slide chính sách công

Giới thiệu về môn học
 Mục tiêu môn học: Kiến thức & Kỹ năng
 Kiến thức căn bản về chính sách công; các yếu tố cấu thành nên
chính sách công và hệ thống chính sách công...
 Kiến thức về quy trình chính sách (quy trình, nguyên tắc, phương

pháp, các ưu tiên, các ràng buộc, v.v… của các giai đoạn trong
hoạt động chính sách)

 Kiến thức và kỹ năng phân tích dùng trong quá trình chính sách,

hoạch định, thực thi, đánh giá chính sách (phân tích chi phí, lợi
ích, tác động... cụ thể của một chính sách, làm cơ sở cho việc
tham mưu hoạch định chính sách, thực hiện công vụ tại các cơ
quan công quyền)

10/09/2015

5


Thảo luận:

Từ “chính sách” được sử dụng trong thực tế theo
những nghĩa như thế nào?
- “Nhà nước thực hiện chính sách phát triển toàn diện và
tạo điều kiện để các dân tộc thiểu số phát huy nội lực,
cùng phát triển với đất nước.” (K4, Đ5, Hiến pháp 2013)
- “Gia đình chính sách”; “đối tượng chính sách”...
- Thực hiện chính sách đối với người lao động...

10/09/2015

6


Cấu trúc nội dung
Gồm 8 Chương:
 C 1: Chính sách công và hệ thống chính sách công
 C 2: Các chủ thể hoạt động chính sách công
 C 3: Công cụ chính sách công
 C 4: Hoạch định chính sách công
 C 5: Thực thi chính sách công
 C 6: Đánh giá chính sách công
 C 7: Kết thúc chính sách và chu kỳ chính sách công
 C 8: Một số chính sách công ở Việt Nam
10/09/2015

7


Chương I:
Chính sách công
và hệ thống chính sách công
Học viện Chính sách và Phát triển
Khoa Chính sách công
Giảng viên: ThS. Đỗ Tiến Dũng
Năm học 2015-2016

10/09/2015

8


1- Khái quát về bộ môn khoa học chính sách công
1.1. Nguyên nhân hình thành khoa học chính sách công
- Xuất phát từ nhu cầu đi từ thực tiễn đến lý luận; nhu cầu
ứng dụng và nghề nghiệp; nhu cầu giải quyết các vấn đề
mới nảy sinh của các chính phủ.
- Những điều kiện cần thiết chín muồi: Sự tổng hợp các kiến
thức lý luận; tiến bộ của các ngành khoa học xã hội (đặc
biệt là khoa học hành chính) và khoa học tự nhiên, khoa
học công nghệ, công nghệ thông tin...


Sự hình thành khoa học CSC:
Thống trị

Nhà nước

Chính trị

Chính Sách
Công

(? Quản lý )
???

10/09/2015

Bị trị

Xã hội
(Cá nhân & Tổ
chức)
(? Bị Quản lý )

10


1.2. Sự phát triển khoa học nghiên cứu chính
sách công
- Quá trình phát triển
- Một số đại diện






Harold Lasswell: Đặt nền móng, đề ra phạm vi, phương
pháp, đối tượng, tính chất, hướng phát triển.
Yehezkel Dror: Kế thừa, luận chứng cụ thể và tường tận
một loạt vấn đề cơ bản
« Quy trình chính sách »
« Nguồn lực », « lợi ích », « chi phí », « gánh nặng »
« Đời sống tốt lên hay xấu đi »


Harold Dwight Lasswell (1902 – 1978)
1951, “Khoa học chính sách: Sự phát

triển gần đây về phạm vi và phương
pháp”, NXB ĐH Stanford.
Khoa học CS có 3 đặc điểm riêng biệt
để tách ra khỏi chính trị học, hành
chính công, luật học, xã hội học:
-Đặc điểm định hướng vấn đề
-Đặc điểm đa ngành
-Tính quy chuẩn hoặc định hướng giá
trị
10/09/2015

