Am thanh can ban ly thuyet va thuc hanh

ÂM THANH CĂN BҦN LÝ THUYӂT & THӴC HÀNH
[”\
BÀI 1: KHÁI NIӊM DECIBEL
Mӝt sӕ khái niӋm căn bҧn ngành âm thanh:
x

Ĉѫn vӏ vӏ ÿo âm thanh: decibel –– cách tính toán / tính ÿӝ suy giҧm –– ÿo chӍ sӕ decibel mӝt sӕ
môi trѭӡng thông dөng –– máy ÿo db kӃ.

Khái quát các chӍ sӕ áp suҩt âm thanh thông dөng trong thӵc tӃ: văn phòng yên tƭnh, sân khҩu
ca nhҥc, còi xe, hӝi trѭӡng ÿông ngѭӡi, tiӃng máy bay phҧn lӵc, vv ……
Th͹c hành: th͵ tính áp sṷt âm thanh và thi͇t b͓ c̯n thi͇t cho m͡t h͡i tr˱ͥng vͣi kích th˱ͣc cho
s̽n.
x

Ĉѫn vӏ công suҩt âm thanh; phân biӋt watt RMS / PMPO.

x

Tҫn sӕ âm thanh: âm vӵc các nhҥc cө (piano, violon, trӕng, saxo, vv……) và giӑng ca, tiӃng
nói, tiӃng ӗn.

x

Tên và âm vӵc mӝt sӕ tiӃng ӗn chuNn trong âm thanh: white noise, pink noise……

x

Các ÿѫn vӏ khác trong âm thanh: tәng trӣ, hertz, cycle, volt, ampere, phân biӋt kӻ thuұt sӕ và
analogue, tҫn sӕ lҩy mүu, vv……

BÀI 2: MICROPHONE
Dynamic / condenser / các loҥi micro khác (ceramic, ruban……) / ÿiӋn áp phantom / ÿѫn vӏ tính
ÿӝ nhҥy / nguyên tҳc hoҥt ÿӝng ngõ vào, ra cân bҵng & không cân bҵng. ĈiӋn áp ra & ÿӝ nhҥy, ѭu
khuyӃt ÿiӇm mӛi loҥi micro. Các loҥi micro sans-fil: khái niӋm FM, VHF, UHF, diversity tuner……
BÀI 3: MIXER
Các thuұt ngӳ thông dөng –– phân biӋt các ngõ vào/ra, tәng trӣ, ÿiӋn áp, ý nghƭa / công dөng
gain, pad, pan, send, return, group, các thuұt ngӳ chuyên môn khác……
Phân biӋt các ÿѭӡng vào chuNn khác nhau: line, mic, aux, insert, main in, main out vv…… ÿiӋn
áp và tәng trӣ mӛi ÿѭӡng vào/ra.
Các cách ÿҩu nӕi tәng quát mӝt mixer vӟi các thiӃt bӏ khác: effect, delay, anti-feedback vv……
BÀI 4: LOA
Phӕi hӧp tәng trӣ - biӃn áp loa –– ÿӝ nhҥy, hiӋu suҩt loa –– khái niӋm quan trӑng db/w/m.
Các loҥi loa phân biӋt qua dҧi tҫn hoҥt ÿӝng: sub woofer / woofer / mid-range / squawker /
tweeter / horn tweeter.
Các loҥi loa phân biӋt qua thùng loa: fullrange, subwoofer, loa cӝt vv…… Cách phӕi hӧp. Khái
niӋm vӅ vùng (zone), cách ÿҩu loa theo vùng.
BÀI 5: EFFECT
Các thiӃt bӏ & khái niӋm effect: Equalizer, Paramatric EQ, Active Crossover, Delay, Effect,
Enhancer, Maximizer vv…… (cҳt nghƭa các thuұt ngӳ liên quan và công dөng, cách sӱ dөng).
BÀI 6: AMPLIFIER
Các loҥi OTL / OCL / có biӃn áp xuҩt âm / Hi impedance. Sѫ lѭӧc nguyên tҳc hoҥt ÿӝng ––
cách phân biӋt và ÿһc ÿiӇm âm thanh mӛi loҥi –– hѭ hӓng thѭӡng gһp, cách xӱ lý.

1


KHÁI NIӊM ÂM THANH CHUYÊN NGHIӊP
Ta có thӇ ÿӏnh nghƭa âm thanh chuyên nghiӋp –– tiӃng Anh là Professional Audio hay
Prosound –– ÿѭӧc hiӇu nhѭ các âm thanh phát ra có hӋ thӕng và chӫ ÿích tӯ các bӝ loa và dàn máy
ÿiӋn tӱ, nӝi dung là tiӃng nói hay ca nhҥc, cho mӝt lѭӧng thính giҧ nào ÿó tѭѫng ÿӕi lӟn, tұp trung ӣ

mӝt vӏ trí nào ÿó, cNJng tѭѫng ÿӕi lӟn. Hoһc cNJng hiӇu là công nghӋ ÿӇ sҧn xuҩt hay cung cҩp các
thiӃt bӏ trên. hѭ thӃ có thӇ kӇ ra:
x

Sân khҩu ca nhҥc, kӏch.

x

Rҥp hát, rҥp chiӃu phim.

x

VNJ trѭӡng, quán bar, quán café, nhà hàng lӟn, các phòng karaoke công cӝng vv……

x

hà thӡ, nhà trѭӡng.

x

Các hӝi trѭӡng, phòng hӑp công cӝng.

x

HӋ thӕng âm thanh hѭӟng dүn tҥi sân bay, nhà ga, khách sҥn, chung cѭ ……

x

Phòng thâu thanh, ÿài phát thanh truyӅn hình vv……

Và chuyên viên âm thanh là nhӳng ngѭӡi phө trách thiӃt kӃ, vұn hành, sӱa chӳa các hӋ thӕng
âm thanh trên.
ѭӟc ngoài có hҷn mӝt ngành chuyên môn cho thuê mѭӟn các hӋ thӕng âm thanh, có các
nhân viên thành thҥo (trong ÿó có kӻ sѭ, nhҥc sƭ) vӟi các thiӃt bӏ cӫa hӑ ÿѭӧc thiӃt kӃ, lҳp ÿһt, vұn
chuyӇn…… mӝt cách chuyên nghiӋp. Và cNJng có nhӳng ca sƭ, nghӋ sƭ ngôi sao chӍ trình diӉn nӃu có hӋ
thӕng âm thanh quen thuӝc cӫa hӑ.
PHÓNG THANH CÔNG CӜNG VÀ ÂM THANH TRÌNH DIӈN
Âm thanh chuyên nghiӋp lҥi chia ra làm hai ngành là ngành PHÓG THAH CÔG CӜG
(Public Address) và ÂM THAH CHUYÊ GHIӊP TRÌH DIӈ (Performance).
Phóng thanh công cӝng chӫ yӃu chuyӇn lӡi nói, thông tin, hѭӟng dүn…… ÿӃn cho thính giҧ,
chӫ yӃu là tҥi nhӳng nѫi công cӝng nhѭ sân bay, nhà ga, sân vұn ÿӝng, nhà thӡ…… Ca nhҥc ÿôi khi
cNJng có nhѭng không phҧi là chính. Chӳ tҳt thѭӡng dùng la PA: Public address.
gѭӧc lҥi âm thanh trình diӉn chӫ yӃu là phát ÿi ca nhҥc, ÿôi khi cNJng là kӏch, trình bày trӵc
tiӃp tҥi mӝt ÿiӇm nào ÿó. Dƭ nhiên công suҩt âm thanh cҫn thiӃt phҧi lӟn, vì thӃ ngѭӡi ta còn gӑi là
ngành KhuyӃt Ĉҥi Âm Thanh (Sound Reinfocement). Thѭӡng gӑi tҳt là Professional hay Prosound.
Hai ngành âm thanh trên có nhiӅu ÿiӇm tѭѫng ÿӗng và hӛ tѭѫng lүn nhau nhѭng cNJng có
nhӳng ÿiӇm khác biӋt mà ta sӁ nói ÿӃn sau này. VӅ thiӃt bӏ, chúng không hoàn toàn giӕng nhau (mһc
dҫu ÿôi trѭӡng hӧp vүn có thӇ sӱ dөng lүn lӝn ÿѭӧc). Và ngay cҧ vӅ mһt nhân sӵ, hai ngành cNJng có
nhӳng yêu cҫu và nӝi dung công viӋc khác nhau; tuy thӃ thì sӵ hiӇu biӃt căn bҧn vүn cҫn thiӃt cho cҧ
hai ngành, và sau này ai cҫn ÿi chuyên sâu vӅ vҩn ÿӅ nào sӁ cҫn nhӳng hiӇu biӃt và kinh nghiӋm vӅ
ngành ÿó.
BÀI 1: DECIBEL –– Ĉѫn vӏ áp suҩt âm thanh
Mӝt ÿiӅu khá ngҥc nhiên là nhiӅu ngѭӡi làm viӋc trong lãnh vӵc liên quan tӟi âm thanh
nhѭng không biӃt ÿѫn vӏ ÿo lѭӡng âm thanh là gì, hay có nghe nói nhѭng không hiӇu gì vӅ nó cҧ.
Trong bài ÿҫu tiên ta ÿӅ cұp tӟi mӝt ÿӅ tài hѫi nһng phҫn lý thuyӃt, nhѭng nó giúp ta nói
chuyӋn ÿӃn các vҩn ÿӅ khác nhau sau này dӉ dàng hѫn. Ĉó là khái niӋm vӅ DECIBEL, ÿѫn vӏ ÿó áp
suҩt âm thanh.
Ĉѫn vӏ ÿo cѭӡng ÿӝ (ÿӝ lӟn) cӫa âm thanh là DECIBEL, viӃt tҳt là (dB).
Cҫn phân biӋt 2 loҥi ÿѫn vӏ: ÿѫn vӏ âm thanh tӵ nhiên và ÿѫn vӏ ÿo ÿiӋn áp âm thanh.

2


ÂM THANH TӴ NHIÊN
hѭ ÿa sӕ các chiӅu kích tӵ nhiên khác ÿӅu có ÿѫn vӏ ÿo lѭӡng, decibel là ÿѫn vӏ quy ѭӟc ÿo
áp suҩt âm thanh; thӵc ra decibel không phҧi là mӝt ÿҥi lѭӧng tѭѫng ÿӕi hӳu hình nhѭ kilogram hay
metre mà nó là mӝt tӍ lӋ so sánh; ngѭӡi ta quy ѭӟc nhѭ sau:
x

Mӭc nhӓ nhҩt là OdB nghƭa là không nghe thҩy gì, không có tiӃng ӗn. Mӭc này là mӭc lý
thuyӃt, vì trong môi trѭӡng sӕng tӵ nhiên luôn luôn có tiӃng ӗn.

x

Mӭc âm thanh bҳt ÿҫu làm ÿau tai (tiӃng còi xe tҧi) là 120dB. Mӭc lӟn hѫn (tiӃng máy bay
phҧn lӵc) 140 dB có thӇ làm ÿiӃc tai.

x

Mӭc âm thanh sân khҩu ca nhҥc rap, rock…… khoҧng 110 ÿӃn 115 dB.

x

TiӃng ӗn trung bình trong văn phòng làm viӋc yên tƭnh, công viên yên tƭnh…… khoҧng 60 ~ 70
dB.

TÍN HIӊU ÂM THANH
Khi ÿo lѭӡng khuӃch ÿҥi tín hiӋu âm thanh trong thiӃt bӏ ÿiӋn tӱ ngѭӡi ta cNJng dùng ÿѫn vӏ
dB. Chính xác hѫn, là dBv.
0dB là mӭc chun ÿӇ nӕi kӃt các ÿҫu tín hiӋu thông dөng. Thí dө ngõ ra MIXER, ngõ vào

POWER, ngõ ra ÿҫu CD vv…… Mӝt sӕ thiӃt bӏ dân dөng cӫa hұt và Châu Âu lҥi dùng mӭc chun 20dB.
x

0dB tѭѫng ÿѭѫng vӟi mӭc 0,77 volt. ghƭa là nӃu ӣ ÿҫu ra máy ghi 0dB thì mӭc tín hiӋu
trung bình ӣ ÿó là 0,77 volt.

x

Vì là mӭc chun, 0dB cNJng có nghƭa là không khuyӃch ÿҥi, không thay ÿәi vӅ ÿӝ lӟn. Thí dө
tín hiӋu âm thanh ÿѭa vào bӝ Equalizer ӣ mӭc 0dB, nӃu khi ra lҥi cNJng ӣ 0dB, nghƭa là âm
thanh ÿѭa vào và ÿѭa ra có ÿiӋn áp bҵng nhau.

x

Trong các thiӃt bӏ âm thanh ÿiӋn tӱ thông dөng, mӭc ÿiӋn áp ӣ ngõ ra cӫa MICRO hoһc ÿҫu
tӯ (băng cassette hay video) là nhӓ nhҩt, thѭӡng là -70 hoһc -60 dB nghƭa là khuӃch ÿҥi lên
nhiӅu lҫn mӟi ÿҥt tӟi mӭc chun 0dB. Mӭc khuӃch ÿҥi 2 lҫn tѭѫng ӭng vӟi +3dB.

ghƭa là ÿӇ nâng mӭc ÿiӋn áp tín hiӋu tӭ micro tăng lên ngang bҵng mӭc AUX 0dB, ta cҫn
có mҥch khuӃch ÿҥi khoҧng 23 lҫn.
gõ ra ÿҫu CD hoһc VCD, Video…… thѭӡng là -20dB (chun gia dөng hұt) hoһc 0dB (chun
thiӃt bӏ âm thanh chuyên nghiӋp quӕc tӃ).
x

Mӝt sӕ máy chuyên dөng (ÿҫu ghi kӻ thuұt sӕ, ÿҫu video chuyên dөng……) cӫa Mӻ dùng ngõ
ra +4dB và tәng trӣ thҩp, mөc ÿích làm cho ӣ ÿiӇm nӕi kӃt tín hiӋu ÿѭӧc mҥnh, chӕng nhiӉu.

Nh̷c l̩i: thӵc ra dB không phҧi là mӝt ÿѫn vӏ ÿo lѭӡng. Ĉó lá mӝt tӍ lӋ so sánh.
Thí dө: H͏ th͙ng âm thanh này lͣn h˯n h͏ th͙ng âm thanh kia 10dB, ho̿c ti͇ng ͛n ͧ phòng
này lͣn h˯n phòng kia 6dB vv……

MÁY ĈO
Muӕn ÿo cѭӡng ÿӝ áp suҩt âm thanh, ngѭӡi ta dùng máy ÿo decibel. Máy ÿo
gӗm 1 micro ÿiӋn dung, mӝt mҥch khuӃch ÿҥi và mӝt kim chӍ thӏ (giӕng nhѭ volt
kӃ) hoһc màn hiӋn sӕ. Giӕng nhѭ volt kӃ, máy ÿo dB cNJng có nhiӅu ÿӝ nhҥy khác
nhau. goài ra máy ÿo còn có hai nҩc, mӝt nҩc ÿo âm thanh vұt lý, mӝt nҩc ÿo
mҥch bù tҫn ÿӇ ÿo âm thanh theo bұc tuyӃn cӫa tai ngѭӡi, có ÿӝ nhҥy hѫi khác vӟi
âm thanh tӵ nhiên.

