giao an lich su 10 bai 35 cac nuoc anh phap my va su banh truong thuoc dia

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

BÀI 35: CÁC NƯỚC ANH, PHÁP, ĐỨC, MỸ VÀ SỰ
BÀNH TRƯỚNG THUỘC ĐỊA
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức: Giúp học sinh nắm vững những kiến thức khái quát về tình hình
kinh tế chính trị của các nước Anh, Pháp, Đức, Mỹ cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ
XX; những nét chung và đặc điểm riêng. Đây cũng là thời kỳ các nước đế quốc đẩy
mạnh xâm lược thuộc địa, phân chia lại thị trường thế giới làm cho mâu thuẫn giữa
đế quốc với đế quốc và đế quốc với thuộc địa ngày càng gay gắt.
2. Tư tưởng, tình cảm: Nâng cao nhận thức về bản chất của CNĐQ, ý thức cảnh
giác cách mạng, đấu tranh chống các thế lực gây chiến, bảo vệ hòa bình.
3. Kỹ năng: Rèn luyện kỹ năng nhận xét, phân tích sự kiện lịch sử
II. ĐỒ DÙNG DẠY & HỌC:
1. Giáo viên:
- Giáo trình lịch sử thế giới Cận đại, ĐHSP, 2003
- Các bảng thống kê biểu thị sự thay đổi về sản lượng công nghiệp của Anh, Pháp,
Đức.
- Sơ đồ sự thay đổi vị trí kinh tế của các nước đế quốc và thuộc địa của chúng đầu
thế kỷ XX.
2. Học sinh:
- Đọc trước SGK, chú ý thử trả lời các câu hỏi, sưu tập tư liệu liên quan đến bài
giảng.
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC
1. Ổn định lớp và kiểm tra bài cũ:
- Trình bày những thành tựu chủ yếu về KH-KT vào cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ
XX và vai trò của nó?
- Vì sao các nước đế quốc tăng cường xâm chiếm và tranh chấp thuộc địa?
- Tại sao trong giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, mâu thuẫn xã hội ngày càng gay gắt?
2. Giảng bài mới:
a. Mở bài: Cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX là thời kỳphát triển mạnh mẽ của các

nước tư bản tiên tiến Anh, Pháp, Đức, Mỹ. Việc đẩy mạnh xâm lược thuộc địa,


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

phân chia lại thị trường thế giới làm cho mâu thuẫn giữa các nước đế quốc trở nên
gay gắt.
b. Các bước thực hiện bài học

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
* Hoạt động 1: GV sử dụng bảng so sánh
về sản lượng thép của Anh, Mỹ, Đức để
nhận xét về vai trò của Anh đối với công
nghiệp thế giới.
Nguyên nhân làm tốc độ phát triển công
nghiệp của Anh bị chậm lại?

NỘI DUNG BÀI
I. Anh và Pháp cuối thế kỷ XI - đầu
thế kỷ XX
1. Anh

a. Tình hình kinh tế
- Vì tập trung vốn đầu tư sang thuộc địa
(thu lời nhiều hơn đầu tư trong nước) → kỹ
thuật trong nước lạc hậu.
- Cuối thập niên 1870, công nghiệp
- Tuy nhiên, Anh vẫn đứng đầu một số lĩnh Anh giảm sút, bị Mỹ và Đức vượt
vực vì:
qua.

+ Anh làm bá chủ mặt biển, đội thương
thuyền có trọng tải lớn.
- Nông nghiệp khủng hoảng trầm
+ Lực lượng hải quân mạnh nhất, có mặt
trọng.
hầu hết ở các cảng trên thế giới.
- GV nêu vấn đề, HS đọc SGK, suy nghĩ
trả lời.
Nguyên nhân xuất hiện các công ti độc
quyền?
Vì sao nông nghiệp Anh không phát triển?
(Giá lương thực nhập từ châu Âu, Mỹ rất
rẻ, giá của Anh mắc vì chế độ thuế khóa)
* Hoạt động 2: GV cho HS thảo luận
nhóm
Vì sao Anh tăng cường xâm lược, mở rộng
hệ thống thuộc địa ở Phi, Á?
Vì:
* Mỹ-la-tinh thuộc Mỹ, Âu thuộc Đức

→ Anh mất dần địa vị là “công
xưởng của thế giới”
- Tuy nhiên Anh vẫn chiếm ưu thế về
tài chính, xuất khẩu tư bản, hải quân
và thuộc địa.
b. Tình hình chính trị
- Thể chế quân chủ lập hiến với chế
độ hai đảng: Tự Do và Bảo Thủ.
- Tăng cường mở rộng thuộc địa sang
Châu Á và Châu Phi (đầu thế kỷ XX,

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

* Đây là nguồn dự trữ nhân công, nguyên
liệu giá rẻ, thị trường tiêu thụ hàng hóa,
không hề có những cuộc đình công, yêu
sách chính trị…
Vì sao nói CNĐQ Anh mang tính chất thực
dân?
- Vì: nó tồn tại trên cơ sở bóc lột một hệ
thống thuộc địa bao la rộng lớn.

thuộc địa Anh chiếm ¼ diện tích trái
đất và ¼ dân số thế giới).
→ Anh là nước Đế quốc thực dân.