12


1.3. Sự hình thành và phát triển khoa học chính
sách công ở Việt Nam
- Thành lập nhà nước
- Các giai đoạn lịch sử và yêu cầu phát triển, nhu cầu cải
cách, mở cửa, đổi mới, hội nhập
- Toàn cầu hoá và sự tiến bộ về khoa học công nghệ, đặc
biệt là công nghệ thông tin
- Nghiên cứu chính sách công ở VN hiện nay


“Chính thực tiễn là thước đo chính xác nhất sự đúng
đắn của mỗi chính sách. Đã đến lúc chúng ta phải tổng
kết những kinh nghiệm thành công và thất bại, từ đó
hình thành nên lý luận về khoa học chính sách thích
hợp với điều kiện nước ta” (Lê Chi Mai)

10/09/2015

14


1.4. Đặc trưng của khoa học chính sách công
 Đặc tính liên ngành, xuyên bộ môn
 Lý thuyết kết hợp thực tiễn
 Liên quan mật thiết với khoa học thực nghiệm
 Có tính nhạy cảm với thời gian và môi trường biến

đổi


1.5. Đối tượng, mục tiêu, phạm vi nghiên cứu
 Đối tượng: Là hệ thống chính sách và quy trình chính

sách trên thực tiễn.
 Mục tiêu: Thông qua nghiên cứu thực tiễn để tìm ra
những giải pháp cải tiến hệ thống, nâng cao chất lượng
hoạch định, thực thi CS.
 Phạm vi: Trên các phương diện lý luận, lý thuyết đến
thực tiễn; bao gồm 1 loạt các vấn đề: hệ thống chính sách;
quy trình chính sách; phương pháp và kỹ thuật phân tích
chính sách; nghiên cứu các chính sách cụ thể...

10/09/2015

16

1.6. Các cách tiếp cận nghiên cứu chính sách công









Tiếp cận chính trị học
Tiếp cận kinh tế học
Tiếp cận xã hội học
Tiếp cận nhân học và nhân học xã hội:
Tiếp cận tâm lý học:
Tiếp cận lý thuyết trò chơi:
Tiếp cận hệ thống:
Tiếp cận khoa học pháp lý:


 Các cách tiếp cận nghiên cứu Chính sách công


Tiếp cận chính trị học:
"Chính sách là tập hợp biện pháp mà một chủ thể quyền lực
đưa ra để định hướng xã hội thực hiện mục tiêu chính trị của
chủ thể quyền lực”.

QUYỀN LỰC

10/09/2015

18


 Các cách tiếp cận nghiên cứu Chính sách công


Tiếp cận kinh tế học:
"Trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường, các
chính sách của nhà nước chủ yếu hướng vào việc sửa chữa
những khiếm khuyết của nền kinh tế thị trường, là sự can
thiệp của nhà nước vào nền kinh tế đó nhằm mục tiêu hiệu
quả, ổn định và công bằng”. (Lê Chi Mai)

CUNG – CẦU

10/09/2015

19


 Các cách tiếp cận nghiên cứu Chính sách công


Tiếp cận xã hội học
"Chính sách là tập hợp biện pháp do chủ thể quản lý đưa ra,
nhằm tạo lợi thế cho một (hoặc một số) nhóm xã hội, giảm
lợi thế của một (hoặc một số) nhóm xã hội khác, để thúc đẩy

việc thực hiện một (hoặc một số) mục tiêu xã hội mà chủ thể
quyền lực đang hướng tới” (Vũ Cao Đàm, 2011)

LỢI THẾ

10/09/2015

20


 Các cách tiếp cận nghiên cứu Chính sách công


Tiếp cận nhân học và nhân học xã hội:
"Chính sách là phương tiện tác động đến hàng loạt sinh hoạt
văn hóa và xã hội của con người, từ đây dẫn đến những phản
ứng của xã hội đối với chính sách, và hơn nữa, là những kiến
tạo xã hội mới do chính sách dẫn đến” (Vũ Cao Đàm, 2011).

