Pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, khi Nhà nước thu hồi đất ở từ thực tiễn quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh (Luận văn thạc sĩ)

HUỲNH TẤN TÀI

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
_____________________

HUỲNH TẤN TÀI

CHUYÊN NGÀNH : LUẬT KINH TẾ

PHÁP LUẬT VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ KHI NHÀ NƯỚC
THU HỒI ĐẤT Ở TỪ THỰC TIỄN QUẬN 11, THÀNH PHỐ
HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

KHÓA VI ĐỢT 2-2015

HÀ NỘI - 2017


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
_____________________

HUỲNH TẤN TÀI

PHÁP LUẬT VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ KHI NHÀ NƯỚC
THU HỒI ĐẤT Ở TỪ THỰC TIỄN QUẬN 11, THÀNH PHỐ

HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành : Luật Kinh Tế
Mã số : 60.38.01.07

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Người hướng dẫn khoa học : PGS. TS Phạm Hữu Nghị

HÀ NỘI - 2017


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU: ......................................................................................................... 1
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ BỒI
THƯỜNG, HỖ TRỢ, KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT Ở ................... 9
1.1. Các khái niệm bồi thường, hỗ trợ, khi Nhà nước thu hồi đất ở ............... 9
1.1.1. Khái niệm bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất ở ................................ 9
1.1.2. Khái niệm về hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất ở .................................. 10
1.2. Nguyên tắc của pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, khi Nhà nước thu hồi đất
ở ...................................................................................................................... 11
1.3. Nội dung của pháp luật về bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất ở
......................................................................................................................... 14
1.3.1. Quy định pháp luật về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất ở ........... 14
1.3.2. Quy định của pháp luật về hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất ở .............. 16
1.4. Vai trò, ý nghĩa của pháp luật về bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi
đất ở Việt Nam hiện nay ................................................................................ 18
1.4.1. Bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất trước hết là nhằm bảo đảm
lợi ích công cộng ............................................................................................ 18
1.4.2. Bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất nhằm bảo đảm giải quyết
hài hoà lợi ích của Nhà nước và lợi ích của người bị thu hồi đất .................. 19

1.4.3. Bồi thường, hỗ trợ, góp phần vào việc duy trì ổn định chính trị, trật tự
an toàn xã hội ................................................................................................. 20
Kết luận Chương 1 ....................................................................................... 23
Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ
KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT Ở TỪ THỰC TIỄN QUẬN 11,
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ................................................................... 24
2.1. Thực trạng các quy định pháp luật về bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu
hồi đất ở tại Việt nam ................................................................................... 24


2.2. Thực trạng pháp luật về bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất ở tại
quận 11, TP Hồ Chí Minh .............................................................................. 25
2.2.1 Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của quận 11 TP. Hồ Chí
Minh .............................................................................................................. 25
2.2.2 Thực trạng quy định pháp luật về bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu
hồi đất tại quận 11, thành phố Hồ Chí Minh . ................................................ 28
2.2.2.1. Nguyên tắc thực hiện bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất ở,
tại quận 11, thành phố Hồ Chí Minh. ............................................................ 28
2.2.2.2 Phạm vi và đối tượng được bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi
đất ở tại quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh . ................................................. 36
2.2.3. Thực trạng áp dụng pháp luật về bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu
hồi đất ở tại quận 11, thành phố. Hồ Chí Minh ............................................ 41
2.2.3.1 trình tự, thủ tục áp dụng các quy định về bồi thường, hỗ trợ khi nhà
nước thu hồi đất ở tại quận 11, thành phố Hồ Chí Minh ............................... 44
2.2.3.2. Thực trạng áp dụng pháp luật bồi thường, hỗ trợ về tài sản gắn liền
trên đất tại quận 11 Thành phố. Hồ Chí Minh. .............................................. 47
Kết luận Chương 2 ....................................................................................... 55
Chương 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP
LUẬT VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ KHI NHÀ NUỚC THU HỒI ĐẤT
Ở

............................................................................................................... 57

3.1. Định hướng hoàn thiện pháp luật về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất
ở ...................................................................................................................... 57
3.1.1 Xác Định và giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa nhà nước, người dân
và chủ đầu tư trong việc bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất ở ....... 62


3.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu
hồi đất ở .......................................................................................................... 67
3.2.1 Tiếp tục sửa đổi bổ sung các quy định về khung giá đất cho sát thực tế.
phù hợp với cơ chế thị trường. ....................................................................... 67
3.2.2 Kiện toàn tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu
hồi đất ở .......................................................................................................... 69
3.2.3.Xác lập cơ chế giải quyết việc làm cho người bị thu hồi đất ……....... 70
Kết luận chương 3 ....................................................................................... 72
KẾT LUẬN ................................................................................................... 73
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................... 75


