Chống cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình theo pháp luật Việt Nam hiện nay (Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

PHẠM HẢI SƠN

CHỐNG CẠNH TRANH KHÔNG LÀNH MẠNH
TRONG HOẠT ĐỘNG QUẢNG CÁO TRÊN TRUYỀN HÌNH
THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Hà Nội, năm 2017


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

PHẠM HẢI SƠN

CHỐNG CẠNH TRANH KHÔNG LÀNH MẠNH
TRONG HOẠT ĐỘNG QUẢNG CÁO TRÊN TRUYỀN HÌNH
THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN NAY
Chuyên ngành:. Luật Kinh tế
Mã số: 60.30.01.07

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. ĐẶNG VŨ HUÂN

Hà Nội, năm 2017


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 01
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ CHỐNG CẠNH
TRANH KHÔNG LÀNH MẠNH TRONG HOẠT ĐỘNG QUẢNG CÁO TRÊN
TRUYỀN HÌNH ....................................................................................................... 06
1.1. Khái quát về hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động quảng cáo
trên truyền hình ........................................................................................................ 06
1.1.1. Khái quát về hoạt động quảng cáo trên truyền hình ................................. 06
1.1.2. Khái niệm hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động quảng
cáo trên truyền hình ................................................................................................. 11
1.1.3. Đặc điểm của hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động
quảng cáo trên truyền hình .................................................................................. 15
1.2. Pháp luật về chống cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động quảng cáo
trên truyền hình ........................................................................................................ 16
1.2.1. Khái niệm và đặc điểm của pháp luật về chống cạnh tranh không lành
mạnh trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình ............................................. 16
1.2.2. Nội dung cơ bản của pháp luật về chống cạnh tranh không lành mạnh
trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình ....................................................... 19
1.2.3. Pháp luật một số quốc gia và vùng lãnh thổ về chống cạnh tranh không
lành mạnh trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình ..................................... 22
Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ CHỐNG CẠNH TRANH
KHÔNG LÀNH MẠNH TRONG HOẠT ĐỘNG QUẢNG CÁO TRÊN
TRUYỀN HÌNH Ở VIỆT NAM HIỆN NAY .......................................................... 29
2.1. Thực trạng quy định pháp luật về chống cạnh tranh không lành mạnh trong
hoạt động quảng cáo trên truyền hình ở Việt Nam hiện nay ................................... 29
2.1.1. Các hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động quảng cáo

trên truyền hình theo pháp luật Việt Nam ........................................................... 29
2.1.2. Các hình thức xử lý hành vi cạnh không lành mạnh trong hoạt động
quảng cáo trên truyền hình theo pháp luật Việt Nam .......................................... 37


2.1.3. Trình tự, thủ tục xử lý hành vi cạnh không lành mạnh trong hoạt động
quảng cáo trên truyền hình theo pháp luật Việt Nam .......................................... 43
2.2. Thực tiễn thi hành pháp luật về chống cạnh tranh không lành mạnh trong
hoạt động quảng cáo trên truyền hình ở Việt Nam .................................................. 48
2.2.1. Thực trạng các hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động
quảng cáo trên truyền hình ở Việt Nam thời gian qua ........................................ 48
2.2.2. Thực trạng xử lý các hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt
động quảng cáo trên truyền hình ở Việt Nam ...................................................... 53
Chương 3 : MỘT SỐ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ CHỐNG
CẠNH TRANH KHÔNG LÀNH MẠNH TRONG HOẠT ĐỘNG QUẢNG
CÁO TRÊN TRUYỀN HÌNH Ở VIỆT NAM ......................................................... 58
3.1. Định hướng hoàn thiện pháp luật về chống cạnh tranh không lành mạnh trong
hoạt động quảng cáo trên truyền hình ở Việt Nam hiện nay .......................................... 58
3.1.1. Xu thế phát triển của hoạt động quảng cáo trên truyền hình ở Việt Nam. 58
3.1.2. Định hướng hoàn thiện pháp luật về chống cạnh tranh không lành mạnh
trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình ở Việt Nam .......................................... 59
3.2. Những giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật về chống cạnh tranh
không lành mạnh trong hoạt động qunagr cáo trên truyền hình ở Việt Nam hiện
nay ............................................................................................................................ 64
3.2.1. Hoàn thiện các quy định pháp luật về chống cạnh tranh không lành
mạnh trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình ............................................. 64
3.2.2. Hoàn thiện cơ chế bảo đảm thi hành pháp luật về chống cạnh tranh
không lành mạnh trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình .......................... 70
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 75
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................. 78