TÁC ĐỘNG + PHẢN ỨNG => KIẾN TẠO

10/09/2015

21


 Các cách tiếp cận nghiên cứu Chính sách công


Tiếp cận tâm lý học:

“Chính sách là tập hợp biện pháp đối xử ưu đãi đối với một
nhóm xã hội, nhằm kích thích động cơ hoạt động của nhóm
này hướng theo việc thực hiện một (hoặc một số) mục tiêu
của chủ thể quyền lực”. (Vũ Cao Đàm, 2011)

ĐỘNG CƠ

10/09/2015

22


 Các cách tiếp cận nghiên cứu Chính sách công


Tiếp cận lý thuyết trò chơi:
“Chính sách, với tư cách là một đòn ứng phó của chủ thể
quản lý trước tình huống mới của cuộc chơi, phải đảm bảo
cho mình luôn thắng trong cuộc chơi, nhưng giữ được quan
hệ lâu bền với đối tác” (Vũ Cao Đàm, 2011).

ỨNG PHÓ + THẮNG CUỘC

10/09/2015

23


 Các cách tiếp cận nghiên cứu Chính sách công


Tiếp cận hệ thống:
…chính sách luôn đóng vai trò một công cụ đồng bộ hóa hệ
thống, nhưng một mặt khác, sự xuất hiện một chính sách
cũng làm cho hệ thống xuất hiện một yếu tố mất đồng bộ mới
(Vũ Cao Đàm, 2011).

ĐỒNG BỘ => MẤT ĐỒNG BỘ =>?

10/09/2015

24


 Các cách tiếp cận nghiên cứu Chính sách công


Tiếp cận khoa học pháp lý:
"Chính sách là tập hợp biện pháp được thể chế hóa (về mặt
pháp lý) để phân biệt đối xử giữa các nhóm xã hội, điều chỉnh
động cơ hoạt động của các nhóm hướng theo mục tiêu phát
triển xã hội” (Vũ Cao Đàm, 2011).

ĐIỀU CHỈNH (? ĐỘNG CƠ?)

10/09/2015

25

2- Nội dung và bản chất của chính sách công
• Khái niệm và bản chất
• Cấu trúc cơ bản

• Chức năng cơ bản
• Đặc trưng cơ bản
• Phân loại chính sách công


2.1. Khái niệm và bản chất
 Một số khái niệm








10/09/2015

David Easton định nghĩa: “Chính sách công là sự phân bổ
của các cấp có thẩm quyền đối với các giá trị của toàn xã
hội.”
Harold D. Lasswell, và A. Kplan: chính sách là “những kế
hoạch lớn chứa đựng mục tiêu, giá trị và chiến lược.”
Robert Eyestone: Chính sách công là “mối quan hệ giữa cơ
quan chính phủ với môi trường xung quanh nó.”
Thomas R. Dye: “Chính sách công là tất cả những gì chính
phủ quyết định thực hiện hoặc không thực hiện.”

27


2.1. Khái niệm và bản chất
 Một số khái niệm
 Nguyễn Hữu Hải: “Chính sách công là những hành
động ứng xử của Nhà nước với các vấn đề phát sinh
trong đời sống cộng đồng, được thể hiện bằng nhiều
hình thức khác nhau, nhằm thúc đẩy xã hội phát triển.”
 Ngô Huy Đức: "Chính sách công là chương trình hành
động hướng đích của chủ thể nắm quyền lực công cộng"

10/09/2015

28


1.2.1. Khái niệm và bản chất
Chính sách công là những định hướng mục tiêu và biện
pháp hành động, được Nhà nước lựa chọn và ban hành
như một công cụ quản lý của Nhà nước, nhằm giải quyết
các vấn đề công cộng được lựa chọn, và được bảo đảm
thực thi bởi các chủ thể có thẩm quyền
- Nội dung CS: Mục tiêu và biện pháp (hệ thống quy tắc ứng xử)
- Chủ thể ban hành: Nhà nước
- Tính chất công cụ
- Định hướng mục tiêu: giải quyết vấn đề công cộng
- Bảo đảm thực thi