2 . Pháp

* Hoạt động 3: Toàn lớp và cá nhân
- GV đề nghị HS theo dõi SGK, lý giải
nguyên nhân từ 1870, công nghiệp Pháp
dần sa sút.
+ Hậu quả chiến tranh (bại trận, phải bồi
thường chiến phí, cắt Alsace, Lorrain →
thiếu nguyên liệu, nhiên liệu (than)
+ Chú trọng xuất cảng tư bản (cho các nước
chậm tiến vay).
+ Nhân dân đói khổ → sức mua kém.
- Đã xuất hiện các công ty độc quyền

nhưng xí nghiệp nhỏ vẫn chiếm 94%.
- Ngành ngân hàng tập trung cao: 5 ngân
hàng lớn ở Pari nắm 2/3 tư bản của cả
nước, chú trọng xuất cảng tư bản đứng thứ
2 dưới hình thức cho vay lãi 1908 cho vay
38 tỉ Frs, đầu tư sản xuất 9,5 tỉ Frs.
- 1870: Anh 15 tỉ Fr.,Pháp 10, 12 tỉ Fr 1900: Anh 50 tỉ Fr, Pháp 25 tỉ Fr. 1914:
Pháp: 60 tỉ Fr, cho Nga vay: 30 tỉ, còn lại
cho Thổ, Cận đông, Tây Âu, Mỹ-la-tinh
vay, 2,3 tỉ đưa vào thuộc địa.
Vì sao nói chủ ngihã đế quốc Pháp là chủ
nghĩa đế quốc cho vay lãi?

a. Tình hình kinh tế
- Công nghiệp: Cuối thế kỷ XIX,
công nghiệp Pháp tụt xuống hàng thứ
tư thế giới, nhiều công ty độc quyền
hình thành chi phối nền kinh tế đất
nước.
- Nông nghiệp: có vai trò quan trọng
trong nền kinh tế.
- Pháp chú trọng xuất cảng tư bản
sang các nước khác dưới hình thức
cho vay lãi nặng.
b. Tình hình chính trị
- Chế độ cộng hòa, nền CH thứ ba
thường xuyên bị khủng hoảng.

- Ráo riết chạy đua vũ trang, đẩy
- HS dựa vào kiến thức vừa học trả lời, GV mạnh xâm lược thuộc địa (thuộc địa

Pháp đứng thứ hai thế giới với 11
chốt ý.
triệu km2 và 55,5 triệu dân).


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

* Hoạt động 4: Toàn lớp và cá nhân
Nguyên nhân tốc độ phát triển công
nghiệp của Đức tăng nhanh?

→ Pháp là nước Đế quốc cho vay
nặng lãi.

- HS dựa vào kiến thức đã học trả lời: Sau
1871, kinh tế Đức phát triển nhanh vì:
- Thống nhất thị trường.

II. Đức và Mỹ

- Được bồi thường chiến phí và chiếm
vùng Alsace, Lorraine của Pháp, có nhiều
quặng than, sắt.
- Ứng dụng nhanh khoa học – kĩ thuật.

1. Đức

Những thành tựu của nền công nghiệp
Đức?

a. Tình hình kinh tế

- Kỹ nghệ điện, hóa chất có nhiều thành
tựu: từ 1890 -1900, sản lượng công nghiệp
tăng 163%, đứng đầu châu Âu.
- GV giải thích: Thế nào là:
+ Cartel? Cùng ấn định giá cả, phân công
sx....

- Công nghiệp: năm 1900 dẫn đầu
Châu Âu, thứ hai thế giới (sau Mỹ).
Các tổ chức độc quyền sớm hình
thành (Cartel, Syndicat…)

+ Syndicat?: Việc bán hàng hóa, mua
- Nông nghiệp: chậm phát triển
nguyên liệu do một ban quản trị thống nhất
đảm nhiệm
b. Tình hình chính trị
Vì sao nước Đức tích cực chạy đua vũ
- Đối nội: theo chế độ quân chủ lập
trang đòi chia lại thế giới?
hiến, gồm 22 bang và 3 thành phố tự
- Giải thích: Thuộc địa Đức ít vì: mối quan
do.
tâm hàng đầu của Bismarck là bành trướng
thế lực của đế chế Đức ở châu Âu, sợ bị lôi
cuốn vào cuộc tìm kiếm thuộc địa được
- Đối ngoại: tích cực chạy đua vũ
khởi xướng bởi những người buôn bán vũ trang, công khai đòi chia lại thị

khí, nhà thám hiểm, công nghiệp phát triển trường và thuộc địa thế giới.
trễ.
- Chủ nghĩa Đại Đức “không thể chối cãi
được rằng chúng ta là những chiến sĩ giỏi
nhất thế giới, là một dân tộc có khả năng
nhất trong tất cả lãnh vực của tri thức và
nghệ thuật. Chúng ta là những nhà chinh

v CNĐQ Đức mang tính quân phiệt
hiếu chiến.