3


Bҧng: Ĉ͡ ͛n ÿo b̹ng decibel ͧ nhͷng n˯i th˱ͥng g̿p.
NGUӖN ÂM
Ĉӝ ӗn tính bҵng dB
Không nghe thҩy gì
0
Ĉӗng hӗ quҧ lҳc
20
Vѭӡn yên tƭnh
30
hà ӣ yên tƭnh
42
Khu dân cѭ yên tƭnh
48
Văn phòng công ty yên tƭnh, rҥp hát yên tƭnh (khi chѭa chiӃu phim)
50
Văn phòng trung bình
53
Văn phòng làm viӋc lӟn yên tƭnh
60

ói chuyӋn khoҧn cách 90 cm
62
Xe khách lѭu thông trong thành phӕ, khoҧng cách 6m
70
Siêu thӏ, nѫi công cӝng, xѭӣng thӧ yên tƭnh
70
Xe khách trên xa lӝ, khoҧng cách 6m
76
ói chuyӋn lӟn tiӃng, khoҧng cách 90cm
78
Xѭӣng thӧ ӗn ào
80
Máy móc văn phòng, khoҧng cách 90cm
80
Văn phòng báo chí, nhà máy in, nhà máy dӋt
80
Ĉӝng cѫ 10 mã lӵc, khoҧng cách 15m
88
Thành phӕ giӡ cao ÿiӇm, khoҧng cách 3m
90
hà máy công nghiӋp nһng
90
Máy bay phҧn lӵc cҩt cánh, khoҧng cách 1000m
90
Xe vұn tҧi, xe ÿua khoҧng cách 9m
94
Máy tán rivê, khoҧng cách 90cm
100
Máy xén cӓ, khoҧng cách 3m
105

Ban nhҥc Rock
113
Máy bay phҧn lӵc cҩt cánh, khoҧng cách 150m
115
Còi hө 50 mã lӵc, khoҧng cách 30m
138
Phóng hӓa tiӉn
175
Ghi chú: nhͷng con s͙ trên ch͑ có tính t˱˯ng ÿ͙i, tùy theo môi tr˱ͥng th͹c t͇.
Câu hӓi thӵc hành:
x

Cùng mӝt bҧn nhҥc, cùng loҥi loa, nӃu ta dùng 2 loa thì nghe lӟn hѫn 1 loa bao nhiêu dB?

Trҧ lӡi: 3dB. Nghƭa là ÿ͡ lͣn tăng/gi̫m g̭p ÿôi, tr͓ s͙ dB tăng/gi̫m ±3.
x

Ӄu ÿӭng cách hӋ thӕng loa 1m, nghe (hoһc ÿo) ÿѭӧc âm thanh 90 dB, vұy ÿӭng cách 2m
nghe ÿѭӧc bao nhiêu?

Trҧ lӡi: Suy gi̫m 6dB, tͱc là 84dB. Nghƭa là kho̫ng cách tăng g̭p ÿôi, áp l͹c âm thanh gi̫m -6dB.
TÌM HIӆU THÊM Vӄ DECIBEL
Ĉѫn vӏ decibel trên loa và Micro
MICROPHONE VÀ dB
Hӓi: Tҥi sao trong bҧng ÿһc tính ngõ ra cӫa micro lҥi dùng trӏ sӕ decibel âm (thí dө ÿӝ nhҥy
ngõ ra micro ghi OUTPUT SESITIVITY = -70dB).
Trҧ lӡi: Mͱc ngõ ra trung bình chu̱n cͯa m͡t thi͇t b͓ âm thanh (ÿã có m̩ch khu͇ch ÿ̩i) nh˱
ÿ̯u ÿƭa CD hay m͡t ÿàn organ, là 0dB hay 0,7v. Nh˱ng vͣi micro c̯n ph̫i ÿ˱a vào khu͇ch ÿ̩i thêm
nhi͉u l̯n mͣi ÿͯ mͱc tín hi͏u 0dB. Trên th͹c t͇ ÿ͋ nâng ÿi͏n áp ngõ ra cͯa micro (kho̫ng 30mv)
lên ÿ͇n 0.7v c̯n h͏ s͙ khu͇ch ÿ̩i kho̫ng 25 l̯n, t˱˯ng ÿ˱˯ng 70dB, vì th͇ ghi là -70dB. Và nh˱ th͇

micro ghi -60dB sͅ có ÿi͏n áp ngõ ra nh̩y h˯n lo̩i micro ghi -70dB.

4


LOA & DB
Hӓi: Ĉѫn vӏ dB áp dөng vào loa nhѭ thӃ nào?
Trҧ lӡi: Ĉ˯n v͓ dB dùng ch͑ áp sṷt âm thanh do loa phát ra, trong ÿi͉u ki͏n ÿ˱a vào loa m͡t
công sṷt 1w và ÿ̿t máy ÿo cách trͭc loa 1m. Cách ghi nh˱ sau: SPL (Sound-pressure level, áp sṷt
âm thanh) = 96dB/1w/1m hay 96dB/w/m. Ch͑ s͙ dB nói trên càng lͣn, loa càng nh̩y, hi͏u sṷt càng
cao. Loa s̷t th˱ͥng có SPL kho̫ng 95~105dB, loa thùng ch͑ kho̫ng 85~95dB. Ĉ͡ nh̩y SPL cͯa
loa cNJng còn tùy thu͡c nhà s̫n xṷt.
Hӓi: Vұy nӃu vӟi loҥi loa có SPL 90dB, ÿѭa vào loa mӝt công suҩt 250w, ta ÿѭӧc bao nhiêu
dB?
Trҧ lӡi: Có th͋ tính nẖm th͇ này: 250w nghƭa là 1w x 2 ( lNJy thͳa 8). M͟i l̯n công sṷt g̭p
ÿôi ta có thêm +3dB. 8 l̯n g̭p ÿôi là 90 + 24dB tͱc là 114dB.
Hӓi: Ĉѫn vӏ dB thѭӡng còn áp dөng vào trѭӡng hӧp nào?
Trҧ lӡi: Áp dͭng ÿ͋ ÿo ÿ͡ lͫi khu͇ch ÿ̩i. Thí dͭ khi nói m̩ch ÿi͉u ch͑nh treble –– bass ÿ˱ͫc
r6dB nghƭa là m̩ch ÿó có th͋ tăng (ho̿c gi̫m) âm treble ho̿c âm bass ÿ˱ͫc 4 l̯n, m̩ch equalizer
r18dB nghƭa là nó có th͋ tăng hay gi̫m tín hi͏u cͯa m͡t t̯n s͙ nào ÿó 8 l̯n.
Hӓi: Khi thiӃt kӃ âm thanh mӝt hӝi trѭӡng, hay mӝt sân khҩu ngoài trӡi, cách tính nhanh ÿӇ
biӃt cҫn bao nhiêu dB là ÿӫ?
Trҧ lӡi: Tr˱ͣc h͇t ÿo (hay ˱ͣc tính) ÿ͡ ͛n trung bình t̩i ÿ͓a ÿi͋m ÿó. Gi̫ s͵ hi͏n tr˱ͥng có
ÿ͡ ͛n 70dB. N͇u có máy ÿo, phát nh̩c và dùng máy ÿo do âm thanh t̩i ÿi͋m ng˱ͥi ng͛i xa nh̭t. Âm
thanh ph̫i có th͋ mͧ ÿ˱ͫc lͣn h˯n mͱc ͛n +10dB tͱc là 80dB, nhi͉u h˯n càng t͙t, công sṷt còn d˱
và trung th͹c, không b͋ ti͇ng. N͇u không thì ph̫i thêm loa ho̿c thêm máy công sṷt, ho̿c c̫ hai.
N͇u không có máy ÿo, dùng các cách tính toán ˱ͣc l˱ͫng ÿã nói trên ÿ͋ bi͇t c̯n dùng bao nhiêu loa
và m̩ch khuy͇ch ÿ̩i công sṷt t˱˯ng ͱng.
Cҫn nhӟ các quy ѭӟc sau:
x

Công suҩt ÿѭa vào loa gҩp hai lҫn, thì áp suҩt âm thanh SPL tăng +3dB.

x

Tuy nhiên không thӇ tăng công suҩt vào loa tùy tiӋn vì sӁ cháy. Thí dө ÿһc tính loa là
90dB/w/m. ay muӕn loa phát ra 114dB thì phҧi ÿѭa vào loa 250w (nhѭ ÿã tính ӣ trên).
hѭng nӃu loa không chӏu ÿѭӧc 250w thì phҧi thêm loa, ÿӇ có tәng sӕ 250w. Thí dө dùng 2
loa 125w.

x

Khoҧng cách giӳa nguӗn âm và tai nghe tăng hai lҫn, thì SPL giҧm -6dB. Thí dө ӣ cách loa
10m, nghe ÿѭӧc 80dB, cách 20m nghe ÿѭӧc 74dB.

NHӲNG ĈѪN V ÂM THANH NÊN NHӞ

Mӭc tín hiӋu chun LIE I/LIE OUT

Mӭc tín hiӋu out tӯ micro loҥi dynamic
Tәng trӣ vào MICRO

Chun Châu Âu (Jack DI)
Chun gia dөng hұt –– Mӻ
(Jack bông sen tӭc RCA)
Chun chuyên dөng Mӻ (Jack
cannon)
Tùy loҥi micro, tính bҵng dB
Tính bҵng volt
Chun quӕc tӃ hiӋn nay

Hàng ÿһc dөng chuyên
nghiӋp
Tính bҵng dB
Tính bҵng dB
Tính bҵng dB
Tính bҵng Hertz

Áp suҩt âm thanh mӝt buәi hòa nhҥc lӟn
Áp suҩt âm thanh khi không nghe thҩy gì
Áp suҩt âm thanh tҥi mӝt văn phòng yên tƭnh
Tҫn sӕ lҩy mүu âm thanh CD, MD
Tҫn sӕ lҩy mүu âm thanh các máy thu chuyên
Tính bҵng Hertz
dөng (băng DAT, DVD)
Tӕc ÿӝ âm thanh trong không khí thông thѭӡng Tính bҵng m/s
Ĉӝ suy giҧm âm thanh khi ÿi xa khӓi nguӗn âm Tính bҵng dB

5

-20dB tӭc là khoҧng 0.2v
0dB tӭc 0.77v
+4dB tӭc khoҧng 2v
Khoҧng -60 ~ -70dB
Khoҧng vài milivolt
600 ohms
Tәng trӣ thҩp, khoҧng 200 ohms
(mөc ÿích giҧm nhiӉu)
Khoҧng 95 ~ 105dB
0dB
Khoҧng 60 ~ 70dB

44.0kHz
48kHz
300 mét/giây
Cӭ tăng gҩp ÿôi khoҧng cách, giҧm


(dùng tính mӭc âm thanh cҫn thiӃt)
Ĉӝ tăng âm thanh khi tăng công suҩt máy

Tính bҵng dB

6dB
Cӭ gҩp ÿôi công suҩt mӟi tăng +3dB

BÀI 2: MICROPHONE
Micro là thiӃt bӏ tiӃp nhұn các rung ÿӝng âm thanh sau ÿó ÿәi thành tín hiӋu
ÿiӋn tӱ ÿӇ ÿѭa vào máy khuӃch ÿҥi, mөc ÿích ghi hoһc phóng lӟn các âm thanh cҫn
thiӃt.
CҨU TҤO
Micro gӗm mӝt màng rung bҵng plactic hoһc kim loҥi mӓng, màng thѭӡng có hình tròn,
mang theo cuӝn dây hoһc thiӃt bӏ cҧm biӃn khác ÿӇ phát sinh dòng ÿiӋn khi nhұn các rung ÿӝng âm
thanh. hѭ thӃ micro thѭӡng có hai (hoһc 3) ÿҫu dây tín hiӋu ÿѭa ra. Màng rung, cuӝn dây hoһc bӝ
cҧm biӃn ÿһt ӣ ÿҫu micro. Thân micro bҵng kim loҥi hao85c nhӵa, cҩu tҥo cho phù hӧp thm mӻ
ÿӗng thӡi cNJng là hӝp âm hѭӣng ÿiӅu chӍnh sóng âm ÿӃn micro. Vì thӃ nӃu tùy tiӋn thay ÿәi vӓ
micro có thӇ làm âm thanh thay ÿәi hҷn.

màng plastic

lõi nam châm

ӕng thông hѫi

CÁC LOҤI MICROPHONE
Thѭӡng có các loҥi micro sau, xӃp loҥi theo chҩt liӋu và phѭѫng pháp dùng phát sinh tín hiӋu:
1. Micro dynamic: Micro ÿiӋn ÿӝng –– Màng bҵng plastic (hoһc kim loҥi) mӓng có cuӕn 1 cuӝn
dây tròn bҵng dây ÿӗng rҩt mҧnh, giӳa cuӝn dây có lõi nam châm, khi màng rung ÿӝng theo
âm thanh làm cuӝn dây rung theo, phát sinh ÿiӋn. Micro ÿiӋn ÿӝng có cҩu trúc tѭӧng tӵ nhѭ
chiӃc loa và hoҥt ÿӝng ngѭӧc vӟi nguyên tҳc loa. hѭ thӃ loa nhӓ có thӇ dùng làm micro
ÿѭӧc (nhѭng ÿӝ nhҥy và tәng trӣ có khác).