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CTKLM

Cạnh tranh không lành mạnh

Cục QLCT

Cục Quản lý cạnh tranh

LCT 2004

Luật cạnh tranh 2004

QCTTH

Quảng cáo trên truyền hình

Công ty TNHH

Công ty trách nhiệm hữu hạn


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Cạnh tranh là quy luật cơ bản của nền kinh tế thị trường, đồng thời là động lực
quan trọng thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Trong quá trình khẳng định vị trí của
mình trên thương trường, các doanh nghiệp sử dụng nhiều biện pháp, cách thức và

hành vi khác nhau để cạnh tranh nhằm giành được các lợi thế trong kinh doanh và
tối đa hóa lợi nhuận. Cạnh tranh buộc các nhà sản xuất, cung ứng hàng hóa, dịch vụ
phải không ngừng cải tiến, nâng cao chất lượng sản phẩm để giành, giữ thị phần,
góp phần huy động tối đa các nguồn lực phục vụ cho đầu tư. Tuy nhiên, bên cạnh
những điểm tích cực, cạnh tranh cũng có thể mang lại những tác động tiêu cực đối
với nền kinh tế, nhà sản xuất cũng như người tiêu dùng. Cạnh tranh làm thay đổi
cấu trúc xã hội trên phương diện sở hữu của cải, gây ra hiện tượng độc quyền, làm
phân hóa mạnh mẽ giàu, nghèo; cạnh tranh không lành mạnh, dùng các thủ đoạn vi
phạm pháp luật hay bất chấp pháp luật… Do vậy, hoạt động cạnh tranh của các chủ
thể kinh doanh trên thị trường bao giờ cũng phải được điều chỉnh bởi sự can thiệp
của Nhà nước bằng pháp luật, các định chế xã hội khác và tư duy cạnh tranh từ đối
đầu sang hợp tác cùng có lợi là xu hướng tất yếu bảo đảm cho nền kinh tế phát triển
lành mạnh, công bằng và bền vững.
Để thúc đẩy cạnh tranh, các doanh nghiệp đã áp dụng nhiều phương thức để
truyền tải thông tin sản phẩm của mình đến khách hàng, trong đó, quảng cáo được
xem là hình thức phổ biến hiện nay. Vì vậy, hoạt động quảng cáo không chỉ đơn
thuần là một hành vi thương mại, mà nó cũng là một biện pháp, một phương thức
cạnh tranh không thể thiếu trong kinh doanh. Những năm gần đây, quảng cáo thu
hút sự quan tâm rất lớn của các doanh nghiệp và nằm trong khâu chiến lược xúc tiến
hỗn hợp của marketing, nó hỗ trợ cho hoạt động bán hàng đạt hiệu quả tốt hơn theo
đúng mục tiêu, đặc biệt là các quảng cáo trên truyền hình. Với ưu thế hơn hẳn các
loại hình quảng cáo khác, quảng cáo truyền hình không chỉ thực hiện tốt việc thông
tin đến người tiêu dùng các thông điệp quảng cáo mà nó còn đáp ứng cả nhu cầu
giải trí, tinh thần đối với người xem, thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế. Tuy

1


nhiên, việc ảnh hưởng sâu rộng của quảng cáo trên truyền hình cũng là mảnh đất để
phát sinh các hành vi quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh, ảnh hưởng tiêu