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

VIẾT TẮT

VIẾT ĐẦY ĐỦ

BT, HT

Bồi thường, hỗ trợ

BLDS

Bộ luật dân sự

GPMB

Giải phóng mặt bằng

KT- XH

Kinh tế- xã hội

LĐĐ

Luật đất đai

QSDĐ

Quyền sử dụng đất

SDĐ

Sử dụng đất

SX- KD

Sản xuất- Kinh doanh

TP.HCM

Thành phố Hồ Chí Minh

THĐ

Thu hồi đất

XHCN

Xã hội chủ nghĩa


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh phát triển kinh tế đất nước, việc đầu tư các công trình
công cộng, mở rộng đô thị, phát triển cơ sở hạ tầng, đầu tư xây dựng cơ bản là
kết quả tất yếu, đặc biệt là đối với sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá
đất nước. Trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã không ngừng phấn
đấu, nỗ lực nhằm xây dựng và hoàn thiện hệ thống Pháp luật thống nhất, phù
hợp với điều kiện kinh tế xã hội hiện đại và Pháp luật quốc tế. Đặc biệt trong
giai đoạn hiện nay để đáp ứng ngày càng lớn yêu cầu phát triển kinh tế - Xã
hội theo hướng công nghiệp hóa - Hiện đại hóa đất nước, hội nhập vào kinh
tế, quốc tế thì nhu cầu sử dụng đất đai càng nhiều. Việc chuyển mục đích sử
dụng đất từ nông nghiệp sang phi nông nghiệp là yêu cầu thực tế khách quan.
Tuy nhiên, Pháp luật liên quan đến đất đai là một vấn đề lớn, phức tạp và rất
nhạy cảm, trong đó liên quan đến công tác thu hồi đất để phục vụ cho lợi ích
quốc gia, lợi ích công cộng và phát triển kinh tế xã hội vẫn còn tác động rất
lớn đến người bị thu hồi đất.
Thực tiễn cho thấy Pháp luật về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất và
thực tiễn áp dụng từ khi có Luật đất đai năm 2003 và đến nay là Luật đất đai

2013 cùng các văn bản hướng dẫn thi hành, trong thời gian qua đã đạt được
những kết quả tích cực góp phần phát triển kinh tế - Xã hội, đã giải quyết
được nhiều điểm vướng mắc, hạn chế của luật đất đai 2003 nhưng khi thực thi
vẫn còn bộc lộ nhiều bất cập gây khó khăn cho các địa phương trong quá trình
tổ chức thi hành. Tuy nhiên, đây cũng là vấn đề hết sức nhạy cảm, phức tạp
liên quan đến lợi ích Nhà nước, lợi nhuận của nhà đầu tư, ảnh hưởng đến mọi
mặt về đời sống, kinh tế- xã hội của cộng đồng dân cư có đất bị thu hồi. Vì
vậy đã bộc lộ ra những tồn tại xuất phát từ việc ban hành các chính sách, thủ
tục chưa hợp lý, cũng như một số bất cập trong tổ chức thực hiện, đặc biệt là

1


các vấn đề về điều kiện bồi thường, hỗ trợ về giá đất, giá trị được bồi thường,
hỗ trợ về đất, nhà ở và các tài sản trên đất, điều kiện sinh hoạt của người dân
phải di dời, các vấn đề phát sinh sau khi thực hiện các chính sách bồi thường,
hỗ trợ. Mặc khác, các cá nhân, cơ quan thực thi có thẩm quyền khi áp dụng
pháp luật về bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất vào thực tiễn tại địa
phương trong thời gian qua vẫn còn cứng nhắc, bị động và thiếu sự linh hoạt,
chưa thực sự lắng nghe ý kiến đóng góp của người dân bị thu hồi đất, thậm
chí còn vi phạm pháp luật trong quá trình gỉai quyết việc bồi thường, hỗ trợ .
Những tồn tại, vướng mắc nêu trên là do rất nhiều nguyên nhân cả chủ quan
lẫn khách quan.
Xuất phát từ nhận thức và thực tiễn tại địa phương, việc nghiên cứu các
quy định Pháp luật về bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất là vô cùng
thiết thực nhằm góp phần tìm ra giải pháp khắc phục những tồn tại, thiếu sót
trên và nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về bồi thường, hỗ trợ khi
Nhà nước thu hồi đất tại địa bàn quận 11 nói riêng và các địa phương khác
trong cả nước nói chung. Phát huy những mặt phù hợp, khắc phục những
điểm tồn tại, hạn chế trong quá trình triển khai, đưa ra được một hệ thống, cơ

chế chính xác phù hợp, đồng bộ là hết sức cần thiết.Với ý nghĩa đó, tôi chọn
đề tài: “Pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, khi Nhà nước thu hồi đất ở từ thực
tiễn quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh” làm luận văn tốt nghiệp chương
trình đào tạo thạc sĩ Luật học của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất là một chế định quan trọng
của pháp luật đất đai. Các chế định này khi đưa vào áp dụng đã trực tiếp đụng
chạm đến lợi ích của người bị thu hồi đất, lợi ích của cộng đồng và lợi ích của
nhà đầu tư nên đã nhận được sự quan tâm của nhiều người. Đến nay vấn đề về
bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất đã thu hút được sự quan tâm của