2. Micro condenser: Micro ÿiӋn dung –– Màng bҵng kim loҥi mӓng rung ÿӝng trѭӟc mӝt màng
thӭ hai cӕ ÿӏnh. Hai màng kim loҥi tҥo thành mӝt tө ÿiӋn nhӓ mà ÿiӋn dung thay ÿәi theo âm
thanh. ĈiӋn dung biӃn ÿәi ÿó ÿѭӧc ÿѭa vào 1 mҥch ÿiӋn tӱ ÿәi thành tín hiӋu ÿiӋn. Mҥch ÿiӋn
tӱ gӗm 1 transistor FET và mӝt vài linh kiӋn ÿiӋn tӱ. hѭ thӃ micro condenser cҫn phҧi có
pin ÿӇ hoҥt ÿӝng. Ĉôi khi ӣ các micro condenser cao cҩp ngѭӡi ta lҩy ÿiӋn ӣ ngay trên mixer.
guӗn ÿiӋn này cao (40 volt) nhѭng ch Ӎ cҫn dòng rҩt nhӓ vì thӃ gӑi là nguӗn ҧo (phantom).
Micro ÿiӋn dung có nguyên tҳc hoҥt ÿӝng giҧn dӏ, dӉ chӃ tҥo, nhӓ gӑn và thѭӡng ÿѭӧc dùng
trong các máy ghi âm, các thiӃt bӏ rҿ tiӅn. gѭӧc lҥi cNJng có mӝt sӕ micro ÿiӋn dung sҧn xuҩt

6


công phu, âm thanh rҩt trung thӵc, rҩt ÿҳt tiӅn và ÿѭӧc dùng trong phòng thâu.
3. Còn có các loҥi micro khác nhѭ micro thanh (dùng trong ÿiӋn thoҥi xѭa), micro ruban,
micro thҥch anh…… nay không còn dùng.
ĈҺC TÍNH MICROPHONE
Ĉһc tính kӻ thuұt micro ÿѭӧc xác ÿӏnh bӣi các chi tiӃt:
B̫ng ÿ̿c tính (specifitions) m͡t lo̩i microphone
Specifications
Type

Directivity
Rated Impendance
Rated Sensitivity (1kHz 0dB = 1V/Pa)
Frequency Response
Connection Cable
Cable Length
Terminal of Cable
Weight
Dimensions
Talk Switch
Finish
Standard Accessory
Ĉһc tính kӻ thuұt
Loҥi micro
Hѭӟng tính
Tәng trӣ danh ÿӏnh
Ĉӝ nhҥy danh ÿӏnh (1kHz 0dB = 1V/Pa)
Ĉáp tuyӃn tҫn sӕ
Dây cáp nӕi
ChiӅu dài dây cáp
Ĉҫu cҳm cáp
Trӑng lѭӧng
Kích thѭӟc
Công tҳc
Vӓ
Phө kiӋn kèm theo

Moing coil microphone (dynamic microphone)
Unidirectional
600 ohms, balanced

-54dB
70 –– 15,000Hz
1 –– core shielded cable
10m
¼”” unbalanced phone plug
245g without connection cable
Ø51 x 170mm
Short-off type slide O/OFF switch
Body; Zine-diecast, Metalic gra
/Head; Aluminum-diecast and zine plated seel wire, Metalic gray
Microphone holder (W5/6””)
Dùng cuӝn dây di ÿӝng
Ĉѫn hѭӟng
600 ohms, cân bҵng
-54dB
70 –– 15,000Hz
Cáp bӑc giáp 1 ruӝt
10m
Jack phone loҥi 6 ly không cân bҵng
245g không kӇ dây cáp
Ø51 x 170mm
Loҥi nút gҥt O/OFF chұp mҥch
Thân: kӁm ÿúc, màu xám kim loҥi
Ĉҫu: nhôm mҥ ÿúc + lѭӟi tráng kӁm màu xám
Giá support loҥi (W 5/16””)

™

Loҥi micro: dynamic hoһc condenser

™

Hѭӟng thu sóng: toàn hѭӟng (omni-directional), ÿѫn hѭӟng (uni-directional) hay nhi hѭӟng
(bi-directional). Micro ÿѫn hѭӟng thѭӡng dùng nhҩt. Thuұn tiӋn ÿӇ ca, giҧng dҥy…… vì âm
thanh thâu ÿӃn thҷng tӯ miӋng ca sƭ hay ngѭӡi nói. Micro ÿa hѭӟng dùng thâu phóng sӵ,
quay camera, ÿôi khi dùng cho ca ÿoàn. Micro nhӏ hѭӟng dùng trong chuyên môn (thí dө
phӓng vҩn hai ngѭӡi, phòng thâu khi hai ngѭӡi hát, thâu hai nhҥc cө vv……).

™

Ĉӝ nhҥy: là ÿiӋn áp ngõ ra cӫa micro so vӟi loҥi micro khác ÿӕi vӟi nguӗn âm cӕ ÿӏnh, tính
bҵng decibel. Micro trung bình có ÿӝ nhҥy -65dB. Trӏ sӕ âm càng nhӓ, micro càng nhҥy.
Thí dө micro vӟi -60dB nhҥy hѫn loҥi -70dB.

™

Dҧi tҫn: mӛi micro có khҧ năng thu các âm thanh ӣ các tҫn sӕ khác nhau và ÿӝ trung thӵc
khác nhau. Trên lý thuyӃt, ÿӝ nhҥy ÿӕi vӟi các tҫn sӕ khác nhau không ÿѭӧc chênh lӋch vài
dB. Thí dө trong catalogue ghi: Frequency response (ÿáp tuyӃn) 60~15kHz, r2dB tӭc là
micro thâu ÿѭӧc các âm thanh tӯ 60 (thҩp) ÿӃn 15kHz (cao) và ÿӝ chênh lӋch 2dB.

™

Tәng trӣ: Tәng trӣ ngõ ra cӫa micro và ÿҫu vào mixer (hoһc ampli) phҧi phù hӧp, âm thanh
mӟi mҥnh và trung thӵc, Dӵa vào trên ÿӏnh luұt ohm, có thӇ chӭng minh tín hiӋu ÿѭӧc
truyӅn ÿi tӕi ÿa khi tәng trӣ ÿҫu ra mӝt thiӃt bӏ bҵng tәng trӣ bҵng tәng trӣ ÿҫu vào thiӃt bӏ
7


thӭ 2. HiӋn nay thѭӡng dùng micro có tәng trӣ 600 ohm. Mӝt sӕ micro phòng thâu dùng

tәng trӣ thҩp hѫn (100 ohm) mөc ÿích giҧm nhiӉu. Vì tәng trӣ càng cao, nhiӉu càng dӉ
thâm nhұp (ÿһc tính cӫa nhiӉu là tәng trӣ cao). Loҥi micro tәng trӣ cao (vài Kohm) thích
hӧp cho ampli ÿèn, nay không còn dùng.
™

Micro không dây: Trong thân micro gҳn kèm thêm mӝt bӝ phát sóng, phӕi hӧp vӟi bӝ nhұn
ӣ khoҧng cách vài mѭѫi mét, gӑi là micro không dây (wireless hay sans fil). gày xѭa dùng
băng sóng FM (~90MHz). HiӋn nay dùng tҫn sӕ phát VHF và UHF (sóng gҫn vӟi sóng TV,
200 ~ 400 MHz).

ĈIӄU CHӌNH –– SӰ DӨNG
i Micro dynamic thѭӡng dùng trong ca nhҥc sӕng vì ít hú hѫn các loҥi khác.
i Trong phòng thâu thѭӡng dùng micro condenser, âm thanh rҩt trung thӵc, tuy nhiên
chҥy dây dài không tӕt và lҥi dӉ bӏ hú.
i Ĉҩu nӕi micro bҵng Jack Cannon ӣ chӃ ÿӝ cân bҵng (balanced) cho ÿúng cách là tӕt
nhҩt ÿӇ chӕng nhiӉu vì do cҩu tҥo cӫa mҥch cân bҵng, nhiӉu sӁ tӵ triӋt tiêu trên ÿѭӡng
dây.
i Dùng Jack 6mm –– tӭc ӣ chӃ ÿӝ không cân bҵng (unbalanced), chӍ thích hӧp cho dây
ngҳn, dӉ sӱ dөng trong gia ÿình, phҥm vi nhӓ.
i Mӛi micro có tҫn sӕ cӝng hѭӣng và ÿáp tuyӃn tҫn sӕ khác nhau, khi ÿiӅu chӍnh phҧi
sӱa equalizer thích hӧp ÿӇ giӑng nói êm tai, nhҥy và ít hú. Ӄu dùng nhiӅu micro thì
tӕt nhҩt dùng loҥi giӕng nhau ÿӇ dӉ ÿiӅu chӍnh hѫn.

Hӓi: Balanced / Unbalanced là gì?
Trҧ lӡi: hai dây tín hi͏u d̳n ÿi͏n th͇ xoay chi͉u ng˱ͫc pha vͣi nhau 180q, là tín hi͏u micro
(ho̿c tín hi͏u nh̩c), có giáp b͕c ngoài n͙i mát, g͕i là balanced. Khi d̳n ÿi trên ÿ˱ͥng dài, n͇u có
nhi͍u xâm nh̵p, nhi͍u nh̵p ÿ͛ng pha vào c̫ 2 dây và sͅ t͹ tri͏t tiêu. Ng˱ͫc l̩i khi d̳n tín hi͏u ch͑
b̹ng 1 dây còn dây kia là giáp b͕c, g͕i là unbalanced, không có tác dͭng ch͙ng nhi͍u ÿó.
SӰA CHӲA
i Micro thѭӡng hѭ hӓng nhҩt ӣ dây dүn, công tҳc. Cuӝn dây cNJng có thӇ bӏ ÿӭt hoһc

chҥm.

8


i Ӄu là ÿҫu dynamic, dùng ohm kӃ, thang x1 hay x10, ÿo 2 ÿҫu dây thҩy khoҧng 600
ohm, ghé tai nghe ÿҫu micro kêu rӝt rҽt là tӕt. hѭng vӟi micro condenser chӍ có thӇ
thӱ phát trên ampli hay mixer. Ӣ vӏ trí công tҳc OFF thѭӡng là hai ÿҫu tín hiӋu sӁ
ÿѭӧc cho nhұp lҥi vӟi nhau, không có tín hiӋu âm thanh ra. Ӄu ӣ vӏ trí OFF ta chӍ
ngҳt tín hiӋu mà không nӕi mát, nhiӉu sӁ xâm nhұp vào ÿѭӡng dây, ÿӃn mixer và
trong loa có nhiӅu tiӃng ӗn.
Phө chú:
Hàn dây micro và dây tín hiӋu vӟi Jack Cannon.

Balanced (XLR)
Pin 1: Shield
Pin 2: Hot
Pin 3: Cold

BÀI 3: MIXER

CÁCH SӰ DӨNG, ĈIӄU CHӌNH, ĈҪU NӔI.
Mix / Mixing là trӝn –– Mixer nghƭa là bӝ trӝn; trong âm thanh là thiӃt bӏ nhұn các tín hiӋu âm
thanh vào, xӱ lý, trӝn, sau ÿó ÿѭa ra mӝt tín hiӋu hoàn chӍnh ÿӇ rӗi ÿѭa vào máy khuӃch ÿҥi.
hѭ vұy vӅ căn bҧn Mixer gӗm nhiӅu ÿѭӡng vào và 1 ÿѭӡng ra, ngày nay thѭӡng dùng âm
thanh stereo nên thѭӡng có 2 ÿѭӡng ra. Hѫn nӳa nhiӅu loҥi mixer có nhiӅu cһp ÿѭӡng ra nhѭ ÿѭӡng
ra tәng (Master), ÿѭӡng ra cho loa kiӇm tra (Monitor) vv…… sӁ nói ÿӃn sau.
Ta lҩy 1 mixer vӟi 8 ÿѭӡng vào làm thí dө. Bҥn có thӇ hӓi, tҥi sao ngѭӡi ta lҥi chӑn 8 mà
không phҧi là 9……? (sӕ 9 cNJng là sӕ ÿҽp!) Mӝt trong nhӳng lý do là vì âm thanh ngày nay liên quan
nhiӅu ÿӃn kӻ thuұt sӕ, mà trong kӻ thuұt sӕ thѭӡng dùng con sӕ 8 và các bӝi sӕ cӫa nó nhѭ 16, 32

vv…… sӁ thuұn tiӋn hѫn cho viӋc thiӃt kӃ.
Mixer loҥi 8 ÿѭӡng, nhѭ tên gӑi cӫa nó, sӁ có 8 ÿѭӡng vào riêng biӋt. Mӛi ÿѭӡng vào sӁ có
các nút ÿiӅu chӍnh giӕng nhau, và chӍ khҧo sát 1 ÿѭӡng là ÿӫ. Các nút ÿiӅu chӍnh chó ÿѭӡng vào
(cNJng gӑi là Track hay Line) trên 1 mixer tiêu biӇu nhѭ sau:
9


GAIN: ĈiӅu chӍnh ÿӝ lӧi ngõ vào. Tùy theo loҥi mixer, nút GAI có thӇ ÿánh sӕ tӯ 0 ÿӃn 10, cNJng
có thӇ là bҵng ÿѫn vӏ decibel, chҷng hҥn 0dB ÿӃn -60dB. út GAI giӕng nhѭ cánh cәng vào, tiӃp
nhұn các tín hiӋu khác nhau tӯ nhӓ ÿӃn lӟn, nӃu tín hiӋu vào nhӓ quá (micro chҷng hҥn) thì phҧi mӣ
hӃt lên ÿӇ nhұn toàn bӝ tín hiӋu, nӃu tín hiӋu vào quá lӟn (ÿàn keyboard chҷng hҥn) thì phҧi cҧn bӟt,
mӣ nhӓ lҥi, ÿӇ khӓi quҧ tҧi mҥch vào. hѭ thӃ khi ÿѭa tín hiӋu vào mӝt track ta cҫn ÿiӅu chӍnh nút
GAI sao cho tín hiӋu ÿӯng nhӓ cNJng ÿӯng lӟn quá, nӃu tҥi ÿҫu vào có thêm mӝt ÿèn báo PEAK
(ÿӍnh) thì càng tӕt, ta chӍnh GAI sao cho thӍnh thoҧng ÿèn chӟp hoһc nhӓ hѫn mӕt chút là ÿѭӧc.
PAD: Mӝt sӕ mixer có thêm nút nhҩn PAD, thѭӡng có mөc ÿích giҧm tín hiӋu ÿҫu vào -20dB, hoһc
giҧn dӏ hѫn có mixer chӍ ghi LIE/MIC cNJng có nghƭa là tăng/giҧm tín hiӋu ÿҫu vào thích hӧp vӟi
tín hiӋu Micro và Line.
TONE / EQUALIZER Phҫn Tone/Equalizer thѭӡng gӗm 2, 3 hoһc 4 nút, ÿiӅu chӍnh âm sҳc cӫa tín
hiӋu ÿѭa vao mӛi track. Ӄu là 2 nút, ghi Treble/Bass hoһc Hi/Low cNJng có nghƭa nhѭ nhau, nӃu có
3 nút có thêm nút MID ÿӇ chӍnh âm giӳa (tiӃng nói). Ĉôi khi ӣ mixer phӭc tҥp hѫn thêm nút
Frequency dùng lӵa chӑn vùng trung tâm tҫn sӕ ÿang ÿiӅu chӍnh. Thí dө ӣ nút MID có thӇ lӵa chӑn
tҫn sӕ trung tâm là 3K, 5K hoһc 7K. Vұy nên nhӟ nút Frequency không có chӭc năng tăng giҧm âm
sҳc hay âm lѭӧng.
Các nút MOITOR hay EFFECT, dùng chuyӇn tín hiӋu cӫa track ÿó ÿӃn phҫn sau.
CÁCH ĈIӄU CHӌNH
Cө thӇ hѫn, ta xem xét cách chӍnh tӯng nút trên mixer. Các mixer thѭӡng có rҩt nhiӅu nút,
nhѭng thӵc ra mӛi kênh chӍ có mӝt sӕ nút và trên mӛi kênh các nút tѭѫng ӭng ÿӅu giӕng nhau. Và
trӯ nút chӍnh âm lѭӧng chính là nút gҥt, còn tҩt cҧ các nút khác là núm xoay.
Các nút chӍnh trên tӯng kênh.
PAD hoһc GAIN: Thѭӡng ÿһt ӣ ÿҫu vào tӯng track ngõ Micro hoһc Line in, ÿiӅu chӍnh mӭc tín hiӋu

vào. út PAD chӍ là nút nhҩn/nhҧ, làm tăng/giҧm ÿӝ nhҥy ngõ vào. Còn nút GAI thѭӡng là nút
chӍnh tròn tuyӃn tính. ên chӍnh vӯa ÿӫ, không nhӓ quá hoһc lӟn quá. CNJng có mixer có cҧ hai loҥi
nút PAD và GAI. Có máy ghi rõ mӭc vào ÿӇ lӵa chӑn thích hӧp.
x

0dB ӭng vӟi mӭc tín hiӋu 0.7volt là mӭc chun nӕi vӟi ngõ ra LIE OUT ӣ các máy gia
dөng nhѭ CD, VCD, Video Tape…… và các thiӃt bӏ chuyên dөng cӫa hұt.

x

+4dB là chun ngõ vào/ra thiӃt bӏ chuyên nghiӋp cӫa Mӻ.

x

-20dB là chun LIE OUT cӫa mӝt sӕ thiӃt bӏ Châu Âu và hұt.

x

-60dB là chun ngõ vào/ra cho micro.

