giao an lich su 10 bai 34 cac nuoc tu ban chuyen sang giai doan de quoc chu nghia

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

BÀI 34: CÁC NƯỚC TƯ BẢN CHUYỂN SANG GIAI
ĐOẠN ĐẾ QUỐC CHỦ NGHĨA
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức: Giúp học sinh nắm vững những kiến thức cơ bản sau:
- Khoảng 30 năm cuối thế kỷ XIX, CNTB dần chuyển sang giai đoạn phát triển cao
hơn – giai đoạn ĐQCN, mà đặc trưng cơ bản là sự ra đời của các tổ chức độc
quyền và sự bóc lột ngày càng tinh vi đối với nhân dân lđ làm cho mâu thuẫn g/c
trong XHTB ngày càng sâu sắc.
- CNĐQ là giai đoạn phát triển đặc biệt của CNTB. Đó là kết quả của sự phát triển
vượt bậc của lực lượng sản xuất XH, trong đó khoa học và kỹ thuật ngày càng có
vai trò quan trọng.
2. Tư tưởng, tình cảm:
- Biết trân trọng những công trình nghiên cứu, những phát minh của các nhà khoa
học trong việc khám phá nguồn năng lượng vô tận của thiên nhiên, phục vụ cho
nhu cầu cuộc sống ngày càng cao của con người
3. Kỹ năng: Rèn luyện kỹ năng nhận xét, đánh giá sự việc, bước đầu làm quen với
các phát minh khoa học.
II. ĐỒ DÙNG DẠY & HỌC:
1. Giáo viên:
- Tranh ảnh các nhà bác học vào cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX.
- Tư liệu tham khảo về cuộc đời và sự nghiệp các nhà bác học có tên tuổi trên thế
giới: Darwin, G. Joule (Anh), D.I. Mendeleev, Lenz (Nga), Ohm (Đức), Pierre
Curie và Marie Curie, Louis Pasteur (Pháp)
- Tư liệu giảng dạy lịch sử kinh tế, văn hóa ở trường PTTH (Phần Lịch sử thế giới,
NXB Giáo Dục, HN, 1999.
- Lê Phụng Hoàng (chủ biên), Lịch sử văn minh thế giới, Phần III, trang 194 – 198.
2. Học sinh:
- Đọc trước SGK, chú ý thử trả lời các câu hỏi, sưu tập tư liệu liên quan đến bài
giảng.

III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC
1. Ổn định lớp và kiểm tra bài cũ:


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

- Sự nghiệp thống nhất Đức, thống nhất Ý và nội chiến ở Mỹ mang tính chất của
một cuộc cách mạng tư sản?
- Qua tiến trình thống nhất Đức và Italia, nêu nhận xèt về phương thức tiến hành
thống nhất đất nước giữa hai quốc gia này?
2. Giảng bài mới:
a. Mở bài: Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, các nước tư bản Âu – Mỹ có những
chuyển biến mạnh mẽ trong đời sống kinh tế – xã hội, bước sang giai đoạn đế quốc
chủ nghĩa với những đặc trưng cơ bản của chủ nghĩa đế quốc.
b. Các bước thực hiện bài học:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
* Hoạt động 1: Hoạt động nhóm
- GV cho HS sinh hoạt nhóm trên cơ sở đã chuẩn
bị bài, lần lượt trình bày các hiểu biết của học
sinh về các lĩnh vực khoa học (có sử dụng tranh
ảnh minh học do GV và HS chuẩn bị). HS cử đại
diện trình bày nhanh sự chẩn bị của mỗi nhóm
trong tối đa 3 phút. GV chốt ý cho HS nắm bài.
Nhóm 1: Nêu tên các nhà khoa học và trình bày
những thành tựu trong lĩnh vực vật lý? Ý nghĩa?

NỘI DUNG BÀI
1. Những thành tựu về
KHKT cuối thế kỷ XIX đầu

thế kỷ XX
* Khoa học
* Vật lý:

- Ohm: tìm ra quan hệ giữa cường độ và điện áp ở + Những phát minh về điện
Berlin 1827.
của Ohm, Jun, Michael
Faraday, Lenz; thuyết điện tử
- Lenxơ: định luật về chiều của dòng điện cảm
của Thompson.
ứng .
- Pierre Curie: viện sĩ Viện hàn lâm khoa học Pari + Những phát hiện về hiện
tượng phóng xạ của Henri
cùng với vợ nghiên cứu hiện tượng phóng xạ và
phát minh ra các chất pôlôni và rađi. Marie Curie: Becquerel, Pierre Curie và
Marie Curie.
nhà hóa học, giáo sư Sorbonne. Hai vợ chồng
Quyri nhận giải Nobel 1903 về vật lý. Năm 1911, + Phát hiện mới về cấu trúc
bà được giải Nobel về hóa học → người duy nhất vật chất của Ernest Rutherford.
được 2 giải Nobel thuộc hai lĩnh vực khác nhau.
+ Năm 1895 Rontgen phát
- Rơn ghen: người đầu tiên được giải Nobel Vật
minh ra tia X để chẩn đoán
lý.
bệnh.
Nhóm 2: Tên các nhà khoa học và những thành


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

tựu trong lĩnh vực hóa và sinh? Ý nghĩa?
- Mendeleev: Bảng tuần hoàn có 108 nguyên tố
nhưng lúc đầu ông chỉ sắp xếp có 62 nguyên tố,
và sắp xếp chúng tùy theo khối lượng riêng. Như
vậy còn những chỗ trống mà ông chưa tìm ra, các
nhà hóa học sau đó sẽ bổ sung
- Darwin: con một thầy thuốc, sinh cùng ngày với
A. Lincoln (12/ 2/1809) học ở Cambridge các
môn Latin, toán, thần học để trở thành mục sư
→ nổi tiếng với Thuyết tiến hóa và di truyền.
- Louis Pasteur: trong tác phẩm “Lý thuyết mầm
bệnh và những ứng dụng trong y học “chứng
minh căn nguyên của các bệnh nhiễm trùng là
những sinh vật nhỏ bé, mắt thường không thể
nhìn thấy được”. Sau nhiều đêm thức trắng , ông
tìm ra 1 loại vác xin (thuốc ngừa) khống chế bệnh
dại. ông đã đến Nha Trang, lập viện Pasteur
Nhóm 3: Thành tựu kỹ thuật? Ý nghĩa?
- Một trong những điều kiện dẫn đến sự chuyển
biến mạnh mẽ trong đời sống kinh tế – xã hội và
buớc sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa của các
nước tư bản Âu Mỹ là những thành tựu về khoa
học –kỹ thuật xuất hiện vào cuối thế kỷ XIX .
- Sau khi phát hiện dòng điện, người ta đã biết
biến điện năng thành cơ sở năng lượng của công
nghiệp, và thành tựu quan trọng đó là Gram (Bỉ)
chế tạo máy phát điện (dinamo)

- Hóa học: định luật tuần hoàn
của Mendeleev…

- Sinh học: Thuyết tiến hóa và
di truyền của Darwin, phát
hiện vi trùng và chế tạo
vaccine chống bệnh chó dại
của L. Pasteur…
→ Nâng cao sản xuất và phục
vụ đới sống con người
* Kỹ thuật
- Những tiến bộ trong kỹ thuật
luyện kim, chế tạo máy phát
điện (dinamo)…
- Năm 1903 hai anh em
Wright (Mĩ) đã chế tạo ra máy
bay đầu tiên, ngành hàng
không ra đời.
- Dầu hỏa được khai thác để
thắp sáng và cung cấp nhiên
liệu cho giao thông vận tải,
ngành công nghiệp hóa học ra
đời.

- Việc sử dụng máy phát điện và động cơ điện
cho phép sản xuất năng lượng điện lớn phục vụ
cho công nghiệp. Trên cơ sở đó người ta có thể
tận dụng năng lượng của dòng sông, than kém
phẩm chất, than bùn tạo ra năng lượng tổng hợp –
đó là dòng điện, để dễ dàng chuyển qua dây dẫn, - Xe ô tô dược sử dụng nhờ
phát minh về động cơ đốt
thuận tiện cho việc sử dụng
trong.

- Tuốc-bin: gồm 2 bộ phận chủ yếu, một bộ phận
- Phát minh ra điện tín giúp
phân phối cố định mà nhiệm vụ chính là tạo một
liên lạc nhanh hơn.
hướng thích hợp cho các dòng chất lưu đi vào


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

bánh xe; một hay nhiều bánh xe chuyển động có
cánh mà nhiệm vụ là chuyển đổi năng lượng của
chất lưu thành cơ năng.
- 27/8/1859, Drake là người đầu tiên khoan giếng
để tìm dầu hỏa, ông đã làm cho dầu phun lên ở Ti
tutxvin (Pen xơn vây ni ơ) từ độ sâu 23 m.
Nobel (Thụy Điển) để lại 9.200.000 USD cho
giải Nobel thuộc 5 lĩnh vực: hoà bình, Văn học,
Vật lý, Hóa học, Sinh học, Y học.

