Tuần 13. Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới)

CẢNH NGÀY HÈ
BẢO KÍNH CẢNH GIỚI
– BÀI 43)
Nguyễn Trãi
1


Mục tiêu bài học:
- Cảm nhận vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè
và tình yêu thiên nhiên, đất nước, yêu đời, yêu nhân
dân của Nguyễn Trãi.
- Thấy được vẻ đẹp của thơ Nôm Nguyễn Trãi: bình
dị, tự nhiên, đan xen câu lục ngôn vào bài thơ thất
ngôn.

2


I.Tìm hiểu chung
1. Tập thơ “Quốc âm thi tập”:
- Gồm 254 bài, đánh dấu sự phát triển của thơ tiếng
Việt.
- Nội dung: phản ánh vẻ đẹp con người Nguyễn Trãi.
- Nghệ thuật: thơ Đường luật được sử dụng như thể
thơ dân tộc.
- Bố cục: 4 phần.

3


Ngôn chí (21 bài)

Mạn thuật (14 bài)
Vô đề

Tự thán (41 bài)
Tự thuật (11 bài)

Môn thì lệnh

Môn hoa mộc

Môn cầm thú

BK cảnh giới
(61 bài)…


I.Tìm hiểu chung
1.Tập thơ “quốc âm thi tập”:

2. Bài thơ : Cảnh ngày hè
a) Xuất xứ:

5


Ngôn chí (21 bài)
Mạn thuật (14 bài)
Vô đề

Tự thán (41 bài)

Tự thuật (11 bài)

Môn thì lệnh

Môn hoa mộc

Môn cầm thú

BK cảnh giới
(61 bài)…

Cảnh ngày hè
(bài số 43)


b) Hoàn cảnh sáng tác:
Bài thơ được viết vào khoảng thời gian
Nguyễn Trãi về ở ẩn ở Côn Sơn.

7


Cây và hoa hòe

8


Thạch lựu

9

Hồng liên trì

10


II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Vẻ đẹp của bức tranh thiên
nhiên và cuộc sống:
- Tâm thế tác giả:
+ Rồi: rỗi – nhàn nhã, không vướng bận
điều gì
+ Nhịp thơ 1/2/3 thong thả, nhẹ nhàng
+ Ngày trường: ngày dài
-> Phong thái nhàn nhã, thư thái, hòa mình
vào thiên nhiên không vướng bận điều gì.


THẢO LUẬN NHÓM (4 nhóm – 3 phút)

Nhóm 1: Tìm và nhận xét những hình ảnh
của bức tranh thiên nhiên trong bài thơ.
Nhóm 2: Tìm và nhận xét những màu sắc
của bức tranh thiên nhiên trong bài thơ.
Nhóm 3: Tìm và nhận xét những từ ngữ đặc
tả trạng thái của sự vật trong bài thơ.
Nhóm 4: Tìm và nhận xét những âm thanh
được khắc họa trong bài thơ.
12

- Bức tranh thiên nhiên ngày hè:

+ Hình ảnh: cây hòe xòe tán, hoa lựu
đầu hiên, sen hồng dưới ao.
-> Thiên nhiên đặc trưng của mùa hè

13


+ Màu sắc: màu xanh của tán lá hòe
với màu đỏ của hoa lựu, màu hồng của
hoa sen.
-> Hài hòa thắm tươi rực rỡ.

14


- Trạng thái cảnh ngày hè được diễn tả qua các động
từ mạnh:
+ “Đùn đùn”(từ láy).
+ “Phun”
+ “Tiễn”
-> Sức sống của cảnh vật đang căng tràn, đang cựa
quậy, vận động không ngừng.

15

Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương


- Bức tranh cuộc sống ngày hè:
+ Âm thanh:
.Chợ cá lao xao: sự tấp nập náo nhiệt của
cuộc sống sinh hoạt con người, của buổi
chợ thanh bình.
.Dắng dõi cầm ve: sự náo nhiệt của thiên
nhiên.
-> Từ láy, đảo ngữ, đối làm nổi bật bức
tranh thiên nhiên, bức tranh cuộc sống.

17


- Nhà thơ cảm nhận bức tranh thiên nhiên qua những
giác quan:
-Thị giác: màu sắc của cây, của hoa.
- Khứu giác: mùi thơm của hoa sen
- Thính giác:
+ Dắng dỏi( từ láy)
+ Lao xao ( từ láy)
->Nhà thơ đã dùng mọi giác quan để cảm nhận bức
tranh thiên nhiên, cuộc sống.

18

=> Thiên nhiên và cuộc sống con người hòa
hợp với nhau, tràn đầy sức sống -> tâm hồn
nghệ sĩ khát sống, yêu đời mãnh liệt, tinh tế.


2. Tâm trạng nhà thơ.
- Nguyễn Trãi ước mơ có cây đàn gảy khúc
Nam phong  mưa thuận gió hòa.
- Lấy Nghiêu, Thuấn làm tấm “gương báu
răn mình” Chí hướng cao cả.
=> Luôn khao khát đem tài trí để thực hành
tư tưởng nhân nghĩa yêu nước thương dân.


- Câu kết (câu lục ngôn):thể hiện sự dồn
nén cảm xúc của cả bài.
-> Điểm kết tụ trong tâm hồn Ức trai không
phải ở thiên nhiên, tạo vật mà chính là ở
con người, ở người dân.

21


III. Tổng kết:
1. Nội dung
- Bức tranh ngày hè đẹp,tràn đầy sức sống, cùng với
đó là vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi.
2. Nghệ thuật:
- Bài thơ vừa trang trọng, vừa bình dị, tự nhiên.
- Câu thất ngôn xen lẫn lục ngôn

- Sử dụng kết hợp từ thuần Việt( từ láy),từ Hán
Việt.

22