Có mixer trang bӏ thêm ÿèn báo PEAK. Cho tín hiӋu vào và chӍnh sao cho ÿôi khi ÿèn chӟp
lên là tӕt.
Cách thӱ
Thѭӡng thѭӡng sau khi lҳp ÿһt máy xong vӟi ÿҫy ÿӫ loa và công suҩt, thӱ bҵng cách gҥt các
nút MASTER và VOLUME tӯng track ӣ mӭc 0dB, chӍnh GAI cho nghe ÿӫ lӟn là thích hӧp.
Lѭu ý: Tùy theo cách thi͇t k͇, nhi͉u lo̩i mixer không làm t̷t ti͇ng khi nút GAIN ͧ v͓ trí Minimum.
Vì nút GAIN không có mͭc ÿích ÿi͉u ch͑nh th˱ͥng xuyên ho̿c làm t̷t ti͇ng. Nó ch͑ có mͭc ÿích
ph͙i hͫp mͱc tín hi͏u ÿ˱a vào mixer cho thích ÿáng.
EQ hoһc TONE: Các nút chӍnh EQ cho tӯng track vào thѭӡng là núm xoay mang các chӳ TREBLE,
MID, BASS hoһc HI, MID, LOW.

Các mixer cao cҩp hѫn ÿôi khi có thêm nút ҩn ÿӏnh tҫn sӕ giӳa các nút HI hoһc MID. Thí dө
ta có thӇ chӑn chӍnh âm sҳc MID xoay quanh các tҫn sӕ 500, 1000, 2000, 5000Hz.
PAN: CNJng ÿһt ӣ các ngõ vào, nhѭng ÿһt sau tҫng tiӅn khuyӃch ÿҥi, mөc ÿích chuyӇn tín hiӋu sang
bên phҧi (tәng) hoһc bên trái. Thѭӡng các kênh dùng MIC nên ÿһt nút PA ӣ vӏ trí giӳa, nhҥc CD,
VCD…… nӃu có ÿӫ 2 kênh thì ÿѭa 1 kênh sang trái và 1 kênh sang phҧi. (Tuy nhiên nӃu ÿһt ӣ giӳa
10


cNJng không sao, vì trӯ khi hӋ thӕng ÿѭӧc thiӃt kӃ kӻ lѭӥng, còn thѭӡng thì hiӋu ӭng âm thanh stereo
nѫi công cӝng không có hiӋu quҧ rõ rӋt).
Khái niӋm Balanced cNJn hѫi giӕng PA nhѭng dành cho các kênh kép (1 kênh 2 ngõ vào,
stereo).
AUX SEND: ÿôi khi cNJng viӃt tҳt là AUX hoһc AUX 1, AUX 2, ÿһt trên tӯng track, có mөc ÿích
ÿѭa tín hiӋu tӟi mӝt ngõ ra chung khác vӟi ngõ ra MASTER OUT, mөc ÿích ÿӇ sӱ dөng tín hiӋu
cӫa track ÿó cho mөc ÿích khác vӟi ngõ ra MASTER OUT, thí dө ÿӇ ghi âm, ÿӇ tҥo mӝt nhóm tín
hiӋu riêng chuyӇn lên sân khҩu dành cho ban nhҥc vv……
Ӣ tҫn ra cӫa mixer, tѭѫng ӭng vӟi nút chӍnh AUX SED có ngõ ra và chӍnh AUX SEND
OUT hoһc GROUP OUT.
EFFECT hay EFX SEND: ÿôi khi dùng chung vӟi AUX SED, chuyӇn tín hiӋu tӟi ngõ EFFECT
SED ӣ ÿѭӡng ra, mөc ÿích ÿѭa vào thiӃt bӏ sӱ lý ECHO hoһc các hiӋu ӭng âm thanh khác.
EFFECT SEND và EFFECT RETURN: dѭӡng tìn hiӋu và nút ÿiӅu chӍnh hiӋu ӭng âm thanh,
thông thѭӡng là ECHO , ra mӝt thiӃt bӏ bên ngoài ÿӇ xӱ lý và sau ÿѭa trӣ lҥi.
MUTE và SOLO: nút chӍnh dành cho tӯng track âm thanh. hҩn nút MUTE trên track nào thì track
ÿó tҥm thӡi không hoҥt ÿӝng (mөc ÿích ÿiӅu chӍnh nhanh chóng không cҫn dùng nút gҥt). Vӟi loҥi
mixer tӕt, nút MUTE phҧi tuyӋt ÿӕi không gây nhiӉu khi nhҩn/nhҧ nút này. gѭӧc lҥi, nhҩn nút
SOLO thì chӍ âm thanh track ÿó ÿѭӧc ÿѭa ÿӃn ngõ ra, các track khác tҥm ngѭng. Thay cho SOLO
ÿôi khi còn có nút FPL dùng khi muӕn chuyӇn 1 kênh riêng biӋt vào ngõ headphone ÿӇ kiӇm tra
trѭӟc.
Các nút chӍnh chung
AUX SED: ChӍnh ÿӝ lӧi tín hiӋu ÿѭa ra bӝ tín hiӋu ngoài. Ĉi kèm nút AUX SED cNJng có

jack AUX SED, thѭӡng dùng là jack 6mm.
AUX RETUR, EFFECT RETUR: ChӍnh ÿӝ lӧi tín hiӋu tӯ bӝ EFFECT ngoài trҧ vӅ. Ĉi
kèm nút AUX RETUR cNJng có jack AUX RETUR, jack 6mm.
MOITOR: út chӍnh và ngõ ra riêng cho toàn bӝ hay mӝt nhóm tín hiӋu, dùng cho mөc
ÿích kiӇm tra âm thanh hoһc ghi âm, nhѭng ÿiӅu chӍnh âm lѭӧng riêng biӋt không ҧnh hѭӣng bӣi nút
gҥt kênh và ngõ ra MASTER. Thí dө bӝ loa MOITOR trên sân khҩu có thӇ ÿѭӧc ÿiӅu chӍnh ÿӇ chӍ
nghe thҩy nhӳng gì cҫn thiӃt, riêng ban nhҥc chҷng hҥn. hiӅu mixer dùng nút gҥt và cNJng có mixer
dùng núm xoay. Ĉi vӟi nút MOITOR là jack MOITOR thѭӡng là jack 6mm.
EQUALIZER: Mӝt sӕ mixer có bӝ Equalizer chung cho tín hiӋu ra, thѭӡng dùng nút gҥt nhӓ,
và sӕ cҫn gҥt có thӇ là 4, 8 hoһc 16, ÿѫn hoһc kép. Ĉôi khi có jack PRE/POST EQ ÿi kèm, dùng jack
6mm, dành cho viӋc ghi âm.
MASTER: ĈiӅu chӍnh tín hiӋu ra tәng, thѭӡng dùng là 2 nút gҥt.
EFFECT: út này thѭӡng chӍnh tín hiӋu tӯ bӝ Effect rӡi bên ngoài ÿѭa trӣ vӅ mixer. Ĉôi khi
mixer có sҹn bӝ Effect bên trong, trѭӡng hӧp này trên mixer có thêm các nút chӍnh Effect nhѭ Delay,
Repeat, Reverb, Depth vv…… và các nút này cNJng có tính năng nhѭ ӣ bӝ Effect rӡi (sӁ nói ÿӃn trong
phҫn Effect riêng).
PHOES OUT: ChӍnh ÿӝ lӧi tín hiӋu ra headphones, cNJng ÿi vӟi jack phones out 6mm
stereo.
TAPE I/TAPE OUT: Thѭӡng dùng jack bông sen (RCA) ÿӇ ghi âm và lҩy tín hiӋu tӯ ÿҫu
CD, Cassette. Ĉһc ÿiӇm cӫa ngõ vào/ra này là hoàn toàn không cho phép sӱa chӍnh tín hiӋu, nghƭa là
giӳ âm thanh trung thӵc nhѭ nó vӕn có.

BÀI 4: LOA

11


Loa thiӃt bӏ tái tҥo âm thanh khi ÿѭa tín hiӋu âm thanh có công suҩt ÿã ÿѭӧc xӱ lý và khuӃch
ÿҥi lên ÿӫ mҥnh. VӅ cѫ cҩu, loa giӕng hӋt nhѭ micro dynamic, nghƭa là có mӝt màng loa gҳn liӅn vӟi
mӝt cuӝn dây, di ÿӝng giӳa 1 lõi nam châm có tӯ trѭӡng thұt mҥnh. Hoҥt ÿӝng cӫa loa ngѭӧc lҥi vӟi

micro, khi ÿѭa tín hiӋu âm thanh vào cuӝn dây cӫa loa, màng loa rung mҥnh tҥo ra âm thanh, Loa
thѭӡng có công suҩt tӯ vài watt ÿӃn vài trăm watt và chia làm nhiӅu loҥi khác nhau, tùy theo mөc
ÿích và kӃt cҩu.

CÁC ĈҺC TÍNH KӺ THUҰT CӪA LOA
1. Công suҩt loa: Tính bҵng Watt (W). ên nhӟ công suҩt thӵc tính bҵng RMS. Các hãng sҧn
xuҩt nhӓ thѭӡng lҩy ÿѫn vӏ công suҩt PMPO (peak music power output) dӏch là công suҩt
nhҥc ÿӍnh, nghƭa là mӭc công suҩt tӕi ÿa lâu lâu ÿҥt ÿѭӧc, và ӣ mӭc ÿó cNJng có thӇ cháy loa.
Ĉѫn vӏ ÿó mѫ hӗ và không chính xác. Thí dө: loa CD/Casstte chӍ có 4w RMS trong khi máy
ghi 200x200w PMPO.
2. Tәng trӣ: Tính bҵng ohm (:). Loa thѭӡng có mӭc 8 ohm (loa lӟn). Loa 4 ohm thѭӡng dùng
cho máy casstte nhӓ (vì cҩu tҥo IC dùng loa 4 ohm nghe lӟn gҩp ÿôi loa 8 ohm). Ĉôi khi loa
có loҥi 16 ohm, thѭӡng là loa sҳt, dùng ngoài trӡi, khi cҫn dүn dây ÿi xa. CNJng có khi loa
dùng tәng trӣ cao hѫn, do kӃt cҩu cӫa máy ampli chҥy ÿèn ngày xѭa yêu cҫu hoһc do nhu cҫu
dүn tín hiӋu ÿi xa (vài trăm mét) ngѭӡi ta dùng biӃn áp dung hӧp tәng trӣ. ên nhӟ loa tәng
trӣ càng cao, suy hao trên ÿѭӡng dây càng nhӓ. Lý do có thӇ chӭng minh theo công thӭc:
W=RI (bình thѭӡng). DiӉn tҧ nhѭ sau: công suҩt suy hao trên ÿѭӡng dây bҵng tәng trӣ loa
(và hӋ thӕng dây) nhân vӟi bình phѭѫng cѭӡng ÿӝ dòng ÿiӋn. Mà cѭӡng ÿӝ dòng ÿiӋn càng
nhӓ khi tәng trӣ loa càng lӟn. Ӣ các máy phóng thanh công cӝng, ngѭӡi ta dùng tәng trӣ loa
khoҧng 600 ohm, 1K ohm ÿôi khi ÿӃn 10K ohm. Mӝt lӧi ÿiӇm nӳa khi dùng loa tәng trӣ cao,
là dòng ÿiӋn tiêu thө cӫa loa sӁ rҩt thҩp nên có thӇ thêm hay bӟt mӝt sӕ loa mà không ҧnh
hѭӣng ÿӃn âm thanh chung.
a. Hình d˱ͣi thuy͇t minh m͡t s͙ ki͋u ÿ̭u ghép
+

-

+

-

-

8:

-

+

8:

+

8:

-

+

8:

+

+

4:

-

song song

+

-

nͩi ti͗p

16 :

biӃn áp loa

100volts max

-

+
-

+
-

+
ÿѭӡng vào 1k :

-

8:

I.

ampli

loa.

loa kèm bi͗n áp

b. Ki͋u ÿ̭u loa h͟n hͫp.
Khi trong hӋ thӕng có nhiӅu loa khác tәng trӣ ÿҩu vӟi nhau, ta gӑi là ÿҩu loa hӛn hӧp.
Thí dө khi ta có 1 cһp loa 8 ohm ÿҩu vӟi 1 cһp loa 16 ohm. Khi ÿó mӝt cһp loa giӕng
nhau ghép song song hoһc nӕi tiӃp sӁ có ÿһc tính cӫa mӝt loa duy nhҩt, ÿӇ ghép vӟi cһp
(hoһc 1 loa) kia cNJng tѭѫng ÿѭѫng vӟi mӝt loa duy nhҩt. Công suҩt sӁ phҧi chia ÿôi cho
12


hai loa. Tuy nhiên cách ÿҩu này phӭc tҥp và kӃt quҧ không tӕt lҳm (vì công phân chia cho
các loa sӁ yӃu ÿi).
Tҩt cҧ các cách ÿҩu ghép loa trên –– trӯ trѭӡng hӧp ÿҩu loa tәng trӣ cao –– ÿӅu tuân thӫ
theo ÿӏnh luұt ohm bình thѭӡng.
Hӓi: Trong catalogue ghi công suҩt loa SPL = 96dB/w/m nghƭa là gì?
Trҧ lӡi: Ĉó là áp l͹c âm thanh (SPL, tính b̹ng dB) mà lo̩i loa trên catalogue có th͋ phát ra
ÿ˱ͫc n͇u ÿ˱a vào loa m͡t tín hi͏u có công sṷt 1w, nghe ho̿c ÿo ͧ v͓ trí cách trͭc loa 1m. Cùng tín
hi͏u và công sṷt ÿó, vͣi loa có SPL = 90dB/w/m nghe sͅ nh͗ h˯n. Nh˱ng nên nhͣ ÿó ch͑ mͣi ch͑ là
m͡t y͇u t͙ v͉ phóng thanh và không ph̫i h͍ loa nào kêu lͣn thì ““x͓n”” h˯n.
Hӓi: Vұy còn ÿһc tính gì nӳa?
Trҧ lӡi: Ĉáp tuy͇n t̯n s͙ cͯa loa (Frequency response) cNJng là m͡t y͇u t͙. Th˱ͥng các loa
không bao trùm n͝i h͇t ph͝ t̯n âm thanh, vì th͇ ng˱ͥi ta ph̫i ghép chung vài loa trong m͡t thùng
ÿ͋ có ph͝ t̯n ÿ̯y ÿͯ (Fullrange) Ph͝ t̯n fullrange vͣi âm thanh là 30 –– 10.000Hz.
Hӓi: Trong phҫn ghi công suҩt loa (thí dө 100w RMS) có khi còn ghi rõ: sӭc chӏu ÿӵng
““24/24 –– pink noise”” nghƭa là gì?
Trҧ lӡi: pink noise ““ti͇ng ͛n tím”” nghƭa là loa ÿ˱ͫc cho th͵ ch͓u ÿ͹ng vͣi máy phát tín hi͏u