- Nông nghiệp: sử dụng máy
kéo, máy gặt, máy đập, phân
bón hóa học,…nên năng suất
tăng cao.

Nhóm 4: Thành tựu GTVT và nông nghiệp? Ý
nghĩa?

→ Kết luận: những tiến bộ về
KH – KT trên đã làm thay đổi
nền sản xuất TBCN, làm cho

các nước tư bản tiến lên một
bước mới.

- Morse thực hiện những biểu diễn đầu tiên của
máy điện báo năm 1837, những chữ cái, con số
được biểu thị bằng dấu chấm, vạch.

2. Sự hình thành các tổ chức
độc quyền.

- Daimler và Benz (Đức) cùng phát minh ra động
cơ đốt trong, Daimler đặt động cơ đó lên chiếc xe
kéo → chiếc ô tô đầu tiên ra đời. Sau đó 2 gia
đình D. và Benz cùng nhau hợp tác, trở thành
hảng ô tô nổi tiếng cả nước Đức, Châu Âu và thế
giới.
- Cho học sinh xem hình các trang trại ở Mỹ sử
dụng máy móc nông nghiệp
* Hoạt động 2: Cá nhân
Những phát minh KHKT có ý nghĩa như thế nào
với cuộc sống con người?
- HS theo dõi SGK trả lời, GV chốt ý
- Giải thích về quá trình hình thành công ty độc
quyền.
Nguyên nhân nào dẫn đến sự hình thành các tổ
chức độc quyền?
- Những tiến bộ kĩ thuật thúc đẩy sản xuất quy
mô lớn phát triển → công ty độc quyền
Đặc trưng cơ bản nào xác định CNTB đã chuyển
sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa?

* Nguyên nhân
- Những tiến bộ kỹ thuật cuối
thế kỷ XIX làm cho sản xuất
tăng, các nước Âu – Mĩ đẩy
nhanh quá trình tích tụ tư bản.
- Kinh tế chuyển từ tự do cạnh
tranh sang tổ chức độc quyền
với nhiều hình thức (cartel,
syndicat, t’rust..).
* Đặc điểm của CNĐQ
- Sự tập trung sản xuất dẫn đến
sự ra đời của các công ty độc
quyền (CNTB độc quyền)
- Tài chính: vài ngân hàng lớn
khống chế hoạt động kinh
doanh của cả nước hình thành
nên tư bản tài chính.
- Xuất khẩu tư bản dưới nhiều


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

- Hình thành các công ty độc quyền

hình thức.

- GV hình thành khái niệm CNĐQ cho HS: Là
giai đoạn phát triển thứ hai của CNTB, với đặc
trưng cơ bản là công ty độc quyền của bọn tài

phiệt thống trị xã hội.

- Một số Đế quốc còn có đặc
điểm riêng:
+ Mĩ là sự hình thành các
t’rust khổng lồ.
+ Anh là Đế quốc thực dân.
+ Pháp là Đế quốc cho vay
nặng lãi.
→ Mâu thuẫn giữa các Đế
quốc, giữa nhân dân thuộc địa
với các Đế quốc.

* Kết luận: Trong giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, các mâu thuẫn xã hội: giữa đế quốc
với đế quốc, giữa đế quốc với thuộc địa, giữa tư sản với nhân dân lao động… ngày
càng trở nên sâu sắc. Tình hình này dẫn đến nhiều cuộc đấu tranh giai cấp và cách
mạng xã hội nhằm thủ tiêu ách áp bức, bóc lột, giải phóng nhân dân lao động.
3. Củng cố bài:
- Trình bày những thành tựu chủ yếu về KH-KT vào cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ
XX và vai trò của nó?
- Vì sao các nước đế quốc tăng cường xâm chiếm và tranh chấp thuộc địa?
- Tại sao trong giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, mâu thuẫn xã hội ngày càng gay gắt?
4. Ôn tập và chuẩn bị bài:
- Học hai câu hỏi trong sách giáo khoa, trang 173.
- Đọc trước SGK bài 35: “Các nước đế quốc Anh, Pháp, Đức, Mỹ và …”
- Sưu tập tư liệu, tranh ảnh liên quan đến bài học mới.