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

phục giỏi nhất, những nhà hàng hải giỏi
nhất, và cũng là những nhà buôn giỏi
nhất”.
Vì sao nói Đức là nước đế quốc mang tính
quân phiệt hiếu chiến?
- Đế quốc trẻ do bọn quân phiệt cai trị,
công khai đòi dùng vũ lực chia lại thế giới.
* Hoạt động 5: Toàn lớp và cá nhân
- GV nêu câu hỏi kiểm tra kiến thức cũ:
Nguyên nhân phát triển mạnh của kinh tế
Mỹ cuối thế kỉ XIX?
+ Rockfeller: 26 tuổi (1865) giám đốc 1
nghiệp đoàn dầu hỏa vốn 100.000 USD →
1899: lãi hàng năm của trust dầu hỏa lên
đến 57 triệu USD.
- Atlanta: nhiều công viên, dinh thự, bãi

biển… treo bảng: “ Ở đây cấm chó và
người da đen “ (cho HS xem hình đảng 3
K)
* Hoạt động 6: Toàn lớp và cá nhân
– Từ thế kỉ 20, Mỹ bắt đầu chiếm thuộc
địa.
- GV sử dụng bản đồ xác định các vùng
đất được sát nhập vào nước Mỹ thế kỉ XIX.
- GV giảng giải: Chính sách đối ngoại của
Mỹ “big stick”, “hãy nói nhỏ nhẹ và mang
theo cây gậy lớn”.

2. Nước Mỹ
a. Tình hình kinh tế
- Cuối thế kỷ XIX kinh tế Mỹ phát
triển nhảy vọt từ thứ tư lên vị trí
đứng đầu thế giới.
- Nông nghiệp: trở thành vựa lúa và
nơi cung cấp lương thực cho châu
Âu.
- Quá trình tập trung sản xuất dẫn đến
sự ra đời của các công ty độc quyền
(t’rust) chi phối đời sống kinh tế,
chính trị của đất nước. Có thế lực
nhất là tập đoàn tư bản thép Morgan
và tập đoàn dầu lửa Rockfeller.

- Dùng áp lực ngoại giao tạo điều kiện cho
Mỹ đầu tư vốn vào nước khác → 1 nhóm
tư bản Mỹ được chấp nhận vào consortium

lúc đầu chỉ có người Âu, được thành lập để
b. Tình hình chính trị
xây dựng đường sắt Trung Quốc.
Đặc điểm của chủ nghĩa đế quốc Mỹ?
- GV giải thích khái niệm “Chủ nghĩa đế

- Đối nội: hai đảng tư sản là Dân chủ
và Cộng hòa thay nhau cầm quyền,


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

quốc thực dân mới”
Sự phát triển của CNĐQ Anh, Pháp, Đức,
Mỹ có điểm gì nổi bật? Hậu quả?

bảo vệ lợi ích của giai cấp tư sản. Đời
sống của người lao động, đặc biệt là
người da đen hết sức khổ sở.

– Cuối thế kỉ 19, đầu thế kỉ 20, sự đổi ngôi
giữa các nước Mỹ, Anh, Đức, Pháp là biểu - Đối ngoại: Đẩy mạnh xâm lược
hiện tiêu biểu của quy luật phát triển không thuộc địa, can thiệp vào Mỹ latinh
đều của CNTB ở thời kì đế quốc chủ nghĩa. với chính sách “cây gậy và củ cà
- Hậu quả: chiến tranh đế quốc tranh giành rốt”, gây chiến tranh với nhiều nước
Châu Á và Châu Phi.
thuộc địa, thị trường.

* Kết luận: Cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, các nước tư bản trên bước đường
chuyển sang chủ nghĩa đế quốc với những đặc điểm chung và riêng, đã gây ra

nhiều cuộc chiến tranh, xung đột lẫn nhau để tranh giành thuộc địa thị trường là
nguồn gốc dẫn đến chiến tranh thế giới.
3. Củng cố bài:
* Tiết 44:
- Vì sao nói CNĐQ Anh “mang tính chất thực dân” và CNĐQ Pháp là “CNĐQ cho
vay lãi”?
- Em có nhận xét gì về tình hình kinh tế của Anh và Pháp cuối thế kỷ XIX - đầu thế
kỷ XX?
* Tiết 45:
- Những nét lớn về tình hình kinh tế, chính trị nước Đức cuối thế kỷ XIX – đầu thế
kỷ XX?
- Đặc điểm tình hình kinh tế, chính trị của nước Mỹ cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ
XX?
4. Ôn tập và chuẩn bị bài:
* Tiết 44: Học hai câu hỏi trong sách giáo khoa, trang 177.
* Tiết 45: Học hai câu hỏi trong sách giáo khoa, trang 182.
- Đọc trước SGK bài 36 : “Sự hình thành và phát triển của phong trào công nhân”.
- Sưu tập tư liệu, tranh ảnh liên quan đến bài học mới.