h͟n t̩p cͯa toàn d̫i âm thanh ͧ công sṷt danh ÿ͓nh cͯa loa ͧ ÿây là (100w) trong 24 giͥ (vͣi tín
hi͏u và công sṷt ÿó tai ng˱ͥi nghe cNJng r̭t khó ch͓u n͝i).
Hӓi: Còn các ÿһc tính kӻ thuұt nào khác vӅ loa?
Trҧ lӡi: Có m͡t s͙ y͇u t͙ khác n˱ng không c̯n thi͇t l̷m vͣi kͿ thu̵t viên căn b̫n. Thí dͭ:
ÿ͡ ch͙ng rung (damping factor), ÿ͡ méo hài (harmonic distortion), t̯n s͙ c͡ng h˱ͧng (resonant
frequency) vv……
Hӓi: Ӄu ÿҩu ngѭӧc dây loa r thì xҧy ra hiӋn tѭӧng gì?
Trҧ lӡi: Vͣi h͏ th͙ng có 2 loa trͧ lên có ̫nh h˱ͧng r̭t x̭u ÿ͇n âm tr̯m (bass). Vì khi có âm
bass cͯa tr͙ng hay ÿàn guitar bass ch̻ng h̩n, m͡t màng loa sͅ nh͛i ra còn m͡t màng loa sͅ thͭt
vào, âm thanh h̯u nh˱ tri͏t tiêu nên nghe nh͗ và méo ti͇ng. N͇u c̫ hai loa bass cùng ng˱ͫc thì ÿͩ
h˯n, tuy nhiên âm thanh nghe cNJng không hoàn toàn nh˱ nguyên thͯy. Dùng cͭc pin 9v ÿ͋ th͵ loa
bass, ÿ̯u dây + sͅ làm màng loa ÿ̱y tͣi. Vͣi các loa treble thì c̯n có thi͇t b͓ ÿo th͵ l͏ch pha, tuy
nhiên vͣi âm treble, vi͏c ng˱ͫc pha không quan tr͕ng l̷m, vì màng loa rung nh́, nhanh liên tͭc và
không nh͛i ra nh͛i vào.
Hӓi: Máy công suҩt ÿang chҥy, có tín hiӋu, và làm sút dây loa, có sao không?
Trҧ lӡi: Vͣi máy khu͇ch ÿ̩i ch̩y ÿèn, bi͇n áp xṷt âm sͅ cháy sau m͡t th˱ͥng gian.Vͣi máy
ch̩y IC, Transistor ho̿c FET thì không sao. Ch͑ có ÿi͉u khi ÿó vì nghe nh͗ ho̿c không nghe th̭y
gì, ta l̩i ti͇p tͭc ÿ̱y âm l˱ͫng lͣn lên, có th͋ làm quá t̫i t̯ng công sṷt ho̿c loa còn l̩i. Ĉ͛ng thͥi
loa g̷n ch̵p chͥn t̩o nhͷng xung nhi͍u có h̩i cho t̯ng công sṷt va làm méo ti͇ng.
II. PHÂN TÍCH CÁC LOҤI LOA THEO MӨC ĈÍCH VÀ TÂN SӔ SӰ DӨNG
Ta có thӇ phân biӋt vài loҥi loa:
™

Loa có màng nhún (bҵng giҩy, mӕp xӕp hoһc plastic) gҫn vӟi cuӝn dây di ÿӝng tronglõi
nam châm. Thѭӡng có hình tròn, nӃu màng lloa lӟn (30~40cm) dùng phát âm trҫm hoһc âm
giӳa. Cҩu tҥo cӫa màng loa và tӯ trѭӡng nam châm là hai yӃu tӕ quan trӑng ҧnh hѭӣng ÿӃn
chҩt lѭӧng âm thanh. Màng loa nhò, cӭng, bҵng giҩy, plastic hoһc titanium dùng phát âm
treble.

™

Loa cӫ nén (Compression driver) chӍ có màng rung nhӓ và cӭng vӟi cuӝn dây ÿһt trong lõi
nam châm, phát tán âm thanh bҵng hӑng còi, cho âm thanh mҥnh, phóng xa và ÿӏnh hѭӟng
dùng phát âm giӳa và âm treble.

13


™

Loa thҥch anh, không rung ÿӝng bҵng cuӝn dây nhѭng bҵng lӟp thҥch anh giӳa 2 màng kim
loҥi, cNJng cho âm giӳa và âm treble. HiӋu suҩt rҩt lӟn nhѭng công suҩt không cao, dùng cho
các thiӃt bӏ nhӓ gӑn nhѭ: máy tính, ÿӗ chѫi…… ÿôi khi cNJng làm còi phát âm treble cho thùng
loa lӟn.

™

Hӑng còi cӫa loa trung và loa teble có cҩu tҥo nhҳm mөc ÿích khuӃch tán âm thanh ÿúng
hѭӟng ÿã ÿӏnh nên gӑi la CD horn (Constant –– directivity). Góc phóng càng nhӓ, loa càng
dӉ bӕ trí ÿӇ phóng tӓa âm thanh thích hӧp. gѭӧc lҥi loa cho ÿàn phong cҫm chҷng hҥn,
ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ tӓa âm thanh ÿi mӑi hѭӟng. ĈiӅu này cNJng có thӇ hiӇu giӕng nhѭ micro
ÿѫn hѭӟng và micro ÿa hѭӟng vұy.

™

Mӝt loҥi loa thѭӡng dùng ngoài trӡi, có cӫ loa loҥi nén nhѭng vành loa ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿһc
biӋt ÿӇ phóng ÿҥi nguӗn âm thanh. Loҥi loa này phát âm giӳa nhiӅu, âm thanh lӟn và chói
tai, chӍ dùng ngoài trӡi. TiӃng Anh gӑi là HOR SPEAKER, còn tiӃng ViӋt thѭӡng gӑi là
loa sҳt vì vành loa bҵng kim loҥi. Tuy nhiên cNJng có loҥi vành loa bҵng nhӵa tәng hӧp. Loҥi
loa này có ÿӝ nhҥy (dB/w) rҩt cao và nhѭ thӃ hiӋu suҩt cNJng rҩt cao.

™

Tuy nhiên, trong tҩt cҧ các thiӃt bӏ âm thanh, thì loa là thiӃt bӏ nһng nӅ, cӗng kӅnh và hiӋu
suҩt thҩp (chӍ khoҧng tӕi ÿa vài chөc phҫn trăm!). Cho tӟi nay, mӑi thiӃt bӏ ÿӅu cҧi tiӃn và
thay ÿәi, còn bӝ loa thì chua có ÿӝt phá gì ngoҥn mөc, vӅ nguyên tҳc cNJng nhѭ hình dҥng.
Ta hãy chӡ xem!

III. THÙNG LOA
Thùng loa thѭӡng làm bҵng gӛ, có khi bҵng nhӵa, dùng bҧo vӋ loa ÿӗng thӡi tҥo âm hѭӣng
cho loa phát âm lӟn và chính xác. Trӯ loa nén nói ӣ trên, bӝ loa không có thùng sӁ không thӇ phát
âm hay ÿѭӧc, nhҩt là âm trҫm.
Phҫn này ta không ta không có ý ÿi sâu vào chi tiӃt cҩu tҥo và thiӃt kӃ thùng loa. ChӍ phân
biӋt vài loҥi thùng loa phә biӃn:
™

Thùng có mһt loa gӑi là ““vô biên””: là khi loa ÿѭӧc khoét lӛ gҳn ngay trên vách, trên trҫn,
nhѭ thӃ mһt loa ÿѭӧc coi là khá lӟn, tӭc là ““vô biên”” (infinite). Loҥi lao này cho âm trҫm
tѭѫng ÿӕi tӕt, chҳc chҳn nhѭng không mҥnh lҳm. ĈiӇn hình là các loҥi loa gҳn trҫn.

™

Thùng có mһt loa có khoét lӛ: Ӄu mһt loa không có lӛ, phҫm âm thanh rung ÿông ÿҵng
sau loa bӏ ém mҩt. Vì thӃ loa có khoét lӛ tұn dөng âm thanh phía sau ÿy ra trӣ lҥi và hiӋu
suҩt cao. Cҫn tính toán cn thұn kích thѭӟc thùng loa và lӛ khoét cNJng tѭѫng ӭng vӟi loҥi
loa. Ĉôi khi ngѭӡi ta còn gҳn thêm ӕng dүn, vӟi mөc ÿích cho âm thoát ra ÿѭӧc ÿӏnh pha
chính xác và âm thanh trҫm mҥnh, hay hѫn.

™

Thùng loa kín tuyӋt ÿӕi: vӟi loҥi loa này ngѭӡi ta triӋt hҫu hӃt âm thanh phía sau loa. Âm
thanh sӁ yӃu ÿi, hiӋu suҩt thҩp, bù lҥi tiӃng trҫm hay hѫn. Loa này thѭӡng ÿӇ thѭӣng thӭc
nhҥc trong nhà. Ĉôi khi loҥi loa này lҥi có gҳn mӝt màng loa giҧ, cNJng vӟi mөc ÿích hoàn
thiӋn âm trҫm.

™

Loa Sub-woofer: gày nay ngѭӡi ta ÿóng thùng loa vӟi nhӳng khe, ӕng dүn âm thiӃt kӃ
ÿһc biӋt ÿӇ tăng mҥnh âm trҫm, thѭӡng gӑi là loa siêu trҫm, phҧi dùng vӟi bӝ khuӃch ÿҥi
và phân tҫn riêng ÿӇ tăng thêm hiӋu quҧ cho âm trҫm.

ói tóm lҥi, âm thanh nghe ÿѭӧc phө thuӝc rҩt nhiӅu ӣ thùng loa, và mӛi nhà sҧn xuҩt ÿӅu có
phѭѫng pháp sҧn xuҩt riêng bҵng tính toán và thӵc nghiӋm, và không thuӝc phҥm vi tìm hiӇu cӫa bài
này. Dѭӟi ÿây ta sӁ khҧo sát các ÿһc tính cӫa mӝt thùng loa mүu vӟi 2 loa trҫm 30cm và 1 còi CD
dùng thҥch anh nhѭ sau:
B̫n ÿ̿c tính m͡t c̿p loa tiêu bi͋u.
Spec.
Enclosure
Speakers

Scaled type
Low Frequency; 30cm (12””) woofer x 2
High Frequency; CD horn (90q horizontal x 40q vertical) and piezo driver

14


Handling Power Capacity
Rates Impedance
Sensitivity*

Frequency Response
Input Connectors
Finish
Dimensions (WuHuD)
Weight
Ĉһc tính kӻ thuұt
Loҥi thùng
Cҩu kiӋn loa
Công suҩt chӏu ÿӵng
Tәng trӣ danh ÿӏnh
Ĉӝ nhҥy
Ĉáp tuyӃn
gõ vào
Mһt ngoài
Kích thѭӟc
Trӑng lѭӧng

Continuous Pink oise**; 80W RMS
Continuous Program; 240W
8 ohms
96dB (1W/1m)
50Hz to 20kHZ
1/4”” phone jack x 2 (in/bridge out)
Enclosure; Gray leatherette
Punched et; Black
846 u 380 u 310mm
19.9kg
Thùng kín
Loa trҫm; 30cm (12””) woofer x 2
Loa cao; còi CD (90q dӑc u 40q ngang) + cӫ loa thach anh

Liên tөc vӟi ““TiӃng Ӗn Tím”” 80W RMS
Hoҥt ÿӝng liên tөc 240W
8 ohms
96dB (1W/1m)
50Hz to 20kHZ
Jack 6 ly x 2 (cho ngõ vào/ra song song)
Thùng simili xám
Lѭӟi có lӛ màu ÿen
846 u 380 u 310mm
19.9kg

BÀI 5: EFFECT
I.

KHÁI NIӊM EFFECT
DELAY là âm dӝi, có nhiӅu tiӃng lұp lҥi.
REVERB là âm vang, âm thanh kéo dài ngân nga rӗi tҳt, không nghe rõ tiӃng lұp lҥi.

ĈiӅu chӍnh ECHO phҧi phӕi hӧp cҧ hai chӭc năng.
1. DELAY
ĈӇ ÿiӅu chӍnh cҫn hiӇu các thuұt ngӳ ghi trên mһt máy sau ÿó ÿһt các nút ÿúng vӏ trí:
x

Dry là âm thanh gӕc, chѭa có Echo.

x

WET hoһc MIXED là âm thanh ÿã có echo.

x

Bypass (hoһc Compare) là ÿӇ so sánh / chuyӇn ÿәi giӳa âm ÿã ÿiӅu chӍnh và âm chѭa
ÿiӅu chӍnh.

x

Atteuator: ChӍnh ÿӝ nhҥy ÿѭӡng vào. Ĉӝ nhҥy LIE I cӫa máy gia dөng (chun
hұt) thѭӡng là -20dB và máy chuyên dùng (tiêu chun Mӻ) là +4dB. Mӭc vào cӫa
Micro là -60dB.

ChӍnh DELAY kӻ thuұt sӕ thѭӡng sӱ dөng các thông sӕ sau:
x

TIME hoһc SPEED hay DELAY TIME nghƭa là tӕc ÿӝ, tiӃng dӝi lұp lҥi nhanh hay
chұm. Thông sӕ tính bҵng giây (second) hoһc miligiây (milisecond). Trӏ sӕ thѭӡng
dùng là 150ms cho tӟi 300ms.

x

DEPTH hoһc MODULATIO nghƭa là ÿӝ sâu, dӝi nhiӅu hay ít, nһng hay nhҽ. Tri sӕ
tính bҵng phҫn trăm. Thѭӡng có thӇ chӍnh DRY (âm thanh gӕc) là 100% và WET (âm
thanh ÿã xӱ lý) là 70%.

x

DECAY là thӡi gian mà tiӃng dӝi kéo dài cho tӟi khi tҳt hҷn. Thѭӡng tính bҵng giây
(trӏ sӕ khoҧng hai, ba giây).

2. REVERB
REVERB là âm vang, kéo dài rӗi tҳt dҫn, chҷng hҥn tiӃng chuông.

15


Các thông sӕ chӍnh Reverb nhѭ sau:
x

DECAY: thӡi gian ngân dài cho tӟi khi tҳt hҷn: tính bҵng giây (3,4 giây).

x

DRY & WET: giӕng nhѭ phҫn DELAY.

ĈӇ dӉ sӱ dөng hѫn có khi ngѭӡi ta dùng chӳ thay cho trӏ sӕ:
x

ROOM, HALL: TiӃng vang giӕng nhѭ trong phòng rӝng.

x

COCERT HALL: TiӃng vang vӯa phҧi vӟi ÿiӅu kiӋn hiӋn trѭӡng giӕng nhѭ trong
mӝt phòng nhҥc giao hѭӣng.

x

SPATIAL: TiӃng vang trong không gian lӟn nhѭ vùng biӇn, núi……

II. CÁC THUҰT NGӲ THѬӠNG GҺP TRONG BӜ EFFECT
x

EDIT: út sӱa ÿәi thông sӕ.

x

STORE, MEMORY: Ghi nhӟ nhӳng gì ÿã chӍnh.

x

PROGRAM: Chѭѫng trình ghi nhӟ, có ÿánh sӕ thӭ tӵ 1, 2, 3, 4……

x

USER: Chѭѫng trình dành cho ngѭӡi dùng tӵ chӍnh.

x

PRESET: Chѭѫng trình soҥn sҹn do nhà sҧn xuҩt, hoһc do ngѭӡi dùng ÿã ghi vào bӝ
nhӟ.

x

RECALL: Gӑi lҥi mӝt thông sӕ ÿã chӍnh.

x

ENGINE: Bӝ nhӟ, bӝ xӱ lý. hiӅu bӝ Engine thì máy có thӇ có nhiӅu chӭc năng hoҥt
ÿӝng cùng mӝt lúc.

x

RESET: Quay trӣ lҥi trҥng thái ban ÿҫu khi chѭa chӍnh.

