội
XHCN và con đường đi lên CNXH ở Việt Nam đã hình thành trên những nét cơ bản.
3. Những hạn chế:
Những thành tựu đạt được chưa tương xứng với tiềm năng cuẩ đất nước. Kinh tế phát
triển chưa bền vững, sức cạnh tranh của nền kinh tế còn thấp. Những tiêu cực và tệ nạn xã hội
ngày càng diễn biến phức tạp, phân hóa giàu nghèo ngày càng tăng. An ninh chính trị vẫn còn
tiềm ẩn những yếu tố gây mất ổn định, đe dọa chủ quyền quốc gia. Hiệu lực, hiệu quả quản lý,
điều hành của nhà nước và chính quyền các cấp chưa cao, gây bức xúc trong nhân dân. Tệ quan
liêu, tham nhũng, lãng phí đang gây bất bình trong xã hội, làm suy giảm lòng tin của nhân dân
với Đảng và nhà nước.
Một số vấn đề lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên CNXH ở Việt Nam chưa
được làm sáng tỏ, đặc biệt là trong mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và công bằng xã hội.
Lý luận về các bước đi của CNH, HĐH và những vấn đề về thể chế kinh tế thị trường; về nhà


Đề cương ôn tập Môn: Những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

nước pháp quyền XHCN Việt Nam; về đảng cầm quyền trong điều kiện kinh tế thị trường, dân

chủ và mở cửa, hội nhập quốc tế chưa được làm sáng tỏ.
4. Bài học kinh nghiệm qua 25 năm đổi mới:
Trong bất kỳ điều kiện và tình huống nào, phải kiên trì thực hiện đường lối đổi mới, kiên
định và vận dụng sáng tạo, phát triển chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên định
mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH.
Đổi mới toàn diện, đồng bộ, có kế thừa với những bước đi thích hợp. Tích cực, chủ động
hội nhập kinh tế quốc tế, nhưng luôn đảm bảo độc lập, chủ quyền, tự chủ, giữ vững truyền thống
và bản sắc văn hóa dân tộc.
Kết hợp chặt chẽ giữa tăng trưởng kinh tế với thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội. Coi
trọng chất lượng, hiệu quả tăng trưởng và phát triển bền vững.
Đổi mới phải vì lợi ích của nhân dân, dựa vào nhân dân, phát huy vai trò chủ động, sáng
tạo của nhân dân, xuất phát từ thực tiễn, nhạy bén với cái mới.
Phát huy cao độ nội lực, đồng thời ra sức khai thác ngoại lực, kết hợp chặt chẽ sức mạnh
dân tộc với sức mạnh thời đại. Củng cố quốc phòng-an ninh, thực hiện tốt hai nhiệm vụ chiến
lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Đặc biệt chăm lo củng cố, xây dựng Đảng vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng và tổ
chức; không ngừng đổi mới tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị.
--------Hết-------

* Ghi chú: Các anh/chị đọc lại, điều chỉnh bổ sung cho phù hợp. Chú ý liên hệ
thực tiễn cách mạng.