cực đến suy nghĩ, lựa chọn và quyết định mua sắm của người tiếp nhận thông tin.
Thực tế cho thấy, trong lĩnh vực quảng cáo truyền hình đã nảy sinh nhiều vấn
đề phức tạp ảnh hưởng đến hoạt động cạnh tranh lành mạnh của các doanh nghiệp
thuộc mọi thành phần kinh tế khác nhau, tác động xấu đến môi trường kinh doanh ở
Việt Nam, như: Nội dung quảng cáo không trung thực, sai lệch nhiều mặt, dùng
những hình ảnh, cử chỉ, lời nói gây phản cảm, vi phạm đạo đức truyền thống… Việc
quảng cáo gian dối, sai sự thật, cạnh tranh không lành mạnh đã và đang diễn ra khá
phổ biến và gây ra nhiều hậu quả khôn lường. Bởi vậy, nghiên cứu nhằm hoàn thiện
các quy định pháp luật và cơ chế thực thi pháp luật điều chỉnh hành vi cạnh tranh
không lành mạnh trong lĩnh vực quảng cáo có ý nghĩa quan trọng để vận dụng trong
công cuộc phát triển nền kinh tế, xây dựng môi trường cạnh tranh lành mạnh ở nước
ta. Đó là cơ sở để tác giả lựa chọn đề tài “Chống cạnh tranh không lành mạnh
trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình theo pháp luật Việt Nam hiện nay”
để nghiên cứu và làm Luận văn Thạc sĩ Luật học.
2. Tình hình nghiên cứu
Ở Việt Nam, trong quá trình nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện hệ thống
pháp luật nhằm đảm bảo để nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường, đã có một
số công trình nghiên cứu bước đầu về pháp luật cạnh tranh, chống cạnh tranh không
lành mạnh, như: “Cạnh tranh và xây dựng pháp luật cạnh tranh ở Việt Nam hiện
nay” sách do PGS.TS. Nguyễn Như Phát và PGS.TS. Trần Đình Hảo làm chủ biên,
Nxb. Công an nhân dân năm 2001; “Pháp luật về kiểm soát độc quyền và chống cạnh
tranh không lành mạnh ở Việt Nam” sách tham khảo của TS. Đặng Vũ Huân, Nxb.
Chính trị Quốc gia năm 2004; “Pháp luật và thiết chế chống cạnh tranh không lành
mạnh”, Chương 25 “Chuyên khảo Luật Kinh tế” của tác giả TS. Phạm Duy Nghĩa
(2004), Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, (tr. 865 - tr. 883); “Pháp luật cạnh tranh tại
Việt Nam”, sách tham khảo của các tác giả Lê Danh Vĩnh, Hoàng Xuân Bắc, Nguyễn
Ngọc Sơn, Nxb. Tư pháp, Hà Nội, năm 2006; “Đưa pháp luật chống cạnh tranh

2

không lành mạnh vào cuộc sống” của PGS.TS. Nguyễn Như Phát, Tạp chí Luật học
số 6/2006 (tr. 29 - tr. 35); “Pháp luật về chống cạnh tranh không lành mạnh ở Việt
Nam”, Luận án Tiến sĩ luật học của tác giả Lê Anh Tuấn, Khoa Luật - Đại học
Quốc gia Hà Nội, năm 2008…
Các nghiên cứu về điều chỉnh pháp luật đối với các hành vi cạnh tranh không
lành mạnh trong hoạt động quảng cáo cũng đã có nhiều bài viết, luận văn, luận án
đề cập như: “Pháp luật về chống quảng cáo không trung thực ở Việt Nam và một số
nước trên thế giới” của PGS. TS. Nguyễn Bá Diến, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật,
số tháng 10/1997; “Pháp luật chống cạnh tranh không lành mạnh trong lĩnh vực
quảng cáo” Luận văn Thạc sĩ của tác giả Vũ Vân Anh, Khoa Luật - Đại học Quốc
gia Hà Nội, năm 2004; “Khái niệm quảng cáo trong pháp luật Việt Nam và ảnh
hưởng của nó đến việc hoàn thiện pháp luật về quảng cáo” của Nguyễn Thị Dung,
Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, số tháng 12/2005; “Điều chỉnh hoạt động quảng cáo
trong khuôn khổ pháp luật cạnh tranh tại Việt Nam”, Luận văn Thạc sĩ luật học của
tác giả Đoàn Tử Tích Phước, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2007; “Áp
dụng các quy định của Luật Cạnh tranh về quảng cáo so sánh và một số vấn đề
phát sinh trong thực tiễn” của ThS. Nguyễn Thị Trâm, Tạp chí Kiểm sát, số 9,
tháng 05/2007; “Quảng cáo so sánh trong pháp luật cạnh tranh – một nghiên cứu
so sánh luật” của TS. Phan Huy Hồng, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, số tháng
01/2007; “Quảng cáo dưới góc độ cạnh tranh”, Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công
thương), Nxb. Lao động - Xã hội, Hà Nội, năm 2008; “Một số vần đề về hành vi
quảng cáo so sánh theo pháp luật Việt Nam hiện nay” của tác giả Trương Hồng
Quang, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật số tháng 08/2010; “Quảng cáo nhằm cạnh
tranh không lành mạnh theo Luật Cạnh tranh năm 2004” của tác giả Phùng Bích
Ngọc đăng trên Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, số 6/2013, (tr. 54 đến tr. 60)…
Trên cơ sở kế thừa những giá trị của các công trình nghiên cứu trước đây, luận
văn này sẽ tiếp tục đi sâu, phát triển nhằm hoàn thiện hơn nữa vấn đề chống cạnh
tranh không lành mạnh trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình theo pháp luật
Việt Nam hiện nay.