III. SӰ DӨNG EFFECT
1. ĈIӄU CHӌNH ECHO
Khi ca sӻ hát, ai cNJng biӃt rҵng nӃu không cho mӝt chút âm echo hay reverb vào thì âm thanh
không hay.
gày xѭa ngѭӡi ta dùng các bӝ echo analog, hoҥt ÿӝng bҵng băng tӯ, ÿӇ tҥo tiӃng echo.
guyên tҳc cӫa nó là âm thanh chính cӫa ca sӻ ÿѭӧc ghi lҥi vào băng tӯ; sau ÿó băng tӯ chҥy qua
mӝt hoһc mӝt loҥt ÿҫu phát (khoҧng 4,5 cái), sҳp xӃp sap cho âm dӝi phát ra sau âm chính vài phҫn
trăm giây, nhѭ thӃ tҥo ra tiӃng vang tҳt dҫn.
ViӋc ÿiӅu chӍnh echo ngày ÿó rҩt ÿѫn giҧn: chӍ cҫn chӍnh tӕc ÿӝ (Speed) vang và ÿӝ lӟn nhӓ
cӫa tiӃng dӝi: ÿӝ sâu gӑi là (Depth). gày nay nhiӅu mҥch ÿiӋn tӱ chNJng bҳt chѭӟc các âm dӝi
analog cӫa băng tӯ nhѭ trên nhѭng thӵc hiӋn bҵng mҥch ÿiӋn tӱ. Các nút ÿiӅu chӍnh cNJng giҧn dӏ và
có thӇ thêm các nút sau:
REPEAT: Sӕ lҫn lһp lҥi nhiӅu hay ít.
INTENSITY: Ĉӝ lӟn cӫa tiӃng vang.
FEEDBACK: Mӭc ÿӝ trӝn âm chính vӟi tiӃng vang sau.
ViӋc ÿiӅu chӍnh cNJng tѭѫng ÿӕi dӉ nӃu các bҥn hiӇu ý nghƭa các nút chӍnh trên và nghe sao
cho vӯa tai. Khó có quy luұt nào ÿӇ buӝc bҥn phҧi chӍnh thӃ này hay thӃ khác. ó còn túy thuӝc vào
hiӋn trѭӡng, máy móc thiӃt bӏ, sӣ thích cӫa ca sӻ và thính giҧ vv…… Bҥn ÿiӅu chӍnh 5 nút trên cho
thích hӧp là ÿѭӧc. hѭng vӟi các loҥi echo kӻ thuұt sӕ ÿӡi mӟi –– thѭӡng gӑi là EFFECT –– thì cách
ÿiӅu chӍnh phӭc tҥp và âm thanh cNJng phong phú hѫn nhiӅu.
2. TҰP ĈIӄU CHӌNH CÁC BӜ ECHO KӺ THUҰT SӔ.

16


Các bӝ echo kӻ thuұt sӕ gӑi là DIGITAL EFFECT, ÿӕi lҥi vӟi AALOG DELAY là các bӝ
echo loҥi tѭѫng tӵ, dùng nút xoay.
Các bӝ Effect hiӋn ÿҥi thѭӡng không chӍ dùng làm echo cho ca sӻ, nhѭng còn nhiӅu công
dөng khác nhѭ: ÿәi tiӃng cho ÿàn guitar, keyboard vv…… ӣ ÿây ta chӍ nói ÿӃn phҫn dùng chӍnh ech

cho tiӃng ca.
ói chung các bӝ Digital Effect ít nút ÿiӅu chӍnh, thѭӡng dùng nút nhҩn, thѭӡng có màn hình
tinh thӇ lӓng và mӝt nút xoay lӟn dùng chung cho nhiӅu chӭc năng. Vì chӍ có mӝt màn hình nhӓ, các
chӭc năng, nӃu có nhiӅu sӁ ÿѭӧc gӑi ra tuҫn tӵ trên màn hình bҵng nút nhҩn gӑi là PAGE (lұt trang)
và phҧi theo dõi chӳ trên màn hình ÿӇ ÿiӅu chӍnh.
Sau ÿây là giҧi thích mӝt sӕ chӭc năng ÿiӅu chӍnh trong bӝ Digital Effect.
BYPASS: Trҥng thái tín hiӋu ÿҫu vào giӕng hӋt ÿҫu ra, tӭc máy không hoҥt ÿӝng. Dùng so sánh giӳa
lúc ÿã chӍnh và chѭa chӍnh tín hiӋu Effetc, hoһc khi hoàn toàn không cҫn dùng bӝ Effect. Cҫn phҧi
tҳt BYPASS máy mӟi hoҥt ÿӝng.
INPUT GAIN / OUTPUT GAIN: ChӍnh mӭc tín hiӋu vào và ra. Màn hình display sӁ hiӋn sӕbҵng
dB. Thông thѭӡng chӍnh ӣ khoҧng 0dB hoһc thҩp hѫn mӝt chút là vӯa. Ĉôi khi có máy không dùng
ÿѫn vӏ dB mà dùng sӕ 0% ÿӃn 100%. Trong ÿó 100% là mӭc lӟn nhҩt, 0% là im tiӃng, chӍnh 90% là
vӯa.
DELAY TIME: ChӍnh khoҧng cách thӡi gian tiӃng lұp lҥi, ÿѫn vӏ là 1us (1/1000 giây) cho ÿӃn
khoҧng 5 giây. ChӍnh tùy ý nhѭng khoҧng vài trăm ms (milisecond) là vӯa.
DECAY TIME: Bên echo cӫa analog kêu là REPEAT –– là thӡi gian âm dӝi lҥi kéo dài cho ÿӃn khi
tҳt hҷn. Ĉѫn vӏ thѭӡng là 0.1 giây cho ÿӃn 20 giây. ChӍnh khoҧng 3~5 giây.
DRY OUT: ChӍnh âm lѭӧng âm thanh chính (gӑi là DRY tӭc là ““khô””). Ĉѫn vӏ là decibel. Mӭc
chun thѭӡng là 0dB.
WET OUT: ChӍnh âm lѭӧng âm thanh dӝi (gӑi là wet tӭc là ““ѭӟt””). Ĉѫn vӏ là decibel. Dƭ nhiên âm
dӝi phҧi nhӓ hѫn âm chính. Mӭc thông thѭӡng là -30 ÿӃn -10dB.
Mӝt sӕ bӝ Effect có thӇ chӍnh âm sҳc cho âm thanh echo. Lúc ÿó ÿiӅu chӍnh giӕng nhѭ chӍnh
equalizer. Các thuұt ngӳ thѭӡng gһp là BASS CUT (cҳt âm bass) hoһc LO CUT, MID CUT (cҳt âm
giӳa), HI CUT (cҳt âm cao) vv……
Các bӝ Effetc kӻ thuұt sӕ thѭӡng phҧi có bӝ nhӟ ÿӇ ghi nhӟ nhӳng gì ÿã diӅu chӍnh vào và
ÿánh sӕ ( nhiӅu cách chӍnh khác nhau và có thӇ ÿһt tên theo ý muӕn) ÿӇ gӑi ra. Bӝ nhӟ gӑi là chѭѫng
trình (PROGRAM). Thѭӡng có 128 chѭѫng trình ( trong kӻ thuұt sӕ thѭӡng dùng bӝi sӕ cӫa 8: 8 x
8 x 2 là 128) và có chѭѫng trình cài sҹn PRESET cNJng nhѭ nhӳng chѭѫng trình cho ngѭӡi dùng cài
vào (USER).
Sau khi chӍnh âm thanh vӯa ý, chӑn USER hoһc PRESET, chӑn sӕ chѭѫng trình và nhҩn

STORE (ghi nhӟ). Tùy theo cѫ cҩu, nhiӅu bӝ phҧi nhҩn 2 lҫn STORE hay là trҧ lӡi YES/O, ÿӃn khi
ÿèn hӃt nhҩp nháy.
IV. DIGITAL EFFECT: TҰP ĈIӄU CHӌNH REVERB
1. PHÂN BIӊT REVERB VÀ ECHO
Không phҧi mӑi ngѭӡi ÿӗng ý sӵ phân biӋt Reverb và Echo cNJng nhѭ Delay; tuy nhiên theo
ÿa sӕ giӟi làm âm thanh thì coi Reverb là tiӃng vang ngҳn ÿi sau âm thanh tӵ nhiên, còn Echo là
tiӃng lұp lҥi âm thanh tӵ nhiên, có tӕc ÿӝ chұm hѫn và lұp lҥi nhiӅu lҫn. Delay ÿѭӧc dùng sau này
thay cho chӳ Echo trong kӻ thuұt sӕ. Tuy nhiên Delay còn có nghƭa khác trong kӻ thuұt âm thanh (chӍ
làm trӉ, và hoàn toàn không có ý tҥo tiӃng vang –– sӁ nói ÿӃn sau).
Reverb và Echo ÿѭӧc dùng ÿӗng thӡi ÿӇ làm cho âm thanh, nhҩt là tiӃng ca, sau là tiӃng ÿàn,
nghe ÿѭӧc hay hѫn.

17


Trong karaoke thѭӡng dùng âm thanh echo cho giӑng ca, hiӋu quҧ mau chóng hѫn, nhѭng khi
thâu nhҥc và trong trѭӡng hӧp xӱ lý ca nhҥc tinh tӃ hѫn ngѭӡi ta lҥi dùng âm Reverb, hoһc dùng cҧ 2.
Khi chӍnh Reverb, ngoài nhӳng khái niӋm chung vӟi Echo ( nhѭ Delay time, Dry, Wet vv……)
còn có mӝt sӕ khái niӋm khác. Vì nhҵm tái tҥo âm vang tӵ nhiên, các bӝ Reverb kӻ thuұt sӕ lҩy tên tӯ
mӝt sӕ âm hѭӣng tiӃng dӝi tӵ nhiên (chҷng hҥn phòng hòa nhҥc lӟn) cho dӉ hiӇu. Tӯ ÿó ta có thӇ
chӑn mӝt sӕ Effect cӫa Reverb vӟi ý nghƭa nhѭ sau:
TÊN
Rich hall
Bright corridor
Bright medium room
Bright small room
Cavernous space
Concert hall
Deep hall
Live ambience

Long hall
Medium room
Medium room
Plate
Metal tank
Subtle ambience
Warm ambience
Warm space
Wide open hall

Ý NGHƬA
Phòng lӟn có âm hѭӣng phong phú
Hành lang có tiӃng dӝi sҳc nét
Phòng vӯa phҧi có tiӅng dӝi sҳc
Phòng nhӓ có tiӃng dӝi sҳc
TiӃng dӝi trong hҫm
Phòng hòa nhҥc lӟn
Phòng thұt sâu
ѫi có ÿông thính giҧ
Sҧnh (khu nhà lӟn) dài
Sҧnh vӯa
Phòng vӯa
TiӃng dӝi tӯ bӅ mһt mӝt tҩm kim loҥi
TiӃng dӝi tӯ bӅ mһt nѭӟc bҵng kim loҥi
Phòng có cӱ tӑa yên tƭnh
Phòng có cӱ tӑa ӗn ào
Phòng kín ҩm cúng
Phòng lӟn mӣ cӱa

THӠI GIAN VANG

Tҩt cҧ âm stereo có thӡi
gian trӉ (delay time) tӯ 6
miligiây ÿӃn tӕi ÿa 40
miligiây –– thӡi gian tҳt
lӏm (decay time) tӯ 0,5
giây ÿӃn 5 giây.
ĈIӄU CHӌNH
Ӄu không vӯa ý vӟi âm
thanh preset, có thӇ ÿiӅu
chӍnh lҥi.
Thí dө:
Delay time: 20ms
Decay time: 3sec
Gain: -20dB
Hoһc 58%

2. KHҦO SÁT MӜT SӔ BӜ EFFECT CӨ THӆ
Khi dùng mӝt bӝ Effect: Thí dө MIDIVERB 4

út Input: Âm lѭӧng ngõ vào (chӍnh tùy theo mӭc tín hiӋu SED tӯ mixer ÿѭa ra)
út Mix: Ӄu nút Mix ӣ vӏ trí tӕi thiӇu thì ӣ ngõ ra chӍ có âm delay và không có âm chính.
út Mix là hӋ sӕ trӝn giӳa âm chính và âm delay, ÿánh sӕ theo % hoһc -5 o 0 o +5
Mút Output: âm lѭӧng ngõ ra (chӍnh tùy theo ÿӝ nhҥy phҫn RETUR (trҧ vӅ) cӫa Mixer) ít
nhҩt nên ÿiӅu chӍnh sao cho 2 nút Input và Output phҧi ӣ khoҧng nӱa vòng là vӯa, và mӟi có echo.
x

Vһn núm vòng tròn lӟn (gӑi là Jog dialler) cho sӕ chѭѫng trình chӍ ÿӃn sӕ 150 tӟi 159
(là chѭѫng trình echo tӵ chӍnh, gӑi là User).

x

ChӍnh Edit A: ӣ chѭѫng trình Delay 150 ÿӃn 159 thì Edit A sӱa thӡi gian vang. Trӏ sӕ
cө thӇ khoҧng 250ms (miligiây).

x

ChӍnh Edit B: ӣ chѭѫng trình Delay 150 ÿӃn 159 thì Edit B chӍnh ÿӝ lӟn cӫa tiӃng
vang, tính bҵng 0% ÿӃn 100%. Cө thӇ chӍnh khoҧng 60%.