2


nhiều tác giả nghiên cứu dưới nhiều phương diện khác nhau. Có thể đề cập
một số công trình, bài báo sau đây:
Luận văn thạc sĩ Luật học của của Tô Văn Hải "Pháp luật về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất qua thực tiễn thi hành
tại quận 12 thành phố Hồ chí Minh" năm 2013;
Luận văn thạc sỹ Luật học của của Trần Lê Trường Sơn "Pháp Luật về
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất qua thực tiễn thi
hành tại quận 6 thành phố Hồ chí Minh" năm 2013;
Luận văn thạc sĩ của Phan Văn Thọ “Đổi mới chính sách liên quan đến
đất đai, giải quyết những vướng mắc trong công tác thu hồi đất, bồi thường
để phát triển công nghiệp, dịch vụ, đô thị, hạ tầng kinh tế- xã hội” năm 2011;
Bức xúc thu hồi đất không chỉ do giá đền bù của tác giả Lan HươngBáo điện tử dân Trí số ra ngày 03/10/2008; Pháp luật về bồi thường, tái định
cư khi Nhà nước thu hồi đất của Singapore và Trung Quốc – những gợi mở
cho Việt Nam trong hoàn thiện pháp luật về bồi thường, tái định cư khi Nhà
nước thu hồi đất của Nguyễn Quang Tuyến và Nguyễn Ngọc Minh đăng trên
Tạp chí Luật học số 10/2010…

Những bất cập trong thu hồi đất và một số kiến nghị của tác giả
Nguyễn Phương Thảo đăng trên Trang Thông Tin Điện tử tổng hợp của Ban
Nội Chính Trung Ương ngày 12/08/2013; Sớm khắc phục những bất cập
trong Luật đất đai 2013 số ra ngày 12/6/2015 trên báo Nhân Dân điện tử của
tác giả An Trân; Công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu
hồi đất ở, ở Thành phố Hồ Chí Minh và định hướng hoàn thiện của Đoàn
Minh Hà đăng trên trang thong tin điện tử của tạp chí dân chủ và pháp luật –
Bộ Tư pháp; Công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi
đất ở của Mai Huy đăng ngày 26/5/2017 trên tầm nhìn. Net. Vn; Bài phỏng
vấn của phóng viên Văn Thanh báo Ninh Thuận “Giải pháp nào tháo gỡ khó

3


khăn trong khâu giải phóng mặt bằng” Tầm nhìn. Net. Vn ; Đền bù, giải
phóng mặt bằng phải dung hòa lợi ích các bên đăng 4/9/2012 trên Tầm nhìn.
Net. Vn; Tháo gỡ khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng đăng
26/12/2014 trên báo Kinh tế & Đô thị online; Chính sách bồi thường, hỗ trợ,
tái định cư cho người bị thu hồi đất đăng 10/10/2013 trên trang thông tin điện
tử tổng hợp của Ban Nội chính trung ương; Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất đăng 26/5/2014 trên trang chinhphu. Vn.
Nói chung, vấn đề bồi thường, giải phóng mặt bằng đã được rất nhiều
tác giả quan tâm, nghiên cứu. Tuy nhiên, các bài viết công trình nghiên cứu
trong điều kiện áp dụng Luật đất đai 2003. Qua thực tiễn áp dụng Luật đất đai
2013 được triển khai thực hiện cũng nảy sinh một số vấn đề bất cập cần phải
nghiên cứu nhằm hoàn thiện chính sách việc bồi thường, hỗ trợ.
Việc tiếp cận vấn đề từ góc độ thực tiễn tại địa bàn một quận của Tp
HCM; đồng thời bằng việc tham chiếu giữa các quy định của Pháp luật về
việc bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước THĐ của Luật đất đai 2013 có hiệu lực
từ ngày 1/7/2014 trong các tình huống cụ thể tại một địa bàn cụ thể sẽ là một

đóng góp thiết thực phù hợp với nhu cầu thực tiễn hiện nay.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích của Luận văn là làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về bồi
thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất; phân tích, đánh giá thực trạng pháp
luật về bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất ở từ thực tiễn quận 11
Thành phố Hồ Chí Minh; để từ đó đề xuất các định hướng, giải pháp hoàn
thiện Pháp luật về bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất ở nước ta hiện
nay.
Để thực hiện mục đích nghiên cứu trên, Luận văn có các nhiệm vụ cụ
thể sau:

4


Luận văn đầy đủ ở file: Luận văn full