Bài 6. Ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào trong nhân giống cây trồng nông, lâm nghiệp

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Trình bày mục đích và hệ thống sản xuất
giống cây trồng?
Câu 2: So sánh qui trình sản xuất giống cây trồng
tự thụ phấn và cây trồng thụ phấn chéo?

1


BÀI 6:
ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ NUÔI
CẤY MÔ TẾ BÀO TRONG
NHÂN GIỐNG CÂY TRỒNG
NÔNG, LÂM NGHIỆP

2


3


I. KHÁI NIỆM VỀ PHƯƠNG PHÁP NUÔI CẤY MÔ TB

Quan sát hình vẽ
cho biết:
Nuôi cấy mô tế
bào là gì?

Nuôi cấy mô tế bào là phương pháp tách
rời tế bào, mô đem nuôi cấy trong môi
trường thích hợp để chúng tiếp tục phân

bào rồi biệt hóa thành mô, cơ quan và
phát triển thành cây mới.
4


Nuôi cấy

Tế bào (rễ, thân, lá)

Cây hoàn chỉnh

5


I. KHÁI NIỆM VỀ PHƯƠNG PHÁP NUÔI CẤY MÔ TẾ BÀO

Môi trường nuôi cấy có những đặc điểm gì?
Môi trường nuôi cấy là môi trường dinh
dưỡng gồm:
Nguyên tố đa lượng: N, S, Ca, K, P
Nguyên tố vi lượng: Fe, B, Mo, I, Cu
Đường: Glucozơ, Saccarozơ
Chất điều hòa sinh trưởng: Auxin, Cytokinin
Môi trường nuôi cấy
6


I. KHÁI NIỆM VỀ PHƯƠNG PHÁP NUÔI CẤY MÔ TẾ BÀO

Thành tựu của nuôi cấy mô tế bào

7


II. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA PHƯƠNG PHÁP NUÔI
CẤY MÔ TẾ BÀO

cứu
SGK
và
cho
biết
cơ
sở
-Nghiên
Tính toàn năng của TB
khoa học của nuôi cấy mô tế bào ?
- Khả năng phân hóa, phản phân hóa

t
ậ
v
c
ự
h
t
o
à
Tế b
8

II. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA PHƯƠNG PHÁP
NUÔI CẤY MÔ TẾ BÀO

1. Tính toàn năng của tế bào
Theo em, thế nào là tính toàn năng
của tế bào thực vật?
- TB chứa hệ gen quy định kiểu gen loài
đó, mang toàn bộ lượng thông tin di
truyền của loài
- Có khả năng sinh sản vô tính để tạo
thành cây hoàn chỉnh.
9


II. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA PHƯƠNG PHÁP
NUÔI CẤY MÔ TẾ BÀO

Sơ đồ thể hiện tính toàn năng của TBTV
10


II. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA PHƯƠNG PHÁP
NUÔI CẤY MÔ TẾ BÀO
2. Khả năng phân hóa và phản phân hóa
Quá trình phân hóa
Tế bào phôi sinh

Tế bào chuyển hóa

(Rễ, thân, lá)

Quá trình phản phân hóa
Quan sát sơ đồ cho biết thế nào là sự phân hóa và
phản phân hóa tế bào?
11




Phân hóa TB: là quá trình từ tế bào phôi sinh
biến đổi thành TB chuyên hóa đảm bảo các
chức năng khác nhau



Phản phân hóa TB: Là quá trình chuyển tế
bào chuyên hóa về TB phôi sinh trong điều
kiện thích hợp và tiếp tục phân chia mạnh
mẽ.

12


II. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA PHƯƠNG PHÁP
NUÔI CẤY MÔ TẾ BÀO
Tế bào phôi sinh
Tế bào hợp tử phân chia
Quá trình phân hóa
Quá trình phản phân hóa

Tế bào chuyên hóa đặc biệt
(2)
TB phôi sinh

(2)
TB chuyên hóa

(2)

Mô, cơ quan
Cây hoàn chỉnh
13


III. QUI TRÌNH CÔNG NGHỆ NHÂN GIỐNG
BẰNG NUÔI CẤY MÔ TB

1. Ý nghĩa:
•
•
•
•

Nhân với số lượng lớn, trên quy mô CN
Sản phẩm sạch bệnh và đồng nhất về di truyền
Hệ số nhân giống cao
Khôi phục một giống cây trồng quý hiếm có nguy
cơ tuyệt chủng
• VD: 1 củ khoai tây sau 8 tháng nhân giống thu
được 2 tỷ mầm giống đủ trồng cho 40 ha.

1 chồi dứa sau 1 năm tạo được 116.649 cây
14


III. QUY TRÌNH CÔNG NGHỆ NHÂN GIỐNG
BẰNG NUÔI CÂY MÔ TẾ BÀO
b1

b2

b3
b4
b6

b5

Qui trình công nghệ nuôi cấy mô TB15


III. QUI TRÌNH CÔNG NGHỆ NHÂN GIỐNG BẰNG NUÔI CẤY
MÔ TB
2. Qui trình
Bước 1

Chọn vật liệu nuôi cấy

Bước 2

Khử trùng

Bước 3

Tạo chồi

Bước 4

Tạo rễ

Bước 5

Cấy cây vào môi trường thích hợp

Bước 6

Trồng cây trong vườn ươm

16


Bước1: Chọn vật liệu nuôi cấy
Vật liệu nuôi cấy lấy từ bộ phận nào của
cây? Phải đảm bảo yêu cầu gì?

- Vật liệu nuôi cấy được lấy từ mô
phân sinh, có thể từ tế bào phấn hoa.
- Phải đảm bảo không nhiễm bệnh và
phải giữ ở buồng cách li để tránh
nguồn gây bệnh.
17

Tạo mô sẹo từ thân cây

Tạo mô sẹo từ lá

18


Bước 2: Khử trùng
Phân cắt đỉnh sinh trưởng của vật liệu nuôi cấy
thành các phần tử nhỏ được rửa bằng nước sạch và
khử trùng.

Buồng khử trùng

19


Bước 3: Tạo chồi

Nuôi vật liệu nuôi cấy trong MT MS

Cây con mới hình thành
20


21


22

Bước 4: Tạo rễ

Khi chồi đạt tiêu chuẩn về chiều cao, số lá thì chuyển
sang MT tạo rễ, bổ sung chất kích thích auxin, IBA…
23


24


Bước 5: Cấy cây vào môi trường thích ứng


Chuyển cây sang MT
thích ứng gần giống với
MT tự nhiên về: nhiệt
độ, độ ẩm, ánh sáng…

Theo em có thể bỏ qua bước này được không?
25