Trong nhӳng show âm thanh quan trӑng hoһc khi thâu âm thì ngѭӡi ta dùng 2 bӝ Effect. Mӝt
bӝ tҥo hiӋu ӭng tiӃng dӝi, mӝt bӝ tҥo tiӃng vang lұp lҥi. Hoһc có bӝ Effect có thӇ cho cҧ hai hiӋu ӭng
mӝt lúc. CNJng có thӇ sӱ dөng hai bӝ Effect do hai nhà sҧn xuҩt khác nhau, vì mӛi bӝ có ѭu ÿiӇm
khác nhau.
Dùng hai bӝ phát huy ÿѭӧc ѭu ÿiӇm cӫa cҧ hai máy. Thí dө: 1 bӝ có tiӃng Reverb hay hѫn,
còn bӝ kia tiӃng echo hay hѫn. Hoһc khi muӕn chuyӇn nhanh hiӋu ӭng echo (chҷng hҥn cuӕi bài hát
khi ca sӻ ngân dài và ban nhҥc nghӍ, cҫn chuyӇn ngay sang tiӃng echo lұp lҥi nhiӅu lҫn, chұm và dài
hѫn). hѭ vұy chuyӇn tӯ Effect 1 sang Effect 2, hoһc giӳ cҧ hai, nghe liên tөc hѫn là chӍ dùng 1 bӝ
Effect.
18


Hình: d˱ͣi ÿây là b̫ng ÿ̿c tính m͡t b͡ delay và chú thích b̹ng ti͇ng Vi͏t. Mͭc ÿích b̫ng này giúp
gͫi ý các b̩n làm quen tham kh̫o các thu̵t ngͷ ti͇ng Anh, không ÿi sâu vào tính năng s̫n pẖm.
PERFORMANCE
CHͰC NĂNG
Frequency Response
Ĉáp tuy͇n t̯n s͙
Total
harmonic
Dictortion

Ĉ͡ méo hài
Hum and oise
Ti͇ng ù và ti͇ng ͛n
Delay
Thͥi gian tr͍
Memories
B͡ nhͣ

Input
Ngõ vào
Output
Ngõ ra

Input Level Control
Nút ch͑nh ÿ͡ lͫi bgõ vào
Output Level Control
Nút ch͑nh ÿ͡ lͫo ngõ ra
Level Meter
Ch͑ th͓ ngõ ra
Memory Selection
L͹a tr͕n b͡ nhͣ
Fine
Tinh ch͑nh
Lock
Khóa
Memory
B͡ nhͣ
Clear
Xóa b͡ nhͣ
Setting

Cài ÿ̿t
Dislay
Lo̩i màn hình hi͋n th͓
Power
Công t̷c ngu͛n

20Hz to 20kHz, r1dB
Less than 0.03%
Th̭p h˯n 0.03%
At least 90dB below maximum output
Th̭p h˯n mͱc tín hi͏u ra 90dB
Time; 0 to 655msec, Step; 10Psec and 1Psec scales (summed), Propagation Delay; 100Psec,
A/D Conversion; 16-bit at 100kHz Sampling Rate
Kh̫ năng tr͍ ÿ˱ͥng truy͉n 100Psec –– T̯n s͙ ḽy m̳u 100kHz
Four –– selectable via front panel buttons or rear panel dry contact to screw terminals, One
master controls up to 15 slave units.
B͙n nút túy ch͕n m̿t tr˱ͣc và tr̩m ͙c xi͇t m̿t sau
INPUT AND OUTPUT
NGÕ VÀO VÀ NGÕ RA
Type; Electronically balanced (Transformer optional), Input Impedance; 10k ohms, Rated
Input Level; +4dB*, Maximum Input Level; +18dB*
Lo̩i cân b̹ng v͉ m̿t ÿi͏n t͵ - cNJng có th͋ tùy ch͕n dùng bi͇n áp
Type; Electronically balanced (Transformer optional), Recommended Load; 600 ohms or
higher, Rated Output; +4dB* at 600 ohms, Maximum Output Level; +18dB*
Lo̩i cân b̹ng v͉ m̿t ÿi͏n t͵ - cNJng có th͋ tùy ch͕n dùng bi͇n áp
CONTROL & PANEL FUNCTIONS (Front Panel)
Chͱc năng các nút ÿi͉u ch͑nh ͧ m̿t tr˱ͣc
Attenuation type
Lo̩i nút nh̭n gi̫m mͱc ÿ͡ lͫi
x3; Attenuation type

lo̩i nút nh̭n gi̫m mͱc ÿ͡ lͫi
Type; Headroom Indicator; ““0”” indicates 3dB below maximum level, LED Points; Seven
segments (Red at 0 and -3dB; Green at -6, -9, -12, -16 and -24dB)
Lo̩i có d͹ trù mͱc an toàn: ““0”” ch͑ th͓ 3dB d˱ͣi mͱc t͙i ÿa. Dùng LED tròn 7 ÿo̩n
4 pushbuttons with LED status indicators
4 nút nh̭n có ÿèn báo LED ch͑ th͓
Fine/Coarse Display Pushbutton with LED status indicator
Nút nh̭n thay ÿ͝i tinh ch͑nh/Ch͑nh thô có ch͑ th͓ ÿèn báo LED
Disables function pushbuttons except memory selection and ““Fine””, LED status indicator
Vô hi͏u hóa các nút nh̭n chͱc năng trͳ nút ch͕n Memory và ““Fine””, ÿèn LED ch͑ th͓
Memory Store
Lo̩i b͡ nhͣ không xóa
Displayed Delay Time Clear
Chͱc năng xóa b͡ nhͣ thͥi gian tr͍ có hi͋n th͓
Up/Down Buttons (x3)
Nút nh̭n lên và xu͙ng
3-digit numerie dislay (x3)
B͡ hi͋n th͓ ch͑ s͙ 3 ÿ˯n v͓
On/Off pushbutton with LED staus indicator
Nút nh̭n On/Off có hi͋n th͓ ÿèn LED

V. BӜ COMPRESSOR

Compressor có nghƭa là nén. Dùng trong âm thanh có nghƭa là mӝt thiӃt bӏ xӱ lý nén âm
thanh, thѭӡng dùng ӣ ÿҫu ra, ÿӭng trѭӟc bӝ khuӃch ÿҥi công suҩt âm thanh, trong dàn máy cӫa sân
khҩu khoһc trong phòng thâu.

19

Tҥi sao lҥi phҧi nén?
Trong âm nhҥc, nhҩt là nhҥc sӕng, cѭӡng ÿӝ âm thanh ÿѭa vào mixer thay ÿәi nhiӅu: tӯ mӭc
rҩt nhӓ ÿӃn mӭc rҩt lӟn. Thêm vào ÿó các bӝ xӱ lý âm thanh sau mixer nhѭ: Effect, Equalizer…… có
thӇ biӃn ÿәi tín hiӋu khiӃn cho dҧi ÿӝng tăng thêm, ÿôi khi quá lӟn. Ӄu chӍnh bӟt volume bӝ công
suҩt, thì khi nhҥc chѫi êm lҥi nghe quá yӃu, còn nӃu mӣ lӟn, tín hiӋu nhҥc lúc cao trào hoһc khi nhҥc
công chѫi nhҥc rҩt lӟn, diӉn viên hét lӟn…… có thӇ làm quá tҧi mҥch công suҩt, làm cháy loa…… Ĉӕi
vӟi phòng thâu tín hiӋu sӁ bӏ bӇ, rè……
Trong nhӳng trѭӡng hӧp ÿó ÿôi khi chuyên viên âm thanh kinh nghiӋm có thӇ dӵ phòng
trѭӟc và nhanh tay hҥ bӟt volume chung: tuy thӃ không phҧi luôn luôn hiӋu quҧ, vì thӃ phҧi dùng bӝ
Compressor tӵ ÿӝng.
Khi nào không nên dùng Compressor?
x

Khi nhҥc ÿã thâu tӕt trên ÿƭa, lúc ÿó ӣ phòng thâu ngѭӡi ta ÿã thӵc hiӋn nén tín hiӋu hoһc xӱ
lý âm thanh tӕt rӗi, nén thêm làm cho âm thanh không trung thӵc.

x

Khi nghe nhҥc giao hѭӣng, tuyӋt ÿӕi không nên nén, vì vӟi nhҥc giao hѭӣng, giҧi ÿӝng rҩt
rӝng nghƭa là nhҥc có lúc rҩt nhӓ và có lúc rҩt lӟn. Dùng Compressor sӁ làm hѭ hiӋu quҧ lӟn
nhӓ cӫa bҧn nhҥc.

x

Khi không có cách ÿiӅu chӍnh ra sao, tӕt hѫn không nên nén vì kӃt quҧ thѭӡng là tӗi hѫn.

CÁCH ĈIӄU CHӌNH
Tr˱ͣc h͇t c̯n hi͋u ý nghƭa cͯa các nút ch͑nh.
IPUT/OUTPUT: Thѭӡng thiӃt bӏ nào cNJng có nút chӍnh âm lѭӧng tín hiӋu vào và ra. Ӄu không có
yêu cҫu gì ÿһc biӋt, nên chӍnh volume ӣ mӭc 0dB.

LIMITER: Mҥch nén, hҥn biên cӕ ÿӏnh. Ӄu tín hiӋu vѭӧt quá mӝt mӭc nào ÿó, mҥch tӵ ÿӝng cҳt bӓ
phҫn ÿӍnh. Mҥch này chӍ có công dөng ““cҩp cӭu”” nghƭa là bҧo vӋ máy (và loa)khӓi cháy; nhѭng khi
có âm thanh bӇ, rè, không còn trung thӵc. Ĉѫn vӏ chӍnh chӍ có thӇ là decibel hoһc %.
COMPRESSOR: Mҥch nén ôn hòa –– Phҫn tín hiӋu quá lӟn và mӝt phҫn lân cұn sӁ ÿѭӧcbóp nhӓ lҥi
tӯ tӯ theo ÿѭӡng cong, tai không nhұn ra sӵ can thiӋp ÿó. Ĉѫn vӏ chӍnh cNJng là decibel và %.
Các máy phӭc tҥp hѫn có thӇ chia ra nhiӅu vùng tҫn sӕ nén, thí dө: mҥch nén riêng cho âm cao
(high) hoһc riêng cho âm trҫm (low). Ta cNJng tùy nghi ÿӇ diӅu chӍnh. Thí dө: nghe thӱ nhҥc thҩy bӝ
trҫm әn ÿӏnh tӕt rӗi thì chӍ nén tín hiӋu cao và ngѭӧc lҥi, hoһc ÿӏnh mӭc nhӓ thôi
Ӄu bӝ Compressor cò ÿèn báo âm lѭӧng LED, nên lѭu ý:
x

Bӝ ÿèn SIGAL có tác dөng nhѭ bӝ ÿèn báo âm lѭӧng thѭӡng.

x

Bӝ ÿèn COMPRESSOR gӑi là Compressor Reduction hay Signal Reduction (thѭӡngcó màu
ÿӓ) chӍ ÿôi khi chӟp lên khi tín hiӋu bӏ nén. Ӄu cӕ chӍnh cho mӝt vài ÿèn sáng liên tөc, là sai
vì tín hiӋu liên tөc bӏ nén, không trung thӵc. Lúc ÿó cҫn bӟt âm lѭӧng hoһc ÿӝ nhҥy cӫa bӝ
nén xuӕng.

CÁC ĈIӄU CHӌNH CHI TIӂT
Ӣ mӝt sӕ bӝ Compressor có thӇ có nhiӅu nút chӍnh hѫn. Mӛi máy có thӇ thiӃt kӃ mӛi khác, ta
cҫn hiӇu ý nghƭa ÿӇ sӱ dөng mӝt cách linh ÿӝng.
x

BYPASS: Trӵc thông, cho tín hiӋu qua thҷng không ÿiӅu chӍnh gì.

x

OISE GATE: gõ vào có ÿӏnh mӭc (âm lѭӧng) bҳt ÿҫu cho tín hiӋu qua. Dѭӟi mӭc ÿó

mҥch không hoҥt ÿӝng. Mҥch oise Gate hoҥt ÿӝng ngѭӧc vӟi Compressor. Dùng khi trong
âm thanh có tiӃng sôi hoһc tiӃng ӗn nhӓ, liên tөc, không giҧi quyӃt hӃt ÿѭӧc, ngѭӡi ta tҥm cҳt
bӓ tín hiӋu nhӓ, chӍ cho tín hiӋu lӟn hѫn mӭc nào ÿó ÿi qua. hѭ thӃ tiӃng ӗn nhӓ không
nghe thҩy. Sӱ dөng cn thұn vì nhӳng âm thanh nhӓ cӕ ý cNJng bӏ cҳt mҩt.

Trong các mҥch Compressor, oise gate, Limiter, ta cҫn ÿiӅu chӍnh các chi tiӃt sau:
20


x

IPUY/OUTPUT GAI: ChӍnh âm lѭӧng ngõ vào và ra. ên chӍnh sao cho mӭc ra bҵng
mӭc vào (nghƭa là nhҩn/nhҧ BYPASS thҩy âm lѭӧng gҫn giӕng nhau).

x

THRESHOLD: Mӭc bҳt ÿҫu cho qua hay bҳt ÿҫu nén, tính bҵng dB hay bҵng volt. ĈiӅu
chӍnh và quan sát ÿèn báo Gain Reduction, nhѭ ÿã nói ӣ trên.

x

ATTACK: Ĉӏnh tӕc ÿӝ ÿáp ӭng cӫa mҥch ÿӕi vӟi các tín hiӋu ““có vҩn ÿӅ”” (tính bҵng
miligiây, tӯ 1~500ms). Thѭӡng ӣ khoҧng 200ms.

x

RELEASE: Thӡi gian mҥch ngѭng không nén hay hҥn biên nӱa sau khi tín hiӋu ÿã әn ÿӏnh
(tӯ 1~5000ms). Thѭӡng ӣ khoҧng 1000ms tӭc khoҧng 1 giây. Hai nút trên chӍnh sao cho âm
thanh nén có hiӋu quҧ nhѭng tác dөng nén không lӝ liӉu quá, ÿӃn mӭc nghe thҩy khó chӏu.

x

PEAK: Mӭc tín hiӋu ÿӍnh.

x

SATURATIO: Mӭc tín hiӋu bão hòa - ӣ mӭc ÿó âm lѭӧng không tăng lên dѭӧc nӳa.

x

RATIO: TӍ lӋ nén (thí dө nӃu tín hiӋu là +2dB thì nén bao nhiêu %). Ta có thӇ tùy chӑn chҷng
hҥn 10% hoһc chӑn mһc ÿӏnh.

hӳng hѭӟng dүn trên là chung chung và nên tham khҧo catalog riêng cӫa máy.
Hình: Ĉ̿c tính kͿ thu̵t m͡t b͡ effect tiêu bi͋u tͳ catalog –– chú thích ti͇ng Vi͏t.
SPECIFITIONS
Power Requirements
Ngu͛n cung c̭p
Power Consumption
Công sṷt tiêu thͭ
Frequency Response
Ĉáp tuy͇n
Total Harmonic Distortion
Ĉ͡ méo hài
Input
Output
Maximum Input Level
Maximum Output Level
Sense Input
Ngõ vào có ki͋m soát

oise Level
Ĉ͡ ͛n
Threshold Level Range
Ĉ͡ r͡ng ng˱ͩng vào
Moise Gate Threshold Range
Ĉ͡ r͡ng c͝ng ͛n
Adjustable Output Range
Mͱc ra ÿi͉u ch͑nh ÿ˱ͫc
Attack Times
Thͥi h̹ng kích phát
Release Times
Thͥi h̹ng ng˱ng ng̷t
Color
Dimensions (WuHuD)
Weight

AC mains, 50/60Hz
14W (120 AC version), 15w (220/240V AC version)
20Hz to 20kHz (±1dB)
Less than 0.1% (1kHz rated output), Less than 0.2% (1kHz, 30dB compressor)
+4dB* for 10k ohms load (electronically balanced)
Ngõ vào cân b̹ng +4dB vͣi t̫i 10k ohms
+4dB* for 600 ohms load (electronically balanced)
+20dB*
+20dB*
100k ohms (electronically balanced)
Less than -92db* (IHF-A)
Leveler; -40 to 0dB* (with respect to input)/Limiter; 1 to 100V rms (with respect to sense
input)
Ĉi͉u ch͑nh ÿ˱ͫc mͱc vào ͧ -40 ÿ͇n 0dB / m̩ch h̩n biên 1 ÿ͇n 100V rms

-80 to -40dB*
0 to + 20dB
Dependent on input (or sense input) signal
Tùy thu͡c ͧ mͱc tín hi͏u vào
Dependent on input (or sense input) signal
Black
482.6u44.0u316.8mm
4kg