3


3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của luận văn này là nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn của
chống cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình theo
pháp luật Việt Nam, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao
hiệu quả thi hành pháp luật về chống cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động
quảng cáo trên truyền hình ở Việt Nam hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Với mục đích nghiên cứu ở trên, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn được xác
định là:
+ Nghiên cứu để làm rõ những vấn đề lý luận pháp luật về chống hành vi cạnh
tranh không lành mạnh trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình;
+ Phân tích, đánh giá thực trạng pháp luật Việt Nam về chống hành vi cạnh
tranh không lành mạnh trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình;
+ Kiến nghị các giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thi hành
pháp luật về chống cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động quảng cáo trên
truyền hình ở Việt Nam hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề lý luận và thực tiễn cũng
như hệ thống các quy định của pháp luật Việt Nam về chống cạnh tranh không lành
mạnh trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Nhằm làm sâu sắc những vấn đề thuộc nội hàm đề tài, phạm vi của luận văn
được giới hạn trong việc nghiên cứu những quy định pháp luật về chống cạnh tranh
không lành mạnh trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình cũng như thực tiễn thi

hành các quy định pháp luật này trong điều kiện nền kinh tế thị trường ở Việt Nam
hiện nay.

4


5. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn được hoàn thành dựa trên phương pháp luận về duy vật biện chứng
và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác - Lênin. Bên cạnh đó, để đạt được mục đích
và nhiệm vụ nghiên cứu đặt ra, tác giả luận văn còn sử dụng kết hợp các phương
pháp nghiên cứu khoa học cơ bản như: Phương pháp tổng hợp, phân tích, khái quát
hóa, so sánh, khảo sát. Các phương pháp nghiên cứu dựa trên sự tiếp thu quan điểm
của Đảng và Nhà nước ta trong quá trình đổi mới kinh tế và xây dựng Nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Luận văn
Kết quả nghiên cứu của Luận văn có ý nghĩa khoa học và thực tiễn như sau:
- Về mặt khoa học, luận văn góp phần làm sáng tỏ thêm các vấn đề lý luận của
pháp luật về chống cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động quảng cáo trên
truyền hình phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam và yêu cầu hội nhập kinh
tế quốc tế. Những nghiên cứu, đề xuất của Luận văn góp phần hoàn thiện các quy
định của pháp luật cạnh tranh cũng như cơ chế bảo đảm thi hành pháp luật cạnh
trạnh trong lĩnh vực quảng cáo trên truyền hình ở Việt Nam.
- Về mặt thực tiễn, kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ là tài liệu tham khảo có
giá trị trong công tác nghiên cứu, giảng dạy cũng như thực tiễn thi hành pháp luật
về về chống cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động quảng cáo trên truyền
hình ở Việt Nam hiện nay.
7. Cơ cấu Luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn
được kết cấu ba chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận pháp luật về chống cạnh tranh không lành

mạnh trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình.
Chương 2: Thực trạng pháp luật về chống cạnh tranh không lành mạnh trong
hoạt động quảng cáo trên truyền hình ở Việt Nam hiện nay.
Chương 3: Một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật về chống cạnh tranh không
lành mạnh trong hoạt động quảng cáo trên truyền hình ở Việt Nam.

5


Luận văn đầy đủ ở file: Luận văn full