21


BÀI 6: AMPLIFIER

CÁCH PHÂN BIӊT CÁC LOҤI AMPLIFIER –– CÁCH SӰ DӨNG –– CÁCH ĈҨU NӔI
Máy khuӃch ÿҥi công suҩt âm thanh là mӝt bӝ phұn quan trӑng, ÿóng vai trò sӕng còn trong
hӋ thӕng âm thanh, Vì tín hiӋu ÿѭӧc ÿiӅu chӍnh hoàn hҧo ӣ Mixer và các mҥch khác, ca sӻ và ban
nhҥc tuyӋt vӡi, nhѭng máy khuӃch ÿҥi lҥi không phát ra ÿѭӧc âm thanh, hoһc phát ra sái giӑng, thì
không có ích lӧi gì và làm hӓng buәi diӉn.
Tuy nhiên trong phҥm vi âm thanh căn bҧn, chúng ta không ÿi sâu vào các mҥch ÿiӋn cӫa
máy khuӃch ÿҥi công suҩt. hѭ thӃ thì phҫn kiӃn thӭc vӅ mҥch công suҩt lҥi tѭѫng ÿӕi dӉ, ta chӍ cҫn
coi nó nhѭ mӝt ““hӝp ÿen””, có 1, 2 ÿҫu vào và 1, 2 ÿҫu ra, vӟi các ÿһc tính ÿӅ cұp trong phҫn dѭӟi
ÿây. Các bҥn muӕn tìm hiӇu kӻ hѫn có thӇ tìm ÿӑc các sách viӃt riêng vӅ máy khuӃch ÿҥi công suҩt
âm thanh, có nhiӅu trên thӏ trѭӡng, và ÿӑc bài ÿӑc trên máy khuӃch ÿҥi âm thanh công suҩt lӟn dѭӟi
ÿây.
TÍNH CHҨT MҤCH CÔNG SUҨT ÂM THANH
Các ““hӝp ÿen”” công suҩt âm thanh chuyên nghiӋp trong tiӃng Anh gӑi là Power Amplifier,
nhiӅu ngѭӡi gӑi tҳt là cөc Power. Khác vӟi máy khuӃch ÿҥi âm thanh gia ÿình, chúng thѭӡng không
có mҥch chӍnh và các nút chӍnh treble-bass hoһc các nút chӍnh âm sҳc khác, vì không cҫn thiӃt. Tҩt
cҧ các tín hiӋu ÿã ÿѭӧc xӱ lý ӣ các tҫn trѭӟc nhѭ: Mixer, Effect, Equalizer, Compressor vv…… và

mҥch Power chӍ làm nhiӋm vө ÿy công suҩt tín hiӋu cho mҥch ÿӇ ra loa.
Các chӍ tiêu tín hiӋu thѭӡng nhѭ sau:
x

Ĉҫu vào: Jack tín hiӋu 6 ly hoһc XLR, tәng trӣ thҩp (~600 ohms) cân bҵng hoһc không cân
bҵng. ĈiӋn áp tín hiӋu chun ngõ vào là 0dB tӭc 0,77v.

x

Ĉҫu ra: Mҥch công suҩt có nhiӋm vө ÿy tín hiӋu âm thanh thành tín hiӋu ÿiӋn xoay chiӅu
công suҩt lӟn, vài chөc, vài trăm ÿӃn vài ngàn watt ӣ tәng trӣ loa tҧi thông thѭӡng là 8 ohms.
ĈiӋn áp là vài volt ÿӃn vài chөc hay mӝt trăm volt. Thѭӡng ÿҫu ra loa có thӇ là jack 6 ly,
nhѭng vì ÿiӅu kiӋn cҫn tҧi công suҩt lӟn nên nhiӅu khi ngѭӡi ta dùng ӕc xiӃt hoһc loҥi jack
lӟn hѫn gӑi là jack speakon. Ĉһc biӋt jack speakon cNJng có thӇ tiӃp nhұn jack 6 ly.

CÁC LOҤI MҤCH CÔNG SUҨT ÂM THANH
Mҥch công suҩt âm thanh thѭӡng có các loҥi sau:
Mҥch dùng ÿèn ÿiӋn tӱ: ay không còn thông dөng, nhѭng vүn còn ÿѭӧc ѭa chuӝng trong
các amplifier cho ÿàn guitar, trong các âmpli dùng nghe nhҥc ÿƭa loҥi Vinyl cә ÿiӇn. Tәng trӣ ra loa
thӯng là 4, 8 ohms. Vӟi máy khuӃch ÿҥi dùng ÿèn ÿiӋn tӱ, không ÿѭӧc ÿӇ sút dây loa hoһc là cho
22


máy chҥy mà không có loa, vì biӃn áp xuҩt âm cӫa mҥch sӁ cháy. Tuy nhiên nӃu lӥ làm chҥm dây
loa cNJng không sao.
Mҥch dùng transistor và có biӃn áp xuҩt âm. Mҥch khuӃch ÿҥi dùng transistor có biӃn áp xuҩt
âm có ѭu ÿiӇm là có thӇ dùng ÿiӋn áp nguӗn thҩp, nhѭ thӃ có lӧi khi cҫn dùng ÿiӋn bình. goài ra
cNJng có thӇ dùng biӃn áp xuҩt âm nâng tәng trӣ và ÿiӋn áp ngõ ra lên cao (100 volt, vài kohms) có
lӧi trong viӋc dүn loa ÿi dѭӡng dài và dùng nhiӅu loa nhӓ, trong ÿó ta có thӇ tҳt/mӣ nhiӅu loa mà
không ҧnh hѭӣng ÿӃn hoҥt ÿӝng cӫa hӋ thӕng. Mҥch ÿiӋn loҥi này có ÿһc tính là bӅn bӍ, chӏu ÿѭӧc

viӋc sút hay chҥm chұp dây loa mà không dӉ cháy hoһc hѭ hӓng. Tәng trӣ có 2 mӭc: thҩp là 4, 8
ohms và cao là 75 ÿӃn 100 volt.
Mҥch dùng transistor hoһc FET công suҩt không biӃn áp suҩy âm: âm thanh trung thӵc, công
suҩt lӟn nhѭng có ÿһc ÿiӇm là chӍ hoҥt ÿӝng vӟi tәng trӣ thҩp 4, 8 ohms –– ÿôi khi là 2 ohms. Mҥch
thѭӡng không có vҩn ÿӅ gì nӃu bӏ sút dây hoһc không có loa, nhѭng sӁ cháy ngay nӃu chұp dѭӡng
dây loa. Phân tích kӻ hѫn, ta cNJng có thӇ phân biӋt 2 loҥi: loҥi OTL, dùng tө ÿiӋn liên lҥc ӣ ngõ ra, an
toàn hѫn cho loa nhѭng hiӋu suҩt thҩp, ngày nay ít dùng. Và loҥi phә biӃn hiӋn nay là loҥi OCL,
không có tө ra loa, nguӗn ÿiӋn trӵc tiӃp ÿѭa vào loa, nên nӃu có trӣ ngҥi gì trong mҥch công suҩt, thì
bӝ loa rҩt dӉ cháy. Vì thӃ các loҥi công suҩt này thѭӡng có trang bӏ mҥch relay bҧo vӋ ÿӇ ngҳt loa kӏp
thӡi.
Mҥch cҫu nӕi (bridge concection): ÿây không phҧi là mӝt loҥi mҥch công suҩt riêng, ÿúng
hѫn ÿây là mӝt cách ÿҩu nӕi ngõ ra loa. Trong cách ÿҩu này, hai mҥch công suҩt giӕng hӋt nhau và
chҥy biӋt lұp ÿѭӧc ÿҩu chung, tín hiӋu ngõ vào ÿѭӧc bӕ trí ngѭӧc pha ӣ hai ÿҫu vào, còn ngõ ra là
hai ÿҫu nóng cӫa ÿѭӡng ra loa. Ĉѭӡng dây nguӝi ÿѭӧc ÿҩu nӕi tiӃp nhau. Theo toán hӑc, khi ÿiӋn áp
và dòng ra ÿѭӧc ÿҩu nӕi theo cách ÿó sӁ cho công suҩt gҩp 4 lҫn công suҩt danh ÿӏnh. Và các bӝ
khuӃch ÿҥi công suҩt có khҧ năng nӕi cҫu, cNJng nhѭ các bӝ công suҩt lӟn, ÿӅu rҩt nһng, vì cҫn bӝ
biӃn áp và bӝ nguӗn rҩt lӟn.
Spec
Ĉ̿c tính kͿ thu̵t
Output Power
Công sṷt ngõ ra
Frequency Response
Ĉáp tuy͇n
Distortion
Ĉ͡ méo

360W RMS

40 –– 16,000Hz, r3dB (at rated output)
Mͱc 1/3 công sṷt danh ÿ͓nh

Less than 1% at rate output, f=1kHz
D˱ͣi 1% ͧ mͱc công sṷt danh ÿ͓nh, f=1kHz
2 program input (parallel), 0dB, 100k ohms, balanced
Inputs
2 priority input (parallel), 0dB, 100k ohms, balanced
Ngõ vào
2 ngõ vào tín hi͏u song song, 0dB, 100k, cân b̹ng
2 ngõ ˱u tiên song song, 0dB, 100k, cân b̹ng
S/ Ratio
Better than 80dB
T͑ l͏ tín hi͏u/ti͇ng ͛n
Lͣn h˯n 80dB
Output and Load Impedance 100V/27.8 ohms, 50V/6.9 ohms, (70V/13.9 ohms)
T͝ng trͧ t̫i ngõ ra
100V/27.8 ohms, 50V/6.9 ohms cân b̹ng
Indicators
Green LED lamp for power/Red LED lamp for priority
Ĉèn ch͑ th͓
Ĉèn LED xanh báo ngu͛n / LED ÿ͗ báo ˱u tiên
Power Consumption
780VA at rated output
Công sṷt tiêu thͭ
780VA ͧ mͱc công sṷt danh ÿ͓nh
Power Requirements
230/240V AC, 50/60Hz, 24V DC
Ngu͛n ÿi͏n
Dimensions (W u H u D)
482 u 117 u 315.5mm
Kích th˱ͣc
Weight

22.2kg
Tr͕ng l˱ͫng
Color
Black
23


Màu s̷c

Ĉen

PHӨ LӨC
THIӂT B ÂM THANH PHÒNG THÂU
ói ÿӃn ÿӅ tài âm thanh chuyên nghiӋp, sӁ là thiӃu sót nӃu không ÿӅ cұp ÿӃn hӋ thӕng âm
thanh cho phòng thâu.
ói chung, thiӃt bӏ âm thanh phòng thâu nhìn thoáng qua cNJng không khác mҩy vӟi các thiӃt
bӏ âm thanh sân khҩu, nhѭng do nhu cҫu công viӋc ta có thӇ tóm tҳtmӝt sӕ khác biӋt nhѭ sau:
” Âm thanh sân khҩu cҫn xӱ lý theo thӡi gian thӵc. gѭӧc lҥi âm thanh cӫa phòng thâu thѭӡng
có thӇ xӱ lý sau. Thӟi gian cҫn dùng ÿӇ xӱ lý có thӇ chұm hѫn, nhѭng chu ÿáo hѫn. Thí dө có
thӇ dùng các phҫn mӅm cӫa máy vi tính ÿӇ xӱ lý lҥi âm thanh rҩt hiӋu quҧ trong khi trên sân
khҩu ta không có thӡi gian làm nhӳng viӋc ÿó. Ĉӗng thӡicác bӝ xӱ lý âm thanh (Effect) có
thӇ tinh tӃ hѫn nhѭng ÿòi hӓi thӡi gian ÿiӅu chӍnh lâu hѫn, còn ӣ sân khҩu ngѭӡi ta sӁ ѭu tiên
chӑn nhӳng thiӃt bӏ dӉ sӱ dөng hѫn……
” Mӝt sӕ yêu cҫu thiӃt bӏ khác nhau. Thí dө sân khҩu cҫn thiӃt bӏ có công suҩt rҩt lӟn, trong khi
thiӃt bӏ phòng thâu thì không cҫn, nhѭng lҥi cҫn phҧi tinh vi hѫn. Cө thӇ nhѭ micro cӫa
phòng thâu không cҫn phҧi chӕng hú (Antifeedback) vì không cҫn nghe trӵc tiӃp trên loa khi
thâu âm (ngѭӡi ta thѭӡng dùng headphone, thích hӧp hѫn), nhѭng cҫn tinh tӃ hѫn vӅ ÿӝ nhҥy
cNJng nhѭ dҧi tҫn. Bӝ loa cӫa sân khҩu cҫn công suҩt mҥnh, nghe rõ và hiӋu quҧ cao, trong
khi loa monitor cӫa phòng thâu chӍ cҫn tuyӋt ÿӕi trung thӵc. hѭ thӃ thiӃt bӏ cӫa phòng thâu
thѭӡng cNJng ÿҳt tiӅn hѫn.

” Yêu cҫu cách âm trong phòng thâu rҩt khác vӟi môi trѭӡng âm thanh cӫa rҥp hát. Trong
phòng thâu cҫn tiêu chun vӅ ÿӝ cách âm và ÿӝ vang thiӃt kӃ kӻ lѭӥng. Cө thӇ là trong phòng
thâu có ÿӝ ӗn càng thҩp càng tӕt, trong khi ӣ sân khҩu cho phép ÿӝ ӗn cao hѫn và có ÿӝ vang
vӯa phҧi.
” Bӕ trí thiӃt thiӃt bӏ tҥi phòng thâu cNJng khác hѫn khi thiӃt kӃ tҥi sân khҩu: làm sao ѭu tiên
cho kӻ thuұt và ÿôi khi có thӇ hy sinh yӃu tӕ thm mӻ, nӃu cҫn.
Cө thӇ ta nêu ra mӝt sӕ ÿһc tính thiӃt bӏ khác biӋt trong phòng thâu:
” Thѭӡng dùng micro Condenser, có phә tҫn rӝng hѫn, ÿӝ nhҥy, hѭӟng tính dӉ ÿiӅu khiӇn,
chӑn lӑc hѫn, nhѭng cNJng ÿҳt tiӅn hѫn hàng dành cho sân khҩu.
” Thѭӡng dùng loҥi loa gӑi là Monitor, cho âm thanh tӵ nhiên, trung thӵc, không chênh lӋch
nhiӅu vӅ ÿӝ lӧi giӳa các phә tҫn cao, trung và thҩp. Trong khi các loa thѭӣng thӭc trong gia
ÿình và sân khҩu ca nhҥc có khuynh hѭӟng giҧm các tҫn sӕ giӳa, và loa phóng thanh thì
nhҩn mҥnh tҫn sӕ giӳa. Ĉӗng thӡi cNJng kén chӑn các loҥi headphone vì là thiӃt bӏ không thӇ
thiӃu khi thâu âm và kiӇm soát lҥi khi hòa âm sau khi thâu.
” Các thiӃt bӏ xӱ lý âm thanh nhѭ: Effect, Compressor, ÿàn keyboard và các thiӃt bӏ phө trӧ
thѭӡng cNJng ÿa năng, cҫu kǤ hѫn cNJng nhѭ có thӇ ÿòi hӓi thӡi gian ÿiӅu chӍnh lâu hѫn.

SѪ ĈӖ NӔI KӂT MӜT Hӊ THӔNG ÂM THANH BIӆU DIӈN TIÊU BIӆU

24